NIEUWE Donderdag 27 Augustus 1885. 1OdJaargang. Het militairisme in Europa. BUITENLAND. No. 030 HAARLEMSCfll COÏRIIT. ABONNEMENTSPRIJS Per 3 maanden voor Haarlem0,85 Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1, Voor het Buitenland 1,50 Afzjuderljjke Nummers0,06 Dit blad verschijnt Eiken WOENSDAG en ZATERDAG. BCEEAÜ: St. Jansstraat Haarlem. AGITE MA NON AGITATE. PRIJS DER ADVERTENTIÉN Van 16 regels30 Cents. Elke regel meer5 Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant. Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag avond voor 6 uur ingewacht. Uitgevers: KUPPERS LAUREY. De uitgaveu ten behoeve van leger en vloot der zes grootste Staten van Europa bedragen als volgt: Mill. {nld. Per hoofd Oostenrijk-Hougarije (1884/85) 145 3,80 Rusland (1883) 438 4 30 Italië (1883) 147 5,10 Duitsche Rijk (1884/85) 253 5,55 Frankrijk (1884) 397 10,25 Groot-Brittannië (1882/83) 382 10,85 Alzoo bijna twee milliardeu moeten jaar- ljjks geofferd worden om de weerbaarheid dezer Stateu op te houdeu. Dat dit bedrag minder zal worden is onwaarschijnlijk; de geschiedenis der laatste jaren bewijst dag helder dat de bedragen voor de militaire budgets telken jare grooter worden. De oorlogsi'itgaveu b. v. van het Duitsche Rijk zjjn, sedert de stichting van den Noord- duitscheu Bond met ruim honderd millioeu gulden vermeerderd. Die van Frankrijk zijn sinds honderd jaren vervijfvoudigd en worden gaandeweg nog hooger, zoodat zij die van Engeland zouden overtreffen, als niet deze mogendheid haar oorlogsbudget juist had vermeerderd. Oostenrijk-Hougarije heelt sinds het jaar 1845 zijne militaire uitgaveu meer dan verdubbeld; Ruslauds oorlogsbudget bedraagt een derde meer sinds 1866. Het Ministerie van Oorlog in Engeland heeft thans bijna het dubbele bedrag noodig, dan in het jaar 1850; het Italiaausehe militaire budget is sinds 1867 ruim 36 millioen lire gestegen en het stijgt nog jaarlijks. En deze enorme kosteu zijn nog maar de eene schaduwzijde van de zaak. In de zes genoemde Staten staan bestendig derdehalf millioen mannen onder de wapens, in de beste jaren vau hun leven. Hoeveel dezen aan arbeidsloon verliezen, is niet met juistheid te schatten. Als men aanneemt dat ieder man in het burgerlijk leven een gulden dagelijks verdient, dan verkrijgt men een arbeidsverlies van bjjna drie millioen gulden per dag. Ja, zeggen nu de voorstanders van het militairisme, maar de militaire dienst is eene uitmuntende school voor geestelijke en lichamelijke ontwikkeling en als zoo danig is hij zeer in 't belang van het maatschappelijk leven. Die uitspraak echter houdt geen steek. Men kan toegeven, dat de militaire dienst geschikt is om orde en zindelijkheid te bevorderen of om een een voudig daglooner of boerenjongen eenigs- zins te polijsten, zonder dat deze eeuige FEUILLETON. Het Consult. Vervolg.) Eu uw gevoelen, miju waardige vriend Hunter Ik vereenig mij ten volle met Blicks opvatting. Die is ook de mijne, verzekerde Marshal. Ik heb reeds bij mijn eerste consult het zelfde gezegd, sprak Pott met zijne zware, man nelijke stem. Ge oordeelt dus dat de chiiurg, die be proefde de slagader te onderbinden Zich aan 't gevaar blootstelt, van den lijder onder zijne handen te zien blijven en zoo zijn naam waagt. Zelfs eeu goede uitkomst zou zulk een waagstuk niet rechtvaardigen, daar men hem, die de operatie ondernam, van to groote lichtvaardigheid zou verdenken. En toch kan de patiënt niet lang meer leven, niet waar? vroeg Abernethy. De dood kan hem morgen, kan hem van daag nog overvallen. Hier zijn 50 pond voor ieder uwer, mijne Waarde collega's. Sir John Elwos wil dit uw schade lijdt aan zijne eigenljjke beroeps ontwikkeling, doch het is eeu zekere waar heid, dat alle overige werklieden, wanneer zij langen tijd in den militairen dienst ver toeven, in technische bedrevenheid en han digheid eu in ervaring achteruit gaan. Eeu economisch nadeel alzoo, dat niet vergoed wordt door den militairen dienst. Hoe lang zullen de Staten zulke bui tengewone lasten kunnen dragen? Deze vraag wordt door Haushofer in de Deutsche Revue behandeld. Om haar met eenige juist heid te kuuneu beantwoorden, zou men de uitgaven voor deu militairen dienst met het volksinkomen moeten vergelijken; dit laatste bedraagt eene som, die niet met juistheid kau worden getaxeerd, het maakt eeu bedrag uit, dat in de milliardeu loopt eu bij de berekening er van stuit men te veel op onbekende factoren. Haushofer meent dan