NIEUWE No. 916. Donderdag 9 Juli 1385. 10de Jaarpas. De ontwijding van den Zondag. BUITENLAND. Brand in spoorwaggons. HllRIlMStHE COliRilT. ABON5BMEHTSPBIJS Per 3 maanden voor Haarlemt 0,85 Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1, Voor het Buitenland 1,50 Afzonderlijke Nummers0,06 Dit blad verschijnt Eiken WOENSDAG en ZATERDAG. BUREAU: St. Jansstraat Haarlem. AGITE MA NOW AGITATE. FBIJS DEB ADVEBTENTIÉH Van 16 regels30 Cents. Elke regel meer5 Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrjjdag avond voor 6 uur ingewacht. Uitgevers KÜPPERS k LAUREY. Vervolg en slot.) De reeds vroeger genoemde geneesheer, Dr. Schaueuberg ziet in de Zondagsrust een voortreffelijk afweringsmiddel tegen de aaugeboren vatbaarheid voor vele ziekteu hij zegt in zijne Hygiënische Studiën über die Sotintagsruhe:* De aanleg tot de ver schillende stoornissen, door ziekteverschijn selen gevolgd, wordt veroorzaakt door eeue stompzinnige monotonie des levens en van den arbeid. De ontheiliging van den Zondag onder mijnt niet alleen de gezondheid, maar werkt ook schadelijk op de kracht vau het gansche volk. Waar de Zondagsrust genoten wordt, is het jonge geslacht gezond en krachtig, een steun voor huisgezin en vaderland. Met volle recht zegt de beroemde Eu- gelsche staatsman John Bright: »de kracht en macht van ons land, de vooruitgang van ons edel ras hangen voor 't grootst gedeelte af van de Zondagsrust, die volgens mijn inzien voor de behoefte van den mensch allernoodzakelijkst is. c De Noord-Amerikaansche President Lin coln erkende eveneens in het jaar 1862 het groote gewicht der Zondagsrust voor de welvaart van volk en vaderland. »Orde, tucht en karakter der nationale strijdkracht, de zaak welke zij verdedigen, mogen niet in gevaar gebracht worden door de schen ding van den naam en van den dag des Allerhoogsten.« Lincoln achtte het als een vaderlandslievende plicht, de Zondagsrust den soldaat te verzekeren. In Fraukrijk is het duidelijk te zien, hoe het geslacht door verachting van de Zondags viering ontaardt en vermindert, waardoor de weerkracht van het vaderland wordt verzwakt. Zoo bekent Marc Mounier ten opzichte van Frankrijk, dat de overdreven aanhou dende werkzaamheid der werklieden en de slechte waarneming van het gebod der Zon dagsrust een groot aandeel nemen in de oorzaak van de ontaarding van het Frau- sche ras. FEUILLETON. Den 7den April slierf te Portland, N.-Y., de hen1 Duff Brown, een van de oudste machi nisten in de Vereenigde Staten. Op zijn sterf bed deed hij het volgende verhaal van een rit van Prospect naar Brocton, met verzoek deze gebeurtenis door de pers aan de vergetelheid te ontrukken. In 1859 bestuurde ik een trein op de Buffa lo-Corry en Erie-lijn. De spoorweg van Pros pect of de hoogte van Mayville naar het Broc- lou-kruispunt heeft zoovele bochten, dat de werkelijke afstand van 10 mijl, per spoor 14 mijl wordt. De wc-g daalt langs een helling van meer dan 70 vost per mijl. Omstreeks 9 uur in den avond van deu 17en Augustus 1869 be reikten wij den top met een trein van twee passagierswaggons, zes wagens met petroleum en een gesloten paardenwaggon. De laatste bevatte twee kostbare renpaarden met hunne oppassers, die op den weg waren naar Chicago, geloof ik. In de twee waggons waren vijl'tig a zestig pas sagiers. De conducteur gaf mij het signaal en ik° zette den trein in beweging. Wij waren in vrij snelle vaart, toen ik, omziende, bespeurde, dat een waggon met petroleum Lu het midden van den trein in brand stond. Ik laat de ma chine achteruit stoomen en geef liet signaal, dat er geremd moest worden. De conducteur er remmer springen van den trein, haken de wag gons af, leggen de remmers aan en brengen ze tot staan. Daar ik veronderstelde dat ze den brandenden petroleumwagen ook geremd hadden, riep ik een remmer op deu paardenwaggon toe, om de koppelende