NIEUWE
No. 918.
Donderdag 16 Juli 1885.
10de Jaargang.
Een betreurenswaardig
besluit.
BUITENLAND.
De kunst om van een kwartje
per dag te leven.
IAA1IIISCH ëOMLAIT
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem0,85
V oor de overige plaatsen in Nederland fr. p, p. 1,
Voor het Buitenland 1,50
Afzonderlijke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUHEAIJ: St. Jansstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Van 16 regels 30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrjjdag
avond voor 6 uur ingewacht.
UiVgevers KUPPERS L A U R E Y.
Het besluit van den Bondsraad, die de
regeering van den Hertog van Cumberland
in Brunswijk niet vereenigbaar achtte met
de beginselen der bondsverdragen en der
Rijkswetten, is eene gebeurtenis van het
hoogste gewicht. Het laat zich niet voor
zien, welke diep ingrijpende gevolgen in de
toekomst dit machtwoord van den Bonds
raad, 't welk het regeeren van een wettig
troonopvolger onmogelijk maakte, na zich
zal slepen. De Bondsraad heeft met bijna
algemeeue stemmen (Meckleuburg-Strelitz
en Reuss, oudere linie, stemden tegen het
voorstel; Mecklenburg-Schweriu en Lippe
voorwaardelijk, terwijl Oldenburg en Bruns-
wjjk aan de stemming geen deel namen)
de stelling geformuleerd, dat het legitieme
vorstenrecht zijne grens vindt aan de be
ginselen van politieke doelmatigheid. Dit
besluit van den Bondsraad is, zooals be
kend is, niet het werk van één dag; groote
moeilijkheden zijn voorafgegaan, welker
aard niet openlijk bekend zijn geworden.
Echter weet men dat de iukleeding van
het voorstel en de uitvoerige Pruisische
motiveering in den Bondsraad sterke op
positie heeft ondervonden en Pruiseus voor
stel voor een ander heeft moeten plaats
maken.
In het besluit van den Bondsraad is geen
sprake van een beroep op artikel 76 der
Rjjkswet, geen sprake van uitsluiting van
de regeering, wat aangaat de nakomelingen
van den Hertog, geen sprake van het stre
ven der Welfen-partij. Het Pruisische voor
stel is dus op belangrijke punten aanmer
kelijk gewijzigd en verzacht, waarvoor
den Bondsraad althans nog eenigen dank
toekomt.
Wat de pers van Cumberlands val heeft
gezegd, is ongetwijfeld min of meer aan
onze lezers bekend, wij wenschten echter
bjj deze gelegenheid er op te wijzen, hoe
in den beginne de liberale en ook de of
ficieuze pers in Duitschland naar alle wind-
FEUILLETON.
Do philosofen kunnen uitrusten van hunne
bespiegelingen en de staathuishoudkundigen va-
cantie nemener is iemand, die de oplossing
van de sociale quaestie heeft gevonden er. dat
wel eene onfeilbare, wiskunstig zekere oplossing.
Het is maar de vraag, of men er van zal willen
profiteeren.
Deze groote man is de heer Taimsguy I e
Wogan en hij ontwikkelt zijn stelsel in eene bro
chure, waarin hij de kunst onderwijst om van
ten kwarlje per dag te leven. Zij, die gewoon
zijn in dure restauraties te eten, zullen waar
schijnlijk vinden, dat het al zeer weinig is en
toch zijn er nog die vinden, dat de heer De
Wogan een verkwister is. „Eeu kwartje per dag",
heeft een Eugelsch schrijver gezegd, „is weelde
in ïudië leven millioenen, die dagelijks veel
minder vertereu en toch gezond zijn en in staat
om hun werk te doen."
Maar de heer De Wogan wil zijue lezers niet
afschrikken en hij prijst zijn stelsel aan als ver
verheven boven de gewone, voeding, die eeu
gevolg is var. slechten smaak en onwetendheid.
Hij wil het menschdom niet alleen veel goed-
kooper doen levenhij wil het behalve van de
armoede ook van een aantal andere kwalen ver
lossen.
Het zou, toegepast, een ware omwenteling te
weegbrengen. Een kwartje per dag verdient
iedereen; er zal dus geene armoede meer zijn.