ook, dat men op meer eenvoudige wijze tot het doel kau komen. Volgens de jongste beroepsstatistieke, zegt hjj, be draagt het aantal industriëele personen in het rijk, zoo mannen als vrouwen, waar onder ook de dienstboden, 18,8 millioen. In militairen dienst bevinden zich 451,825 personen. Daardoor komt op elke 42 in dustriëele personen een militair, voor wien 41 personen eeu jaarlijksche uitgaaf van 930 Mark hebben te bestrijden. Aan deu disch, die door de industriëele personen met het uoodigste wordt voorzien, eten ook huuue familiëu, in 't geheel ongeveer 100 personen. Als nu onder deze honderd er zich een bevindt, die bereid is voor de veiligheid zijner negen en negentig stam verwanten in den strijd te treden, zou dat zoo'u buitengewoon offer zijn? Zeker niet. Het offer is wel groot eu het mag voor menigeen drukkend schijnen, maar het is toch niet zoo drukkend, dat het niet te dragen is.Dit voorbeeld echter van den heer Haushofer is niet juist. Hij ver onderstelt dat die 41 personen, die den eeuen militair en 58 bloedverwanten moe ten onderhouden niet alleen voortdurend werkzaam zijn, maar ook dat zij steeds eeu voldoend loon en vergoeding voor hun arbeid vinden. Ligt hierin niet het brand punt der sociale vraag? Staat niet de gausche handwerks- eu de landbouwende staud voor eene crisis? Is in sommige landen de ach teruitgang van den landbouw niet toe te schrijven aan bet overladen der burgerij met militaire lasten? tweede consult nog beter betalen, dan de vroegere. De heelkundigen vertrokken, en Abernethy keerde naar sir Elwes terug, dien hij doods bleek en in een staat ran wanhoop aan trof, welken de lezer zich gemakkelijk zal kun nen verklaren. Ik zal u 50 pond voor de visite geven, doktor, zooals gij verlangd heb, zeide de vrek, schoon niet zonder een zwaren zucht. Daarmee ben ik thans niet te vreden, antwoordde Abernethy met een tartend spotlachje. Sir Johu zuchtte nog dieper en pijnlijker. Ik wil u 'tgeld teruggeven, dat gij daar in mijn naam aan uwe heeren collega's betaald hebt, schoon het zonder mijn toestemming ge schiedde. Abernethy sloeg bedaard de handen over de borst zamen en zag den gierigaard stijf in de oogen. Verbeeld ge u dan, sir John, zeide hij, dat ik voor een ellendige honderd pond of wat, tegen den raad van den grooten Bliek, mijn ouden leermeester, en van mijne vermaardste collega's mijn grooten chirurgicalen naam op het spel zou zetten Wat eischt ge dan van mij vroeg sir John in grooten angst. 't Is verder een buitengewoon schrale troost, als de schrijver van het genoemde opstel uit de vergelijking der belastingsom men, die, 't zij direct of indirect, door ieder hoofd moeten worden opgebracht het be sluit trekt dat de Duitschers ten minste geen zwaardere militaire lasten hebben te drageu, dan de bewoners van de overige groote Staten. Hij moet toegeven, dat, in Fraukrjjk, waar het aandeel in de militaire uitgaveu veel hooger en in Engeland waar het bijna tweemaal grooter is dan in het Duitsche Rijk, de grootere natiouale wel vaart oorzaak is, dat die oorlogslasten ge makkelijker worden gedragen. Daarbij komt nog dat in beide landen de dienstplicht zich niet zoo ver uitstrekt, als in Duitsch- laud, niet zoo algemeen drukt en derhalve ook h«t verlies aan arbeidsloon niet zoo gevoelig is, als in het Duitsche Rijk. Moeilijker te beantwoorden is de vraag of de toenemende vermeerdering der oor- logsuitgaveu in eene juiste verhouding staat met de progressie vau het volksiu- komeu. In dit opzicht is de toekomst hoogst bedenkelijk te heeteu. Elke oorlog veroor zaakt eeue vermeerdering van de militaire uitgaveu, terwijl er bij het volksinkomeu en bij de welvaart een stilstand valt waar te nemen, zoo niet een droevigeu achter uitgang. De oorlogskosten komen na een krijg, zooals de geschiedenis leert, nimmer tot hun vroeger cijfer terug. Het is dus meer dan wenschelijk, dat er in eeue reeks van vredesjaren de meeste zorg worde besteed om het volksinkomeu spoediger eu in ruimere mate te doen toenemen dan de militaire uitgaven. Die progressie van het volksiukomen moge moeilijk zijn, on mogelijk is zij niet. Waarheen toch zal het leiden, wanneer alle vruchten, die eene vredesperiode ople vert, hoofdzakelijk gebruikt worden voor het versterken vau vestingen, voor het bou wen van schepen en voor het aanschaffen van het verdere krijgsmateriaal De taak der Staten om den algemeeueu vrede te her stellen en te bewaren, kan op zulk eene wijze niet worden