N I E IJ W E
No. 911.
Zondag 21 Juni
10de Jaargang.
De Katholieke Scholen in de
Vereenigde Staten van Noord-
Amerika.
BUITENLAND,
mwWi^A
Het toilet van eene Keizerin.
Ibrahim Pacha en de appel.
MARLÏMSME
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,
Voor het Buitenlaud 1,50
Afzinderljjke Nummers 0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
AGITE MA HON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIËK
Van 16 regels30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers K UP PERS k LAU R El'.
Er zijn in de Vereenigde Staten tweeër
lei inrichtingen van ouderwijs: vrije en
Katholieke scholen. Laatstgenoemde maken
natuurlijk ook aanspraak op het predicaat
»vrjje«, want vau schooldwang, in den Eu-
ropeeschen zin van het woord, kan bij de
vrijheidslievende mannen aan gené zijde
van den Oceaan geen sprake wezen. Juis
ter zou men dus van Katholieke en van
godsdienstlooze scholen spreken, want fei
telijk worden in de zoogenaamde vrije
scholen niet dan profane zaken onderwezen
en het zijn die scholen, waaruit eene jon
gelingschap voortkomt, welke door ieder
welgeaarlen Amerikaan in hooge mate
wordt gevreesd. De Katholieke Kerk, de
liefhebbende Moeder bij uitnemendheid,
doorgrondde de gevaren, die zulke inrich
tingen vau onderwijs opleveren eu daarom
was het een harer grootste zorgen overal
bisoudere scholen te stichten. Thans is
ieder Geestelijke er op bedacht, naast zijne
kerk eene school te bouwen, waar'niet
alleen de Engelsche en Duitsche taal
wordt onderwezen, doch waar de kinderen
ook uitmuntend godsdienstonderwijs ont
vangen. Het onderwijzers-persoueel op de
vrije scholen wordt verdeeld in stads- en
plattelands-ouderwijzers. Gene hebben voor
het meerendeel hunne opleiding in Mil
waukee genoten, waar de kweekelingen
in een kweekschool behalve eene paedogogi-
sche, ook eene algemeene ontwikkeling
ontvangen, welke veel overeenkomst heeft,
met die van onze gymuasiën. De on
derwijzers op het platte land worden
gewoonlijk gerecruteerd uit de farmers, die
in den vacantie-tijd, dat wil zeggen des
zomers, op het land werken. Tot het in
standhouden der vrije scholen moet ieder
Amerikaansch staatsburger bijdragen, de
farmers en anderen, die hunne kinderen
naar de Katholieke scholen zonden, moeten
dus dubbel schoolgeld betalen. Tout comme
ches nous.
De Katholieken echter brengen deze
offers met de meeste liefde, wel wetende
welk een zegen daaruit voor hen en voor
FEUILLETON.
De Javaan over aardbevingen.
Tijdens mijn verblijf in Oost-Indië, dus
schrijft iemand, die dit land bezocht heeft
woonde ik meermalen meer of minder hevige
aardbevingen bij, en steeds zag ik dan de in
landers, zoo op Sumatra als op Java, in allerijl
hunne bamboe hutten verlaten en zich, ouder
een luid geroep van „ada, ada," ter aarde wer
pen. Tot herstel van gezondheid nu eens te
Malang zijnde, kwamen op een bezoek bij den
Regent, o. a. ook de kort te voren gevoelde
aardschokken ter sprake. Ik vroeg toen naar do
beteekenis dier inlandsclie gewoonte, en wel aan
den Regent zeiven.
„Gij hebt," zoo ongeveer antwoordde deze
toen, „zeker wel de innige gehechtheid opge
merkt, die de inlander voor zijn karbouw eu
deze omgekeerd voor zijn meester gevoelt. Naar
onze meening nu (bij dat „onze" speelde om de
lippen van den Regent, die een zeer ontwikkeld
man was, een fijn glimlachje) rust de groote
aardkorst op de schoft van een reusachtigen
grooten karbouw. Dikwijls ligt het dier zoo
jarenlang stil cn draagt ouverdroten zijn zwaren
last. Soms echter wordt het hem te benauwd
eu moet hij zich, door eens te gaan verleggent
eenige verlichting aanbrengen. Daartoe werpt hij
dan de aarde van den een en schouder op den
de Kerk voortspruit. Wat de laatstgenoem
de betreft, kan men veilig aannemen dat
hare enorme uitbreiding, waarvan het
provinciale Concilie in 1884 gehouden,
zulk een heerlijk getuigenis gaf, zeer zeker,
te danken is aan de oprichting van Ka
tholieke scholen.
