NIEUWE
No. 928.
Donderdag 20 Augustus 1885.
10d J
Dc vrijheid der Kerk.
BUITENLAND.
UAlRLEIHSCnE COIMVT.
ABONNEMENTSPBIJ8
Per 3 maanden voor Haarlemt
Voor de overige plaatsen in Nederlaud fr. p. p.
Voor het Buitenland
Afzonderlijke Nummers
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
0,85
1
1,50
0,06
AGITE MA NON AGITATE.
PBIJS DEB ADVEBTENTIÉN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KÜPPER8 L A U R E Y.
(Vervolg en Slot.)
Heudrik, die zich op zijne kasteeleu en
burchten, steeds door zijne hartstochten
liet beheerschen en zich aan de wreedste
tirannie schuldig maakte, bleek een huiche
laar te zijn iu den hof van Canossa, zoo*
als later werd bewezen. Van den ban be
vrijd, voelde hij zich wederom zeker vau
zijne zaak en zijne laatste daden waren
erger dan zijne eerste. Het was hem gelukt,
een gedeelte der stad Rome te nemen, maar
Gregorius bleef standvastig en onverschrok
ken in de Eugelburcht. Toeu men bij
den Paus aandrong vrede met Hendrik Ie
sluiten, sprak hij: Welnu, Hendrik, doe
boete, en er zal vrede zijn.« Ten slotte
stonden Hendriks eigen zonen tegen hun
vader op en bij had een smadelijk einde.
Zoo verdedigde het Opperhoofd der Kerk
zijne en der volken vrijheid tegen het des
potisme van eeu Hendrik iu Duitschlaud,
een Philip, Koning van Frankrijk, een
Boleslaus, Koning van Polen, een Willem,
den veroveraar van Engeland. Eu deze
Paus waagde het de toongevende kerkge
schiedenis van het Protestantisme »het
verschrikkelijkste monster« te noemen, »dat
de aarde ooit heeft gedragen.* Doch hoe
zeer ook de haat der vijanden dezen man
belasterde, allen moeten toch erkennen, dat
hij meer recht had op de bewondering der
wereld, dan alle overwinningen van een
Alexander, Cesar of Napoleon. Zoo schrijft,
om slechts van een te gewagen, Gregoro-
vius in zijn werk: »De grafgedenkteekeus
der Pausen:»Het tooneel van Canossa
zal iedereu toeschouwer tot bewondering
van eeu bijna bovenmenschelijk karakter
noodzaken. De wapenlooze overwinning van
den Monnik, heeft meer recht op de be
wondering der wereld, dan alle overwin
ningen van de grootste machthebbers der
aarde. De slagen, welke de Pausen der
middeleeuwen genoodzaakt waren te leve
ren, werden niet door ijzer en lood, maar
door moreele kracht gewonnen en de aan
wending van zulke fijne en geestige mid
delen is het, die de middeleeuwen in menig
opzicht boven onzen tijd verheft. Tegenover
Gregorius staat Napoleon als een bloedig
barbaar.*
Men moge de middeleeuwen hoouen en
belasteren, zooveel men wil, juist door den
invloed der Kerk, die hare en der volken
vrijheid verdedigde, was het een tijd der
persoonlijke en der burgerlijke vrijheid.
FEU ILL E T O N
Het Consult.
Vervolg.)
Sir John Elwes, lid van het parlement was
de zoon van een rijken Londenschen brouwer,
met name Meggot. Deze brouwer had een jong,
arm meisje tegen der, zin van zijn familie ge
trouwd.
