NIEUWE
No. 916.
Donderdag 9 Juli 1385.
10de Jaarpas.
De ontwijding van den Zondag.
BUITENLAND.
Brand in spoorwaggons.
HllRIlMStHE COliRilT.
ABON5BMEHTSPBIJS
Per 3 maanden voor Haarlemt 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,
Voor het Buitenland 1,50
Afzonderlijke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
AGITE MA NOW AGITATE.
FBIJS DEB ADVEBTENTIÉH
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrjjdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS k LAUREY.
Vervolg en slot.)
De reeds vroeger genoemde geneesheer,
Dr. Schaueuberg ziet in de Zondagsrust
een voortreffelijk afweringsmiddel tegen de
aaugeboren vatbaarheid voor vele ziekteu
hij zegt in zijne Hygiënische Studiën über
die Sotintagsruhe:* De aanleg tot de ver
schillende stoornissen, door ziekteverschijn
selen gevolgd, wordt veroorzaakt door eeue
stompzinnige monotonie des levens en van
den arbeid.
De ontheiliging van den Zondag onder
mijnt niet alleen de gezondheid, maar werkt
ook schadelijk op de kracht vau het gansche
volk. Waar de Zondagsrust genoten wordt,
is het jonge geslacht gezond en krachtig,
een steun voor huisgezin en vaderland.
Met volle recht zegt de beroemde Eu-
gelsche staatsman John Bright: »de kracht
en macht van ons land, de vooruitgang
van ons edel ras hangen voor 't grootst
gedeelte af van de Zondagsrust, die volgens
mijn inzien voor de behoefte van den mensch
allernoodzakelijkst is. c
De Noord-Amerikaansche President Lin
coln erkende eveneens in het jaar 1862
het groote gewicht der Zondagsrust voor
de welvaart van volk en vaderland. »Orde,
tucht en karakter der nationale strijdkracht,
de zaak welke zij verdedigen, mogen niet
in gevaar gebracht worden door de schen
ding van den naam en van den dag des
Allerhoogsten.« Lincoln achtte het als een
vaderlandslievende plicht, de Zondagsrust
den soldaat te verzekeren.
In Fraukrijk is het duidelijk te zien, hoe
het geslacht door verachting van de Zondags
viering ontaardt en vermindert, waardoor
de weerkracht van het vaderland wordt
verzwakt.
Zoo bekent Marc Mounier ten opzichte
van Frankrijk, dat de overdreven aanhou
dende werkzaamheid der werklieden en de
slechte waarneming van het gebod der Zon
dagsrust een groot aandeel nemen in de
oorzaak van de ontaarding van het Frau-
sche ras.
FEUILLETON.
Den 7den April slierf te Portland, N.-Y.,
de hen1 Duff Brown, een van de oudste machi
nisten in de Vereenigde Staten. Op zijn sterf
bed deed hij het volgende verhaal van een rit
van Prospect naar Brocton, met verzoek deze
gebeurtenis door de pers aan de vergetelheid
te ontrukken.
In 1859 bestuurde ik een trein op de Buffa
lo-Corry en Erie-lijn. De spoorweg van Pros
pect of de hoogte van Mayville naar het Broc-
lou-kruispunt heeft zoovele bochten, dat de
werkelijke afstand van 10 mijl, per spoor 14
mijl wordt. De wc-g daalt langs een helling van
meer dan 70 vost per mijl. Omstreeks 9 uur
in den avond van deu 17en Augustus 1869 be
reikten wij den top met een trein van twee
passagierswaggons, zes wagens met petroleum en
een gesloten paardenwaggon. De laatste bevatte
twee kostbare renpaarden met hunne oppassers,
die op den weg waren naar Chicago, geloof ik.
