NIEUWE
No. 921.
Zondag 26 Juli 1885.
lödtf Jaargang.
De schandalen van Londen.
11T L L A i).
IIP*15
De Latinist.
HAARLMSAHI COfRAMT.
ABONNEMENTSPBIJS
Per 3 maaudeu voor Haarlem0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,
Voor het Buitenland 1,50
Afzjnderljjke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
B CTBEAtT: St. Jansstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
PBIJS DEB ADVEBTENTIÊN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KÏIPPEB.S LAUREY.
Ontzettend was het tafereel, hetwelk in
een der meest invloedrijke bladen van En
geland werd opgehangen omtrent den ze
delijken toestand van Londen. Het ver
moeden ligt voor de hand, dat met de pu
blicatie niet enkel, wij vreezen zelfs niet
allermeest, het bevorderen van de mora
liteit was bedoeld. De Pall Mail Gazette
zal ook wel uit Londens onzedelijkheid
munt (liefst gouden) hebben willen slaan
voor de onderneming, welke haar uit
geeft. Niettemin bljjven de medegedeelde
feiten gruwelen vau de ergste soort.
Onze lezers zullen natuurlijk niet van
ons verwachten, dat wij in onze kolom
men de omschrijving van zulke wandaden
zullen opnemen. Wij zouden vreezeu zeer
velen te kwetsen. Slechts dit willen wij
coustateeren, dat de groote wereldstad in
een vreeselijk licht treedt, waar wij haar
iu de bewuste onthullingen zien afgemaald.
De indruk, door de verhalen van het ge
noemde blad teweeggebracht, was geducht.
Eerst scheen te worden gedacht aan eene
gerechtelijke vervolging van den schrijver;
doch ten slotte werd men verstandiger; er
zal nu tot eene strafrechtelijke actie tegen
de daders der gesignaleerde misdaden wor
den overgegaan.
De algemeene verontwaardiging is, als
vrucht van het jongst geopenbaarde, hoe
gegrond ook, toch wel eenigermate be
vreemdend. Of zou men reeds niet ge
weten hebben, dat iu Londen eene mate
van verdierlijking heerscht, welke schier
zonder voorbeeld is? Staat het in alle groote
steden niet bijster goed met de openbare
zedelijkheid geschapen, Londen spant, vol
gens personen, die het weten kunnen, nog
de kroon.
Men zou oppervlakkig niet gelooven, dat
het flegmatieke Engelsch karakter, waarop
de mystiek ook grooten invloed oefent,
vatbaar was voor zulk eene exceptioneele
ontaarding. Daarenboven is de inwendige
zending, gelijk meu dat heet, ouafgebro-
keu en met groote volhardiug, tot redding
en behoud in de straten van Londen werk
zaam. Van die straatpredikaties kan meu
echter doorgaans niet veel heil verwachten,
met hoe loffelijke bedoelingen zij ook wor
den georganiseerd en gehouden.
De verbastering van de Engelsche volks-
FEUILLETON.
Vervolg en slot.)
„Stil, vrouw!7 dreunde de zware ba3 van
Kareis vader als een hamerslag er tusschen
kom eans hier, jongen, je bent 17 jaar ond, dus
geen kind meer en daarom zal je ook alles aan-
hoiren, wat hier over je toekomst wordt ge
sproken, en je kunt ook je woordje meesprekem
Je bebt veel geleerd op school, een heele boel
dingen, waarvan ik niets begrijp, en in menig
punt ben je knapper dan je vader. Ze hebben
je allemaal gezegd, dat je doctor en professor
kunt worden en daarop kan je trotsch wezen.
Nou geef me je hand en kijk me vierkant in
't gezicht zoo en nu zeg me open en eerlijk
Karei, spijt het je, dat je vader maar een amid
is en niet zoo'n groote heer als de vaders van
velen van je medeleerlingen?
