NIEUWE No. 945. Zondag 18 October 1^5. 1Ode Jaargang. Geen nieuw recht, maar brood. Onschuldig verstooten. A1RLWHE C0VR4IT. ABOSNEMENTSPü X JS Per 3 maanden voor Haarlemr Voor de overige plaatsen in Nederland f». p. p. Voor het Buitenland Afzouderljjke Nummers Dit blad verschijnt Eiken WOENSDAG en ZATERDAG BUREAU: St. Jansstraat Haarlem. 0,85 1 1,50 0,06 AGHTE MA NON AGITATE. PRIJS DER ADVERTENTIÊN Van 16 regels30 Cents. Elke regel meer5 Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. Adverteutiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag avond voor 6 uur ingewacht. Uitgevers: K UPPERS k LAURKY. Als men leest en hooit, wat heden ten dage al zoo geschreven en gesproken wordt over de bevoegdheid om te kiezen, dan zou meu waarlijk gaan gelooven, dat men de kunst geleerd heeft, om van de stembus een reuzeubrood te maken, waardoor allen, die tot haar naderen, kunnen worden ge voed. .Geeft ons maar het algemeen stemrecht, en wij zullen tevreden ziju Zoo hoort men velen uitroepen. Dat recht voor Jan en alleman om te kunnen kiezen, moet dus als het wouder middel worden beschouwd om aan alle maatschappelijke ellende een einde te ma- keu. Maar nu moet men weten, dat de groote hoop, die op commando me'de schreeuwt om dat heilaanbrengend stemrecht, niet eens begrijpt wat eigenlijk stemmen is, veel min wat de gevolgen van dat verkiezen zullen zijn. De leiders alleen hebben een stelsel. Zij stellen zich voor, dat zij op de schouders van Jan Rap en zijn maat naar de Tweede Kamer zullen gedragen worden. De socia listische werklieden (meestal lieden, die niet werken willen), die altijd den mond vol hebben van het exploiteereu van den ar beider door zijn meester, worden op hunne beurt geëxploiteerd door de volksophitsers. En welk loon zullen dan die arme zielen van werkmenscheu iuoogsten? Als de hee- reu door de knechten op het kussen zullen gedragen zijn, dan zullen er geen grooter tirannen, dan die revolutiounaire Afgevaar digden te vinden zijn. Gambetta, eenmtal de lieveling van het volk, vond, toen hij een deftig Staatsman, zelfs de Bewindsman geworden was, dat arme volkje te gemeen; hij zocht zijn heil tegen de .onderste lagen,c bij de .bovenste lagen.Zoo gaat het altijdde volks leiders worden de meest schaamtelooze volks tirannen. Doch voor die waarheid zijn thans vele honderden werklieden blind. Zij vol gen enkele opruiers door dik en dun. Daar in moet evenwel volstiekt geen drangreden gezien worden om toe te geven aan een dwazen eisch. Eene Regeering en eene volksvertegenwoordiging, die wijkeu, omdat een hoop ontevredenen dringt, hebben fei telijk afstand gedaan van hun invloed en gezag. Buiten alle pressie om, moet dan nu ook worden overlegd, wat ten aanzien van F EU1LLETO N. 14. Geschiedkundige Novelle. Vervolg.) Wel, meester Jacob wat is er? Komt gij u verontschuldigen dat gij den kiuidonvviju zoo slecht gemengd hebt, dan doet gij daar zeer wel aan. Waarlijk, het water speelt daarin de hoofdrol!" „Met uw verlof, gestrenge heer, de wijn is goed, maar uw smaak schijnt niet in orde. Ik kom echter niet om mij te verontschuldigen, maar om a te boodschappen dat in hot voor— vertrek de burgemeester van onze stad en drie raadsheeren wachten, en om een onderhoud inet u verzoeken, ondanks het vergevorderde uur." „Laat hen binnenkomen Want als zij mij Zoo laat komen bezoeken, kan dit alleen ter wille van het algemeen welzijn wezen." En met jeugdige