B I N N K N L A D. Kleinzielige critiek. De tabak in den ouden tijd. Voor geest en hart. Fransch gezant in China, rueldt officieel dat het hof te Peking het vredestractaat geratificeerd heeft. De Correctioneele Rechtbank der Seine heeft twee communards, die den 24a Mei op het kerkhof Père Lachaise politieagen ten mishandeld hadden, respectievelijk tot één en twee maanden gevangenisstraf ver oordeeld. Gladstone en zijne ambtgenooteu ver klaren bereid te zijn het kabinet Salisbury in het algemeen te steunen bij de beraad slagingen in het Lagerhuis, maar zij wei geren zich dienaangaaude zoover te ver binden als de Tories verlangen. De Koningin heeft aan Gladstone, naar aanleiding van zijn aftreden, als blijk van waardeering zijner den lande bewezen dien sten,den graventitel aangeboden, doch Glad stone heeft voor die onderscheiding bedankt. Het Kabinet is als volgt samengesteld: Eerste Minister en Staatssecretaris van buitenl. zaken lord Salisbury; Lord-kause- lier sir Hardinge Giffard; Lord-president van den Privy Council sir Stafford North- cote, die te gelijk in den pairsstand zal wor den verheven; Minister van Financiën en leider in 't Lagerhuis sir Michael Hicks Beach; Biuuenlandsche Zaken sir Rich. Croiss; Koloniën kolonel Stanley; Oorlog mr. Smith; Eerste Lord van de Admirali teit lord George Hamilton; Staatssecretaris voor de Indische Zaken lord Randolph Chur chill; Lord-stadhouder van Ierland Graaf Carnarvon; hoofd van het Departement dtr Posterijen enz. lord John Manners. De Spaansehe Minister van binuen- landsche zaken heeft, in antwoord op eene vraag van eenige leden, erkend dat ver scheidene gevallen van Aziatische cholera met doodelijken afloop zich te Madrid ge openbaard hebben. Hij voegde er bij dat hij geen bezwaar zag deze verklaring af te leggen, daar alle Europeesche Staten quarantaine bevolen hadden voor de schepeu en goederen, komende uit Spanje. Juist door die verklariug zullen de ingezetenen der hoofdstad te meer bedacht zijn op voor- zorgmaatsregelen. Al de personen, die tot dusver te Madrid door de cholera werden aangetast, behoor den tot de armoedigste klasse der bevolkiug O O en bewoonden het voor de gezondheid als het schadelijkste bekende gedeelte der stad. Het Oosteurijksch Ministerie van Biu- neulandsche Zaken heeft, in verb md tot het heerscheu der cholera in Sp mje, een zeer streng toezicht op den openbaren ge zondheidstoestand gebracht. In de Italiaa ische Kamer heeft De- pretis medegedeeld dat het Kabinet zijn ontslag aan den Kouiug heeft aangeboden, die het verzoek in beraad heeft genomen. De Ministers blijven op hun post, ten ein de in de leiding der loopende zaken te voorzien en de openbare orde te handhaven. De Minister-president verzocht niettemin de Kamer de behandeling der begrootiug voort te zetten, terwijl de aailnemiug onder de huidige omstandigheden slechts een ad ministratief karakter zou dragen. De Kamer stemde er daarop in toe, de discussie over de ouderwijsbegrooting aan te vangen. Wat verwacht werd, gebeurt, zegt de N.lJsel- bode. Het laatste ,,boek van Jan Holland „De Woort en ziju Kring" wordt stelselmatig dood gezwegen. Toen „Nette menschen" eene doorloopende tuchtiging van onze hedendaagsche maatschap pelijke toestanden, van ons hooger en middel baar schoolwezen niet het minst, het licht zag, had Jan Holland de eer door ieder, die Neder- landsch las, als een oorspronkelijke geest te worden begroet. Hot boek tintelde van leven en waarheid. Het had vlekjes, o ja; immers waar treft men hier op aarde het volm aakte aan? Maar men wachtte zich wel om zich met den kundigen