NIEUWE
No. 952.
Donderdag 12 November 1885.
10de Jaargang.
Leo XIII en zijne providen-
tiëele zending.
BUITENLAND.
Onschuldig verstooten.
IIURLE«SU!l COIIHill.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlemt 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,
Voor het Buitenland 1,50
AfiOiiderlijke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
AGHTE MA HOE AGHTATE.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KUPPERS k LAUKEY.
Vervolg en Slot).
Nog slechts weinig jaren geleden, den
24sten December 1879, heeft Z. H. Paus
Leo XIII aau de grootsche en eminent
christelijke opvatting van zijn Pontificaat
uitdrukking gegeven in zijn antwoord op
de gelukwenschen, welke het Collego van
Kardinalen door den mond van Kardinaal
Pietro tot den Paus richtte.
.Geen aangenamere boodschap, geen
actueeler wensch kon men mij gedaan
hebben, dan dezen vredewensch, die zoo
volkomen in harmonie is met het heerlijk
schoone Kerstfeest. Ja, de Goddelijke Ver
losser, als Vredesvorst, heeft in de ondoor
grondelijke vvjjsheid Zijner raadsbesluiten
voor Zijne komst op aarde het oogenblik
gekozen, waarop het krijgsrumoer voor een
korte wijle was verstomd: door de hemelsche
heerscharen liet hij Zijne komst als een
boodschap des vredes verkondigen.
.Wanneer echter werd de behoefte aan
vrede meer gevoeld, dan heden, nu de Kerk
in hare leer, in haar gezag, in hare pro-
videntiëele zending, op de meest geweld
dadige wjjze wordt bestreden, nu de bur
gerlijke maatschappij op hare fundamenten
wordt geschokt en door de misdaden van
booze en verwaten menschen met de op
lossing van alle banden wordt bedreigd
nu eindelijk het huisgezin wordt verstrooid,
de eendracht tusscheu echtgenooten ver
stoord, de gehoorzaamheid uit het hart der
kinderen wordt gedreven.
.Daarom is het thans noodzakelijker dan
ooit, onze hoop opnieuw te doen herleven
door onze blikken te vestigen op de ge
boorte van Hem, Die, ingevolge de profe-
tiën, de gerechtigheid en den vrede heeft
gebracht. Hij, Hjj alleen, kan ons den
waren vrede scheuken, den vrede, die op
waarheid eu gerechtigheid is gegrondvest.
Nu heeft Hij echter Zijne Bruid, de Ka
tholieke Kerk, tot leerares Zijner waarheid
en tot behoedster Zijuer gerechtigheid aan
gesteld eu daardoor is Zij ook de rijkste
bron en de zekerste toeverlaat van den
vrede geworden.
»Iu het bezit van dien rijkdom en vol
milde liefde wenscht de Katholieke Kerk
FEUILLETON.
21.
Geschiedkundige Novelle.
Vervolg.)
V.
Negen jaren waren sedert de in de vorige
hoofdstukken beschreven gebeurtenissen ver-
loopen; men schreef het jaar 1717. Prins Eu-
genius, wiens hoofd inmiddels door de lauwe
ren van Höchstadt, Rijsel en Malplaquei ge
sierd was, had nu eindelijk de lauggewenschte
gelegenheid gevonden om zijn lievelingsweusch
te bevredigen en den Turk eene nederlaag toe
te brengen, die hem voor langen tijd onbe
kwaam maakte het heilige Roorasche rijk der
Duitsche natie nieuwo nadeelen toe te brengen.
Door de noodzakelijkheid gedwongen, had de
Keizer met den Grooten Heer een vrede moe
ten sluiten, die een deel van Hongarije aan de
Turksche heerschappij prijs gaf; maar in toom-
looze veroveringszucht had de Sultan in het
jaar 1716 het verdrag gebroken en was Prins
Eugenius uitverkoren, om de snoode trouw
breuk te wreken. Temesvar en Peter Wardijn
waren de eerste sporten van de nieuwe zegelad
der, welke de Keizerlijke generalissimus beklom.
