N I E W E
No. 875.
Zondag 15 Februari i§£5.
lOdc Jaargang
agite ma row agitate.
De vooruitgang der Katholieke
Kerk ia de 19e eeuw.
BUITENLAND.
mrnïM*? 4
Huurkoetsen.
Sterfhuisgebruiken.
Kieseh behandeld.
ABONKJSMETJTSPBIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het Buitenland
Afzonderlijke Nummers
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
r 0,85
1,-
1,50
0,06
PRIJS DER ADVERTEMTIEK
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrgdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitatevers KUPPERS LAUREl.
Vervolg.)
Wat in Gernaanië geschiedde, had ook
plaats in het stamverwante Euge'and. Ner
gens zien wij de belofte van den Heiland,
»de poorten der hel zullen haar niet over
winnen,* zoo glansrijk bekrachtigd, dan in
het laatstgenoemde land. De vervolgingen,
welke de Kerk daar, ouder deu bloeddorsti-
gen Hendrik VIII, onder zijne dochter Eli
zabeth en hare opvolgers tot Cromwell toe,
moest lijden, hebben den bodem van dit
land met het bloed van duizenden marte
laren gedrenkt en deu Hemel met Heiligen
gevuld. Deze vervolgingen hadden dan ook
het gevolg, dat in het jaar 1786 het aan
tal Katholieken in Engeland en Schotland
nog slechts 60,000 zielen bedroeg met 359
Priesters en dat, volgens betrouwbare bron-
neD, bet aantal toen nog aan bet afnemen
was.En thans?In onzen tijd bedraagt het aan
tal Katholieken ruim drie millioen. Dat deze
drie millioen niet allen nakomelingen zijn
van de bovengenoemde 60,000 Katholieken,
ligt, dunkt ons, op de vlakke hand en aange
zien de landverhuizing gelijk nul is, zoo kau
men veilig aannemeu, dat dit aantal slechts
door bekeeringeu is geformeerd. Op de
plaats tier vier Apostolische Vicarissen, die
in het begin dezer eeuw fungeerden, is thans
eene Kerkelijke hiërarchie getreden, bestaan
de uit een Kardinaal-Aartsbisschop, die te
Londen resideert en 12 Bisschoppen, alleen
voor Engeland.De hiërarchie voor Schotland
werd voor eeuige jaren ook opnieuw hersteld.
Terwijl de Katholieken eene eeuw ge
leden slechts op geheime, afgelegen plaat
sen vergaderden om de heilige Offerande
der Mis bij te wonen, ziet men thans door
het gausclie laud talrijke kerken en kloos
ters, alle wedijverende in schoonheid en
degelijkheid vau bouw. De Kathedraal van
Londen mag als een der prachtigste kerk
gebouwen van den nieuwen tijd worden be
schouwd.
Hoe vaak de bekeeringeu in Engeland
nog plaats grijpen, kan men afleiden uit
de volgende woorden, die een beroemd be
keerling, de Eerwaarde heer Oekeley, iu de
limes openbaarde. Genoemde heer schrijft:
»De bekeerlingen stroomen naar ons heen.
De dagbladen bespreken van tijd tot tijd
eeuige der merkwaardigste bekeeringeu. De
aan mijne zorgen toevertrouwde kerk is
FEUILLETON.
De eerste huurkoetsen werden iu 1625 te Lon
den ingevoerd; Zij hadden aanvankelijk hare
standplaats alleen in de nabijheid der voornaam
ste logementen, en waren slechts ten getale van
twintig. Tien jaren later waren' er reeds zooveel
huurkoetsen iu Londen, dat Koning Karei II het
noodig achtte de vermeerdering van haar aantal
bij eon wetsbesluit te verbieden.
In Parijs kregen de huurkoetsen den naam
van „Fiacres". Daar was namelijk, in het muiden
der zeventiende eeuw, een industriëel Nicolaas
Sauvage genaamd, op den inval gekomen altijd
rijtuigen en paarden om te verhuren gei eed te
hebben. Dit denkbeeld vond algemeen bijval.
Sauvage richtte eene stalhouderij geheel tot het
verhuren van rijtuigen in, en omdat hij in de
Rue St. Martin een huis bewoonde, dat het ho
tel Fiacre genoemd werd, heetten zijne ij-
tuigen al spoedig in de wandeling „Fiacres."