en met eene ietwat scherpe pen voor ziene» schrijver te meten, die „met het leeu wenmerg der oudheid doorvoed" uit zijne klas sieken het juist en scherp omlijnde in hooge mate had overgenomen. Hetzij hij eene courant tot ziju arbeidsveld kiest of in brochure of boekdeel zijne gedachten neerlegt, hij was zeker door eene. aandachtige en groote schare te wor den gevolgd over het geheele terrein, dat hij zijn lezers wenschte te doen doorloopen. Want telkens had hij nieuwe gezichtspunten ontdekt, die een uitstapje met Jan Holland tot eene ware uitspanning maakten. En nu Bij monde *an De Gids waarin hoogleeraren ais Hubrecht met den heer Kielstra om den palm der verveling strijden, waarin een to taal ongenietbaar stuk Enkhuizensche historie door P. van Wijk Jr. wordt medegedeeld en door den opgeschroefden letterkundige Max Rooses de dichter Van Beers tot eene hem vol strekt niet toekomende hoogte wordt opgetild, bij monde van een anonymus wordt ons in het Juni-uoramer van De Gids verzekerd, dat Jan Holland het vervelende genre bereikt beeft en raui zich voortaan wel van hem ontslagen kan rekeuen. Wanneer men het standpunt van schrijver en recensent nagaat, kan ons zulk een ongunstig oordeel maar weinig verwonderen. Immers de re censent in De Gids is den blinde gelijk, die zich een oordeel over de xleuren aanmatigt. „Verhandelingen en theologische gesprekken van De Woort met den modernen Voogtman, met den Katholieken bediende Van Baars, met Pastoor Meizomer en met Van Brendel over de zaak der godsdiensten, de biecht, de transsubstantiatie, de onfeilbaarheid van den Paus, over de Dritëenheid en wat al niet meer, vormen de stof van dezj novelle". Nu zal het wel geen betoog vereischen, dat men om tot de voorlichters in De Gids van het liberalendom in Nederland te mogen behooren onverschillig moet geworden zijn voor vraagstuk ken als de hierboven aangeduide. Esn liberaal meusch, die natuurlijk in liet godsdienstige mo dern, ougeloovig is, heeft lang opgehouden zich met zulke quaesties in te laten en indien iemand hem aan het voortbestaan van deze leer- en vraagstukken herinnert, is hij hem daar na tuurlijk dankbaar voor, door het vevelend te vinden. Met Peter Van Humbaeck krijgt hij zoo'n gevoel of hij een lijk op zijn weg on'moet, dat reeds lang had moeten begraven zijn. „Of die theologische stelsels, die Sacramenten en instel lingen door Jan Holland juist zijn geschetst," zoo zegt de groote onbekende van De Gids, „is ons tot op zekere hoogte onverschillig. En dat het Katholicisme er het beste afkomt, dat het door de braafste en edelste figuren van deze novelle wordt vertegenw lordig l 01 ten slotte den hoofdpersoon De Woort zoo aantrekt, in hem zulk een warm en overtuigd verdediger vindt, dat het geheele geschrift als een pleidooi voor het Katholicisme is aangemerkt en van katho lieke zijde toegejuicht, hindert ons niet." Oidauks deze verzekering raag men er gerust staat op maken, dat de tegen-ingenomeuheid, welke den recensent jegens het Katholicisme be zielt, en Wtdka wij ook bij dezen voorlichter we der gerust aan volslagen onbekendheid mogni toeschrijven, hem tot de veroordeeliug van Jan Holland's boek als letterkundig produkt, gebracht heeft. Wij geven gaarne toe dat yDe Woort en ziju Kring" als novelle niet op eene hooge kunst waarde aanspraak kan makeu; doch wat veel meer zegt dar. dit, er wordt ons in dit bo k een aangrijpend stuk leven verhaald. Er wordt ons met sohere kleuren een strij l geschilderd, een zoek;n naar de waarheid, dat voor ieder, die de diugen des geestes er. de belangen der ziel h >o- ger stelt dan de