NIEUWE
No. 915.
Zondag 5 Juli 1885.
10de Jaargan?.
De ontwijding van den Zondag.
BUITENLAND,
Iets over verzamelaars.
De Russische hoveling.
lüftLEMSm
ABONNEMEH TSPBIJS
Per 3 maanden voor Haarlem t 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,
Voor het Buitenland 1,50
A.fzonderljjke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
B UREAÏÏ: St. Jansstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
PHIJS DEB ADVEB.TENTIÉN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en V r jj d a g
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers K LIPPEES EAU KEY.
(Vervolg)
Reeds in het jaar 1832 heeft deEugel-
sche geneesheer J. B. Pass, voor eene com
missie van onderzoek iu het Parlement
krachtig gesproken voor de noodzakelijkheid
van de periodieke rust, ten behoeve van de
gezondheid. Wij zulleu hier enkele zijner
uitspraken vermelden.
»Het vieren van den Zondag moet niet
alleen als een plicht van den Godsdienst
maar ook als een plicht der natuur wor
den beschouwd, aangezien het behoud
des levens ook eene plicht is en men zich
aan zelfmoord schuldig maakt, als men ziju
leven ondermijnt. Ik spreek hier slechts
als arts en sluit elke theologische quaestie
buiten. Ik beschouw den Zoudag als een
ououtbeerlijken rustdag, waardoor de krach
ten in ons lichaam worden versterkt. Is deze
kracht eenmaal verloren dan helpen geen
geneesmiddelen meer.«
»Eeu geneesheer moet voor alles letten
op het behoud van het regeuereerend be
ginsel iu de phjsische natuur; heeft hij dit
eenmaal te gronde doen gaau, dan is het
met zijue geneeskundige werkdadigheid ge
daan. Hij moet er steeds naar streven, de
energie van den bloedsomloop te behouden.
De arbeid nu tracht eiken dag de levens
bron uit te putten. Daarom heeft reeds
God, Die niet slechts het leven schenkt,
maar het ook iu stand houdt, den meusch
willen verhinderen het leven te verwoesten
en hem onderworpen aan een algemeeue
physische natuurwet: de afwisseling tus-
schen dagwerk eu nachtrust. Alhoewel nu
de nacht den bloedsomloop eeuigermate
iu orde brengt, zoo is toch deze rust niet
in die mate voldoende om het evenwicht
der krachten te herstellen, dat voor den
duur van het leven noodzakelijk is. Daar
om is door de goedheid der Voorzienig
heid één dag vau de zeven vastgesteld, om
in de behoefte aan rust van het auimale sys
teem te voorzien.De waarheid van het gezegde
wordt door de oudervinding, die men reeds
bij de dieren heeft opgedaan, bevestigd.
Laat een paard met alle kracht dagelijks
werken of geef het iu plaats daarvan
een rustdag van de zeven dagen en gij zult
u uit de grootere levendigheid, waarmede
het iu het tweede geval de zes overige da
gen ziju werk verricht, overtuigen, dat de
rust van den zeveuden dag voor ziju welzijn
noodzakelijk is.«
Zeker zullen deze oordeelen eu uitspra-
FEUILLETON.
Waar al geen collectie var aangelegd wordt.
De Intermédiaire des chercheurs et des curieux
deelt mede dat nu wijlen Ed. Pascal, die een
ongelukkigen dood stierf vóór de in aanbouw
zijude magazijnen van de Printemps, waar hem
in 't voorbijgaau een zware balk op het hoofd
viel, een collectie bezat van 250 koperen kan
delaars. gegoten, geslagen, fraai bewerkt en ge
ciseleerd, van den tijd der middeleeuwen af tot
het laatst der 18e eeuw. Zijn verzameling van
snuiters, die bij de kandelaars behoorden, was
ook zeer curieus.
Het Kabinet van Jubinal de Saint-Albin be
vat eene verzameling van laarzentrekkers en
schoenhoorns, van hout, van bewerkt ivoor, van
gegraveerd ijzer met inscripties eu een dito col
lectie van kleerborstels, van opgelegd koper,
van parelmoer, van Delftsch plateel eu eene col
lectie vingerhoeden, waaronder een gouden, met
étui, die aan Koningin Marie Antoinette heeft
behoord.