In de twee waggons waren vijl'tig a zestig pas
sagiers. De conducteur gaf mij het signaal en
ik° zette den trein in beweging. Wij waren in
vrij snelle vaart, toen ik, omziende, bespeurde,
dat een waggon met petroleum Lu het midden
van den trein in brand stond. Ik laat de ma
chine achteruit stoomen en geef liet signaal,
dat er geremd moest worden. De conducteur er
remmer springen van den trein, haken de wag
gons af, leggen de remmers aan en brengen ze
tot staan. Daar ik veronderstelde dat ze den
brandenden petroleumwagen ook geremd hadden,
riep ik een remmer op deu paardenwaggon toe,
om de koppelende pen tusschen dien waggon
en het hoofdreservoir der petroleum toe te trek
ken en stoomde achteruit, opdat hij het doen
kon, terwijl ik mij voorneem ver genoeg te stoo
men om den paardenwaggon en de locomotief
Reeds vele jaren geleden hebben de Mi
litie-Commissarissen hunue bezorgdheid voor
de toekomst uitgesproken aangaande de
geschiktheid der jonge recruten, daar dezen
ten gevolge vau onafgebroken arbeid, ook
op Zondagen, zeer zwak waren. In het jaar
1837 had het district der beueden-Seine
een contingent te leveren van 1609 man,
men moest er echter 2044 afkeuren. De stad
Rouen had voor een contingent van 184
man 317 afgekeurden; om dus 100 deug
delijke, bruikbare mannen te verkrijgen,
moesten er 169 worden afgewezen. Iu Mühl-
bauseu vond men op 100, in Elbeuf op
168, ;n Nimes op 147 een bruikbaar man.
Volgens de berichten onzer officieren,*
schrijft een Franschman, behooren onze
soldaten in 't algemeen tot de zwakste.
Ook in Oostenrijk is in de industriëele
gewesten, waar men den Zondag slechts bij
naam kent, het getal der voor deu militie-
dienst bruikbare mannen gering.Eenigen tijd
geleden werd zelfs de bijna ongelooflijke
mededeeliug gedaan, dat in de nijverheids-
streken vau Oostenrijk s lechts 16 tot 30
dienstplichtigen bruikbaar werden bevon
den; in Brüuu, waar de Joodsche fabri
kanten zelfs op de hoogste feestdagen laten
werken, waren er slechts 5 van de 100
bruikbaar.
Lit de industriëele gewesten van Duitsch-
laud, waar men bet met de Zondagsviering
niet nauw neemt, komen bedenkelijke be
richten. Terwijl in Berlijn het aantal deug
delijke recrut9u iu het jaar 1877 noch ver
over de 3000 bedroeg, verminderde dit
in het jaar 1878 reeds met 300, in het
jaar 1879 met 500 man. Bij de in de maand
Juni 1880 te Barmen plaats gehad heb
bende lichting werden 455 dienstplichtigen
fiuaal afgekeurd, 127 werden bij de reserve
ingedeeld en slechts 124 man voor den mi
litairen dienst bruikbaar verklaard.
't Zij verre van ons, dezen achteruit
gang vau het ras enkel en alleen aan den
Zoudagsarbeid toe te schrijven; vele andere
oorzaken (zedeloosheid, uitspattingen enz.)
zijn medeplichtig aan deze treurige ver
schijnselen; maar juist de ontwijding van
te redden. Terwijl ik den heuvel snel afrijd,
nadat (1e koppels waren losgemaakt, zie ik tot
mijn schrik, dat de brandende waggons mij
met eeue steeds toenemende snelheid volgen.
De mannen waren er niet ingeslaagd ze te rem
men.
Ik zag, dat het eenige, wat mij overbleef,
was naar Brocton te snellen en toch bestonder
kans, dat ik die plaats norit zou bereiken door
de snelheid, waarmede wij die scherpe hoekige
bochten moesten passeeren, waar wij nooit snel
ler rijden dan twintig mijl per uur. Toen ik (1e
brandende waggons want alle zes stonden
nu in vlam mij achterna zag snellen, en
bespeurde, dat ze slechts op een paar voet, af-
stands waren, opende ik rle smoorklep. Toch
bereikten mij de petroleumwaggons, voor ik uit
den weg kou komen. Zij liepen met volle vaart
tegen het -ichtergederite van den paarden wagen,
sloegen den achterrand in en verbrijzelden dien,
en wierpen paarden en oppassers plat op deu
vloer. Da hitte was bijna ondragelijk en hoe ik
ook mijn best deed, ik kon maar dertig voet
afstands houden tusschen het vervolgende vuur
en ons. Door het schijnsel van het fornuis,
waarvan de stoker de deur opeude, om nieuwen
voorraad steenkool er in te werpen, bespeurde
ik het gelaat vau een der stalknechts, die naar
het hek was gekropen aan het einde vau deu
waggon. Hij was doodsbleek en smeekte mij, in
's hemelsnaam de stoomkracht te verhoogeu, ik
gaf (1e machine reeds zooveel als zij maar ver
dragen kon, en deze hoeveelheid was voldoende
om ons met een snelheid van 50 mijl per uur
te doen loopsn. Wij hadden zulk eeue vaart, dat
de voeiliugspomp der machine weigerde te wer
ken. Bij iederen scherpen bocht, dien wij om
gingen, reel da machine op de helft hirer
wielen en hoe het kwam, dat ze niet omsloeg,
heb ik nog niet begrepen. Zij scheen te beseffen,
dat het een wedren op dood of leven was, en
werkte als een bezield eu redelijk wezen. De
den Zondag door onafgebroken arbeid moet
op de lichamelijke ontwikkeling van den
jongeling een slechten invloed uitoefenen
en ziekelijkheid in plaats van mannenkracht
tengevolge hebben.
