N I E U W E No. 878. Donderdag 26 Februari 1885. 10de Jaargang. De Missiën in Wes't-Afrika. B UIT ft N LAND. a mmbtk* Iets over het misbruik van het tabak rooken. ABONNEMENTSPBIJSS Per 3 maanden voor Haarlem r Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. Voor het Buitenland Afzonderlijke Nummers Dit blad verschijnt Eiken WOENSDAG en ZATERDAG. BUREAU: St. Jansstraat Haarlem. 0,85 1 - 1,50 0,06 V-- tm«M8ïi>iiTr AGITE MA NOR AGITATE. PBIJ8 DEK ADVEBTENTIÉW Van 16 regels30 Cents. Elke regel meer5 Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag avond voor 6 uur ingewacht. Uitgevers KÜPPERS k LAUREY. Wij zijn in staat gesteld eenige belang rijke mededeelingen te doen aangaande den toestand der Katholieke en Protestantsche Missiën in Westelijk Afrika en 't komt ons voor, nu de Europaesche machten om 't bezit van de uitgestrekte gewesten aan de kust van genoemd land als 't ware vechten, dat het niet van belang ontbloot kan zijn, den tegenwoordigen toestand der Ka tholieke en Protestantsche Missiën in deze wilde streken eenigszins te leereu kennen. Een kort overzicht dienaangaande zal ons ook beter met de grootheid eu het gewicht van de taak bekend maken, die op de Ka tholieke machten en hare vertegenwoordi gers op de Congo-conferentie rust. Tot ons leedwezen moeten wij consta- teereu dat de Protestantsche Missiën in dit gedeelte van Afrika numeriek het overwicht hebben, terwijl de Katholieke Missiën tot dusver slechts door een zeer beperkt aau- tal ziju vertegenwoordigd. In een der laat ste nummers van de Londensche Tablet vindt men hieromtrent treurige bizonder- hedeu. Volgens dit blad telt men te Sierra- Leoue niet minder dan dertig Protestant sche secten, welke daar hare Missie-statiën hebben. Eu deze propaganda wordt rijke lijk met het goud der Engelsche Regeering en van andere Protestantsche machten on dersteund. In de republiek Liberia, welker inwoners uit vrije negers bestaat, bezit het Protestantisme reeds talrijke aanhangers. Aan de Goudkust bestaan onderscheidene Missiëu, die hare vertakkingen tot in het binnenland uitbreiden. Te Acora vinden we een belangrijke Lutherscke Missie, die zich de Missie vau Bazel noemt, en bloeiende scholen bezit. Hare statiën strekkeu zich uit tot Popa en zelfs tot in het gebied, dat onlangs door Duitschlaud is geannexeerd. Deze Missie schijnt in bloeiende omstan digheden te verkeeren; hare scholen althans worden door de inboorlingen druk bezocht. Overigens laat de Engelsche Regeering van hare bescherming en ondersteuning ook van deze Missie voortdurend blijken. In de FEUILLETON. Dat hot overmatig rookeu van tabak schade lijk is, weet nagenoeg ieder rooker. Een beroemd geneesheer heeft onlangs, door treurige ervarin gen daartoe aangespoord, tegen het misbruik van het rooken ernstig gewaarschuwd en zijn woor den door bewijzen gestaafd. Kort geleden werd hij bij een hooggeplaatst ambtenaar ontboden, die, zoo men hem zeide, door eene beroerte was ge troffen. Werkzaam zijnde op zijn kantoor, was de patiënt plotseling bewusteloos op den grond ge vallen. Bij de komst van den geneesheer was hij weder tot bezinning gekomen, hij klaag de echter over duizeligheid en over piju iu het hoofd, zoodat hij niet rechtop kou zitten; oveiigens kon geen enkel verschijnsel van be roerte worden waargenomen. Na een zeer nauwkeurig onderzoek verklaarde de geneesheer, dat hier van een beroerte geen sprake kon zijn en dat de toestand van den patiënt voor het oogenblik niet gevaarlijk was; binnen eenige dagen zou hij hersteld ziju en zijne arbeid kun nen hervatten, maar de patiënt moest dan ook trouw zijne voorschriften volgen. Ongetwijfeld was hier het misbruik van tabak rooken oorzaak van het ongeval. De familie van den patiënt bevestigde