Een der ijverigste bevorderaars dezer
scholen, Mgr. Dr. Max Quaids, Bisschop
vau Rochester, gaf op het genoemde Con
cilie aan zijne overtuiging openbare uit
drukking.
Nadat de hoogwaardige Kerkvorst aller
eerst een schets had geleverd van den bloei
der Kerk, van de toeneming der Katholieke
bevolking, die volgens zijne schatting op
acht millioeu mag gerekend worden, vestig
de Z. D. H. de aandacht op het feit dat
de groote massa offers, zoowel van den
kant der leekeu als van de Priesters de
fundamenten waren voor de hoop op eene
glorierijke toekomst der Katholieke Kerk
in Amerika.
Deze hoop, aldus meende de hoogwaardige
Prelaat, wordt op bizoudere wijze door
twee omstaudigheden gesteuud, namelijk
door het toenemen van het aantal jonge
lieden, die in den Priesterstand willen
treden en door de groote werkdadigheid
welke zich op het gebied van het onder
wijs opeubaart. »In onze jonge republiek,
zegt Mgr. Quaids, »worden onze voorbe
reidingsscholen eu theologischs semiuariën
door ee.D aantal hoopvolle jougelingen be
zocht, die zich voor het ambt vau het
Heiligdom voorbereiden. Onze kloosters
zijn overbevolkt met heilige maagden, die
alle krachten van haar lichaam, alle ta
lenten van haren geest aan den dienst der
religie wij den. Onze scholen zouden ledige lo
kalen zijn,als wij niet zulk een krachtig leger
schoolbroeders en schoolzusters bezaten, die
allen op zoo uitmuntende wijze voor hun
ne moeielijke taak zijn berekend.
De hoogst verblijdende vermeerdering
der Katholieke scholen, in weerwil van
de bescherming eu de groote voordeeleu,
die de Staats- of vrije scholen genieten,
waarmede zij moeten concurreeren, is het
tweede fundament van de gerechtigde hoop
en goede verwachtingen. Niet zouder tegen
streven hebben de Katholieken in Amerika
in de tegenwoordige onbillijke school wetten
anderen, om dan vveêr kalm en rustig te blijven
liggen zoolang bet vrachtje hem niet te veel
hindert. Door die beweging nu van rechts naar
links, of andersom, ontstaan de aardschokken, en
om ouzen goedigen vriend, den karbouw, er
aan te doen denken dat wij nog op de aarde
zijn en hem tot voorzichtigheid aan te manen,
roepen wij hem zoo hard mogelijk „ada, ada,//
toe, d. i. „wij zijn er" cf „present, present,"
zooals de militairen zeggen. Dan weet het brave
dier dat wij nog aan hem denken, en tracht,
onderwijl hij zich verroert, zoo voorzichtig mo
gelijk te zijn, opdat wij, zoo weinig als het maar kan,
last on schade zullen hebben van zijn bewegingen.
In het slaapvertrek van Keizerin Eugenie op
de Tuilerieëndus verhaalt een ordonnans-officier,
die het paleis kort na de ontruiming bezocht
en onlangs hierover schreef, merkte ik een
hijschtoestel op, waarvan het gebruik mij door
de dienstdoende hofdame verklaard werd.
We laten die beschrijving hier volgen.
Boven de vertrekken der Keizerin en op de
tweede verdieping, was eene suite vau kamers,
gelijkloopende met die van de eerste verdieping.