pen tusschen dien waggon en het hoofdreservoir der petroleum toe te trek ken en stoomde achteruit, opdat hij het doen kon, terwijl ik mij voorneem ver genoeg te stoo men om den paardenwaggon en de locomotief Reeds vele jaren geleden hebben de Mi litie-Commissarissen hunue bezorgdheid voor de toekomst uitgesproken aangaande de geschiktheid der jonge recruten, daar dezen ten gevolge vau onafgebroken arbeid, ook op Zondagen, zeer zwak waren. In het jaar 1837 had het district der beueden-Seine een contingent te leveren van 1609 man, men moest er echter 2044 afkeuren. De stad Rouen had voor een contingent van 184 man 317 afgekeurden; om dus 100 deug delijke, bruikbare mannen te verkrijgen, moesten er 169 worden afgewezen. Iu Mühl- bauseu vond men op 100, in Elbeuf op 168, ;n Nimes op 147 een bruikbaar man. Volgens de berichten onzer officieren,* schrijft een Franschman, behooren onze soldaten in 't algemeen tot de zwakste. Ook in Oostenrijk is in de industriëele gewesten, waar men den Zondag slechts bij naam kent, het getal der voor deu militie- dienst bruikbare mannen gering.Eenigen tijd geleden werd zelfs de bijna ongelooflijke mededeeliug gedaan, dat in de nijverheids- streken vau Oostenrijk s lechts 16 tot 30 dienstplichtigen bruikbaar werden bevon den; in Brüuu, waar de Joodsche fabri kanten zelfs op de hoogste feestdagen laten werken, waren er slechts 5 van de 100 bruikbaar. Lit de industriëele gewesten van Duitsch- laud, waar men bet met de Zondagsviering niet nauw neemt, komen bedenkelijke be richten. Terwijl in Berlijn het aantal deug delijke recrut9u iu het jaar 1877 noch ver over de 3000 bedroeg, verminderde dit in het jaar 1878 reeds met 300, in het jaar 1879 met 500 man. Bij de in de maand Juni 1880 te Barmen plaats gehad heb bende lichting werden 455 dienstplichtigen fiuaal afgekeurd, 127 werden bij de reserve ingedeeld en slechts 124 man voor den mi litairen dienst bruikbaar verklaard. 't Zij verre van ons, dezen achteruit gang vau het ras enkel en alleen aan den Zoudagsarbeid toe te schrijven; vele andere oorzaken (zedeloosheid, uitspattingen enz.) zijn medeplichtig aan deze treurige ver schijnselen; maar juist de ontwijding van te redden. Terwijl ik den heuvel snel afrijd, nadat (1e koppels waren losgemaakt, zie ik tot mijn schrik, dat de brandende waggons mij met eeue steeds toenemende snelheid volgen. De mannen waren er niet ingeslaagd ze te rem men. Ik zag, dat het eenige, wat mij overbleef, was naar Brocton te snellen en toch bestonder kans, dat ik die plaats norit zou bereiken door de snelheid, waarmede wij die scherpe hoekige bochten moesten passeeren, waar wij nooit snel ler rijden dan twintig mijl per uur. Toen ik (1e brandende waggons want alle zes stonden nu in vlam mij achterna zag snellen, en bespeurde, dat ze slechts op een paar voet, af- stands waren, opende ik rle smoorklep. Toch bereikten mij de petroleumwaggons, voor ik uit den weg kou komen. Zij liepen met volle vaart tegen het -ichtergederite van den paarden wagen, sloegen den achterrand in en verbrijzelden dien, en wierpen paarden en oppassers plat op deu vloer. Da hitte was bijna ondragelijk en hoe ik ook mijn best deed, ik kon maar dertig voet afstands houden tusschen het vervolgende vuur en ons. Door het schijnsel van het fornuis, waarvan de stoker de deur opeude, om nieuwen voorraad steenkool er in te werpen, bespeurde ik het gelaat vau een der stalknechts, die naar het hek was gekropen aan het einde vau deu waggon. Hij was doodsbleek en smeekte mij, in 's hemelsnaam de stoomkracht te verhoogeu, ik gaf (1e machine reeds zooveel als zij maar ver dragen kon, en deze hoeveelheid was voldoende om ons met een snelheid van 50 mijl per uur te doen loopsn. Wij hadden zulk eeue vaart, dat de voeiliugspomp der machine weigerde te wer ken. Bij iederen scherpen bocht, dien wij om gingen, reel