Al diehter en dichter naar zijne eigene grenzen
niets vuriger dan alle menschen de koste
lijke vruchten van dien vrede te doen
smaken. Zeker, zij staat vast eu onwankel
baar, als Haar Goddelijke Stichter zelf, in
de verdediging der eeuwige beginselen der
waarheid en gerechtigheid; maar zij gaat
tegelijkertijd, als eene teedere moeder, de
verdwaalde zonen te gemoet en biedt
zelfs aan hare vijanden de gaven des heils.
.Zoo zullen ook wij, nu de Voorzienig
heid in hare ondoorgrondelijke wijsheid
ons aau de spitse der Christelijke volkeren-
familie heeft gesteld, de geestelijke en
wereldlijke rechten der Kerk en van den
Apostolischen Stoel onophoudelijk bescher
men en verdedigen; tegelijkertijd echter
vervult innig medelijden met de dwalendeu
onze ziel eu onze armen zijn geopend om
ook hen tot den Verlosser te voeren en
daardoor hunne zaligheid te bewerken.
Want in Hem vinden de kranke harten
vrede en gezondheid; in Hem komen de
door dwaling en misleiding verduisterde,
door eene valsche wetenschap op een ver
keerden weg gebrachte geesten tot het
licht vau de echte Evangelische waarheid.
Ja, door tot Christus terug te keer en,
zal de zoo diep geschokte menschelijke
maatschappij wederom betere tijden bele
ven; de gemoedereu zullen zich door de
lie'de verzoenen; haat en nijd zullen ver
dwijnen en de Christelijke volkereu-familie
zal zich spoedig iu de zegeningen des vre
des verblijden.*
Maar de Vorst des vredes* op den
Stoel van Petrus, behoort niet tot die
klasse van zwakke zielen, die den vrede
tot eiken prijs willen, die hunne beginselen
prijs geven om den vrede te kunnen be
groeten; de ware vrede toch is slechts mo-
lijk wanneer het rechtmatige gezag onge
schonden blijft.
Het is aan de wijsheid van Leo XIII
niet ontgaan, dat de ontevredenheid onzer
dagen, dat wil zeggen de ondermijning van
alle sociale orde, iu den opstand tegen het
gezag haren grond heeft. Vandaar zijn
onwankelbaar besluit, het gezag van den
Paus, der Regenten en der B'sschoppen
naar krachten te steunen.
Zoo deed hij iu de eerste encycliek »Ius-
crutabili Dei mysterioden innigen samen
hang tusscheu de wereldlijke macht eu de
vlood het vijandelijke leger, vervolgd door de
zegevierende Keizerlijken. Nog hield de Turk
met den moed der wanhoop het laatste
bolwerk bezet, dat hem in Hongarije overgebleven
was. Het kwam tot een beslissendeu slag voor
de muren van Belgrado en nogmaals schonk
God aau de Christelijke wapens de overwinning;
geslagen, schuimende van onmachtige woede,
trokken zich de Turken in de vesting terug,
welke de natuur en de krijgskunde als het
ware onneembaar hadden gemaakt.
Voor Belgrado lag het Keizerlijke leger, het
welk de stad en de vesting als in een ijzeren
baud omkneld heid. Een breed oudoorwaadbaar
moeras scheidde van de eene zijde de belegerden
van het christelijke leger, dat daar langs niet
naderen kon, en tot de bestorming der wallen
van de landzijde kon de meiischlievende Prins
Eugenius met het oog op de ontzettende offers)
welke zulk eene onderneming zou kosten, on
danks den aandrang zijner onderbevelhebbers
nog altijd niet besluiten.