Die kamers werden door de hofdames bewoond,
en waren voorzien van groote kleerkasten van
massief eikenhout, die de geheele leugte vau de
wanden besloegen. Zij bevatte allerlei soort van
kleeren, japonnen, mantels, linnengoed, kant, een
berust, waardoor zij gedwongen worden te
betalen voor het onderhoud van staatsscho
len, waarvan zij geen gebruik kuureu ma
ken. Herhaalde pogingeu hebben zij in het
werk gesteld om vau den Staat voor de
Katholieke scholen een gedeelte vau het geld
terug te krijgen, dat zij betalen voor het
onderhoud der zoogenaamde vrije scholen.
Te vergeefs; de eisch werd telkens op vrij
barre en brutale wijze afgewezen. Derhalve
vatten zij het voornemen op, zeiven de hand
aan den ploeg te slaan eu zeiven voor de
opvoeding eu ontwikkeling der kindereu
zorg te dragen. Zonder verderen strijd, of
schoon zuchtend en klagend onder het leed
en onrecht, dat door de wet den Katholie
ken wordt aangedaan, verzamelen zij hunne
kinderen in eigen schoolgebouwen, opdat
zij Katholieke lucht zullen inademen ter
wijl zij in wereldlijke wetenschappen wor
den onderwezen. De 2500 scholen met haar
half millioeu leerlingen, die thans het land
ten zege strekken, verkondigen luide den
Katholieken en niet-Katholieken, dat de
quaestie van het Godsdienstig onderwijs,zoo
ver het den Katholieken aangaat, is opge
lost. »Wij zullen niet eerder rusten,«zegt
Mgr. Dr. Max Quaids,alvorens in het gansche
land de kinderen der Katholieke Kerk in
haar eigen scholen zijn gehuisvest. De in
richting dezer scholen en hare gestadige
volmakiug zijn in de toekomst de zekerste
grondslagen van de uitbreiding eu de vast
heid van onze Katholieke Kerk.
Aldus Mgr. Quaids, die door zijne woor
den opnieuw de oude leugeu weerlegt, dat
de Katholieke Kerk eene vijandin van ont
wikkeling en beschaving is. Dat de Bis
schoppen ook in 't vervolg de grootste
zorg zullen dragen voor de beoefeuiug der
wetenschappeu eu voor de algemeene volks
beschaving, zulks bewijst voldoende het be
sluit betreffende de oprichting eener Ka
tholieke hoogeschool en het schrijven
van den Opperherder aan het einde van
het Concilie geopenbaard, waarin deze
Kerkvorst nopens het volksonderwijs o. a.
zegt, dat geen parochie compleet is als zij
niet de noodige scholen bezit voor de be-
hoeften harer kinderen. »Het is een dure
plicht voor den Katholiek,aldus zegt de
eerbiedwaardige Prelaat,* in zijne bemoei
ingen niet te rusten, alvorens de scholen
ruimen voorraad van Cninecsclie zijde aan het
stuk, enz. Er was nog eme andere kamer voor
hoeden, laarzen en bont. r Kortom het geheele
kleerenmaga/ijn van eene Vorstin, die ten volle
besvust is van hoeveel kracht de hulpmiddelen
van het toilet zijn.
In de kamer op de tweede verdieping, die
door middel van een hijschtoestel met de slaap
kamer beneden gemeenschap heeft, standen vier
levensgroot e poppen, van juist dezelfde lengte
eu gestalte als de Keizerin. Als de dienstdoende
hofdame de noodige orders voor het toilet der
Keizerin door de spreekbuis gegeven had, namen
de hofdames, die daarmede belast waren, de
vereischte artikelen uit de kleerkasten en kleed
den er eene van de poppen mee, die dan in den
hijschtoestel gezet en in de slaapkamer neerge-
gelaten werd, zoodat de Keizerin zag hoe dat
toilet haar zou staan, en zeggen kon
„Ja zoo wil ik er uitzien 1"
Sultan Mahmoud II had zijn getrouwen va
zal Mehemet Ali, Onderkoning van Egypte, be
volen oorlog te voeren tegen de Mababiten,
eene sekte van hervormers, die Mekka en Medina
hadden ingenomen en de heilige plaatsen ont
wijdden. Een sterk leger werd op de been ge
bracht, maar wie zou de aanvosrdar van den
moeilijken en gevaarlijken veldtocht zijn? D't
vraagstuk werd door Mehemet Ali op echt Oos-
tersche wijze opgelost.