De schrijver van het Boek der verzamelaars"
ken van geneesheeren uit verschillende lan
den, die de Zondagsrust voor een natuur
wet verklaren, ook bij deu onverschilligste
on ougeloovigste eenige belangstelling en
waardeeriug opwekken. Mocht dit echter
niet het geval ziju, wil men aan het ge
tuigenis van enkelen geen waarde hechten,
dan moet toch de uitspraak vau geneeskun
dige corporaties iu haar volle beteekenis
worden gewaardeerd.
Eene vereeuiging van 25 geneesheeren
in Amerika gaf hare goedkeuring aan de
uitspraak van Dr. Warren, die het volgende
verklaarde: »Zoo ver mijue oudervindiug
reikt, heb ik steeds bevouden, dat meuschen
die zich hebben aaugewend, des Zondags
van alle arbeid eu zorgen zich te ontlasten, in
staat waren verwonderlijk veel werk iu
deu loop der week te doen;« daardoor
is het dus uitgemaakt, dat dezulken, die
den Zondag niet houden, miuder werk ver
richten.
In October van het jaar 1882 verklaarde
de Commissie van geneeskundigen in een
oordeel over het hoogere ouderwijs in Elzas-
Lotharingen, dat de Zoudag »niet slechts
een godsdienstig, maar ook een physiolo-
gisch en hygiënisch gebod is.«
Het internationale hygiënische congres,
dat in September van het jaar 1882 te
Genève vergaderde, heeft de volgende,
door Dr. Hiigler van Bazel voorgestelde
resolutie, met algemeeue stemmen aange
nomen:
>1. Het meuschelijk organisme, is zoo
ingericht, dat het van zeven dagen één
dag noodig heeft tot herstel vau lichame-
lijkeu eu geestelijken arbeid. De wekelijksche
rustdag is voor deu mensch te noodzake
lijker, hoe moeilijker eu eentooniger de ar
beid eu hoe meer deze verbonden is met
omstandigheden, die een uadeeligen invloed
uitoefenen op de gezondheid. Het gemis
van deu wekelijkschen rustdag benadeelt
op velerlei wijzen de gezondheid en de
werkkracht en leidt langzamerhand tot
eene onherstelbare ziekelijkheid eu tot een
vroegtijdigen dood. Bovendien wordt door
onafgebroken arbeid de dronkeuschap be
vorderd, de openbare zedelijkheid benadeeld
en het familieleveu verwoest.
2. Opdat de openbare rustdag aau zijne
hygiënische bestemmiug beantwoorde, is
het niet voldoeude, dat de arbeider op den
een af' anderen willekeurig gekozen dag
den arbeid stake, neen, deze rustdag moet
zooveel mogeljjk voor allen gelijktijdig en
daardoor ook uiterlijk rustiger eu stiller
Miize-Sencier, bezit eene collectie van lorgnetten,
enkele en dubbele, waaronder verscheidene van
de leden van het schrikbewind.
Nadar, de photograaf, familielid van den ver
maarden luchtreiziger, verzamelt sinds lang alle
voorwerpen, waarop luchtballons zijn voorgesteld.
In zijn atelier, rue d'Anjou, te Parijs, kau men
ruim twee honderd borden en schotels, zoomede
eenige snuifdojzeu vinden, waarop luchtballons
geschilderd ziju.
Er zijn liefhebbers, die al de werken, vooral
de gravures en gedenkpenningen, van één be
roemd letterkundige of kunstenaar opkoopen.
Zoo bezit de heer Bossuet, te Saint Louis-en-
l'Ile al de handteekeningeu en zelf geschreven
brieven of kopijen van ziju beroemden naamge
noot, die hij maar machtig kon worden. Am-
broise Tardieu heeft in ziju kasteel van Herment
(Puy de Dóine) 8000 portretten van beroemde
Parijzenaars bijeen weten te brengen. Een be
wonderaar van Napoleon I heeft alle portretten
van den grooten veldheer en Keizer opgekocht.
