NIEUWE
No. 947.
Zondag 25 October 1885.
10de Jaargang.
Het Huisgezin en de Zondag.
B i T B L A i\ D.
tmtjsini (iOUïtyi.
ABONKUMEK TSPYt IJS
Per 3 maanden voor Haarlemt 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,
Voor het Buitenland 1,50
Afxonderljjke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BÜBE Aïï: St. Jansstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
PKIJS DEK ADVEBTENTIÉK
Van 16 regels30 Cents.
Elke regei meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdftg
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KÜPPERS k L A U R E Y.
Men klaagt over het verdwijnen van den
familiegeest, men kan niet begrijpen, dat
de teederste banden, die de meuscheu aan
elkander binden, verbroken zijn, men ver
wondert zich, dat in de verhouding tusschen
mau en vrouw, tusschen ouders en kinderen
de grootste onverschilligheid en onharte
lijkheid valt waar te nemen en men er
kent algemeen zeer juist in deze verschijn
selen een ontzettend noodlottig symptoom
voor het heilzaam voortbestaan der maat
schappij.
Eu toch, wilde men de oogen openen, dan zou
men zich /.eer spoedig kunnen overtuigen,
dat een der grootste motieven voor de ver-
dwjjuiug van het familieleven gelegen is in
de versmading, in de minachting van het
Goddelijk gebod, dat van de heiliging des
Zondags spreekt. Het heiligen, het vieren
van den Zondag is een graadmeter voor
den gezonden toestaud van den familiegeest.
Bp de natiën, waar de zevende dag als
rustdag wordt in eere gehouden, staat het
met de piëteit in het huisgezin ook goed
geschapen. Men behoeft slechts een blik te
slaan op het familieleven in Engeland en
Amerika, om daarvan de meest overtuigende
bewijzen te verkrijgen.
In onze dagen is eene opwekking tot
heiliging van Zon- en feestdagen stellig te
noodzakelijker, nu er schier allerwege eene
groote mate van lauwheid en onverschil
ligheid ten aanzien der waardigheid van
die dagen, valt waar te nemen. Ja het
zjju juist de Zondagen, waarop de Booze
rjjker oogst op aarde ontvangt dan God
en zjju heilig Rijk. De zoude viert juist
op Zou- en feestdagen haren ouzaligen
zegetocht. Het familieleven wordt juist op
die dagen het meest geschaad.
Maar hoe kan ook b. v. bjj den werk
man nog sprake zjjn van een familieleven,
als men hem den Zondag ontneemt. Op
de weekdagen kan hij ternauwernood zijn
huisgenooten zien. Des morgens verlaat hij
zeer vroegtijdig zijn huis om er des avonds
dood moe terug te keereu en hij is dan
bljj, als men zoo weinig mogelijk tegen
hem spreekt. De Zondag alleen blijft hem
over, om voor zjjne familie te leven, om
aau de opvoeding zijner kindereu te denken,
om, in gemeenschappelijke vereering van
den Almachtige, moed en kracht te verga
ren voor den strijd om het bestaan, voor
FEUILLETON.
Onschuldig verstooten.
16. Geschiedkundige Novelle.
Vervolg.)
Een onbeschrijfelijke verwarring heerschte in
de straten. In den slaap was de bevolking van
Molrar door den vijand verrast; de weinige
schildwachten en burgers, die tegenweer boden,
waren deels gedood, deels gevangen genomen
en terwijl eene sterke afdeeling Turken zich van
den kruittoren meester maakte, drongen andereu
de huizen der burgers binnen om te plunde
ren, degeueu, die tegenweer durfden bieden,
neersabelende. De ramen werden verlicht, ge
jammer en gegil weerklonken, waarheen het
oor zich ook wendde daartusschen tromge
roffel en wapengedruisch.
„Op, burgers! op, vrouwen! op!" riep de
Ridder met krachtige stem; „sterven wij voor
onzen Keizer en ons Geloof, de Zarnitzer roept
u 1 Vat het eerste wapen wat u voor de hand
komt en volgt my 1 Slaat dood, slaat dood
eer alles verloren is
Maar het was te laat, tevergeefs klonk zijn
geroep; want een groote bende Turken stormde
de straat in en viel op den Ridder aan. Als een
het wederzjjds dulden en verdragen van
de zwakheden en onvolmaaktheden der
meuschen.