Zoodra Peppy Elwes zich in het bezit van
een aanzienlijk vermogen zag gesteld, gaf zij,
in plaats van de vermaken te genieten, die dat
haar konden verschaffen, aan eene voorbeelde-
looze gierigheid toe, en haar man beproefde
vruchteloos alles, om deze onedele neiging te
genezen. Zij verminderde het getal dienstboden,
beknibbelde het loon der knechts en meiden, die
zij behouden moest, en voerde een zoo schralen
pot in bare huishouding in, dat Meggot niet meer
den moed had, zijne vrienden aan zijn tafel te
noodigen. Hij streed mannelijk en krachtig tegen
deze schraperij en zocht ze op alle mogelijke
wijzo tegen t« gaan. De geboorte van een zoon deed
do gierigheid der vrouw nog toenemen. Zij ging
Had do adel zijne privilegiën, bet volk had
ze ook. Waren er vrije Rijkssteuden er wa
ren ook vrije Rijkssteden; bestonden er Vor-
stenbonden er waren ook stads-verbonden
zag men er genootschappen in Staat en
Kerk en bij den adel, men werd er ook
genootschappen gewaar bestaande uit zo
nen der burgers, met privilegiën, rechten
en vrijheden, even eerwaardig en heilig
als gene. Wat waren de gilden en de tal
rijke broederschappen iu den tijd van hun
bloei anders? Met recht zegt daarom Mon-
talembert: »in de middeleeuwen Jbaadöe
de wereld zich in een overvloed van vrij
heid.*
Zoo heeft de Kerk de vrijheid verdedigt
en zoo strijdt zij nog voor haar. Even als
Gregorius VII tegen Hendrik, zoo stond
ook een Pius VII tegenover eeu Napoleon,
onversaagd verdedigde ook hij de vrijheid
der Kerk en der Natiën en ook ten kuidi-
geu dage aarzelt de Paus geenszins, den
machtigen de waarheid te zeggen, al klinkt
hun die nog zoo onaangenaam in de ooreu.
En dat zal de Paus steeds kunnen doen
zoo lang hij zijne eigen vrijheid hand
haaft.
Waarlijk, de Kerk verdient de achting
der volkeren, zij verdient onze liefde en ver
knochtheid te over. Zoo immers kon slechts
eeue vrije Kerk optreden en alleen dc vrije
Kerk kan eene verdedigster der vrijheid
ziju. De strijd, dien zij daarom voor hare
eigen vrijheid strijdt, en de geestelijk»
slagen, die zij in dezen strijd moet slaan,
zijn vrijheidsslagen in de edelste beteekenis
van het woord. En als wij don tegenwoor-
digen strijd beschouwen, die in onze dagen
gestredeu wordt en dien men cultuurstrijd*
gelieft te noemen, dan moeten we erkennen
dat ook hierbij een goed deel persoonlijke
en burgerlijke vrijheid mede is gemoeid.
Of zijn niet de verbanniugswetten, die men
in Frankrijk, Duitscbland, Zwitserland en
elders op de Geestelijkheid toepast, bet
verbod om de H. Mis te lezen en de
H. Sacramenten uit te deelen, aanvallen op
de persoonlijke vrijheid, ja op de heiligste
vrijheid van het geweten Maken de kloos
terwetten en de verschillende monopoliën
geen inbreuk op de persoonlijke en de bur
gerlijke vrijheid
In dezen strijd nu zien wij de Kerk en
hare vertegenwoordigers opkomen voor de
vrijheid. En zij alleen heeft steeds voor de
ware vrijheid gestreden. Men beeft in de
laatste jaren willen beweren, dat ook het
socialisme voor de vrijheid strijdt, 't Is
in eene armoedige kleeding uit, kocht half
bedorven vleesch, groenten en grutten voor de
keukeu in, daar dit minder kostte, en stelde
man en zoon liever aan kwijning bloot, dan dat zij
hun krachtig, toereikend voedsel zou voorzetten.
Vier jaren na ziju trouwen brandde Meggot
zich in zijne brouwerij gevaarlijk aan den voet,
en hij wilde natuurlijk een dokter doen komen.
Zijne teedere wederhelft verzekerde intusschen,
dat de wond niets te beduiden had en 't zonde
en schande wezen zou, geld voor dure en nut-
telooze medicijnen weg te gooien, daar zij zelve
wel raad kon schaffen, 'tGejammer, de bevelen,
de dreigementen van den armen brouwer, die
niet op kon van zijn bed, waarvan Peppy alle
huisgenooten verwijderd hield, niets baatte of
bracht de feeks van haar besluit af. De man
echter verviel uit woede en ergernis in eene
hevige koorts, waardoor de wonde dermate ver
ergerde, dat hij aan 't ijlen sloeg en de onge
lukkige na eeue pijnlijke week als offer van de
vrekkigheid en halsstarrigheid zijner vrouw den
adem uitblies.
