NIEUWE
Donderdag 27 Augustus 1885.
1OdJaargang.
Het militairisme in Europa.
BUITENLAND.
No. 030
HAARLEMSCfll COÏRIIT.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,
Voor het Buitenland 1,50
Afzjuderljjke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BCEEAÜ: St. Jansstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIÉN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KUPPERS LAUREY.
De uitgaveu ten behoeve van leger en
vloot der zes grootste Staten van Europa
bedragen als volgt:
Mill. {nld. Per hoofd
Oostenrijk-Hougarije (1884/85) 145 3,80
Rusland (1883) 438 4 30
Italië (1883) 147 5,10
Duitsche Rijk (1884/85) 253 5,55
Frankrijk (1884) 397 10,25
Groot-Brittannië (1882/83) 382 10,85
Alzoo bijna twee milliardeu moeten jaar-
ljjks geofferd worden om de weerbaarheid
dezer Stateu op te houdeu. Dat dit bedrag
minder zal worden is onwaarschijnlijk; de
geschiedenis der laatste jaren bewijst dag
helder dat de bedragen voor de militaire
budgets telken jare grooter worden. De
oorlogsi'itgaveu b. v. van het Duitsche Rijk
zjjn, sedert de stichting van den Noord-
duitscheu Bond met ruim honderd millioeu
gulden vermeerderd. Die van Frankrijk zijn
sinds honderd jaren vervijfvoudigd en
worden gaandeweg nog hooger, zoodat zij
die van Engeland zouden overtreffen, als
niet deze mogendheid haar oorlogsbudget
juist had vermeerderd. Oostenrijk-Hougarije
heelt sinds het jaar 1845 zijne militaire
uitgaveu meer dan verdubbeld; Ruslauds
oorlogsbudget bedraagt een derde meer
sinds 1866. Het Ministerie van Oorlog in
Engeland heeft thans bijna het dubbele
bedrag noodig, dan in het jaar 1850; het
Italiaausehe militaire budget is sinds 1867
ruim 36 millioen lire gestegen en het stijgt
nog jaarlijks. En deze enorme kosteu zijn nog
maar de eene schaduwzijde van de zaak. In
de zes genoemde Staten staan bestendig
derdehalf millioen mannen onder de wapens,
in de beste jaren vau hun leven. Hoeveel
dezen aan arbeidsloon verliezen, is niet met
juistheid te schatten. Als men aanneemt
dat ieder man in het burgerlijk leven een
gulden dagelijks verdient, dan verkrijgt men
een arbeidsverlies van bjjna drie millioen
gulden per dag.
Ja, zeggen nu de voorstanders van het
militairisme, maar de militaire dienst is
eene uitmuntende school voor geestelijke
en lichamelijke ontwikkeling en als zoo
danig is hij zeer in 't belang van het
maatschappelijk leven. Die uitspraak echter
houdt geen steek. Men kan toegeven, dat
de militaire dienst geschikt is om orde en
zindelijkheid te bevorderen of om een een
voudig daglooner of boerenjongen eenigs-
zins te polijsten, zonder dat deze eeuige
FEUILLETON.
Het Consult.
Vervolg.)
Eu uw gevoelen, miju waardige vriend
Hunter
Ik vereenig mij ten volle met Blicks
opvatting.
Die is ook de mijne, verzekerde Marshal.
Ik heb reeds bij mijn eerste consult het
zelfde gezegd, sprak Pott met zijne zware, man
nelijke stem.
Ge oordeelt dus dat de chiiurg, die be
proefde de slagader te onderbinden
Zich aan 't gevaar blootstelt, van den
lijder onder zijne handen te zien blijven en zoo
zijn naam waagt. Zelfs eeu goede uitkomst zou
zulk een waagstuk niet rechtvaardigen, daar
men hem, die de operatie ondernam, van to
groote lichtvaardigheid zou verdenken.
En toch kan de patiënt niet lang meer
leven, niet waar? vroeg Abernethy.