volbracht. En hoe langer het duurt alvorensEuropa tot deze erkentenis wil komen, des te eerder zal het deu eerrang,dien het tot nu onder de volkereu van den aardbodem inneemt, verliezen, en genood zaakt worden dien hoogstwaarschijnlijk aan Noord-Amerika af te staan. Moge het voor die schande blijven behoed! Dat, wat ik met de stoute operatie, die ik" wagen wil, werkelijk verdien. En hoeveel zou dat wezen vroeg sir John, wien 't klamme zweet uitbrak. Zelfs 't gelukken zou mij, naar gij gehoord hebt, niet rechtvaardigen. De operatie zal het vertrouwen op mijne roorzichtigheicl doen wan kelen. Men zal mij een charlatan noemen, die met de kunst speelt, als een goochelaar met kaarten en dobbelsteenen. In 's hemels naam, zeg dan, hoeveel. Ik verlang 2000 pond voor de operatie. Sir John Elwes sloeg de handen wanhopig aan 't voorhoofd. Neem u in acht, voegde Aberneth y hem waarschuwend toe: zooveel drift kan u hoogst verderfelijk worden, kan de reeds zoo uitge zette aar doen barsten. Nooit, nooit geef ik zulk een ongehoorde som. Ik vorder 8000 pond, viel de onverbid delijke dokter hem in 't woord. Ge maakt misbruik van mijn toestand, op een gruwelijke, harbaarsche wijze. Ik doe thans de operalie niet onder de 10,000 pond. Sir John dacht een oogeublik na. Welaan, steunde hij hierop, ik neem uw Iu een hoogst officieus artikel consta teert de Norddeutsehe Ala ermine Zeitung, dat de Spaansche Regeeriug nooit eenige in spraak heeft gemaakt tegen de in 1875 door Engeland eu Duitschland gemeenschap pelijk ingediende nota, waarin Spanje's heerschappij over de Caroliuen-eilanden werd betwist. Te Mannheim en elders in de centra der Duitsche socialisteu, hebben, naar aan een Fransch blad gemeld wordt, huiszoekingen plaats gebal bij soc'alisten, van welke er te Mannheim, na verhoor, enkele werden gearresteerd. Men zou eeue mogelijke samen zwering willen beletten tegen het leven vau de Souvereiuen en Prinsen, die te Krem- sier bijeenkomen. Volgeus de berekening der Berlijnsche Nat. Ztg. zijn nu iu het geheel 20,000 personen, waaronder 5000 Israëlieten, uit de Pruisische provinciën, welke aau Polen grenzen, verbannen. Het doel van dien maatregel moet zijn, te voorkomen, dat het Poolsche element iu de genoemde gewesten de overhand ver- krijge. Eeuige weken geleden nam de Ge meenteraad van Parijs het besluit om een zestigtal straten te verdoopeu. De Minister van Binneulaudsche Zaken heeft dat be sluit gedeeltelijk vernietigd, zoodat o. a. de rue Bouaparte, de boulevard Haussmann eu de rue Notre Dame de Nazareth hun te genwoordige namen zullen behouden ten spijt van de heeren van het Stadhuis. De Minister van Koophaudel heeft een wetsontwerp eu eeu administratief re glement iu gereedheid, waarbij alle eige naren van fabrieken en werkplaatsen ver plicht worden, alle voorschriften betreffende de zindelijkheid, het luchten, de verlichting, de ventilatie eu het verwijderen van be- smettelijkeu afval na te komen. Het re glement schrijft ook maatregelen voor, om het leven der werklieden, die met machines te doen hebben, te behoeden. Het toezicht op het nakomen vau deze voorschriften zou opgedragen worden aaD daarvoor aan gestelde inspecteurs en de hoofden der on dernemingen, die weigeren zouden zich daaraan ts onderwerpen, zullen strafbaar worden gesteld. Dit wetsontwerp zal bij de nieuwe Kamer inkomen. voorstel aan. Mijn landgoed in Devonshire is 6000 pond waarddat wil ik u afstaan. En ge voegt er 4000 pond in banknoten hij. O neen, neen6000 pond is meer dan genoeg. Vermoord mij niet, dwing mij niet, mijn leven te vervloeken. Nu wil en zal ik 11,000 pond hebben. Sir John, tot het uiterste gebracht, wenkte hem te zwijgen en gaf door teekenen te verstaan, dat hij het laatst gevraagde betalen zou. Gij gelooft dus op uw woord van eer, mij 11000 pond te betalen, als ik u genezen heb. Ik zal er u eene notariëele acte van geven. Uw woord is mij voldoende, sir John Etwes. Ik weet, dat uwe eerlijkheid zelfs nog grooter dan uwe geldgierigheid is. Ga thans naar huis; over een uur ben ik bij u en wil de operatie ondernemen. Onderwijl willen wij God bidden, dat zijn genade en goedertieren heid ons bijsta, voegde hij er plechtig en op eer. toon van innige gemoedelijkheid bij. Een uur later stond zijn rijtuig werkelijk voor de woning van den befaamden gierigen lines. Twee zijner bekwaamste leerlingen vergezelden hem. (Slot volgt.)

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1885 | | pagina 1