N I E U W E
No. 934.
Donderdag 10 September 1885.
10de Jaargang.
De arbeidersquaestie in het
Czarenrijk.
BUITENLAND.
Onschuldig verstooten.
Welk eeu uitgestrekt veld van verheven
arbeid eu glansrijk welslagen, welk een
waarlijk hervormende taak zou hier voor
de Katholieks Kerk zijn weggelegd! Zij
en zij alleen kau het arme, zwaar ver
drukte volk verlossen van zijne on
wetendheid, vooroordeel en gewetenloos
heid, als de Russische Regeeriug haar eene
meer vrije beweging zou willen toestaan.
Doch in hare onbegrijpelijke verblindheid
wil de Ilegeering van den Czaar niets we
ten van de hulp der Kerk. Met de grootste
moeite werpt het Gouvernement van den
Noordsckeu kolossus, door kunstige schaak-
U4 4RLEMSCUE
ABOMEMElfTSPB IJ S
Per 3 maanden voor Haarlem f 0,80
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,
Yoor het Buitenland 1,50
Yfz ouderijjke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATER.DAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
A.GTTE MA IfOH AG-ITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIE®
Van 16 regels 30 Cents.
Elke regel meer
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KUPPERS I.AUEET.
Ofschoon de binuenlandsche aangelegen
heden van het groote Europeesche Rusland
bij herhaling stof tot beschouwing en be-
redeneeriug geven, toch wordt het van 't
standpunt zijner industriëele toestanden
zeer zelden bezien, omdat deze toe
standen eigenlijk eerst eene schepping zijn
van den allerlaatsten tijd. Hoe jeugdig de
Russische industrie ook zij, men ziet er
dezelfde gebrekeu in, als iu die der overige
groote en kleine Staten van Europa. Rus
land heeft dus zoo goed als deze zijne ar-
beiders-quaestie, en zij is vau zóó ge-
wichtigen aard, dat de Russische wetgever
zich genoodzaakt zag er zjjne aandacht op
te vestigen. Zoo ontstonden dan ook de
wettelijke bepalingen omtrent den fabrieks
arbeid der kinderen. Reeds den 1 Juni
1882 verscheen eens daarop betrekking
hebbende wet. Deze verbiedt aan kinderen
onder de twaalf jaren in fabriekeu werk
zaam te zijn en bepaalt ook tegelijkertijd
den duur vau den werktijd voor kindereu)
die in zulke inrichtingen arbeid mogen
verrichten. Gedurende den leeftijd vau 12
tot 15 jaren mogen zij dagelijks den
dag op 24 uren, respectievelijk dag eu
nacht gerekend niet langer dan 8 uren
werken eu iu casu niet langer dan 4 uren
achtereen. Het dagwerk mag niet voor 5
uren des morgeus een aanvang nemen eu
niet na 9 uur 's avonds duren. Op Zon
en feestdagen mag niet worden gewerkt.
Korten tjjd geleden openbaarde de Regee
ring bet eerste verslag over de toepassing
van deze wet, waardoor de zaak een veel
ernstiger aanzien heeft verkregen, dan men
durfde vermoeden. De ergerlijkste mijbrui-
ken, zooals b. v. de handel in kinderen,
komen aan het licht eu dat nog wel uit
kringen, van welke men dergelijke wanda
den niet zou verwachten. Volgens eene
oude wet mogen b. v. arbeidgevers geen
leerlingen voor langoren tijd dan 5 jaren
engageeren. Men vond echter middelen eu
wegen,zelfs onder den dekmantel der mensch-
lieveudhcid, om deze wet te ontduiken. Te
gen betaling van eene zekere som door onder
scheiden fabrikanten verstrekt, verbond zich
eeue philautropische maatschappij, bij con
tract, aan gemelde heeren, weeskinderen,
vondelingen, verlaten en bedelende kinde
ren, zooals ze maar ouder hunne barm-
F E U ILL E TON.
3.
Geschiedkundige Novelle.
„Vader!" Biddend vestigde zich Rudolfs blik
op den strengen grijsaard.