Spire BI on del heeft duizenden visitekaartjes van
beroemde of althans welbekende lijdgenooten
verzameld en op elk daarvan hun korte levens
beschrijving genoteerd.
ziju dan audere dagen. Deze dag moet
werkelijk aan het herstel van verteerde
kracht gewijd zijn en derhalve moeten geest
en lichaam anders worden bezig gehouden
dan gedurende de werkdagen, iu reinere
lucht, iu zindelijker kleeding en woning.
Indolente, stompe rust, zoomede het mis
bruik van alcoholische dranken en elke ver
spilling van krachten door opwekkende
vermakelijkheden, moet streng worden
vermeden.
3. Het vierde internationale hygiënisch
congres, in September van het jaar 1882
gehóuden, geeft aan besturen vau spoor
wegen, posterijen eu audere inrichtingen van
iudustriëele en commerciëele ondernemin
gen eu werkplaatsen den hartgroudigen
raad, zoo veel mogelijk aan hunne onder
geschikten iu elke week een vollen rustdag
toe te staan, om daardöor de gezondheid
dier leden te bevorderen volgens, de boven
vermelde grondstellingen.
Ook de socialist Proudhon, die een vij
and was van allen positieven godsdienst,
houdt de Zondagsrust voor de natuur van
deu meusch voor zoo noodzakelijk, dat hij
het verzuim ervan eene zonde heet tegen
de wetten der natuur. Maakt men de week
eeu dig korter,* zegt hij, »dan is het ver
langen naar rust nog niet dringend, ver
lengt men haar, dau heeft er overmoeheid
plaats. Geeft men alle drie dagen eeu dag
rust, dau zult gij door dit afbreken het
verlies van den tijd vermenigvuldigen eu
gij verbreekt door de splitsing dor natuur
lijke eenheid der dagen het evenwicht met
betrekking op het getal der dingen. Bewil
lig daarentegen 48 uren rust na een on
afgebroken arbeid van 12 dagen, dan doodt
gij den mensch door u'etsdoen, nadat ge
hem door de vermoeiing hebt uitgeput. Hoe
toch heeft Mozes zoo het juiste gevonden?*
Deze getuigenissen worden door de fei
ten bevestigd. »Meu weet thans bij ouder-
dervindiug,* zegt de beroemde Chateaubri
and, x> dat de vijfde dag als rustdag te dicht
bij, eu de tiende te ver van het begin van
den arbeid ligt en het schrikbewind, dat
in Frankrijk alles kon tot stand brengen,
heeft den laudman niet kunnen dwingen
zich aau de dekade te houden, omdat het
onvermogen der menschelijke kracht en,
zooals men heeft waargenomen, zelfs het
onvermogen van de krachten der huisdieren
er zich tegen verzetten. De os kau niet ne
gen dagen achtereen werken; aau 't einde van
deu zesden schijnt hij door zijn brullen
reeds naar de door den Schepper voor de
Een verzamelaar in Bourbon bozit eene col
lectie hoeden van alle modellen en ouderdom
waaronder er zijn, die men zou meenen dat nooit
gedragen konden worden.
Tamoussoff: zegt ergens: „Gij jonge knapen,
zijt allen even hoogmoedig; doch gij moest lie
ver onderzoeken, hoe uwe voorvaderen handelden.
Het ware beter, dat gij van ouderen dan gij zijt
wildet leerenvan mij bijvoorbeeld, of van
mijn zaligen oom, Maxim Petrowitch. Hij werd
aan tafel bediend door oen honderdtal dienaren,
niet alleen in zilveren, maar in gouden schotels.
Hij was met onleteekenen overdekt, en reed
altijd in een koets met vier paarden. Ziju ge-
heele leven bracht hij aan het hof door en
welk hof? Hoe verschillend van het tegenwoor
dige! Het was het hof van Keizerin Catharina.