Men zal, zonder vrees voor de toekomst, kun
nen huwen en eene huishouding oprichtende
arme zal den rijke niet meer hebben te benijden,
als deze ook het hooggeprezen stelsel-De Wogan
streken bet uitbazuinde dat de Hertog van
Cumberland de wettige troonopvolger van
den overleden Hertog van Brunswijk niet
was, terwijl de Katholieke pers en bovenal
de Germania met juristische en staatsrech
telijke gronden voor de legitimiteit van
Cumberland optrad. Later veranderde men
van opvatting; van eene bestrijding van
het legitieme recht op zich zelf was geen
sprake meer en het voorstel van Pruisen,
alsmede het besluit van den Bondsraad zijn
gebaseerd, op de veronderstelling, dat de
Hertog van Cumberland volgens het staats
recht de wettige troonopvolger in Bruns
wijk is, dat er echter hinderpalen in den
weg staan oiu de regeering aan Cumberland
in handen te geven.
De radicale en anti-monarchaal gezinde
partijen hebben door hunne onbewimpelde
uitingen in de per3 duidelijk te verstaan
gegeven dat zij de bres, die iu het legiti-
miteitsbeginsel is geschoten, met welgeval
len begroeten. Nu zelfs de Vorsten door
het genomen besluit in den Bondsraad zoo
weinig eerbied voor de legitimiteit hebben
betoond, zou h6t ons niet verwonderen als
ook nog vroeg of laat den een of anderen
Vorst van den Duitschen Bond het zwaard
van Damocles boven het hoofd kwam te
hangen, want het staat niet in de sterren
geschreven, of niet ook voor Duitschland
eenmaal een tijd zal komen, dat de toe
passing van politieke opportuniteitsbegin
selen voor de bestaande orde gevaarlijk kan
worden.
Men moet zich inderdaad verwonderen
hoe zonderling men zich in Germanië ge
draagt ook tep opzichte van hen, die het
voor de legitieme rechten en voor het ge
zag opnemen. Zoo heeft men dezer dagen
tegen een reserve-officier in Mecklenburg,
die het adres van adellijke personen ten
gunste vau de Bruuswijksche troonrechten
van den Hertog van Cumberland had ge-
teekend, eene vervolging van wege de mi
litaire autoriteiten ingesteld. Hij zal wor
den beschuldigd van ongehoorzaamheid
krachtens de bepalingen van het militair
aanneemt, en wijl de verdiensten tegenwoordig
op grooter behoefien zijn berekend, zal men
een paar dagen per week vacantia kunnen nemen.
Natuurlijk zal men den beer De Wogan niet
dadelijk gelijk willen gevenmaar het is toch
de moeite waard met zijn veelbelovend stelsel
kennis te maken.
Het is zooals men wellicht reeds geraden
zal hebben het vegetarisme. Het uitsluitend
gebruik van plantaardig voedsel moet de wereld
redden. De heer De Wogan redeneert aldus
„Verplaatst den mensch in zijn natuurlijken
staat, ongewapend, te midden van een natuur
wond. liij zal niet in snelheid kunnen wedijve
ren met de dieren om ze te vangen en te ver
scheuren. Hij zal doen als zijn naaste betrekkin
gen in de dierenwereld: de gorilla en de orang-
octanghij zal als zij de hoornen beklimmen,
om de vruchten te eten, die de natuur hem
in overvloed aanbiedt, en hij zal al zeer te vre
den zijn als hij zelf niet verscheurd wordt.
„De mensch handelde tegen zijne natuur, zegt
de heer De Wogan, toen hij begon vleesch te
eten, en hij voert voor die stelling een aantal
bewijzen aan, ontleend aan de scheikunde de
geneeskunde, die volgens hem bewijst, dat het eten
van vleesch een aantal kwalen ten gevolge heeft
roodvonk, rhumatiek, hartziekte, dronkenschap
enz. de ontleedkunde van den mensch, de
staathuishoudkunde, de psychologie, die zegt,
dat het eten van vleesch de ruwheid bevordert
etc. De heer De Wogan gaat zoover te bewe
ren, dat als men den tijger met plantenkost kon
voeden, hij zoo mak zou worden als een schoot
hondje. Misschien zou ook wel een schaap, met
vleesch gevoed, een tijger worden. Hoe jammer,
dat het moeilijk gaat die belangwekkende proef
te nemen 1
strafwetboek. Die aanklacht is zeker cu
rieus. Deze officier is ongehoorzaam tegen
het gezag, omdat hij het opneemt voor
de legitieme rechten van het gezag. Is dat
niet een comble van dwaasheid?