„Neen, vader! klonk het antwoord, en dan
kwam nog 't een en ander, wat ik niet kon
verstaan, omdat vrouw Marianne weer begon en
de zacht gesproken woorden van mijn speelmak
ker deed verloren gaan. Maar uu deed zich de
stem vau baas Berger weder gelden:
„God zegeue U mijn zoon I Dat was een woord
klassen is groet. Men behoeft niet alleen,
niet bij voorkeur zelfs, om daarvan over
tuigd te worden, op ééne groep iu de sa
menleving te staren; geheel de maatschappij
is vergiftigd. Vele oorzaken werken daartoe
mee, doch zeer zeker in de allereerste
plaats die, welke ook elders, in alle lau
den, haar lieilloozen invloed doen gevoe
len.
De zeden verslappen, de beginselen der
moraal worden steeds zwakker beleden eu
gevolgd. Meu heeft eeue zedelijkheidsleer be
dacht, welke ouafhankelijk heet, d. w. z.
die niets te maken heeft met den Gods
dienst.
Dat vrij zijn van alle Religie gaat zoo
ver, dat de bedoelde moraal dan ook vrij
is van allezedelijkheid. De
weeldedieust heeft o ik in Engeland iu vele
kringen, den Godsdienst vervangen. Door
de klimmende eischen des levens, moet tel
kens meer worden uitgegeven, terwijl de
inkomsten niet in evenredigheid klimmen.
Dat is vooral het geval bij den ambachts
man eu den kleinen burgerstand. Toch
willen de werkman eu de kleine burger
den grooten heer spelen. Zoo komt er in
hun huis een toon des levens buiten alle
verband tot hunne wezenlijke positie. Hunne
kindereu zien dat alles en worden ook door
een verderfelijken geest bevangen. Zij wil
len hooger op, nog hooger dan vader en
moeder reeds stegen.
Vooral op de dochters werkt die gezind
heid allernoodlottigst. Om hooger te klim
men in weelde eu gemak moeten zij ont
zettend dalen. De groote Leeren, de zon
daren van fortuin, weten meesterlijk te
speculeeren op de zucht naar een gemakke
lijk eu weelderig leven, welke vele dochters
van het volk bezielt.
Ieder, die doordenkt over de zaak, be
grijpt de gevolgeu van die samenwerkende
oorzaken. De grootste zouden worden in
satauischeu graad bedreven.
Men heeft te Londen getracht de zede
lijkheid te bevorderen door de openbare
zonde streng te weren. Te 'vergeefs. De
zondaren zochten nu de donkerste schuil
hoeken der wereldstad op, om hun ellen
dig zondenspel te draven. De uitwendige
vormen werden wel ontzien, maar de geest
des kwaads woedde voort. Men meende, dat
de moraliteit was verbeterd tot dat de Fall
Mall Gazette alle vrienden der zedelijkheid
zooals ik het van mijn jongen wilde liooren,
en nu luister eens: Zs zeggen, je bent de beste
latinist van de school, en dat heeft me van
harte verheugd, en wil je graag naar de uni
versiteit, in Gods naamMaar Karei, daar zijn
al een heele hoop geleerde heeren, en zal je er
mee tevreden zijn, er zoo mee tusschen door te
loopen? Wie heeft er voordeel van je geleerd
heid? Dat zullen altijd maar weinigen zijn, en
zoo je ook werkelijk iets groots bereikt, dan
zullen er toch maar weinig lui van profiteeren.
Ik zeg het zoo als ik het verstawant zie je,
Karei, ik zou je niet graag als zoo'n boeken
worm zien, die den heelen dag in het stof peu
tert. En nu zie ons handwerk eens aan Daar
klaagt de een over dit, de andere over dat, en
niemand wil er de schuld van dragen, dat het
niet zoo gaat, als het wel kon en moest gaan.
Nu dacht ik altijd, Karei, jij, die zooveel ge
leerd hebt, jij moest de wereld eens be
wijzen, wat ten gezonde smid kan verrichten,
en dat een man, zoo hij slechts wil en zijn vak
kent, als ambachtsman meer voor zijn medemen-
schen kan doen, dan een geleerde heer, die al
tijd aan zijne schrijftafel zit. Bij mij zult ge
alles leeren, zooals het behoort, eu dan zult ge
ook de universiteit van ons handwerk bezoeken
en alles leeren, wat er toe behoort, en dan moogt
ge toonen, dat in U niet alleen het willen,
deed opwaken uit hun goed vertrouwen.