vlugheid opende hij zelf <1® beur. „Welkom, heereu!" riep hij de buiten staande vier mannen toekomt binnen zonder plichtplegingen, wanneer het eetie zaak van gewicht geldt, om wier wille aha, mijn heer Navdory!" zeide hij eensklaps, en een de socialistische eischeu, te doen staat. Socialistische eischen, schreven wij, en wij nemen dat woord niet terug, al komt men nu ook al verzekeren, dat er twee groepen zijn vau voorstanders van het algemeen stemrecht: de sociaal-democratische en de ordelievende. De vertegenwoordigers van beide groepen rukken echter telkens vereenigd op. In Den Haag waren zij broederlijk naast elkaar op de meeting gezeten. Hadden nu die ordelie vende algemeen-stemrechters bezwaar tegen de taal, de denkbeelden, de middelen van propaganda der sociaal-democraten, dan moesteu zij zich onverbiddelijk van die lie den afscheiden. Dat doen zij evenwel niet en daarom bljjven wij bevoegd de twee fractiën over een kam te scheren. Eu als wij zulks doen, dan zeggen wij, uit volle overtuiging, men heeft in die beweging met een bedenkelijke zaak te doen. De voorspiegelingen der volks-agitateurs maken natuurlijk indruk op onkundigen. Als meu tot een hongerige zegt: gij kunt verzadigd worden, dan vraagt bij dadelijk: waardoor? Het antwoord der volsmisleiders luidt thans: door het algemeen stemrecht. Vele eenvoudige stumperds gelooven dat werkelijk. Dezer dagen ontmoetten wij een werkman, die afslag had gekregen bij zijn baas.De patroon had geen werk meer en wilde toch zijn knechten niet ontslaan. Om nu allen in dienst te kunnen houden, liet hij ze korter werken per dag. Het loon aan ieder toe te kennen, moest dus iets verminderen. De werkman in quaestie vond het geval zeer hard. Ondankbaar zag hij het wel dadige in de schikking van den patroon voorbij. Had de »baas« anders gehandeld, dan was de pruttelende ambachtsman buiten alle verdiensten geraakt. Hadden wij het algemeen stemrecht, riep de ontevredene uit, »dan zou dat nitt gebeurd zijul* Verbaasd merkten we op: >zou dau je baas meer werk krijgen?* »Welneeu,« luidde de repliek, »maar dan zou mijn patroon me toch het volle weekgeld moe ten uitbetalen.* Dat hadden zij den onoutwikkelden man wijs gemaakt. De wet zou, zegepraalden de socialisten, bepalen, dat ieder werkman altijd een behoorlijk weekloon zou hebben, en dat wel allen ge lijk. Het ouderscheid tusschen werkman en werkman zou vervallen. donkere wolk vertoonde zich op zijn voorhoofd, „sinds wanneer behoort gij tot den Raad dezer stad?" „Sinds eenige dagen, ten gevolge van het bedanken van een der leden,// antwoordde de Burgemeester vau Mohar; „de heer Nardory heeft voor zijn vermogen en zijne positie reeds sinds laug deze onderscheiding verdient, en daar wij op het bericht van uwe aankomst ons hier heen begaven, om met u te beraadslagen, meen de ik „Het is goed!" viel de heer Engelbreclit hem in de rede; „in zijne hoedanigheid van raads heer kan ook de heer Nardory mij welkom zijn later heb ik nog een woordje in het bizonder met hem te wisselen. Neemt plaats, heereu, gij, waard, draag zorg dat wij ongestoord en onbe- luisterd blijven 1" Dienstvaardig schoof de eigenaar der herberg vier der plompe leuningstoelen naderbij, stak nog een kaars op den driearmigeu luchter aan en verwijderde zich. Zoodra de deur der kanier gesloten was stond de burgemeester op. „In de eerste plaats," bt gou hij, „betuig ik u onzen dank, heer Ridder, dat gij