da machine op de helft hirer wielen en hoe het kwam, dat ze niet omsloeg, heb ik nog niet begrepen. Zij scheen te beseffen, dat het een wedren op dood of leven was, en werkte als een bezield eu redelijk wezen. De den Zondag door onafgebroken arbeid moet op de lichamelijke ontwikkeling van den jongeling een slechten invloed uitoefenen en ziekelijkheid in plaats van mannenkracht tengevolge hebben. De reeds genoemde geneesheer, Dr.Nie- meyer, zegt met het volste recht: De Zon dagsrust is noodzakelijk voor deu bloei der maatschappij. Zij geeft een tevreden ge moedsstemming, verschaft rust eu orde in het openbare leven, is een maatstaf van den gezonden zin, die in het volk leeft en duidt aan hoe ver het in beschaving is ge vorderd. Den 15n December 1851 vaardigde de Frausche Minister van Binueulaudsclie Za ken eene circulaire uit, waarin hij in het openbaar belang op het gewicht van de Zondagsviering wijst en met nadruk opkomt voor de naleving ervan. »De Zondagsrust,* aldus schrijft hij, »is een der wezenlijke fuudameuten, welke de kracht van een land uitmakeu. Als men haar slechts van het standpunt van uiter lijk welzijn beschouwt, dan moet men er kennen dat deze rust noodzakelijk is voor de gezondheid eu voor de geestelijke ont wikkeling der arbeidersklasse; de mousch, die zonder ophouden werkt en ook niet één dag rust, om zijue andere plichten te vervullen en zijne ontwikkeling te bevor deren, wordt vroeg of laat een prooi van het materialisme, eu het bewustzijn zijner waardigheid verzwakt terzelfdertijd met de krachten van zijn lichaam. Het feit, dat juist de klasse der werk lieden een naar evenredigheid hoog ziekte en sterftecijfer aanwijst, heeft ongetwijfeld verschillende oorzakenop de allereerste plaats mag men echter de ontwijding van deu Zondag noemen. Wij wijzen ten slotte ook nog op de overbevolking der krauk- ziunigeu-gestichten, aan welker beklagens waardige bewouers de arbeidende klasse O een niet gering contingent levert. De on afgebroken arbeid verwoest ontegenzegge lijk het zenuwgestel. Met de ziekte van den arbeider houdt iu de meeste gevallen ook de ellende ha- nncht was donker, en de weg liep (loor bossclien, door diepe spleten, in de rotsen uitgehouwen, en langs hooge indijkingen. Zoo spoedden wij donderend verder, zoo snel als het weerlicht, eu op slechts weinige schreden afstands vervolg de ons even snel die vurige duivel. Iu de re- servoirbakken was niet minder dan 500,000 gal lons 227:2 HL petroleum, eu die hoeveel heid stond in brand en vormde een stortzee van vlammen, die eene lengte had vau 500 vost. De vlammen s'.egeu 100 voet hoog. Haar geloei geleek op het geraas van een machtigen waterval. Nu en dan hal er eeue ontploffing plaats, met een knal als van een kanonschot, dan steeg een zuil vau vlammen en rook op, hoog boven het glooiende fornuis eu de brandende pitroleum regende op de bosscheu. Mijlen ver was het geheele landschap verlicht. Het duurde niet lang, door de snelheid onzer vaart, of de lichten van Brocton kwamen bene den iu de vallei reeds in het gezicht. De verlichting, die ik gevoelde; was slechts van korten duur, want ik heriuuerde mij, dat trein No. 8 op den Lihe Shore Roxdh.il Kruis punt zou bereiken omstreeks deu tijd, dat wij daar aankwamen. No. 8 was de sneltrein uit Cincinnati. Ouzo eenige hoop gedurende deze wedren was, dat (1e wisselwachter op het kruis punt deu wissel voor ons zoo zou zetten, dat wij van de Lake Shorebaati op de kruiabaau kwamen, die weder steeg en ons daarom zou bevrijden van de brandende p itrolenm-waggons. Nu echter zou de wissel gesloten zijn voor den sneltrein en onze laatste hoop was vervlogen, tenzij de sneltrein wat later aankwam, of dat iemind zoo verstandig was dezen door een sein vlag tegen te honden. Terwijl wij hieraan dach ten spoedde onze trein naar het kruispunt. Zou den wij den wissel