hartstochten uit eeu roman, dit laatste bo k van Jan Hollao l verre boven de belangrijkheid van eene novell) verheft. Het is de beschrijving van den weg van B ihy- Ion naar Jerusalem, nu en dan badende in hel heerlijke heldere zonnelicht, maar meestal wegge- dompeld in onpeilbare duisternisseu. Geen won der dat door ieder, die de wisselvalligheden van zulk een tocht bevroedt ea het verhevene doel der reize kent, de zielservaringen van den wan delaar met steeds levendiger belangstelling worden gevolgd. Telkens en telkens weder worden er uit bet liberale kamp stemmen vernomen, die van weinig ingenomenheid met de tegenwoordige regeling van het lager ouderwijs getuigen. Nu weder dr. Betz, die in eene brochure ziju liberalen mede standers gaat bewijzen, hoe illiberaal de school wet is. Hij wil dan ook art. 191 gaarne prijs geven en stelt zelfs bene nieuwe redactie vau een onderwijsartikel voor, welke aldus luidt: „liet geven van onderwijs is vrij, behoudens het toezicht der overheid en waarborgen voor de geschiktheid der onderwijzers; deze beiden door de wet te regelen. „De inrichting van het ter aanvulling dienend openbaar onderwijs wordt, met eerbiediging van zeuen en godsdienstige begrippen, door de wet geregeld, „De Koning doet" enz. De Tweede Kamer heeft artikel 1 der wets- voordracht om do telegraafwet toepasselijk te maken op de telephonie verworpen met 53 tegen 17 stemmen, waarna dc Minister het ontwerp heeft ingetrokken. 0)k h;t wetsoiitwirp tot verhooging ei: uitbreiding van het recht van overgang tot de rechte linie werd verworpen met 37 tegen 31 stemmen. De Tweede Kamer heeft gisteren aangenomen: lo. het ontwerp tot verhooging en uitbreiding van het zegelrecht op effecten, met algemeene stemmen, en 2o. dat tot regeling der Staats loterij met 45 tegen 13 stemmen. Bij de verkiezing van een lid der Tweede Kamer in liet hoofdkiesdistrict Arnhem zijn uit gebracht 1543 stemmen; van onwaarde 84. Ge kozen de heer W. Rooseboom met 1454 stemmen Op den heer A. baron Schimmelpenninck van der Oije waren 83 stemmen uitgebracht. Overveen, 19 Juni. Bij hel te Kampen ge houden examen voor apothekersbediende is o. a. toegelaten mejuffrouw M. E. M. Grippeling, alhier. Middelburg, 19 Juni. Ter terechtzitting van de arrondissements-rechtbank alhier, werd gisteren P. L bierhuishoudtr te Wemeldinge, wegens het afleggen van eene valsche verklaring, in hechtenis genomen. Haulerwijk, 19 Juni. Een 70jarige veehouder alhier is Zondag-middag,terwijl bij in 't land met koemeiken bezig was, door de warmte bevangen en kort daarop overleden. Delftshaven, 19 Juni. De Baad dezer gemeente heeft zich met 8 tegen 7 stemmen vereenigd met het wetsontw. rp tot aanhechting van deze gemeente bij Rottterdam. Maastricht, 19 Juni. Gisteren werd alhier een opzichter aan de fabriek Ceramique door een werkman, uit wraakzucht wegens eene ontvangen terechtwijzing, met een mes aan het hoofd en de hand verwond. Oj dader is onmiddellijk gearres teerd. GEMENGDE BERICHTEN. T e 's-H eerenberg is de ontvanger vau directe belastiugeu met de noorderzon ver trokken, een tekort var. ƒ1200 in zijn kas ach terlatende. De politie tracht den voortvluchtige op te sporeu. Een zeventigtal hakkers en broodvepkoopers te Maastricht hebben zich tot den gemeenteraad gewend met het verzoek om intrekking of wijziging van art. 2 der plaatselijke verordening van 26 Sjplember 1861, No. 165, houdende het voorschrift, dat het te verkoopen brood een daarbij bepiald gewicht moet hebben. Adressanten vin len deze bepaling niet meer passend, verouderd, drukkend en voor hunne oer en goeden naam en