zoo spoedig aan ons verzoek voldaan en u herwaarts begeven hebtl Wij willen dan ook niet dralen nog heden-avond met u eenige pun- In 't voorbijgaan merken wjj op, dat dit een prachtig vooruitzicht vormt voor den bekwamen ambacktsmau. Hij zal gelijk op deelen met het grootste prul! Wij waagden deu door het algemeen stemrecht opgetogen werkman toe te voe gen: »Maar, vriendlief, zoudt ge dau door de wet willen bepalen, dat iemand (de pa troon) zou moeteu geven als hij niet ont vangtHoe zoudt gij 't viuden als dat u werd opgelegd?* Het bezwaar werd blijkbaar niet door den werkmau-algemeen-sterarechter ge voeld. De patroons (daarop kwam ten slot te zijne redeueering neder) hadden zich nu lang genoeg vetgemest; 't werd tijd, dat de beurt aan den werkman kwam. Eu aan zulke ezelachtige lieden (hun praten is niet dau grove domheid) moet nu de beslissing over de hoogste belan gen des lands worden opgedragen. Is het niet onverantwoordelijk, dat mauuen die zich fatsoenlijk, ja zelfs geleerd noemen, aan dat drijven meedoen? Zelfs hooggeleer den trekken voor dat algemeen maken van het kiesrecht partij, zeker omdat zij, op hunne beurt er voor hunne eigen ver heffing partij van willeu trekken. Niemand meer dan juist de volksruau- uen, zouden zich later bitter beklageu als huu wensch werd vervuld. Geeu ondankbaar der meuschensoort dau de revolutionuaire meusch. 't Hosanna wordt toch maar al te dikwerf en spoedig door het bulderend: weg met hem, vervangen. Iu deu regel hebben de ten gezags-zetel gevoerde volks helden met niemand meer last, dan met huu geestverwanteu uit da eenvoudige kringen. Als het algemeen stemrecht eens werd ingevoerd en de looneu werden niet verhoogd of gelijk gemaakt, dan zou meu eens een geschreeuw en geweld maken hooreu. Toch zou dat het geval zijn. Door het algemeen stemrecht zouden de sociale verhoudingen niet veranderen. Vermoe delijk zouden de socialisteu slechts zeer enkele aanhangers iu de Kamer brengeu. Huune socialistische voorstellen zouden dus worden verworpen. Dan zouden dui zenden misleiders beginnen te mopperen; het einde zou wezeu, dat de revolutie niet was bedwongen, maar integendeel haar uitbreken verhaast. En de misleide werk lieden zouden te laat inzien, dat zij de dupes werden vau de historie. De onrust iu de samenleving zou de welvaart nog meer dau nu doen kwijnen en de werkmau ten te bespreken, die morgen in de raadsver gadering behandeld zullen worden, om ons eerst van uwe toestemming te verzekeren." „Gij zijt te beleefd, dan dat er niet eenig gevaar dreigen moet," antwoordde de heer Engelbreclit, goedig lachende; „meu kent den Zarnitzor eerst dan, wanneer men hem noodig heeft. Maar ik koester geeu wrok; laat dus hooren „Uit zeer geloofwaardige bron," ging de burgemeester voort, de bemerking van den Ridder met een verlegen stilzwijgen latende voorbijgaan," vernamen wij met zekerheid dat verdachte lieden in verschillende vermommingen in de omstreken van Mohar rondsluipen, oogei.schijn- lijk om de jaarmarkt van de naburige stad bij te wonen, maar naar alle waarschijnlijkheid zijn h t Turken, die de eene of andere overrompeling op het oog hebben en naar ons van verschei dene zijden gewaarschuwd is, zou het wedrrom onze geliefde stad Mohar gelden. Onder deze omstandigheden hebben wij besloten de burger* wederom te wapenen en dag en nacht de wallen bezet te houden en tevens de eenigszins veron achtzaamde wapenoefeningen wederom