De dood kan hem morgen, kan hem van
daag nog overvallen.
Hier zijn 50 pond voor ieder uwer, mijne
Waarde collega's. Sir John Elwos wil dit uw
schade lijdt aan zijne eigenljjke beroeps
ontwikkeling, doch het is eeu zekere waar
heid, dat alle overige werklieden, wanneer zij
langen tijd in den militairen dienst ver
toeven, in technische bedrevenheid en han
digheid eu in ervaring achteruit gaan. Eeu
economisch nadeel alzoo, dat niet vergoed
wordt door den militairen dienst.
Hoe lang zullen de Staten zulke bui
tengewone lasten kunnen dragen? Deze
vraag wordt door Haushofer in de Deutsche
Revue behandeld. Om haar met eenige juist
heid te kuuneu beantwoorden, zou men de
uitgaven voor deu militairen dienst met
het volksinkomen moeten vergelijken; dit
laatste bedraagt eene som, die niet met
juistheid kau worden getaxeerd, het maakt
eeu bedrag uit, dat in de milliardeu loopt
eu bij de berekening er van stuit men te
veel op onbekende factoren. Haushofer meent
dan ook, dat men op meer eenvoudige
wijze tot het doel kau komen. Volgens
de jongste beroepsstatistieke, zegt hjj, be
draagt het aantal industriëele personen
in het rijk, zoo mannen als vrouwen, waar
onder ook de dienstboden, 18,8 millioen.
In militairen dienst bevinden zich 451,825
personen. Daardoor komt op elke 42 in
dustriëele personen een militair, voor wien
41 personen eeu jaarlijksche uitgaaf van
930 Mark hebben te bestrijden. Aan deu
disch, die door de industriëele personen
met het uoodigste wordt voorzien, eten ook
huuue familiëu, in 't geheel ongeveer 100
personen. Als nu onder deze honderd er
zich een bevindt, die bereid is voor de
veiligheid zijner negen en negentig stam
verwanten in den strijd te treden, zou dat
zoo'u buitengewoon offer zijn? Zeker niet.
Het offer is wel groot eu het mag voor
menigeen drukkend schijnen, maar het is
toch niet zoo drukkend, dat het niet te
dragen is.Dit voorbeeld echter van
den heer Haushofer is niet juist. Hij ver
onderstelt dat die 41 personen, die den
eeuen militair en 58 bloedverwanten moe
ten onderhouden niet alleen voortdurend
werkzaam zijn, maar ook dat zij steeds
eeu voldoend loon en vergoeding voor hun
arbeid vinden. Ligt hierin niet het brand
punt der sociale vraag? Staat niet de gausche
handwerks- eu de landbouwende staud voor
eene crisis? Is in sommige landen de ach
teruitgang van den landbouw niet toe te
schrijven aan bet overladen der burgerij
met militaire lasten?
tweede consult nog beter betalen, dan de
vroegere.
De heelkundigen vertrokken, en Abernethy
keerde naar sir Elwes terug, dien hij doods
bleek en in een staat ran wanhoop aan
trof, welken de lezer zich gemakkelijk zal kun
nen verklaren.
Ik zal u 50 pond voor de visite geven,
doktor, zooals gij verlangd heb, zeide de vrek,
schoon niet zonder een zwaren zucht.
Daarmee ben ik thans niet te vreden,
antwoordde Abernethy met een tartend spotlachje.
Sir Johu zuchtte nog dieper en pijnlijker.
Ik wil u 'tgeld teruggeven, dat gij daar
in mijn naam aan uwe heeren collega's betaald
hebt, schoon het zonder mijn toestemming ge
schiedde.
Abernethy sloeg bedaard de handen over de
borst zamen en zag den gierigaard stijf in de
oogen.
Verbeeld ge u dan, sir John, zeide hij,
dat ik voor een ellendige honderd pond of wat,
tegen den raad van den grooten Bliek, mijn
ouden leermeester, en van mijne vermaardste
collega's mijn grooten chirurgicalen naam op
het spel zou zetten
Wat eischt ge dan van mij vroeg sir
John in grooten angst.