„Bij de kinderlijke gehoorzaamhoid, die nog
geen Zaraitz zijn vader geweigerd heeft ik
verlang de waarheid 1"
„Het zij dan zoo, vader," antwoordde Rudolf
vastberaden." Gij zult alles vernemen
De oude wees op een zetel. „Laat hooren,"
sprak hij, „eu," voegde hij er hartelijk bij, daar
hij de bleekheid zijns zoons bemerkte, „gij zult
een opmerkzaam toehoorder, een toegevend rech
ter vinden
Met de uitdrukking van de iunigste teeder-
heid kuste Rudolf zijns vaders hand, schoof zijn
stoel naderbij en begon aldus
„Het mag omsteeks een jaar geleden zijn,
dat ik op een heerlijken zomermorgen van een
vroege jacht naar huis keerende, in het woud
kwam langs de kapel, welke de Turken, bij hun
laatsten overval, iu brand heb ien gestoken.
Gelijk ge weet was dat het lievelingsplekje van
mijne goede moeder geweest. Ik verbeeldde mij
hartige, philautropische handen kwamen,
voor hunne respectieve inrichtingen voor
een diensttijd vau tien jaren te leveren.
Zoo sloot in het jaar 1880 eeue fabriek
van kristalwareu met de .Maatschappij
tot redding van bedelende kiuderen* in
Moskau, een contract, volgens hetwelk ge
noemde maatschappij op zich nam aau de
fabriek 60 kinderen van 8 tot 14 jaren te
leveren, om dienst te doen in de smeltery
en ouder de voorwaarde, dat zij daar tot
hun achttiende jaar zouden blijven. Daar
voor ontvingen de jeugdige arbeiders kost
eu inwoning benevens een maandgeld van
3 roebel, waarvan echter de onkosten voor
hunne kleeding gedurende al dien tijd
werden afgehouden. Het overige van het
werkloon bleef in handen der Maatschappij.
Toen de Rijksinspecteur deze bezocht, vond
hij daar nog 59 kinderen bezig het zware
werk te verrichten; de meesten waren 10
a 11 jaren oud, 9 van hen telden eerst 8
jaren. Behalve de sporen vau tzwaren, on-
gezoudeu arbeid, droegen de lichamen van
deze beklagenswaardige wezens voor 't
grootste gedeelte ook teuteekeus van harde
tuchtiging, een gevolg van de willekeur
der gewetenlooze fabrikanten, waaraan
deze arme weerlooze kinderen zijn onder
worpen.
Er heerscheu overigens nog treuriger
toestanden iu het Rijk der Gzaren. Bij eeue
gehouden enquête vond men zes fabrieken,
waar kinderen van zes jaren dagelijks 13
a 18 uren moesten werken, dat is nage
noeg dag eu nacht. Ho9 het ouder zulke
omstandigheden met het ouderwijs geschapen
staat, kan men gemakkelijk beseffen. Waar
zoude tijd moeten gevonden worden om deze
ongelukkige wezens, lezen, schrijven en re
kenen te leeren. Wanneer zouden zij gods
dienstonderwijs moeten ontvangen? Zij
groeien dan ook op iu een hei lensche on
wetendheid, die alle grenzen overschrijdt.
En zulke toestanden, heerschen gelijk de
enquête constateert nog ten huidigen
dage, drie jaren na het uitvaardigen vau
de wet. Zoo iets is dan ook maar alleen
in Rusland mogelijk. Eerst wisteu de fa
brikanten men kent immers de wijze,
waarop in Ruslaud de arm der gerechtig
heid zich laat buigen en verkorten een
uitstel der wet van twee jaren te verkrij
gen. Dit uitstel werd inderdaad verleend,
want de wet is eerst sinds den ln Mei
1884 verplichtend geworden, ofschoon zij
altijd, dat ik hier nader bij hare liefdevolle
bescherming was, dan overal elders en dikwijls
en gaarne verwijlde ik op die gewijde plaats.