Toen der tijd wogen alle hoveliugeu minstens
veertig pud ieder. Al boogt gij ook tot de
aarde, zij verwaardigden zich niet u aan te
zienWat mijn oom betreft, hij zag er
deftig uit en had eene trotsche houdingmaar
nauwelijks was hij in tegenwoordigheid van zijue
algemeeue rust der schepping bestemde
uren te verlangen. Eu zoo heeft de week)
nadat zij een oogeublik was outtroond,
hare eigene heerschappij weder opgevat.
Tegen Gods werk verzet men zich te ver
geefs.
Hetgeen Chateaubriand van de dieren
zegt, dat zij namelijk de ontwijding van
deu Zondag niet kunnen verdragen, wordt
ook door feiten uit Eugeland bevestigd.
Eeuigeu tijd geleden deelde eene Eugelsche
rijtuig-maatschappij hare paarden zoodanig
in, dat er eenige war9u die wekelijks 7 eu
andereu die 6 dagen vau de week moesten loo-
peu. Weldra bleek dat het voordeel, 't welk
de paarden, die dagelijks aau 't werk wa
ren, opleverden, verzwolgen werd door het
verlies iu waarde, dat deze diereu iu ver-
gelijkiug met hunue kameraden hadden ge
leden.
Op het tweede internationale Congres
voor de Zondagsviering dat den 9u en lOu
Sept. vau het jaar 1879 te Bern werd ge
houden, constateerde Dr.Mandach uit Sehaff-
hauseu: De paarden, die vroeger doorliet
land, dag aau dag voor deu postwagen
stonden, waren op hun 8ste of 10de jaar
versleten; een paard dat zes dagen onafge
broken zwaar werk verricht, doch deu ze
venden dag kau rusten, wordt 15 a 18
jaren oud; dergelijke feiten worden ook
door onze medewerkers medegedeeld.
Ieder verstandig landbouwer is er op
gesteld, dat zijne paarden de behoorlijke
Zondagsrust genieten, omdat hij weet, dat
eeu aau houdend werkend paard spoedig on
geschikt voor deu arbeid en daardoor waar
deloos wordt eeu ernstige vingerwijzing,
dat het veel sterkere dierlijko organisme
eeue natuurlijke staking van den arbeid
eischt. Da Zoudagsarbeid is dus met het
organisme van den mensch ouvereenigbaar
eu derhalve eene zou le tegen de natuur
vau deu meusch, die zich wreken moet,
daar zij de gezondheid ondermijnt. Wij
hebbeu in dit opzicht reeds het oordeel van
geueesheeren en hoofdzakelijk de besluiten
van het internationale congres medegedeeld.
Wij komen wegens het hooge belang der-
zaak nogmaals daarop terug.
{Slot volgt.)
De Bondsraad heeft de overeenkomst met
den Noord-Duitschen Lloy 1, betreffende de
Oost-Aziatische en Australische stoomboot
lij ueu goedgekeurd.
meerderen of hij wist ziju lichaam in een cirkel
te plooien. Op zekeren avond, er was een groot
bal op het paleis, gleed hij uit eu viel zoo hard
neder, dat hij bijna den nek brak. De oude
man steunde van de pijn, maar de Keizerin
lachte. Wat denkt gij dat hij deed? Hij stond
op, vermande zich, maakte een poging om op
nieuw te buigen eu viel nog eens maar nu
met opzit. De Keizerin lachte uog met meer genoe
gen dan te voren. Daarop herhaalde hij het
heldenfeit ten derden male. Wat dankt u daarvan?
De hovelingen achtten het zeer geestig; want
door dezen herhaalden val rees hij. Wie meent
gij, dat, ten gevolge vau dit en van andere
soortgelijke feiten, voortaan aan de keizerlijke
speeltafel genoodigd en met de meest gracieuze
toespraak vereerd werd? Maxim Petrowitch. Wie
werd met deu m-esten eerbied behandeld
Maxim Petrowitch! Ik scherts volstrekt niet.
Wie kon over titels, waardigheden en ridder
orden beschikken Maxim Petrowitch 1"
Hoe menigeen in onze dagen rijst, omdat hij
kruipt. Hoe menigeen speelt den meester, omdat
hij op zijne beurt de slaaf weet te zijn!