faam krenkend. Daarbij is voor bet vastgestelde gewicht van het brood geene speling gelaten, niettegenstaande het volgens adres santen eene onmogelijkheid is het brool, vóór het in den oven gaat, zóó af te weg:n, dat het gebakke i zijnde, het verlangde gewicht verkrijgt. Oak oefenen weersgesteldheid, temperatuur en meer andere oorzaken op gebakken brood een belangrijken invloed uit, zoodat het gewicht van het brood niet altijd van des bakkers wil afhangt. De Baad heeft dit adres naar de commissie voor het algemeen huishoudelijk bestuur verzonden. Te Hainbnrg, aan den Donau is eene tabaksfabriek door brand vernieid. Buim een half millioen sigaren zijn daarbij ontijdig in rook en asch vergtau. Jiiger's „li a a'r g e ur p i 11 e n" zijn nu door de Oasteiirijksche Rjgeeriug in den ban ge daan. Zooals men weet, verzocht de B iheera.che „Gezondheidsraad" haar die pillen in geheel Oistenrijk te verbieden, en thans heeft de Minister vau Binnenlandsche Zaken verklaard, dat Jiiger's pillen, volgens de bestaande wetten, tot de ver holen geneesmiddelen gerekend moeten worden, Prof. Jager kondigt anders juist in het Stuttg. NTagebl. aan, dat bij den verm larden zanger Mierzwiuski door pillen van diens eigen haar van eeu ongesteldheid heeft genezeu! In een onzer bladen kwam eergit- teren een zonderlinge, maar niet geheel onver klaarbare fout voor. Er stond „de commissarissen een vraagstuk voor den directeur", dit moet zijn een vraag baak. De verre-s preekgeleidingen brei den zich meer en meer uit. D: Eransche steden Duinkerken en Rij ui, alsmede Rrabtix, Tour- coing en Armentiè.es zij nu door die dra len verbonden. Voorts verhaalt men wonderen van een toestel, door den Anirikaari Gillet uitge vonden. H:tis niet grooter dan een zak-uurwerk en het moet, aan een telegraafgeleiding verbonden, in staat stellen op duizenden mijlen afstan is een gesprek te voeren. De genomen proeve", o. a. tusschen New-York en Ctticago, moeten ver wonderlijke uitkomsten hebhen opgeleverd. Dat de lage graanprijzen nog niet zoo heel lang geleden wel eens lager zij i geweest dan nu, bewijst een marktbrief uit 1822, waarin de tarwe f3.50 a f4.75 geldt, de rogge f 2.20 a f2.80, de haver 75 ets., de boekweit f2.30 a f2.85 en de gerst f 1.30 a f 2 15, alles per mud. Op het landgoed Broholm in het zuiden vau Fünen, staat een houten huis, dat de eigenaar, de Deensche oudheidkundige Sehested daar heeft laten neerzat jn en bij welks bouw geen stuk metaal is gebruikt. Dit werk ging beter dan men verwachtte. Eju werk man b. v. hakte met een op Broholm gevonden vuursteenpijl in 30 werkuren 93 booraen vau 20 centimeter middellijn en 70 van 9 centimeter middellijn om. Ojk het maken van de steen- werktuigen viel gemakkelijker dan men eerst meende; liet boren ging met beenderen of ossen- horens en een boogpjts betrekkelijk snel of zonder voel moeiten. Wereldtentoonstelling zonder tekorten schijnen onbestaanbaar. Die te New- Orleans, welke thans gesloten is, heeft een nadeelig saldo van f 650,000 opgeleverd. Iets meer dan dat bedrag was aan premiël uitgegeven. Wanneer men een Rothschild is' zegt het Berl. Tageblatt, mag men zich dure liefhebberijen veroorloven, en dat in het bizoiider wanneer mi n baron Natlianiël Rothschild te Weenen is, die ongehuwd bleef en niet bij machte is om de juarlijksche rente van zijn kapitaal op te maken. Hij is eigenaar van een landgoed te J. in B meden-Oostenrijk, waarop zieb eene rij huizen bevindt, waarvan een, door het Dugelijkocli Bestuur, als bouwvallig werd afgekeurd. Er werd daarom bevel gegeven om het af te breken, maar de baron verkoos