De werkdagen der week verstrooieu de
leden van het huisgezin: de vader begeeft
zich naar zjju kautoor, naar zijn werk; de
moeder heeft al haren tijd noodig voor
huiselijke bezigheden; de kindereu gaan
naar de school; maar de Zondag verzamelt
allen weder bijeen. Hij vereenigt ze aau
den voet van het Altaar, waar hun hart
vervuld wordt met gevoeleus van vrede en
liefde, van ootmoed en toewijding. Hij ver
eenigt ze aau den huiseljjkeu haard, aan
den geraeeuschappeljjksn diseh, opdat zij
ontspauning en vrooljjkbeid zullen deelen,
na volbrachten arbeid gedurende zes dagen.
De namiddag schenkt eene geest- en hart
verkwikkende beweging in Gods vrije na
tuur, de avond wordt doorgebracht in aan-
genameu en vrooljjken kout en met een
onschuldig gezelschapsspel. De vader ver
geet dan voor eeuigen tjjd, het drukkende
gevoel vau knechteljjke afhankelijkheid, hij
denkt niet aan de zware zorgen die hem
dikwerf kwellen; een edel bewustzijn komt
iu hem op; in de kerk, voor denzelfden
Bestuurder van het lot der menschheid,
aau hetzelfde Maal met den rijke, den
voorname, voelt hij zich weder in zijne
menscheljjke waardigheid. Hij herleeft, hjj
legt zijn wrevel, zjjne mismoedigheid en
outevredeuhe'd af, hij is iu ziju huis een
waarachtig vader. De vrouw des huizes,
met het zondagskleed getooid, in hare
gereinigde en ordelijke woning, aan de
zijde vau haar welwillenden echtgenoot,
omgeven door haar spelende kinderen,
hernieuwt het gevoel van eerbiedige tee-
derheid en gevoelt zich rijk in hare moe
derliefde. De kinderen zien dat het anders
gefrousde voorhoofd hunner ouders glad
is, zij worden op vriendelijke wijze toege
sproken en gesticht en sluiten zich nau
wer bij hunne ouders aan, dan gewoonlijk
het geval is. Wat kan in het huisgezi*
den reiueu en heiligen invloed vau den Zon
dag vervangen? Ontneem den werkmau den
Zondag, wat blijft er dan voor hem en de
zijnen over? Hoe en wanneer zal hij dan
in zijne werkelijke waardigheid als fami
lievader zich leeren kennen en gevoelen.
Zonder den Zondag is voor den werk
mau geen familieleven denkbaar. Hjj gaat
dikwerf ontevreden, mismoedig en wreve
lig naar zjju werk. Zijn arbeid, de behau-
wanhopige hiauw Engelbrecht nu zicli heen
zijn dood zou zijn vijanden ten minste duur
te staan komen. Door ziju zwaard getroffen
waren twee zijner tegenstanders dood ter aarde
gestort, twee anderen buiten gevecht gesteld;
maar eindelijk moest hij voor de overmacht be
zwijken; al zwakker en zwakker werd de krach
tige arm van den grijaard, matter zijn teg n-
weer, krachteloos ontgleed het zwaard aan
zijne handen en het werd hem duister voor de
oogen. „Dood mij!'' stamelde hij nauw hoorbaar!
„maar maak het kort, ik sterf in het Christelijk
Geloof, voor mijn Keizer, voor de ter.
Een reusachtige Turk hief zegevierend zijn
zware strijdbijl, op reeds zweefde het wapen
boven het hoofd van den ouden Engelbrecht,
toen plotseling een man van middelbare lengte
in een witten mantel gehuld, den met goud
bestikteu fez op het hoofd, zich door den hoop
werkte en de boven den Ridder opgeheven hand
terugdioug. „Geen nuttelooze wreedheid, Ab-
dallah!" sprak hij gebiedend; „wat heeft deze
man misdreven?"