De onderneming wierp voor den eigenaar be
langrijke winsten af, en daardoor werd bij ai.
deren ook de lust opgewekt om zich de P! 1—
legies te verschaffen, waarbij het verhuren van
rijtuigen hun vergund was. Dit kostte hun aan
zienlijke sommen. Zoo betaalde een zekere Char-
stellig eane der minst beduidende van Lon
den, en toch gaat er geen week voorbij,
waarin niet onderscheidene aanmeldingen en
verzoeken om in de Kerk te worden opge
nomen, tot mij komen.*
De talrijke bekeeringen in Engeland la
ten zich gemakkelijk verklaren. De bodem
van het Protestantisme in Engelaud is voor
katholieke sympathieën veel gunstiger voor
bereid, dan in elk ander land. Ten eerste
hebben de Protestanten van Engeland een
grooteren schat van positief godsdienstige
waarheid behouden, dan hunne geloofsge-
nooteu elders. Vervolgens bestaat er iu het
Engelsche Protestantisme eene partij, de
zoogenaamde anti-luthersche, die meer tot
de Katholieke Kerk genaderd is. Ja, iu den
laatsteu tijd heeft het zoogenaamde ritu
alisme talrijke aanhangers gevonden, die
het doel hebben, katholieke ceremoniën bij
deu Godsdienst, hoofdzakelijk de kleedij en
de uiterlijke verrichtingen der Geestelijken,
weder in te voeren, waardoor de toenade
ring tot de Katholieke Kerk steeds grooter
wordt. Tot deze richting behoort een zeer
groot aantal Proteslantsche predikanten.
Deze laatsten en de leden der hoogere aris
tocratie zijn het, die in Engeland tot de
Katholieke Kerk overhellen en jaarlijks een
belangrijk contingent bekeenugen leveren
Eu deze beide invloedrijke standen zullen
het ook waarschijnlijk zijn, die langzamer
hand er 't meest toe zullen bijdragen om
het land totaal Katholiek te doen worden.
De protestantsche predikanten genieten
in Engeland een veel hooger aanzien dan
ergers ter wereld en de liooge adel keeft,
zooals bekend is, daar zulk eeu grooten
iuvloed op bet noodlot van bet land, als
in geen andereu Europeesclien Staat. Hoe
gunstig de toestand der Katholieken thans
reeds is, moge uit het volgende blijken.
Ongeveer tien jaren geleden werd de Mi
nister van Koloniën in het Engelsche
Ministerie naast deu Minister van Buiten-
landsche Zaken wel de meest gewichtige
persoon katholiek. Dezebekeeriug maakte
groote sensatie, die te grooter was, naar
dien deze man tot dusver grootmeester der
Engelsche vrijmetselaars was geweest. Des
niettegenstaande werd deze eminente staats
man, 't was de veelbesproken Markies Ri-
pon, eeuige jaren later Onderkoning van
Iudië, d. w. z. hij werd, na de Koningin,
de eerste persoon der Engelsche wereld-
monarchie. 't Zou ons te ver voeren als we
les Vilierine iu het jaar 1650 aan de konink
lijke schatkist, voor het uitsluitend recht om
in Parijs huurkoetsen te mogen houden, de klei
nigheid van 15000 livrea.
In de omstreken van Brussel plaatst men een
stok met eer. zwarte vlag tegen het huis. Deze vlag,
waarop een doodshoofd in witte kleur is aange
bracht, staat tegen de buitenzijde van den muur,
waar langs aau de binnenzijde de doodkist staat.
In het Zuiden van België en in het Noorden van
Frankrijk zet men een zwart geverfd kruis vóór
het sterfhuis. In West-Vlaandereu legt men vier
bossen stroo kruislings over elkander. Is de doode
een familielid -geweest, dan wordt op het kruis
punt der stroobossen een steen gelegd, doch wan
neer de gestorvene een dienstbare was, een halve
steen. In Zuid-Brabant en ook in sommige ge
deelten van Noord-Brabant legt men bij een sterf
geval eeuige bossen stroo over elkander voor
de woning en op dat stroo wordt dan hier en
daar eeu steen gelegd. In weer andere streken
hangt men een breed, zwart lint aan de bui
tenzijde der huisdeur.