dan ook, dat deze dagelijks minstens 10 a 12 zware sigaren rookte. Het misbruik van tabak rooken heeft echter niet altijd ongevallen ten gevolge, zooals wij er hier een aanhaalden; een voornaam ver schijnsel, dat het meeste voorkomt, is de invloed, di«n de tabak op de spijsvertering uitoefent. Delta van de Niger ontmoeteu we eveneens Protestantsche Missiën, die daar reeds sinds vele jaren zijn gevestigd. Zij worden jaar lijks bezocht door den Anglicaanschen Bis schop Crowther, die te Lagos zijn verblijf houdt. In Oameroen zijn zelfs onderschei dene staties. In 't- kort, er is geen punt aan Afrika's Westkust, waar de Protes tantsche Missionarissen niet, dank zij de werkdadige ondersteuning der Protestant sche machten van Europa, hoofdzakelijk van Engeland eu Duitschland, een middel punt voor hunne geloofsverspreiding hebben opgericht. De Katholieke Missiën daarentegen be zitten in deze gedeelten van Afrika, door oorzaken wier opheldering ons te ver zou den voeren, slechts twee of drie nederzet tingen. DePransche Missionarissen van het Institut du Saint Esprit hebben eene statie te Sierra-Leone, ondervinden echter bij de bevolking, die door den invloed der Protes tantsche secteu gedemoraliseerd is, weinig succes in het bekeeringswerk. In het jaar 1880 heeft de Propaganda te Rome, welke alle koloniseerende bewegingen in alle dee- leu der wereld met waakzame oogeu ga deslaat, de Fransche Maatschappij voorliet Missie-werk in Afrika, die haren zetel heeft te Lyon, ook de Goudkust als het terrein van haren "werkkring aangewezen. Deze Missie, aan wier hoofd een ijverig Apostel, de Zeereerw.heer Moreau, staat, met slechts wei nig Priesters, heeft binnen eenige jaren won derbare resultaten verkregen. Ook de scho len hebben overvloed van leerlingen. Zelfs in Lagos, de bakermat der Protestantsche Propaganda, bezitten de Katholieken eene statie, die zich zeer goed ontwikkelt. Tot dusver was het voor de Katholieke Missiën zeer moeilijk, aan de concurrentie der Protestanten het hoofd te bieden, aan- gezieu dezen, zooals wij reeds aanstipten van hunne respectieve Regeeringeu de meest gewenschte ondersteuning ontvangen. Ook bestaat het grootste gedeelte der aldaar ver- blij fhoudende kooplieden uit Protestantsche Eugelschen eu Duitschers. Als men dit al les samenvat, dan valt het gemakkelijk het Hartstochtelijke rookers eteu in den regel wei nig iedereen weet, dat slechts een sigarette noodig is om den eetlust te verdrijven, reden waarom men in den oorlog, als er dikwerf niet te eten valt, de soldaten laat rooken, teu einde het pijnlijke gevoel vau den honger weg te nemen, 't Valt niet altijd gemakkelijk de uitwerking van de tabak te onderscheiden, want gewoonlijk be- hooren de sterke rookers ook tot de broeders van de natte gemeente en dikwijls mengt zich de werking van den alcohol met die van de tabak te zamen. Evenals bij den alcohol, is het gebruik van tabak, nuchter genoten, veel gevaarlijker, dan na een manliijd. Vele personen beweren, dat de spijsvertering beter bij hen plaats heelt, wanneer zij na den maaltijd rookendoch het is van algemeene bekendheid, welk ten invloed het rooken heeft op de absorptie van het speek seler ontstaat dus altijd een verlies van dit vocht, 't welk voor de spijsvertering zoo noodza kelijk is. Men kan dus niet beweren dat de ge woonte vaii te rookeu nuttig is, en noch min der dat die gewoonte niet schadelijk is. Men moet intusschen rekening houden met ingewor telde gewoonten. Als een hartstochtelijk rooker plotseling met zijne gewoonte zou breken, kon die maatregel minstens even gevaarlijk voor hem zijn, als het misbruik van 't rooken. Op dien zelfden grond hebben do geneesheeren te allen tijde «rkend, dat men nimmer een dronkaard, zelfs