Ook toen trad ik binnenhet zag er zoo
gezellig, zoo vreedzaam uit; door de bonte,
kleiue ruiten drong de zonneschijn vriendelijk
door en wierp zijn licht op het kunsteloos bewerkte
houten altaar en hot beeld vau deu stervenden
Verlosser daarboven. Maar ik bevond er mij
niet alleen. Voor het altaar knielde eene tengere
meisjesgestalte in zwarte k leeding, het blonde
haar bevallig om het hoofd gevlochten. Tranen
stroomden uit hare oogen, met luider «tem bad
zij God en de Koningin des Hemels, voor de
zielerust van hare overleden moeder en om vrede
voor haar eigen zwaar beklemd hart. En toen
het meisje nu haar gelaat omkeerde en mij
half verschrikt en toch zoo kinderlijk vertrouw-
vol aanzag, overweldigde mij eane diepe ontroe
ring, en een gevoel zoo heilig en rein, als ik
nooit gekend had, deed mijn hart kloppen."
Met zichtbare belangstelling had Engelbreclit
het verhaal zijns zoons aangehoord. Hij voelde
hoe zijne oogen vochtig welden; eene zachte,
weemoedige herinnering rees voor den geest van
den ruwen krijgsman op. Ook hij was eens jong
geweest en hij dacht aan vervlogen dagen en
aan het blonde meisje, dat hij als geliefde gade had
tot heden niets anders is dan eene doode
letter. De Commissaris der Regeering con
stateert zelfs, dat tal van fabrikanten de
wet niet eens kenneu.
Vele fabrikanten ineeneu het, op hunne
manier, goed met hunne werklieden. Zij
deuken er wel niet aau hun een beter lot te
bereiden, maar opdat zjj toch hunne ellende
eenigszins zouden kunnen vergeten, houden
de uienschlievendec arbeidgevers een euor-
meu voorraad sterken drank eu tabak er
op na, zoodat iedereu werkman voor een
bagatel zich dronken kan drinken, zoo dik
werf hij wil.
Dat mag toch met recht het verbinden
van edelmoedigheid met handelsgeest ge
noemd worden.
Da arme werkmau heeft onder zulke
omstandigheden een vroolijk uurtje eu een
gedeelte van zijn dagloon vloeit wederom
terug iu de kas van zijn meester. Derge
lijke humane* inrichtingen vindt men in
zeer vele fabrieken. In andere inrichtin
gen is de verhouding der arbeiders tot hun
werkgevers als die van slaven tot hun
meester. Slechts tweemaal per jaar wordt
huu eenig loon uitbetaald, namelijk om
streeks den tijd, dat de belastingpenningen
moeten worden gestort. Het overige loon
ontvangen zij iu levensmiddelen in n dura,
als niet huu meester namelijk goedvindt
eene *om als boetegeld voor fictieve mis
drijven af t* houden zoodat zij zoo goed als
niets overhouden. Van klachten of verzet
tegen zulk een onrecht en verdrukking
hoort men nimmer, het volk onderwerpt
zich ootmoedig aan de ijzeren phalanx der
machthebbers. De Regeering beeft wel deu
wil de werklieden iu huu droevig lot ter
hulp te komen, maarde Czaar zit zoo
hoog op den troon! Duizenden gaan te
gronde, zonder dat hunne nood- en angst
kreten het oor van den landsvader berei
ken. Als iets eu iemand hier kon helpeu,
aan zou het de Kerk zijn; want de Rus,
zoowel de gemeene mau als de vertegen
woordigers van de gegoede en der hoogere
klassen, zijn voor godsdienstigen invloed
zeer ontvankelijk. Maar de landskerk be
moeit zich niet met zulke dingen de Pope
heeft geen begrip van eene inwendige missie;
daarom heeft hij ook niet den minsten ze-
delijkeu invloed op de menigte. Van de
wonderbare, stille, machtige werkdadig-
heid van de Katholieke Geestelijkheid, die
de gave bezit zoowel intellectueele als ma-
medegevoerd iu den burcht Zurnitz, die zij vol
gens Gods ondoorgrondelijke raadsbesluiten maar
al te spoedig met het graf zou verwisselen.
„Verder!" sprak hij kortaf, om zijn aandoening
niet aan zijn zoon te verraden; bespaar mij al
het overtollige! Wie was hot meisje?"