't Is verder een buitengewoon schrale
troost, als de schrijver van het genoemde
opstel uit de vergelijking der belastingsom
men, die, 't zij direct of indirect, door ieder
hoofd moeten worden opgebracht het be
sluit trekt dat de Duitschers ten minste
geen zwaardere militaire lasten hebben te
drageu, dan de bewoners van de overige
groote Staten. Hij moet toegeven, dat, in
Fraukrjjk, waar het aandeel in de militaire
uitgaveu veel hooger en in Engeland waar
het bijna tweemaal grooter is dan in het
Duitsche Rijk, de grootere natiouale wel
vaart oorzaak is, dat die oorlogslasten ge
makkelijker worden gedragen. Daarbij komt
nog dat in beide landen de dienstplicht
zich niet zoo ver uitstrekt, als in Duitsch-
laud, niet zoo algemeen drukt en derhalve
ook h«t verlies aan arbeidsloon niet zoo
gevoelig is, als in het Duitsche Rijk.
Moeilijker te beantwoorden is de vraag
of de toenemende vermeerdering der oor-
logsuitgaveu in eene juiste verhouding
staat met de progressie vau het volksiu-
komeu. In dit opzicht is de toekomst hoogst
bedenkelijk te heeteu. Elke oorlog veroor
zaakt eeue vermeerdering van de militaire
uitgaveu, terwijl er bij het volksinkomeu
en bij de welvaart een stilstand valt waar
te nemen, zoo niet een droevigeu achter
uitgang. De oorlogskosten komen na een
krijg, zooals de geschiedenis leert, nimmer
tot hun vroeger cijfer terug. Het is dus
meer dan wenschelijk, dat er in eeue reeks
van vredesjaren de meeste zorg worde
besteed om het volksinkomeu spoediger
eu in ruimere mate te doen toenemen dan
de militaire uitgaven. Die progressie van
het volksiukomen moge moeilijk zijn, on
mogelijk is zij niet.
Waarheen toch zal het leiden, wanneer
alle vruchten, die eene vredesperiode ople
vert, hoofdzakelijk gebruikt worden voor
het versterken vau vestingen, voor het bou
wen van schepen en voor het aanschaffen
van het verdere krijgsmateriaal De taak
der Staten om den algemeeueu vrede te her
stellen en te bewaren, kan op zulk eene wijze
niet worden volbracht. En hoe langer het
duurt alvorensEuropa tot deze erkentenis wil
komen, des te eerder zal het deu eerrang,dien
het tot nu onder de volkereu van den
aardbodem inneemt, verliezen, en genood
zaakt worden dien hoogstwaarschijnlijk
aan Noord-Amerika af te staan.
Moge het voor die schande blijven behoed!
Dat, wat ik met de stoute operatie, die
ik" wagen wil, werkelijk verdien.
En hoeveel zou dat wezen vroeg sir John,
wien 't klamme zweet uitbrak.
Zelfs 't gelukken zou mij, naar gij gehoord
hebt, niet rechtvaardigen. De operatie zal het
vertrouwen op mijne roorzichtigheicl doen wan
kelen. Men zal mij een charlatan noemen, die
met de kunst speelt, als een goochelaar met
kaarten en dobbelsteenen.
In 's hemels naam, zeg dan, hoeveel.
Ik verlang 2000 pond voor de operatie.
Sir John Elwes sloeg de handen wanhopig
aan 't voorhoofd.
Neem u in acht, voegde Aberneth y hem
waarschuwend toe: zooveel drift kan u hoogst
verderfelijk worden, kan de reeds zoo uitge
zette aar doen barsten.
Nooit, nooit geef ik zulk een ongehoorde
som.
Ik vorder 8000 pond, viel de onverbid
delijke dokter hem in 't woord.
Ge maakt misbruik van mijn toestand,
op een gruwelijke, harbaarsche wijze.