kunnen bereiken en dien passeeren, en den wissel weder terug kuunen worden gezet voor den sneltrein, eer de laatste daar was? Zoo niet, dan kwam er een vreese- reu intocht iu liet huisgezin. Blijft de vrouw- ter verpleging van den man te huis, dan is het ziekengeld voor de gansche familie niet voldoendeal zeer spoedig nadert de nood en armoede eu ten slotte verschijnt de diepste ellende. De kinderen ontvangen het uoodigste voedsel niet eu kunnen dien tengevolge zich niet geestelijk en lichame lijk ontwikkelen, zij blijven zwak en wor den of vroegtijdige offers van den dood of, later, ouders van nog zwakkere kinderen. Waar gaat het heen als de industrie en andere oorzaken de Zondagsarbeid meer en meer tot regel maken en daardoor de ge zondheid van het volk ondermijnen? Als we dus den Zoudagsarbeid ook maar van een zuiver natuurlijk standpunt be schouwen, dan kooien we tot de conclu sie dat hij een aanslag is op het leven en de gezondheid van deu mensch en dus met alle beslistheid moet worden veroordeeld. In den naam van het individu, van het huisgezin als van het algemeen welzijn moeten wij verlangen, dat de Zoudagsar beid op de strengste wijs wordt verboden. Met den neger Yim zeggen wij: »God is buitengewoon goedHij heeft twee dingen geschapen, voor welke de croohogs niet ge noeg dankbaar kunnen zijn: den slaap en den Zondag.* Omtrent het verhandelde iu den Bonds raad over het voorstel van Pruisen om deu hertog van Cumberland uit te sluiten vau de troonopvolging in Brunswijk, wordt nader gemeld, dat Meckleuburg-Strelitz en Reuss Oudere Linie er tegen hebben ge stemd, terwijl Oldenburg en Brunswijk zich buiten stemming hielden eu Meckleuburg- Schweriu met de beide vorstendommen Lip- pe ouder indieuiug vau speciale verklariu- geu zich bij de voorstemmers schaarden. De heer Puttkamer, minister van bin- neulaudsche zaken, wordt genoemd als can- didaat voor de betrekking van keizerlijk stadhouder iu Elzas-Lotharingen. In de Fransche Kamer van afgevaar- lijke botsing, waarin niet slechts wij, maar tal van andere personen zouden verbrijzeld worden. D;ze kansberekeniug duurde nog geene twee se conden, maar in die twee seconden doorleefde ik jaren. «Goede God, zeida ik tot mijn stoker, wat moeten wij doen?" De stoker antwoordde oumiddllijk en hij was een flinke kerel i,geef bet siguaal voor den wissel en waag de kans". Zoo geschiedde het. Dat signaal was een lang gerekte gii van (loodangst. Het was een kreet, die o is scheen te zeggen dat onze oude ttiuke machine ons gevaar kende en even bang was als wij. Neen, de stoker noch ik zei eon enkel woord. Gode zij dank! De machinist van den sneltrein zag ons dien b :rg afsneden met een vuur, dat ons op een afstand van een achtste mijl vervolgde en be- greip in één oogeablik, dat maar één cling ons reddm kou. Hij gaf hot sein tot staan op geen tien voet afstands van deu wissel. De wissel- wachter beantwoordde ons signaal en wij schoten voort op de Siiorebaan en in duizelende vaart voorbij het depot en door de plaats, als een vuurpijl. De brandende waggons volgden ons natuurlijk, maar hun vaart was spoedig gedaan. Zij hadden geen voortstuwende kraebt eu na ons een mijl gevolgd te zijn, gaven zij den wedren op eu binnen drie uur waren zij een rookendi puinhoop. Mijn stoker en ik warea zoo afgemat en krachteloos, toen wij da machi ne tot staau brachten, dat wij niet uit ons huisje koudon komei. Do b:ide stalknechts lagen be wusteloos in deu paardenwaggon. De paarden waren dood. Eu hoe lang denkt ge nu, dat wij over die zistien mijl gidaan hebben? Want wij liepm nog twee mijl verder op de Lake-Saoie- baan. Juist twaalf minuten vau dsn top tot 8 plek, waar wij stilhieleu 1 In 't ruwe 80 mijl tijd, die verloren gaat m3t de P001t door te rijden en te Brocton te stoppen,,

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1885 | | pagina 1