Wij hebben met de Welfen niets gemeen
en daarom gaat ons de quaestie Cumberland
niet persoonlijk, doch slechts in beginsel aan;
de persoon van Cumberland, over wien wij
geen oordeel gevormd hebben, blijft bij ons
natuurlijk geheel en al buiten spel. Als de
Welfen (wat echter niet te vreezen is) de
bestaande orde der dingen in Duitschland
op gewelddadige wijze zouden willên omver
werpen, dan zouden wij over zulk eene
handeling onze algeheele afkeuring te ken
nen geven; maar aan den anderen kant
schenken wij echter aan Dr. Windthorst
eeu onbegrensd vertrouwen, als hij inden
Rijksdag plechtig verzekerde dat de Welfen
de vervulling hunner wenschen slechts langs
den wettigen weg pogen te erlangen. De
wenschen dor Hauuoverauen kunnen wij
zeer goed begrijpen, en als Dr. Windthorst,
de vroegere Minister van den door Pruisen
verjaagden Koning van Hannover, zijne
monarchale gevoelens had verwisseld, dan
zouden wij niet die achtiug voor zijn ka
rakter hebbou, die ons thans bezielt. Wat
zouden de heeren libertijnen wel denken
van een Hessischen of Wurtembergschen
Minister als deze mutatis mutandis niet zoo
dacht en handelde als Dr. Windhorst. De
liberalen zullen ons op deze vraag wel het
antwoord schuldig blijven.
Over dit thema zouden wij nog veel kun
nen zeggen, misschien hebben wij daar
voor later de gelegenheid. Yoor heden wil
len wij tot slot slechts aan den oprechten
wensch uitdrukking geven, dat het besluit
van den Bondsraad niet het steentje moge
worden, dat in 't rollen aangroeiend, voor
de rechten der Vorsten ernstige gevaren
zou kunnen opleveren.
De Hemel beware ons voor zulke niet-
bedoelde gevolgen van een met voor
dacht, willens en wetens, gedauen penue-
streek.
Naar de dokters wil De Wogan natuurlijk
niet geluisterd hebben. Want, zegt hij, zij zijn
belanghebbenden. Als zijn stelsel wordt aan
genomen zullen er immers geen zieken meer zijn
en waar blijven dan de dokters! Hij voert te
genover hen aan, dat Pythagoras en eeu aantal
wijzen en kerkheiligen uilsluitend van planten-
voedsel hebben geleefd en zich daarbij uitstekend
bevonden, dat personen, die weinig vleesch eten,
als de Russische boeren en de Ieren, toch zeer
gezond en sterk zijn en dat het vegetarisme in
beschaafde kringen zich uitbreidt.
Van de theorie tot de praktijk overgaande,
geeft De Wogan ook eeuige recepten voor spijzen.
Em dat genoemd is naar den beroemden aard
rijkskundige en vegetariaan Elisé Rechi9 eene
soort van soep wordt aangjprezen als „bi
zonder versterkend". Een werkman, Rousgeau,
die vau alle vleesch afstand gedaan heeft, prijst
in eeu brief aan deii schrijver de voordeelen van
het vegetarisme. „Ik moet hard werken", schrijft
hij,„en mijne ondervinding weerlegt volkomen het
dwaze govoelen van hen, die meenen, dat dier
lijk voodsel kracht geeft. Ik beu sterker en
gezonder dan ooit en leef ruimer. Laat allen,
die in moeilijke omstandigheden verkeeren, het
eens met het vegetarisme beproeven, niet voor
eene maand omdat men in 't eerst door de
wijziging van de gewone voeding zich minder
aangenaam gevoelt maar voor een paar maan
den,, Ik wacht hun oordeel af."