Ik doe thans de operalie niet onder de
10,000 pond.
Sir John dacht een oogeublik na.
Welaan, steunde hij hierop, ik neem uw
Iu een hoogst officieus artikel consta
teert de Norddeutsehe Ala ermine Zeitung, dat
de Spaansche Regeeriug nooit eenige in
spraak heeft gemaakt tegen de in 1875
door Engeland eu Duitschland gemeenschap
pelijk ingediende nota, waarin Spanje's
heerschappij over de Caroliuen-eilanden werd
betwist.
Te Mannheim en elders in de centra der
Duitsche socialisteu, hebben, naar aan een
Fransch blad gemeld wordt, huiszoekingen
plaats gebal bij soc'alisten, van welke er
te Mannheim, na verhoor, enkele werden
gearresteerd. Men zou eeue mogelijke samen
zwering willen beletten tegen het leven
vau de Souvereiuen en Prinsen, die te Krem-
sier bijeenkomen.
Volgeus de berekening der Berlijnsche
Nat. Ztg. zijn nu iu het geheel 20,000
personen, waaronder 5000 Israëlieten, uit
de Pruisische provinciën, welke aau Polen
grenzen, verbannen.
Het doel van dien maatregel moet zijn,
te voorkomen, dat het Poolsche element
iu de genoemde gewesten de overhand ver-
krijge.
Eeuige weken geleden nam de Ge
meenteraad van Parijs het besluit om een
zestigtal straten te verdoopeu. De Minister
van Binneulaudsche Zaken heeft dat be
sluit gedeeltelijk vernietigd, zoodat o. a. de
rue Bouaparte, de boulevard Haussmann eu
de rue Notre Dame de Nazareth hun te
genwoordige namen zullen behouden ten
spijt van de heeren van het Stadhuis.
De Minister van Koophaudel heeft
een wetsontwerp eu eeu administratief re
glement iu gereedheid, waarbij alle eige
naren van fabrieken en werkplaatsen ver
plicht worden, alle voorschriften betreffende
de zindelijkheid, het luchten, de verlichting,
de ventilatie eu het verwijderen van be-
smettelijkeu afval na te komen. Het re
glement schrijft ook maatregelen voor, om
het leven der werklieden, die met machines
te doen hebben, te behoeden. Het toezicht
op het nakomen vau deze voorschriften
zou opgedragen worden aaD daarvoor aan
gestelde inspecteurs en de hoofden der on
dernemingen, die weigeren zouden zich
daaraan ts onderwerpen, zullen strafbaar
worden gesteld. Dit wetsontwerp zal bij
de nieuwe Kamer inkomen.
voorstel aan. Mijn landgoed in Devonshire is
6000 pond waarddat wil ik u afstaan.
En ge voegt er 4000 pond in banknoten hij.
O neen, neen6000 pond is meer dan
genoeg. Vermoord mij niet, dwing mij niet,
mijn leven te vervloeken.
Nu wil en zal ik 11,000 pond hebben.
Sir John, tot het uiterste gebracht, wenkte
hem te zwijgen en gaf door teekenen te verstaan,
dat hij het laatst gevraagde betalen zou.
Gij gelooft dus op uw woord van eer,
mij 11000 pond te betalen, als ik u genezen heb.
Ik zal er u eene notariëele acte van geven.
Uw woord is mij voldoende, sir John
Etwes. Ik weet, dat uwe eerlijkheid zelfs nog
grooter dan uwe geldgierigheid is. Ga thans
naar huis; over een uur ben ik bij u en wil
de operatie ondernemen. Onderwijl willen wij
God bidden, dat zijn genade en goedertieren
heid ons bijsta, voegde hij er plechtig en op
eer. toon van innige gemoedelijkheid bij.
Een uur later stond zijn rijtuig werkelijk voor
de woning van den befaamden gierigen lines.
Twee zijner bekwaamste leerlingen vergezelden
hem.
(Slot volgt.)