niet in ziektegevallen, geheel en al van het genot van sterken drank mag berooven. Men kan aan de tabak echter ook eene goede eigen schap niet ontzeggen, de eenige, die zij heeft, bestaat iu hare purgeerende werking. Voor velen is het voldoende slechts eene pijp te rooken om eene weldadige uitwerking daarvan te ondervinden overwicht te verklaren, dat liet Protestant sche element iu deze lauden feitelijk bezit. Aangezien nu in onze dageu ook de Katho- ra ra lieke mogendheden harerzijds eveneens deel willen nemen aan het koloniseeren van deze gewesten, is het van 't hoogste belang, dat zij bij de Protestantsche landen niet ten achter staan, maar aau hunne Missio narissen eveneens van intellectueele en materiëele ondersteuning doen blijken. De Propaganda, de foreign office der Katholieke Missiën, zooals de Tablet haar noemt, ver spreidt onophoudelijk met wijsheid en zeld zame toewijding de Christelijke beschaving in de wereld. De Kerk heeft, zooals Mgr. Jacobini onlangs constateerde, reeds vijf tig jaar geleden in deze streken de mach tige koloniale beweging van den tegen woordigen tijd begonnen. Thans echter moeten ook de Katholieke machten aau hare Missionarissen de zedelijke medewer king en de stoffelijke ondersteuning niet ontzeggen. Dit is eene onmisbare voor waarde voor het succès. Op nieuw worden geruchten verspreid nopens het vermoedelijk tot stand komen van een vergelijk tusschen Pruisen eu den Hertog van Cumberland, waardoor de mo gelijkheid zou geboren worden, dat hij den Bruuswijkscheu Troon zou beklimmen. Iu de Köln. Ztg. wordt verzekerd, dat van al die praatjes niets aan is. Die tegenspraak bewijst echter nog niet zeer veel, daar men weet, dat het Keulsche blad tot de harts tochtelijke tegenstanders van de Welfen behoort. De Köln. Ztg. huldigt alleeu het beginsel der legimiteit in en voor Pruisen. De Fransche Senaat heeft op de begrootiug voor eeredieust weder gebracht de uitgetrokken posten voor den Aarts bisschop van Parijs, voor den Bisschop van Algiers en voor Pastoors, welke pos ten door de Kamer van afgevaardigden waren geschrapt of verlaagd. In verscheidene plaatsen van de Ooste- Ora den nadeoligen invloed van de tabak op de spijsvertering te bewijzen, zij het voldoende, aan het groote aautaf mannen te herinnoren, die aan slechte spijsvertering, maagkramp en andere gastrische ziekten lijden en hunne kwaal aan het rooken van tabak hebben te danken. Het ta baksblad behoort tot de klasse der vergiften, die men tot de narcotische rekent, dat wil zeg gen, die de bedwelmende en opwekkende eigen schappen vereenigen. Ieder, die een catarrh heeft en in een met tabaksrook gevulde kamer komt, zal onmiddellijk eene prikkeling ondervinden, die hem tot hoesten noodzaakt. Het rooken is ook voor diegenen, die aan prikkelingen der ademhaiingswerktuigen lijden, bepaald schade lijk; het doet den catarrh langer duren en ver wekt bij personen, die aan longziekten lijden, bloedspuwing en chronische keelziekten. Een zeer besliste, doch wellicht minder be- bende uitwerking van de tabak is die op het hart; want haar invloed belemmert den bloeds omloop. Bij sterke rookers slaat de pols ge woonlijk onregelmatig, dikwijls zeer langzaam. Bij deu zieke, waarvan wij in den aanvang van deze verhandeling gewaagden, sloeg de pols slechts B0 maal in de minuut; dat was het ver schijnsel, dat den geneesheer allereerst op den weg bracht van eene juiste diagnose. Hartklop pingen, benauwdheden, ademloosheid bij 't gaan, pijn in 't lijf, ziedaar de verschijnselen, die het misbruik van het rooken door veranderden bloeds omloop veroorzaakt. De wetenschap weet door ondervinding, dat uit dezelfde oorzaak vele ge vaarlijke, ja doodelijke ziekten voortkomen zij kan echter slechts waarschuwend optreden, want bij menschen met een hartstocht behept, pie— dikt men voor doove ooren. lijke departementen is een te Geuève ge drukt manifest aan »de arbeiders der ge- heele wereld* aangeplakt, waarin deu Kei zers en Koningen, der burgerij eu deu volks-exploiteurs kond wordt gedaan, dat de doodsklok weldra voor beu zal luiden. Dat liefelijk thema wordt verder uitge werkt. Aan liet slot heet betWeg met bet vaderland! Weg met de grenzen Leve de sociale en internationale revolutie.