Thans wordt alles onderzocht, de Regee
ring en het goedgezinde pub'iek werken
samen om in de donkere holen van Lon
den het monster der onzedelijkheid te grij
pen. Men mag verwachten, dat veel kwaads
zal worden opgespoord, en dat vele bewer
kers der ongerechtigheid zullen worden ont
maskerd.
Welke blijvende verbetering zal door
dat alles de bestaande toestand ouder
gaan
Die verbetering zal, dunkt ons, niet groot
zijn. De hooggeplaatste zondaren zullen door
hun goud wel nieuwe holen der ongerech
tigheid zoeken en nieuwe slachtoffers zuil eu
vallen iu de strikken van deu zoudendieust.
Of wij dan wraken dat men de ellende
lingen vervolgt, die zulke gruwelen bedre
ven? Iu geenen deele. Het ware te wenschen,
dat ieder werker van het kwade achter
haald kou worden door den arm der wet.
De zwaarste straffen moeten op de erger
lijke misdrijven, welke te Londen aan het
licht kwamen, worden gesteld eu toegepast.
Dat is een eisck des rechts eu van het
Christelijk geweten. Maar de zaak der ze
delijkheid zal op deu duur slechts kunnen
worden gebaat door vernieuwing van de
maatschappij zelve, door het veranderen
vau den geest, die haar beheerscht.
Straffen vau het kwaad is goed, is noo-
dig, is het opvolgen van Gods bevel, maar
het vernieuwt niet de harten. Nieuwe men-
scheu worden alleen gevormd door een nieuw
beginsel en dat nieuwe beginsel is voor
achttien eeuwen door den Heiland der we
reld in de menschheid gebracht.
Het waarachtig heil voor de menschheid
en den enkelen mensen is dus slechts te
wachten van de Kerk, door Hem gesticht.
Die Kerk doet reeds ontzettend veel, ook
iu Engeland. Zij moet blij ven getuigen eu
werken iu steeds meerdere mate, met steeds
heerlijker kracht. Hare arbeid wordt echter
tegen gewerkt door den geest van ongeloof
eu twijfel. De ontzettende verdierlijking,
welke bleek te bestaan iu de groote we
reldstad, behoort onder die verschrikkelijke
openbaringen van Satans macht, welke de
menschen moeten dringen en dwingen hun
toevlucht te nemen tot het Kruis, een
maal op Calvarië geplant eu in welks
schaduw alleen redding eu heil te vin
den is.
maar ook hel kunnen leeft. Bedeuk dat alles
wel, mijn jongen
„Eu daar gebeurt niets van!" riep vrouw
Marianne. En van den anderen kant riep Karei
„Ja vader, ik wil worden, wat gij zij». „Toen
maakte ik mij uit de voeten en hoorde nog,
hoe de oude man riep: „Hoera, Karei dat zal
me een leventje worden I
Welk een opzien baarde dit geval in de stad!
De „latinist" Karei Berger als smidsleerling
De geleerde puiiken schudden de hoofden, en wij
jongens noemden hem stapelgek. Maar alles
baatte niets. Onbeschroomd ging do nieuwe smids
jongen over de straat, en wanneer wij hem be
teuterd nastaarden, riep hij ons een vroolijken
groet toe. Het was, alsof de oude „latinist"
geheel omgekeerd was. In het begin gingen we
nog met elkaar om, maar langzamerhand ver
minderde dat meer en meer. Toen ik mijn ad—
missie-examen had gemaakt, was ook iu het
huis van onzen buurman groot feest. Karei
Berger was smidsgezel geworden. Bijna te ge
lijkertijd verlieten wij onze vaderstad ik ging naar
de universiteit, hij naar eene polytechnische school.