te her vatten. Wij bieden u, heer Ridder, deu beproef den aanvoerder, derhalve de militaire leiding zou dau nog minder dau thans verdienen. Het middel dat redden moest, zou een wapen blijken waardoor het belang iu den werkenden stand doodelijk werd ge troffen. De Regeering en de heeren iu de Kamer moeten dus wijzer zijn dau de volksophit sers, en zij moeten de werkende klassen buiten de stembus-bemoeiing houden. Moet daarom niets voor het arbeidende volk worden gedaan? Iu geeneu deele; doch het verleenen van algemeen stemrecht staat met niets doen of, nog meer naar de waarheid, met slecht doen gelijk. Er moet naar werk voor den werkmau worden gezocht. Of men al een stembus- man van hem maakt, dat geeft niets, daarop geeft de bakker hem geeu brood. Ieder iu zjju kring kan hiertoe iets bij dragen. Door vereende krachten bovenal kan veel goeds in dat opzicht worden tot stand gebracht. Men heeft dezer dagen weder veel ge sproken van ontginnen van woeste gron den, van het droog maken vau een ge deelte der Zuiderzee, van den aauleg van audere groote werken. Die plannen ver dienen aanbeveling. De Staat kan dat alles niet verrichten; de particuliere krach ten moeten zich thans laten gelden. Nederland wordt iu den vreemde het klompje goud geheeten. Nn moge er eenige overdrijving iu die voorstelling van zaken zijn, zooveel is zeker, dat er binnen onze landpalen zeer velen worden gevonden, die ontzaglijk rijk zijn. Op hunne mede werking moet ten deze worden gerekend. Zij behooren zich er van te doordriugen, dat zij maar rentmeesters zijn van de hun toebetrouwde goederen, en dat zulk een bezit ook gewichtige plichten oplegt. Voorts begunstige ieder hij den aankoop vau beuoodigdhedeu uitsluitend stad- of laudgeuooteu. De gruweldaden der maat schappijen, die bestaan door het geld van de Nederlaudsche bevolking en belangrijke bestellingen iu het buitenland doen, wor den niet alleen gewraakt,doch werkeu ook als afschrikwekkende voorbeelden. Vau Regeeriugswege bestede meu geeu groote werkeu aau buitenlanders meer aan, terwijl de tarief wetgeving, in 't belang vau de nijverheid en deu laudbouw, wor den herzien. Dat alles te zamen zal zeker een gun- stigeu invloed hebben op nationale wel vaart, welke nu kwijnt, en op den toestand aan: wilt gij die op u nemen en ons nogmaals behulpzaam zijn om den Keizer tegen den grim- migeu erfvijand te verdedigen Het oog van den heer Engelbrecht flikkerde. „Hoe kunt gij zulks nog vragen?" ritp hij. „Mijn goed, ja, zie dat is niet wel mogelijk," verbeterde hij, „maar mijn bloed heb ik veil voor de heilige zaak der eer „Dit verwachtten wij," sprak de Burgemees ter: „en naar wij hopen zult gij ook aan onze andore voorstellen uwe goedkeuring hechten. Het eerste betreft een geheimen gang, die vau uit de stad onder de gracht door tot ver buiten deu hoogen torou voert. Wel is waar, is zijn bestaan slechts aau zeer weinigen bekend, en verraders zijn niet in M rliarmaar om alle gevaar te voorkomen moet in de eerstvolgende raads vergadering het b-Sluit genomen worden, dien weg onbruikbaar te maken er. zijn toegang dicht te metselen." „Een besluit dat ik volkomen billijk", ant woordde de Ridder. „Mijn zoon vertelde mij reeds vroeger van dien geheimen gang, die hem en andere knapen van zijn leeftijd tot schouw tooneel van zijn kinderspelen heeft gediend. Wordt vervolgd

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1885 | | pagina 1