Eerbiedig trad alles terug en toch teekende
aller gelaat een zeker misnoegen, als droeg
men deu nieuw aangekomene geen goed hart
toe.
De aangesprokene verborg de uitdrukking
deling, welke hij ondervindt, de teleurstel
lingen, de miskeuuiug drukken hem zoo
zwaar, dat hij vaak slechts in het verdooveud
genot van deu alcohol bevrediging meent
te vinden. Hij verbrast dan zjju zuur ver-
dieud geld, komt in benevelden toestand
nanr huis, waar zjjne vrouw en kinderen
zich met traneu iu de oogen verbergen om
gevrjj waard te worden van zjjue slagen en
scheldwoorden. De arme vrouw ziet in ha
ren man geen teederen echtgeuoot meer,
maar een ruwen tiran. Wat er groeien
moet van de kindereu uit zulk een hu
welijk, behoeven wjj niet te vermelden.
O zegen en vrede, die de heiliging van
den Zondag iu hot huisgezin brengt! O
jammer eu ellende, die de ontwjjding van
deu dag des Heeren veroorzaakt! Wil men
het familieleven behouden, dan moet de
Zondagsrust door de wet geboden worden
eu er dient gestreden te worden tegen alle
inrichtingen eu instellingen, tegen den
geest der moderue wereld, die deu werk.
m'an uithuizig maken en daardoor verderf
brengen in het geheiligde farailieveu.
Men geve den Zondag zjju eer eu recht
terug, dan zal men weldra zien, dat de
huiselijke haard wederom in hoogere mate
eene school der deugd, een heiligdom des
vredes wordt eu men zal ondervinden, dat
trouw eu rechtschapenheid, met goed Ge
loof eu zuivere zeden zich wederom van
geslacht tot geslacht voortplanten en daar
door op het aardrjjk een onmisbaren ze
gen, de meeste welvaart en het grootste ge
luk verspreiden.
De beweging op de Belgische spoorwe
gen, vooral voor de vrachtgoederen, is iu
de laatste tjjden zeer afgenomen. Zonder
de Autwerpsehe tentoonstelling zou het
vervoer een aauzieuljjkeu achteruitgang
hebben aangewezen. Thans reeds is eene
vermindering van 20 a 25 pCt. waar
te nemen. De crisis in handel en industrie
doet zich ook in België sterk gevoelen.
De Landdag heeft met algemeene
stemmen Prins AlbrecLt van Pruisen tot
Regent gekozen. Al de leden van deu Land
dag en vau den Raad vau regentschap
waren ter vergadering aanwezig.
De Gezant van Turkjje bood eergis-
tereu-morgeu deu Franschen Minister van
buiteulaudsche zakeu eene nota der Porte
van ziju ontevredenheid niet. „Deze man behoort
ons, Sïlim Kapudan, twee onzer kaïneraden heeft
hij gedood en bovendien met den uitroep dat
hij de Zarnitzer is, heeft hij de bevolking
tegen ons trachten op te hitsen."
Zegepralend lachte de Turk, die klaarblijke
lijk een aanvoerder was. „De Zarnitzer!" riep
hij uit, „dat is juist de man dien ik zoek!
Dat geeu uwer hem aanrake of vrees voor
mijn toorn."
Een kwalijk onderdrukt gemor liep door den
kring en uit een mond klonk zelfs de scheld
naam: „Afvallige!"
Waren dat Matyas Wilczy's zachte oogen,
die zoo trouwhartig, zoo open op Rudolt Von
Zarnitz gevestigd waren, toen de jonge Ridder
den nieuw verworven vriend zijn leed klaagde
De geheole gestalte scheen veranderd, scheen
krachtiger geworden te ziju. Met bliksemende
oogen rukte hij den ontstelden soldaat de
strijdbijl uit de handen, zwaaide haar om zich
heen, zoodat allen verschrikt terugdeinsden.