Nu kende de schraapzucht der weduwe geen
grenzen meer. Zij liet haar man begraven, als
ware hij een schooier geweest, en zijne arbeiders
belachelijk. Immers ook bij het socialisme
ontbreekt de grond voor ware vrijheid.
Het socialisme is of staatssocialisme of
radicalisme. Het eerste kent slechts den
Staat. Volgens zijue theorie is de Staat
werkgever, producent, landbouwer, fabri
kant en kapitalist. De grondstoffen en het
kapitaal zijn het eigendom van deu Staat.
De Staat zaait en oogst, hij fabriceert en
drijft handel. Voor dit doel benoemt hij
onderscheidene individuen in zijn dienst en
hij verschaft aan de overigen menage en
bezoldiging, evenals den soldateu. Er ont
breekt nog maar de »zwarte soep« en Oud-
Sparta is verrezen. Die dan niet medewer
ken (omdat zij niet kunnen) behoeven ook
niet mede te eten en men plaatst dus de
zwakken en de ouden van dagen op een
eenzaam eiland, zooals de oud-keidenscke
beschaving ook beeft gedaan. De socialis
tische Staat is de ondergang van alle per
soonlijke en burgerlijke vrijheid. Hij kent
geeu vrije landbouwers, doch slechts boe
renknechten, geen zelfstandige meesters,
doch slechts gezellen, geen handelaars,
doch alleen kantoor- en winkelbedienden.
Is dat vrijheid? Neen, driemaal neen, dat
is slavernij en lijfeigenschap iu den volsten
zin van het woord.
Nog minder dan bet Staatssocialisme is
ten slotte bet radicalisme geschikt de vrij
heid te beschermen en te verdedigen. Het
radicalisme is immers de theorie der revo
lutie. De auarchisteu, de mannen van de
commune werpen immers alles omver. Hun
systeem boezemt zoo weinig vertrouwen in,
dat wij er niet langer bij behoeven stil te
staan. Overigens wat er goeds en recht
vaardigs in het socialisme steekt, dat hebben
de Katholieke fractiën reeds lang in hun
programma opgenomen en zij zijn er ook
steeds voor opgekomen.
Zoo is het ook iu onzen tijd de Katho
lieke party, de clericale, zooals men haar
in 't vjjandige kamp gelieft te noemen, in
de onderscheiden Staten, die voor de ware
vrijheid strijdt en zij doet zulks omdat zij
steunt op de fundamenten van het Geloof,
op de grondslagen der Kerk, die hare vrij
heid immer verdedigt. En terwijl de Ka
tholieke partij voor de vrijheid der Kerk
iu de bres spingt, beschermt zij den toe
verlaat der vrijheid, de Katholieke Kerk,
die met hare eigene, de persoonlijke en
burgerlijke vrijheid steeds verdedigd heeft.
Dat is de reden, waarom Rome zoo onwrik
baar gehecht is aau de vrijheid der Kerk,
omdat deze anders niet in staat zoude zijn
brachten onderling eenig geld bijeen, om hem
een grafsteen te verschaffen, waarvan zijne vrouw
niets wilde hooren. Zij zond al hare onderboo-
rigen weg, verkocht de brouwerij en ging met
haar zoon op eene armzalige vliering wonen.
Hier sloeg hare liefde tot het geld, tot werke-
lijken waanzin over. Ten gevolge van de onbe-
ringer., die zij zich oplegde, werd zij ziek, en
eindelijk beweerde zij zelfs, dat een mensch
zonder tc eien zeer goed leven kou. Zij onder
wierp zich zelve en haar zoon met zooveel
hardnekkigheid aan dezen leefregel, dat men
haar op zekeren morgen letterlijk verhongerd
vond. De zoon lag, gruwelijk vermagerd en
uitgeteerd, te zieltogen.
Men benoemde een voogd voor den knaap,
die hem op school deed, waar hij echter wei
nig smaak voor de klassieke studiën betoonde.