* De Moniteur bericht dat de fenians te Parijs ecu manifest hebben gezonden aan Gladstone en aan de andere leden van bet Engelsche Kabinet, alsook aau den Eu gelschen gezant te Parijs, waarin gezegd wordt dat zoo de verlenging van de Crimes act (voor Ierland) op nieuw door het Par lement wordt goedgekeurd, zij, de fenians, besloten hebben toevlucht te nemen tot alle represailles, waartoe de beschaving hun de hulpmiddelen verschaft.* Met die hulpmiddelen der beschaving* wordt niets anders bedoeld dan dynamiet. Een socialistische vergadering heeft Za terdag iu de »Salle Levi»* plaats gehad. Aau de orde waren: de moord op de anar chisten Reinsdorff en Kuchler gepleegd, de meeting van de place de FOpéra eu de be grafenis van Jules Vallés. Na eenige hef tige redevoeringen nam de Vergadering een motie aau, waarin alle Vorsten geminacht werden, de handelingen der politie gelaakt en de hoop geuit werd, dat al de revolu- tioniiairen, vereenigd, zooals zij waren, achter don lijkwagen van Valles, elkander weldra op de straten zouden ontmoeten. Volgens le Cri du Peuple zou een vijftien tal personen in hechtenis genomen zijn, toeu de vergaderden de zaal verlieten. In liet Hoogerhuis heeft lord Salis bury tegen aanstaanden Donderdag eene resolutie voorgesteld van dezen inhoud: De Vergadering is van oordeel: le. dat de be treurenswaardige mislukking der expeditie in Soedan het gevolg is van de weifelende houding der Regeeriug eu de afkeurens waardige vertraging in het begin der ope- ratiëii; 2e. dat het voor Egypte, gevaarlijk en met de eer van Engeland in strijd zou Den mee3ten invloed h eft de tabak op bet zenuwstelsel. Zelfs bij een kleine dosis kan het rooken bedwelming' veroorzaken, die in den be ginne een voorbijgaand karakter beeft, doch zeer gemakkelijk chronisch worden kan. In den be ginne voelt ieder rooker eene opgewektheid in de hersenen, die een aangename gewaarwording veroorzaakt, dan echter volgt eene walgelijke mis selijkheid, die lang, zeer lang kan aanhouden. Bij een verhoogden graad van zulk een toestand kunnen dan gevallen voorkomen, die aan eene btroerle doen denken. Als de rooker niet ver standig genoeg is het overmatige gebruik van tabak te verminderen, dan herhalen zich der gelijke aanvallen meermalen en leiden tot een tragisch einde. Gelijktijdig lijdt bij zulke at taques ook de intellectueelo gesteldheid; het geheugen wordt zwakker, eu stompzinnigheid, ook wel krankzinnigheid, zijn de gevolgen van het al te hartstochtelijk genot van tabak, dat ten slotte dezelfde uitwerkingen heeft, als het over matig gebruik van sterken drank. De patiënt krijgt een bleek, geelachtig uiterlijk, de spijs vertering wordt slecht en gastrische smarten kwellen hem; hij heft ten slotte «lichts om te rooken, want de prikkeling op de tong is hem eene behoefte geworden. Natuurlijk komen de hier vermelde toestan den slechts bij verwoede rookers voor, die zich gewoonlijk ook nog aan andere buitensporigheden schuldig maken. Voor hen, die aanleg hebben om al te hartstochtelijke rookers te worden, is het goed aan de gevaarlijke gevolgen te herin neren,- opdat zij aan een toenemende.! harts tocht bij tijde paal en perk kunnen stellen.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1885 | | pagina 1