Onder de begrafenisgebruiken dient nog ver
meld, dat men in de Provii ciëu Groningen en
Drente, ten platten lande, eeu ff estmanl aanricht
hij eene begrafenis; daaraan nemen niet alleen
de bloedverwanten, die den overledene grafwaarts
al de namen noemden van bekeerlingen uit
de hoogere aristocratische kringen in En
gelaud; de door ons aangehaalde cijfers
mogen voor zich zelveu spreken. Alleen
dient betoogd te worden, dat het voor
naamste contingent door den adel en de
predikanten wordt geleverd. Ouder deu adel
bevinden zich ook vele leden van vorstelijke
huizen, die reeds eeuwen geleden aau de
Engelsche natie de uitmuutendste veld-
keeren en staatslieden, ja zelfs eene reeks
Koningen hebben geleverd. Ouder de theolo
gen vinden we de meest gevierde vertegen
woordigers der hoogeseholen. Slechts aan
twee namen willen we hier herinneren, aan
Newmanu en Manning, den tegeuwoordi-
gen Aartsbisschop van Westminister en Pri
maat vau Engeland, namen die bekend zijn,
overal waar Katholieken wonen. Deze tal
rijke bekeeringeu doen ook voor Albion, op
't gebied van de Katholieke zaak, bet beste
verwachten.
Een werkelijk ander beeld biedt ons
Rusland aan. Bekeeringen tot de ware Kerk
zijn in dit laud in 't algemeen zelden. Hoe
kan het ook anders? Otn vrijwillig, uit
innerlijke overtuiging vau deu eenen
tot deu andereu Godsdienst over te
gaan, moet men de bekwaamheid, den aan
leg hebben om over natuurlijke dingen te
kunnen nadenken en moet men in het be
zit zijn van een zekere mate politieke vrij
heid. Beide factoren nu schitteren iu Kus-
laud door hunne afwezigheid. Eeu eigenlijk
burgerdom, de kern der natie, bestaat iu deu
Noordscheu kolossus niet. De adel, die uit
wendig met het fijnste beschaviugslak
schijnt vernist te zijn, is op zijne wijze,
ruw, brutaal, zonder hoogere ontwikkeling,
gedemoraliseerd. De ambtenaren en rechters
zijn totaal bedorven. De geestelijkheid der
schismatieke Kerk, hoofdzakelijk de lagere,
aau welke de zielzorg op het platteland is
toevertrouwd, is dom en wordt algemeen
veracht. De boerenstand ofschoon onbedor
ven en patriarchaal eenvoudig, kent geene
politieke rechten,dan blinde gehoorzaamheid
aau deu Vader in St. Petersburg. Ondanks
deze ongunstige omstandigheden hebbou er
bekeeringeu in de eerste familiëu plaatsgehad,
't Ziju meestal mannen, niet alleen schit
terend door hunne maatschappelijke positie,
maar ook uitmuntende door den adel hun
ner gezindheid. Wie in Rusland, het land
der permanente Katholieken-vervolging, tot
de ware Kerk overgaat, zet zijn vermogen,
brachten, maar ook eeuige buren deel. In Gro
ningen bestaat dit feestmaal in koffie met eenige
soorten witte en krentenbrood, in Drente in een
ferm maal gekookte grauwe erwten met ham,
gevolgd door een goeden voorraad rijstebrij.
Zooals men weet, gaan in Groningen en Dreute
zoowel mannen als vrouwen ter uitvaart mede-
In de beroemde juwotleu-verzameling van het
Groene Gewelf te Dresden, die tegenwoordig voor
eiken reiziger te bezichtigen is, liggen de schat
ten der middeleeuwsche goudsmidskunst bewaard
achter rameu van geslagen ijzer met eene glas-
bedekking, die er nooit voor bezoekers, wie zij
ook zijn mogen, wordt, afgenomen.