dit niet te doen. De gerechtigheid zegepraalde echter boven de rail- lioener. en Rothschild moest zich onderwerpen; hij deed het huis afbreken, maar liet er geen ander voor in de plaats bouwen, maar van de sleenen eene pyrauiide oprichten. Midden in het dorp Jverheft zich thans het zonderlinge sieraad waardoor de baron, die zieli verongelijkt waande, wraak heeft genomen en de beroemde pyramiden van Cheops en Ghezeh hebben thans een concurrent in de Dieuwe Rothschild-pyramide gekregen. Naar wij vernemen, is bij het 4de bataljon van bet regiment grenadiers en jagers in beproeving eene uniformverandering, bestaands in lichtblauwe rijbroek met groene jas en pet. Men schrijft uit Mexico aan de Voss. Ztg.: De te Veracruz genomen proeven met inenting der gele koorts hebben goede re sultaten opgeleverd. Twee of drie dagen na de itiëiiting worden de ingeënte personen door zware hoofdpijn en andere symptomen der gele koorts aangetast. Deze toestand duurt ongeveer 40 uren waar,ia eene volledige genezing voigt. Ook te Colima werden dergelijke goed geslaagde proeven genomen. Voor de aanwijzing, die weder inhechtenisneming ten gevolge heeft, van den uit de gevangenis to Haarlem ontvluchten Gerrit Visser, wordt thans 500 uitgeloofd. In Z a n d v o o rt begint het recht levendig te worden. Verscheidene vreemdelingen vau aanzien zijn er afgestapt, hetzij in het Hotel Kurliaus, het Hotel de l'Océan of andere. Dezer dagen opende er ook weer het welingerichte Hotel restaurant in het Park Kostverloren, die oasis in Zandvoort's naakte omgeving. Volgens de Londensche sterf te op gaven, kwamen verleden jaar in de groote we- reldstad 37 menschen van honger om het leven. Dezer dagen is te Weenen een Majoor in uniform in hechtenis genomen wegens het plukken van rozen in het stadspark. Hel geval verwekte n'ut weinig opzien. NiJat er aan het politiebureau proces-verbaal tegen hsm was opgemaakt, werd de Mijner weler in vrijheid ges teld. Tegen een geneesheer op het platteland van Friesland is op één dag twee malen procjs-verbaal opgemaakt wegens „kennelijke» staat". Te Weststellingwerf is een twee- jarig kind van den veenarbeider J. in 't vuur gevallen en letterlijk verbrand. UitVorarlberg in Tyro! wordt eene overstrooraing bericht. Tjngivolgj van eeu zwaar onw êr is t: Sjhssi z >o gjzwillèn, dat zij de Hl buiten hare oevers heeft gedrongen. Velden ei weiden, alsimdede Rjksstraat tus schen Feldkirch en Bludenz staan onder water eu de Vorarlb :rg:rsp urw :»b i in w >rdt bedreigd. Vijf jaren geleden is li°tz:lfde geb;urd. Hoeveel menschen er zonder baantje rondloopen, kan men eenigszins afleiden uit bet feit, dat zich zelfs voor een vacature var. beer-oplialjr bij den Rnter lamscheu rei- nigi igsdieust 135 liefhebbers hebbni aangemeld. Iu de „Nitab-.ie Sukjjs uit de ou le doos" der Zeeuwsche Ct. vertelt K. het volgende van de tabak: In ons land kwam de tabak als roikmiddel op het laatst der 16e eeuw in gebruik. De geschiedschrijver Emanuel Van M:teren meldt ons, sprekende van de eerste reizm der Hol landers naar Oost en West: „Dior deze ver- seh yden voyagiïn van diverse natiën isser uit West-I.idiëu, van Brazilië» en de custen van Paru gebracht een gedrooght krnyt, dat men bij aas Nicotiana noemt, eiide in Indiën TaoaccoDit gebruyken zij, wat gedrooght tot poeder, met een zilveren ofte steanen ge- backen pijoken, daartoe eigenlijk gemaakt of gebakken van em vinger lanck en waarin een backskeii, een halve haselnote groot, dat zij met het p ieder vullen ende steken daer het vier inne met een kole ofte keerse ende aan d'andre eynde suygen zy door het