Beter bevielen hem de gymnastische oefeningen,
zoodat hij niet alleen een uitstekend ruiter, maar
ook eeu gevreesd bokser werd. Na het verlaten
der school gaf hij zich roekeloos aan al de
vermaken over, verkwistte een groot deel van
't vermogen, hem door zijn vader nagelaten, en
zag zich eerlang hard door zijn schuldeischers
bedreigd. Toen herinnerde hij zich een oom
eene voorvechtster te ziju voor de ware
vrijheid.
Voor ons Katholieken volgt daarom als
van zelf, dat wij ons steeds moeten scharen
onder de geheiligde banier waarop ge
schreven staat: Voor waarheid, vrijheid
eu recht.
Bij den Rijksdag zullen in de volgende
zitting worden ingediend twee wetsontwer
pen, met de zeevaart iu verband. De eerste
voordracht betreft de uitbreiding der Onge-
valswet op de zeevirenden, en de tweede
houdt eeu wijziging in van de wet van 27Juli
1874 betrekkelijk het onderzoek nopeus on
gevallen ter zee. De Regeering zal voorstel
len om voortaan slechts dan het patent
van den betrokken reeder in te treken, als
zijn verzuimen tot zeer ernstige gevolgen lei
den. Thans trekt men het patent ook dan
in, als er eigenlijk geeu schade door het
ongeval werd toegebracht. Aan die toestand
wil de Regeeriug een einde maken.
Te Toulouse heeft op den Napole
onsdag* eeu banket van Bouapartisten
plaats gehad, na afloop waarvan ernstige
ongeregeldheden zijn ontstaan, d'e de tus-
scheukomst der politie noodig maakten.
Toen de Commissaris de zaal binnendrong
werd hij door de gasteu ruw aangevallen
eu de kleereu werden hem van het lijf ge
rukt ouder de kreten: »Weg met de Re
publiek! Weg met de politie!De orde
werd intusschen spoedig hersteld.
Ouder de bepalingen der nieuwe, iu
de jongste zitting tot stand gekomeD wet
tot verbetering der arbeiderswoningen in
Engeland, is er ook eene, krachtens welke
niet minder dan vier gevangenissen binnen
Londen moeten gesloopt worden om plaats
te maken voor arbeiderswoningen. Daartoe
zal ruimte gewonnen worden voor 25,000
meuschen. Aangezien echter de bevolking
van Londen jaarlijks met meer dan 50,000
zieleu toeneemt, zoo is het duidelijk dat
deze maatregel slechts stukwerk is.
De Engelsche koninklijke commissie tot
onderzoek naar de voornaamste oorzaken
van het verlies van menscheulevens in open
zee bij de koopvaardijvloot, heeft haar ar
beid wel nog niet voltooid, maar toch reeds
voorloopig de uitkomsten van haar onder
zoek bekend gemaakt. De Commissie be
weert o. a. 1. dat het verlies van menscheu
levens op zee overmatig eu steeds toe
nemend is; 2o. dat dit verlies voor een deel
van moeders kant ea begaf zich in armoedige
kleeding tot hem, want deze oom, die zich
door woeker verrijkt had, gaf iu gierigheid
*an Johns moeder weinig toe. De jonge verkwis
ter hield zich, alsof hij in de neiging van zijn
oom deelde, schikte zich vijf jaren lang in het
armzalige leven van deu vrek en oogstte ein
delijk het loon voor zijne opofferiug. Sir Hor-
wey Elwes liet ziju gansche vermogen na aau
zijn neef John Meggot, ouder voorwaarde dat
deze ziju naam en het wapen der familie Elwes
zou aannemen.
's Mans nalatenschap beliep 250,000 pond st.
Sir John kwam naar Londen terug, zonder
iemand van zijne groote erfenis iets te zeggen,
en maakte zich met eene naar evenredigheid
beuzelachtige som van zijne oude schulden af.
Men dacht nu, dat hij het oude lustige le
ven weder zou aanvangen, doch neen, hij hiel d
de grove kleeding aan, die hij bij zijn oom
aau huis had gedragen, en aanvaarde een leven,
dat van moeder en oom ten volle waardig.
Slechts bij wijze van uitzondering veroorloofde
hij zich soms eens eeu groote uitgave.
(Wordt vervolgd