Tachtig jaar geleden was dit nog niet het
gevalmaar toen hadden ook slechts personen
van beogen rang, die eeu bepaalde vergunning
vau den Vorst konden toonen, in het gewelf
toegang, onder geleide van den bewaarder. Op
zekereu dag werd weder op hoog bevel een uit
gelezen gezelschap van den aanzienlijksten stand
door den toenmaligen grijzen bewaarder in de
verzameling rondgeleid, en tot zijn niet gevin
gen schrik zag zijn scherp oog, dat een jonge
Gravin eeu praclltigen diamant van onschatbare
waarde liet verdwijnen. De schrandere man deed
alsof hij niets bemerkt had, maar toen hij aan
den uitgang stond, verzocht hij het gezelschap
zijne positie, zijne vrijheid, ja zijn leven op
't spel en hoe hooger hij staat op de spor
ten der maatschappelijke ladder, hoe groo
ter zijn in vloed is, des te zwaarder treft hem
de wraak der Russische machthebbers.
Voor eene bekeering iu Rusland heeft
men dus een bizonder grooten moed
noodig. De Russische toestanden zijn
dan ook voor de Katholieken zeer ongun-
stig. Evenwel mogen we van Rusland iu
de toekomst meer verwachten dan wij ge-
looven. Van alle Christelijke secten komt
geene ons zoo nabij dan de Grieksch-
Russische; slechts weinig punten, namelijk
de leer aangaande deu II. Geest en van
het Primaat van deu Apostoliscken Stoel
scheiden ons van haar. Eene vereeuiging
van beide Kerken zoude op zich zelve
niet moeilijk zijn en des te gemakkelij
ker gaan, ware de scheiding niet alleen
door eeu concilie-besluit der Russische
Bisschoppen, maar ook door een daad van
geweld door deu Czaar in 't leven ge
roepen, De Russische Kerk is dientenge
volge feitelijk, doch niet in deu juristi3chen
zin schismatiek. De vereeuiging der beide
Kerken is eeu lievelings-idee van onzen
Heiligen Vader Leo XIII. Moge de idee
tot werkelijkheid komen, de Kerk zou dan
eeu zegepraal vieren, zooals zij die sinds
de dagen van Constantijn den Grooteu
niet heeft beleefd.
(Slot volgt.)
Iu de Luxemburgsche Kamer heeft de
heer Blocliausen verklaard, dat de minis-
teriëele crisis geëindigd is en dat de quaestie
der erfopvolging beslist is door eene ver
klaring van deu Koning-Groothertog, dat
hij de rechten van den Hertog van Nassau
eerbiedigt. De Kamer heeft na deze me-
dedeeling geen votum uitgebracht.
Engelaud heeft, onder vriendelijke
dankbetuiging, voorloopig van Italië's hulp
iu Soedan afgezien en deelt de meening
der Porte, dat alleen de Sultan recht van
beschikking heeft over de havens in de
Roode Zee.
Verscheidene Londeusche bladen versche
nen dezer dagen met een rouwrand,dewijl het
thans ontwijfelbaar is, dat Gordon inder
daad verraderlijk met 500 zijner getrouwen
is gedood. De jongste berichten bevestigen
even geduld te hebben omdat nog eeu kleine
formaliteit te vervullen was. Hij verliet een
oogenblik het kabinet, waarin hij de dames
gebracht had, en kwam terug met een schotel
vol zemelen, waarin hij de dames verzocht hare-
handen te wasschen.
„Dat is een oud gebruik", zeide hij veront
schuldigend, terwijl hij de jonge Gravin aanzag.
„Eens was hier ook een gezelschap van voor
name dames, om de juweelen te bezichtigen, eii
bij die gelegenheid werd eene van de dames
zoo bekoord door eeu kostbaren ring, dat zij
dien opstak. De toenmalige bewaarder had deii
diefstal bemerkt, maar wilde de jonge dame niet
tentoonstellen en kwam op den inval van het
handenwasschen iu zemelen, dat hij voor een
oud gebruik deed doorgaan. De jonge dame be
greep dien wenk, liet den ring heimelijk in de
zemelen vallen en de bewaarder had zijn post
dien hij anders zeker verloren had, den ring en
de eer van de jonge dame gered."
Lachend wiesch men zich de handen, de jonge
Gravin het laatste. Toen zij deu schotel aannam,
wierp zij den braven man ongemerkt een dank
baren blik toe. De oude bewaarder vond in de
zemelen den diamant terug, en sedert dien tijd
worden de schatten in
geen geval ooit
nomen.
liet Groeue Gewelf iu
weder uit de glazen kasten ge-