hol pijpken den roock daervau in't lijf ende mondt en dien vol vau den ro ick hebbende, blasen dien weder ten neusgat-u uyt, ende dat so lange tot dat het uytgobran.lt is, ende doen dat so dickinaal het hun goedduikt, en dat heuten zij milkanderea tojd i iCKen eeu pypa tabaccj." Van Meteren voegt er nog bij, dat de tabak in den beginne goedkoop was een en gulden het pond kostte, doch dat het toenemend gebruik ervan den prijs had opgejaagd tot twaalf gulden per p 11 i. Dur de zindelijke huismoeder het „vilayue stinckende quylkruit" niet in de nette pronk- of woonkamer dulde, gingen de liefhebbers van rooken naar de herbergen of tabakshuizen (tabagies), waar de verboden vrucht meestal door eene vrouw, de tabackster genaamd, iu bladen verkocht werd en dj klanten, om vuur of tafel gezeter, met hun zakmessen het geu rige blad in kleine stukken sneden en ze iu de pijp stopten. Allengs kwamen de huismoeders van haar overdreven begrip vau zindelijkheid terug en begrepen ze dat het beter was, den mannen dit genot in buis te verguunen. Tevergeefs maakten de Staten keuren tegen het rooken, en vet hood men den soldaten en matrozen de tabak: de rookwoade tastte een ieder aan, eu iu de vorige eeuw noodigden de heeren elkander op een pijp tabak, zooals de dam :s elkaar op een kopje koffie. Iu 1751 telde Gjuda 374 pijpjnmakerijen, en nu geen dertig, 't Duurde echter nog e,en ge- ruimen tijd eer men van een predikant het rooken kon velen. Dienaangaande deelt de heer J. Halberts- ma, indertijd doopsgezind predikant te Deventer, het volgende mede: Toen de Noordhollandsche gemeenteu der Doopsgezinden jaarlijks nog een sociëteitsvergadering te Alkmaar hielden, kwam daar van de Zsan een predikant met ziju diaken als afgevaardigden en namen ze, volgens alsoud, gastvrij gebruik, hun intrek bij eeu der leden van de gemeente, 's Avonds, toen de heeren reeds een gi-ruimen tijd naar bed gi-gaau waren, zag de knecht het licht nog branden van den diaken en op zijn teenen de kamer intreden le, om het weg te halen, meende hij den man met dé" beenen onder uit den schoorsteenmantel te zien hangen. Is hel wonder da: de bediende aan zelfmoord dacht en dat hij in ziju angst den leeraar en verminer opriep, die uit zijn bid sprong en naar de plaats des onheils snelde. Daar ge komen, zig hij ziju reisgenoot met het pijpje iu de hand uit den schoorsteen dalen. D: goede man was aan het rooken verslaafd en bad uit ontzag voor den predikant zich den gehce len dag van ds tank g spiend, doch nu al leen in zijn kamer zij i I", kjn hij den lust tot rookeu niet langer beitwingeu; hij plaatste eeu stoel op den haard, klom er op en dampte nu met liet hoofd in den schoorsteen lustig uit zijn pijpje. B-teuterd stond de schuldige voor zijn rechter, doch deze troostte h:m, zeggeude: „lk heb zelf den gansehen dag niet durven rookeu: weet je wat, laten we nog samen eeu pijp van twaalf Menniste blaadjes stoppen." Dat zijn voor slag gretig aangenomen werd, behoeft geeu be toog. De rimpels zijn wegen door de jaren gebaand, waarop de vertrekkende illusiën de nade rende ondervinding ontmoeten. De hoofdbron der meeste menschelijka ellende is moedelooosheid. Hij, die meeste veerkracht van wil bezit, is immer de minst ongelukkige. De deugd is een staat vau oorlog en om er in te leven, heeft men altijd tegen zich zelf strijd te voeren. Niemand kan zeker van zich zeiven zijn, zoolang hij niet bij lof en blaam zijne gewone kalmte bewaart. Die het aardsche najaagt, is hem ge lijk, die zijn dorst met zout water zoekt

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1885 | | pagina 2