De reeds genoemde geneesheer, Dr.Nie-
meyer, zegt met het volste recht: De Zon
dagsrust is noodzakelijk voor deu bloei der
maatschappij. Zij geeft een tevreden ge
moedsstemming, verschaft rust eu orde in
het openbare leven, is een maatstaf van
den gezonden zin, die in het volk leeft en
duidt aan hoe ver het in beschaving is ge
vorderd.
Den 15n December 1851 vaardigde de
Frausche Minister van Binueulaudsclie Za
ken eene circulaire uit, waarin hij in het
openbaar belang op het gewicht van de
Zondagsviering wijst en met nadruk opkomt
voor de naleving ervan.
»De Zondagsrust,* aldus schrijft hij, »is
een der wezenlijke fuudameuten, welke de
kracht van een land uitmakeu. Als men
haar slechts van het standpunt van uiter
lijk welzijn beschouwt, dan moet men er
kennen dat deze rust noodzakelijk is voor
de gezondheid eu voor de geestelijke ont
wikkeling der arbeidersklasse; de mousch,
die zonder ophouden werkt en ook niet
één dag rust, om zijue andere plichten te
vervullen en zijne ontwikkeling te bevor
deren, wordt vroeg of laat een prooi van
het materialisme, eu het bewustzijn zijner
waardigheid verzwakt terzelfdertijd met de
krachten van zijn lichaam.
Het feit, dat juist de klasse der werk
lieden een naar evenredigheid hoog ziekte
en sterftecijfer aanwijst, heeft ongetwijfeld
verschillende oorzakenop de allereerste
plaats mag men echter de ontwijding van
deu Zondag noemen. Wij wijzen ten slotte
ook nog op de overbevolking der krauk-
ziunigeu-gestichten, aan welker beklagens
waardige bewouers de arbeidende klasse
O
een niet gering contingent levert. De on
afgebroken arbeid verwoest ontegenzegge
lijk het zenuwgestel.
Met de ziekte van den arbeider houdt
iu de meeste gevallen ook de ellende ha-
nncht was donker, en de weg liep (loor bossclien,
door diepe spleten, in de rotsen uitgehouwen,
en langs hooge indijkingen. Zoo spoedden wij
donderend verder, zoo snel als het weerlicht,
eu op slechts weinige schreden afstands vervolg
de ons even snel die vurige duivel. Iu de re-
servoirbakken was niet minder dan 500,000 gal
lons 227:2 HL petroleum, eu die hoeveel
heid stond in brand en vormde een stortzee van
vlammen, die eene lengte had vau 500 vost.
De vlammen s'.egeu 100 voet hoog.
Haar geloei geleek op het geraas van een
machtigen waterval. Nu en dan hal er eeue
ontploffing plaats, met een knal als van een
kanonschot, dan steeg een zuil vau vlammen en
rook op, hoog boven het glooiende fornuis eu
de brandende pitroleum regende op de bosscheu.
Mijlen ver was het geheele landschap verlicht.
Het duurde niet lang, door de snelheid onzer
vaart, of de lichten van Brocton kwamen bene
den iu de vallei reeds in het gezicht.
De verlichting, die ik gevoelde; was slechts
van korten duur, want ik heriuuerde mij, dat
trein No. 8 op den Lihe Shore Roxdh.il Kruis
punt zou bereiken omstreeks deu tijd, dat wij
daar aankwamen. No. 8 was de sneltrein uit
Cincinnati. Ouzo eenige hoop gedurende deze
wedren was, dat (1e wisselwachter op het kruis
punt deu wissel voor ons zoo zou zetten, dat
wij van de Lake Shorebaati op de kruiabaau
kwamen, die weder steeg en ons daarom zou
bevrijden van de brandende p itrolenm-waggons.