De werkman vegetariaan voegt bij zijn brief
eene berekening, waaruit blijkt, dat hij in den
slapsten tijd nog altijd zich behoorlijk beeft
kunnen voeden en kleeden en dan nog geld
overhield.
Het boekje van den heer De Wogan geeft
aan een medewerker van de Temps, die vroeger
Aan de Standard wordt uit Shanghai be
richt, dat de Chineezen hunne wapeningen
aan de grenzen van Korea voortzetten we
gens de dreigende houding der Russennaar
het heet, zijn China en Japan tot overeen
stemming gekomen omtrent hunne politiek
ten aanzien van Korea.
Aan de Times wordt uit Meshed gemeld»
dat de verdedigingswerken van Herat goed
vorderen, en dat de Russen, indien zij met
den herfst zouden willen avauceeren, 20,000
verdedigers, met achterladers gewapend, en
zwaar geschut aldaar zullen aantreffen.
Aan de Standard wordt uit Meshed bericht,
dat voortdurend Russische versterkingen aan
komen, en dat de ontevredenheid wegens
de agressieve neigingen der Russen toe
neemt.
De Raad van Bremerhaveu heeft, we
gens de tot stand gekomen stoomvaartlijnen
aan Prins Von Bismarck, de Staatssecreta
rissen Von Bötticher en dr. Stephan, het
lid van den Rijksdag, tevens lid van het
Lloyd-Bestuur, Meier, het eereburgerschap
verleend.
In de officieuze kringen van Berliju wordt
beweerd, dat er werkelijk tusschen Duitsch
land en Oostenrijk onderhandelingen wor
den gevoerd over een nieuw handels-
tractaat.
In de Fransche Kamer verklaarde
Zaterdag de Heer Pelletan, dat de radica
len de aaneensluiting niet kunnen aanne
men, welke hun door de gelegenheids
mannen (opportunisten) is voorgesteld. Im
mers, daartoe loopen d9 staatkundige inzich
ten vau beide partijen te zeer uiteen.
De correctiouneele Rechtbank de Seine
heeft la Francele Journal des Débats en le
Cridu Peuple tot 100 fr. boete veroordeeld,
wegens het openbaarmaken van de akte
van beschuldiging van Pel, vóór deze in
de zitting was voorgelezen.
Dr. Ferran wordt te Parijs verwacht.
Hij komt er om den hoogleeraar Pasteur
iu 't Oosten reisde, aanleiding tot de volgende
beschouwing.
Zijn deze denkbeelden hersenschimmen Ja en
neen. Ja, want ik geloof, dat Europa niet spoe
dig het vleesch zal laten varen. Neen, want ik
heb deze beginselen zien toepassen door eene
natie van 36 millioen zielen.
Ik heb Japan bezocht en als ik aan mijne
vrienden hier vertel, dat ik daar het vroolijkste
en minst geldgierige volk heb gevonden, dat ieder
's avonds een warm bad neemt, dat men er nooit
zwaar werkt, dat de koopliedenals het warm
wordt of als zij een partijtje willen maken, een
voudig hun winkel sluiten, dat men te Tokio
dagelijks feesten geeftdat de Japanners tweemaal
per jaar, tusschen oogst- en zaaitijd bij troepen
het land doorreizen om de schoonheden van het
landschap te bewonderen, als ik dat alles vertel,
dan meent men, dat ik maar wat praat. Want
hoe zou zoo iets mogelijk zijn
Het boek van den heer De Wogan geelt het
antwoord. "Men heeft berekend" zegt hij, „dat
de jaarlijksche opbrengst van 21/3 hectare grond
in den vorm van schapen vleesch ternauwer
nood een man voedt, terwijl dezelfde grond, met
koren bezaaid, voedsel genoeg levert voor zestien
menschen." De Japanner gebruikt veel plantaar
dig voedsel en slechts nu en dan visch. Niet
alleen eet hij geen vleesch, maar hij gevoelt een
afkeer van hen, die bet eten en daarom ziet
men niet gaarae in de herbergen in 't bin
nenland eeu Europeaan. Hij is als vleescheter
onrein. De Japanner behoeft veel minder ts
werken en heeft meer tijd voor zijne vermaken.
Daarom is hij goed gehumeurd en keut geene
sociale quaestie.