„Wie nog eenmaal mijue rechtgeloovigheid in
twijfel durtt te trekken," dreigde hij met bul
derende stem, „is een man des doodsGehoor
zaamheid verlang ik in naam des doorluchtigen
Sultans: Ik was het, die Moliar aan hem over
leverde! Wilt gij dengeue trotseereu, die zich
aan, waarbij Frankrjjk wordt uitgeuoodigd
de conferentie bjj te wonen.
Te Montceau-les-Miues heeft weer een
dynamiet-outploffing plaats gehad iu hef
vertrek eeuer vrouw, die gelukkig niet
thuis was. Ook hier zjju de schuldigen
oubekeud.
De welsprekendheid der cijfers. Iu
1881 verkreeg de rechterzijde in deFran-
sche Kamer bjj de verkieziugen 1,800,000
stemmen en de liukerzjjde 5,500,000. In
1885 wareu er 3,500,000 conservatieve
kiezers eu bleven er aau de liukerzjjde
niet meer over dan 4,000,000.
Als een voorproefje van de aanstaan
de twisten in nieuwe Kamer, is er reeds
sprake van het ia staat van beschuldiging
stellen van deu oud-Minister Ferry.
DeEugelsche Regeeriug heeft té Wool
wich tienduizend geweren besteld eu tien
millioeu kardoezen voor het naar Birmah
bestemde expeditiekorps, dat waarschjjuljjk
de Irrad-Waddy rivier zal opstoomen.
De limes bevat eene dépêche uit Cou-
stautinopel,volgeus welke de Porte een rond-
schrjjveu heeft gericht aau de Mogendhe
den, waarin zjj verzoekt dat te Constau-
tinopel eene conferentie bjjeenkome, met
het uitsluitend doel om de moeiljjkhedeu
betreffende Rumelië uit te maken,
Uit Rangoen verneemt de Times dat
twee stooinbooten naar Maudalay vertrok
ken zjjn, de eene met het ultimatum en
de andere om de Europeanen af te halen,
wier aantal op twee honderd wordt geschat
waarvan honderd te Maudalay. De meeste
Europeanen zjju Engelschen en Franschen.
Consul Haas is weder naar Maudalay ver
trokken, hetgeen, met het op het daaraan
verbonden levensgevaar, verbazing wekt.
De geruchten houden aan, dat Prins
Mengwoer ontsnapt is en te Poudichery
een opstand iu de aau Birmah grenzende
landen tegen de dynastie organiseert. Men
acht eene paleisrevolutie te Maudalay geens
zins ou waarschjjuljjk.
Het Journal de St. Petersbourg geeft
zijn leedwezen te kennen over de krjjgs-
toerustiugeu iu Servië eu Griekenland. De
beweging iu Bulgarije blijft, volgens het
blad, steeds eene zeer afkeurenswaardige
daad. De Mogeudheden stemmen, naar het
blad verzekert, OTereen in deu weusch om
terug te keereu tot het status quo ante
omdat dit het eeuige middel is om te kun-
den dank van den grooteu Heer verworven
heeft
„Heer wij gehoorzamen 1" klonk het dee
moedig iu het rond „beveel, wij ziju uwe slaver
Met bevredigden trots boog de afvallige het
hoofd. Welaan, ik wil u vergeven! Voert dien man
naar gindsche herberg! Ik hoor dat de overheid
der stad daar vergaderd is; wij zullen haar ons
verschuldigd bezoek gaan brengen Ontneemt
hem zijn zwaard!"
De Ridder Engelbrecht maakte eene" zwakke
beweging, toen krachtige handen hem het zwaard
ontrukten, dat hij zoo lang mot eere had ge
voerd.
„Troost u heer Ridder," sprak Selim lachend,
„door overmacht overwonnen te worden is geen
schande en uw degen is bij mij goed bewaard.
Onderwerp u aan uw lot; weerstand te bieden
ware, gelijk gij wel inziet, meer dan waan
zinnigheid."
De Ridder liet toen het hoofd zinkeu. „Gij
hebt gelijk," antwoordde hij; „ik kan wellicht
mijn Keizer nog betere diensten bewijzen 1 Het
zij zoo, ik wil de beproeving dragen, die de
Hemel mij oplegt
(Wordt vervolgd).