Nu echter zou de wissel gesloten zijn voor den
sneltrein en onze laatste hoop was vervlogen,
tenzij de sneltrein wat later aankwam, of dat
iemind zoo verstandig was dezen door een sein
vlag tegen te honden. Terwijl wij hieraan dach
ten spoedde onze trein naar het kruispunt. Zou
den wij den wissel kunnen bereiken en dien
passeeren, en den wissel weder terug kuunen
worden gezet voor den sneltrein, eer de laatste
daar was? Zoo niet, dan kwam er een vreese-
reu intocht iu liet huisgezin. Blijft de vrouw-
ter verpleging van den man te huis, dan
is het ziekengeld voor de gansche familie
niet voldoendeal zeer spoedig nadert de
nood en armoede eu ten slotte verschijnt
de diepste ellende. De kinderen ontvangen
het uoodigste voedsel niet eu kunnen dien
tengevolge zich niet geestelijk en lichame
lijk ontwikkelen, zij blijven zwak en wor
den of vroegtijdige offers van den dood of,
later, ouders van nog zwakkere kinderen.
Waar gaat het heen als de industrie en
andere oorzaken de Zondagsarbeid meer en
meer tot regel maken en daardoor de ge
zondheid van het volk ondermijnen?
Als we dus den Zoudagsarbeid ook maar
van een zuiver natuurlijk standpunt be
schouwen, dan kooien we tot de conclu
sie dat hij een aanslag is op het leven en
de gezondheid van deu mensch en dus met
alle beslistheid moet worden veroordeeld.
In den naam van het individu, van het
huisgezin als van het algemeen welzijn
moeten wij verlangen, dat de Zoudagsar
beid op de strengste wijs wordt verboden.
Met den neger Yim zeggen wij: »God is
buitengewoon goedHij heeft twee dingen
geschapen, voor welke de croohogs niet ge
noeg dankbaar kunnen zijn: den slaap en
den Zondag.*
Omtrent het verhandelde iu den Bonds
raad over het voorstel van Pruisen om deu
hertog van Cumberland uit te sluiten vau
de troonopvolging in Brunswijk, wordt
nader gemeld, dat Meckleuburg-Strelitz en
Reuss Oudere Linie er tegen hebben ge
stemd, terwijl Oldenburg en Brunswijk zich
buiten stemming hielden eu Meckleuburg-
Schweriu met de beide vorstendommen Lip-
pe ouder indieuiug vau speciale verklariu-
geu zich bij de voorstemmers schaarden.
De heer Puttkamer, minister van bin-
neulaudsche zaken, wordt genoemd als can-
didaat voor de betrekking van keizerlijk
stadhouder iu Elzas-Lotharingen.
In de Fransche Kamer van afgevaar-
lijke botsing, waarin niet slechts wij, maar tal
van andere personen zouden verbrijzeld worden.
D;ze kansberekeniug duurde nog geene twee se
conden, maar in die twee seconden doorleefde
ik jaren. «Goede God, zeida ik tot mijn stoker,
wat moeten wij doen?" De stoker antwoordde
oumiddllijk en hij was een flinke kerel
i,geef bet siguaal voor den wissel en waag de
kans". Zoo geschiedde het. Dat signaal was een
lang gerekte gii van (loodangst. Het was een
kreet, die o is scheen te zeggen dat onze oude
ttiuke machine ons gevaar kende en even bang
was als wij. Neen, de stoker noch ik zei eon
enkel woord. Gode zij dank!
De machinist van den sneltrein zag ons dien
b :rg afsneden met een vuur, dat ons op een
afstand van een achtste mijl vervolgde en be-
greip in één oogeablik, dat maar één cling ons
reddm kou. Hij gaf hot sein tot staan op geen
tien voet afstands van deu wissel. De wissel-
wachter beantwoordde ons signaal en wij schoten
voort op de Siiorebaan en in duizelende vaart
voorbij het depot en door de plaats, als een
vuurpijl. De brandende waggons volgden ons
natuurlijk, maar hun vaart was spoedig gedaan.
Zij hadden geen voortstuwende kraebt eu na
ons een mijl gevolgd te zijn, gaven zij den
wedren op eu binnen drie uur waren zij een
rookendi puinhoop. Mijn stoker en ik warea
zoo afgemat en krachteloos, toen wij da machi
ne tot staau brachten, dat wij niet uit ons huisje
koudon komei. Do b:ide stalknechts lagen be
wusteloos in deu paardenwaggon. De paarden
waren dood. Eu hoe lang denkt ge nu, dat wij
over die zistien mijl gidaan hebben? Want wij
liepm nog twee mijl verder op de Lake-Saoie-
baan. Juist twaalf minuten vau dsn top tot 8
plek, waar wij stilhieleu 1 In 't ruwe 80 mijl
tijd, die verloren gaat m3t de P001t door te
rijden en te Brocton te stoppen,,