tot het toppunt vau bloei zijn gekomen.*
»Wij verachten,* zeggeu de Vaders van
het Concilie, met diepe verontwaardiging
de stelling volgens welke deKatholieke school
niet zoo hoog zou behoeven te staan als de
overige scholen. In een tijdperk als bet
onze, waarin de dwaling zoo uiterst bru
taal en zoo uitdagend optreedt, moet ie
dereen zoo goed en volkomen mogelijk met
de noodige kundigheden zijn toegerust,
niet slechts de Geestelijke maar ook de
leek, opdat liij dapper kau weerstand bieden
aan deu vergiftigenden iuvloed vau de alom
heerseheude goddeloosheid eu pal blijft staan
in den strijd, die thans vrij algemeen wordt
gevoerd tegen de orde eu het gezag.
De Weser Zeitung bevat een adres van
deu burgemeester van Vlissiugen eu direc
teur der maatschappij De Schelde aan dr.
Stephau, die aan het hoofd staat van het
Duitsche rijks-postwezen. Het adres heeft
ten doel, de aandacht te vestigen op de
meerdere voordeeleu, die, volgeus de adres
santen, voor de nieuwe Duitsche gesubsi-
diëerde stoomvaartlijnen zullen gelegen zijn
in eene richting dezer lijnen over Vlissiugen,
in plaats van over Antwerpen of Rotter
dam.
De generaal-veldmaarschalk Mantenffel
is overleden, naar men verneemt tengevolge
van lougverlamming.
Het Chineesch gezantschap te Berlijn be
reidt, nu het vredesverdrag met Frankrijk
geteekend is, het uitloopeu voor der drie
korvetten, welke voor rekening van het
Chineesch Gouvernement te Stettin werden
gebouwd eu in de haven van Kiel ten an
ker liggen. De manschap voor een der kor
vetten zal te Stettiu, die voor de beide an
deren te Hamburg worden aangeworven.
Eergisteren werd aan het Ministerie van
landbouw geteekend eene overeenkomst tus-
sclien de Duitsche Staten aan den Rijn en
Nederland, waarbij de zalmvisscherij op deu
Rijn en diens nevenrivieren definitief ge
regeld wordt, zoodat twisten over die visscbe-
O
rij voortaan onmogelijk zullen zijn. Een
gelijksoortig verdrag werd met Zwitserland
gesloten.
Een telegram van den heer Patenötre
Hij riep al zijn pacha's bijeen in eene kamer
van het paleis, waar hij hen op de divans langs
de wanden deed plaats nemen. Nule^de Mehe
met Ali een appel op het midden van een ta
pijt, dat op den vloer was uit gespreid, en na
over liet doel van den veldtocht eu de daaraan
verbonden moeilijkheden uitgeweid te hebben,
eindigde hij met de ivoorden: „Gij ziet dien
appel op het midden van het tapijt liggen. Wie
deu appel kan oprapen zonder met zijne voeten
het tapijt aan te raken, zal de rechte man zijn,
en dien benoem ik tot opperbevelhebber."
Ieder der Pacha's was gretig op dien post, cn
allen beproefden liet kunststuk te volbrengen,
maar hoe zij zich ook rekten en wrongen, het
tapijt was te groot, en geen van allen kon deu appel
met zijne handen aanraken. Toen stor.d Ibrahim
Pacha op en vroeg of hij het beproeven mocht.
De anderen glimlachten, want Ibrahim was kort
en dik van gestaltehij zou den appel nooit
kunnen bereiken, en zij verwachtten er een grap
pig tooueel van, hem vergeefsche pogingen te
zien doen. Maar na een eerbiedigen groet voor
Mehemet Ali gemaakt te hebben, begon Ibrahim,
bedaard het tapijt op te rollen, zoolang, totdat
hij gemakkelijk den appel kon grijpen.
Dus werd hij tot opperbevelhebber benoenu
en begon in 1819 den veldtocht, die zijn naam
heeft beroemd gemaakt.