Hoe het kwam? Ik weet het zelf niet. Zelden
en dan slechts voor weinige uren, kwam ik in
mijne geboortestad terug, en aan den voormaligeu
vriend der jeugd dacht ik nauwelijks meer. Zoo
gaat het velen, die door de stormen des levens
Er moet dus in Eugeland, maar ook
buiten het Britsclie Rijk, meer worden ge
beden, dat de geest des Geloofs in de har
ten dale. Dan zal de standaard, ook der
openbare zedelijkheid rijzen en de schan
dalen van Londen, doch die niet alleen,
zullen ophouden de Engelen in den Hemel
te bedroeven en de menschen van goeden
wille en ziune te ontrusten.
Mogen steeds meer harten in de Kerk
Gods het eeuwig ware asiel zoeken en vin
den, waarin zij tegen de aanvallen en lis
ten van Satan zjjn beveiligd. Als eene
goede Moeder leidt zij allen, die zich in
waarheid aan haar overgeven, veilig door
de duisternis dezer wereld tot het eeuwige
licht.
Bij de Woensdag jl. te Frankfort a/M.
plaats gehad hebbende begrafenis van den
socialist Hiller, hebben ongeregeldheden op
het kerkhof plaats gehad. De commissaris
van politie noodigde de menigte uit, uit
een te gaan; toen hieraan niet voldaan
werd, deed de commissaris het kerkhof ont
ruimen. Eenige personen werden iu hech
tenis genomen eu velen gewond.
De Muntcoufereutie heeft eergisteren
de herziening der bepalingen van 5 Nov.
1878 voortgezet. Maar bepaaldelijk hield
zij zich bezig met de vestiging van een
centraal orgaan der Unie, wier zetel te
Parijs zou zijn. Een besluit is dienaangaande
nog niet genomen.
»Burger< Yaillant heeft hij deu Parij -
scheu Gemeeuteraad een voorstel ingediend,
strekkende om elk Raadslid, die deel uit
maakt van een financiëele maatschappij,
in de hoedanigheid van directeur of admi
nistrateur, te verplichten zijn ontslag te
nemen als RaadsPd.
De Daily Aews verneemt uit Varna,
dat de Turksch-Moutenegrijnsche grens-
quaestie weder een ernstig karakter ver
krijgt. De partijen zijn het volstrekt on
eens.
Naar de Morning Post verneemt, doelen
de jongste voorstellen van de Russische Re-
geeviug op het sluiten van eene voorloopi-
ge overeenkomst over de Afgkaansche greus^
terwijl het geschilpunt betreffende Zul-
fikar hangende gelaten zou worden. In-
tusschen wordt tot voorwaarde gesteld, dat
heen en weer geslingerd worden al (1e oude,
schoone herinneringen uit den kindertijd, wor
den vergeten en begraven.
Maar met een zoo melancholisch woord wil
len wij deze korte schets niet besluiten.
Na misschien twintig jaren kwam ik voor
zaken in eene groote industriestad, in do nabij
heid van mijn geboorteplaats gelegen. Men sprak
daar algemeen over deu spoedigen bloei van
een machinefabriek en kunstsmederij, welker be
zitter zoo even op eene tentoonstelling met de
hoogste prijzen was bekroond. En de naam van
dien bezitter was geen audere dan die van mijn
speelkameraad Karei Berger. Ik spoedde mij
heen om dit „iudustriepaleis" te bezichtigen en
te bewonderen. Ik vroeg naar den heer des
huizes. Hij was voor zijne zaken op reis gegaan-
Een vriendelijk boekhouder geleidde mij echter
door het geheele etablissement; overal liesrsch te
de grootste orde en stiptheid. Eindelijk kwamen
wij ook aan een afgelegen huis, klein in rer-
houding tot de overige gebouwen.
„Ziet U, hier werd voor 15 jaren de zaak
opgericht. Het huis bleef juist zoo staan zoo
als het oorspronkelijk was!" Boven de huisdeur
hing een zwart bord, waarop met witte letters
stond geschreven: „Karei Berger, Mr. Smid."
Dat was het werk vau (leu „latinist,"