„Ik kende haar wel en toch had ik haar
nimmer zco aangezien dan toenmaals in de stille
kapel," ging Rudolf voort. „Het was Elze Nar-
dory, de dochter van den rijken koopman te
Mohnr."
„De dochter van de» praalzieken kramer,
mijn ergsten tegenstander, die met mijne ar
moede deu spot waagt te drjjveu, daar ik niet
zoo als zijns gelijken, op woekerachtig verworven
geldzakken tronen kan Eu de dochter van
dezen manRudolf ik wil niet hopen
De blos der gramschap was den licht prikkel
baren onden heer in het aangezicht gestegen,
een teeken dat hij het onderhoud als geëindigd
wenschte to zien.
Maar Rudolf Von Zavnitz gaf zijne zaak niet
zoo gemakkelijk op. „O, als gij haar kendet,
vader, zij is zoo goed, zoo edel, zoo lieftallig 1
Het vaderlijk huis is haar vreemd geworden
sinds hare moeder door den dood word weg
gerukt; van de teedere inborst van zijn kind
heeft de kramersziel des vaders geen begrip. Op
teriëele hulp te verschaffen, heeft niemand
eenig denkbeeld.
O
zetten van staatmauswqsheid of door ge
welddadige eu afschuwelijke machtmidde-
len, eeu dam op tegen de machtig aan
groeiende beweging van het naar vrijheid
snakkende volk eu men veroorlooft den goe
den geesten niet, deu naderenden storm te
bezweren, zoodat hij door de booze gees
ten van zijne boeien ontdaan, in woeste
vaart de bestaande orde met hare goede
eu slechte instellingen zal omverwerpen en
de maatschappij totaal zal doen te gronde
gaan. Arm R .sland.
De ongeregeldheden te Madrid hebben
zich niet herhaald. Men schijnt er zelfs
iets kalmer, althans minder opgewonden te
wezen. Het Ministerie heeft den Gezant te
Berlijn gewaarschuwd om zich gereed te hou
den, ten einde op ontvangst van het eerste
bericht zijne paspoorten te vragen. Het
Gouvernement heeft besloten krachtig te
handelen.
Alle Spanjaarden noemen terecht de daad
der Duitsehers roof.
De Spaansche Regeering is door de of-
ficiëele telegrammen uit Berliju eenigszius
gerustgesteld. Het Duitsche departement
van buiteulaudsche zaken heeft verklaard,
dat de scheepscommaudauten in last had
den ontvangen, de Duitsche vlag niet te
hijschen, waar zij reeds de Spaansche vlag
geheschen vonden. Gedurende de onderhan
delingen zal er geen nieuwe inbezitneming
plaats hebben. De onmogelijkheid om den
bevelhebber der kanonneerboot Hydna be
velen toe te zenden, was oorzaak van het
gebeurde te Yap, hetwelk echter in den
vredelievenden loop der onderhandelingen
dien gedenkivaardigen morgen wisselden wij
slechts een sloramen groet; maar onze harten
hadden elkander gevonden. Eeu gunstig toeval
voerde ons later meer dan eenmaal tot elkander
eu ik durfde haar bekennen, hoe zij mijne ge-
heele ziel vervulde, hoe het mijn hoogste ver
langen, mijn eenig streven was haar eens de
mijne te mogeii noemen. En Elze verwierp
het hart niet, dat haar trouwe liefde bood
maar duister zag zij de toekomst inwant haar
rader, de rijke Nardory, is voornemens haar aan
den linnenwever Rigocz in Pesth uit te huwe
lijken, die huis en hof bezit en herhaaldelijk
om Elze's hand aanzoek heeft gedaan.
Daarom, vader, trof mij uwe mededeeling als
een donderslag. Binnen weinige dagen komt
Ragocz van Pesth naar Moliar over en de oude
Nardory zal Elze het jawoord afdwingen, in
dien zij weigert het vrijwillig te gevenik
echter zal dan ver weg zijn, en buiten
machte om haar te beschermen 1"
Rudolf zweeg. Engelbrecht mat intusschen
met langzime schreden het vertrek, afgebroken
woorden mompelende, als kampte hij met een
besluit.
Wordt vervolgd