De nacht was aangebroken; in het loger der
Keizerlijkeu flikkerden de wachtvuren, boute
groepen vertoonden zich bij hun schijnsel,
drinkende, pratende, spelende. Het was een
zonderling, woelig, bont gekleurd tafereel, dat
zich aan het oog vertoondealle lar.tien, alle
nationaliteiten waren hier vertegenwoordigd;
want evenals vroeger de naam van Wallenstein,
was die van Prins Eugenius in Zuid en Noord
algemeen bemind, en allen stroomden ouder
waardigheid eu onafhankelijkheid vau den
Pauselijkeu Stoel doorschitteren; .Deze
Apostolische Zetel,* zegt Leo XIII, is het,
die uit de puiuhoopen der oude wereld
verzameld eu gered heeft, wat redding
waard was. Hij was het licht, dat de nieuwe
Christelijke maatschappij bij hare vesti
ging heeft verlicht. Hij was het reddings
anker in den orkaan der eeuwen, het on
wankelbare centrum, waar Vorsten en vol
keren waarheid, raad en troost hebben
gevonden, eu het blijft een onsterflijke
roem van het Pausdom, de beschuttende
dam te zijn geweest, welke de maatschappij
heeft gered van het zinken in het oude
bijgeloof eu iu de oude onzalige barbaarsch-
heid. De aanvallen tegen het gezag der
Vorsten,* aldus besluit de Paus, wareu
de noodzakelijke gevolgen van de aanvallen
tegen de autoriteit van deu Paus, als Vorst
van den Kerkelijken Staat.*
Ook in de encycliek Quod, apostolici
muneris toont Christus' Stedehouder den
Vorsten, die overal door den dolk en de
kogels der sluipmoordenaars worden ver
volgd, eu die noch in laffe concessies, noch
in de aanhankelijkheid hunner onderdanen,
noch in den glaus van den roem hunner
overwinningen eene bescherming vonden
tegen de revolutie dat de bron van hun
heil en van hunne veiligheid nergens te
vinden is, dan iu de erkenning vau het
Goddelijk gezag, in hetwelk elke mensche
lijke autoriteit baar onwankelbaar funda-
meut bezit.
Dezelfde beschouwing ontmoeten we
eveneens in de toespraak van den Paus,
gehoyden tot de vertegenwoordigers der
Katholieke pers (22 Februari 1879): .Waar
lijk niet de Kerk is het, die de muitende
scharen ophitst; zij verzoent hen en brengt
ze tot kalmte; niet de Kerk is het, die
haat, tweedracht en ijverzucht zaait; zij
verstikt ze; niet de Kerk is het, die de
trotschheid prikkelt en de heerschzucht op
wekt: zij beteugelt ze door te wijzen op
deu rechterstoel van den Allerhoogste; niet
de Kerk is het, die in de rechten van den
Staat treedt: zij geeft hem een vasten grond
en de ware kracht; niet de Kerk is liet5
die naar overheersching der volkeren streeft;
zij wil enkel eu alleen het haar door God
toevertrouwde Apostolaat besturen en juist
zijne vanen bijeen, wanneer de trom der wer
vers roffelde. Daar lag de trolsclie Spanjaard in
donkere kleeding, hot geelachtige gelaat door
een donkeren baard omlijst, op deu gro"d uit
gestrekt, hier onderzocht een zwak, ellendig
uitziende zoon van I, rland het slot van zijn
musket, daar klonk een zwaarlijvig kind van
het Beiersche Hoogland met een reusachtigen
Fries; overal leven, overal druk ge.voel hier
klonk een lustig drinklied, daar een stemmig
gezang; marketensters, jong# enoude, dwaalden
tusscken de troepen rond met de blinkende
kannen in de hand, Hebreeërs slopen van den
eenen tot den anderen en vroegen heimelijk of
er niets te sjacheren viel; ordounancen kwamen
en gingen en nu en dan klonk de vaste, gelijke
pas der patrouilles, die voor het bewaren der
rust en van deu vrede iu het kamp moesten waken.
Voor een der wachtvureii zat een kleine
groep jongelieden in een druk gesprek gewik
keld, het waren vrijwilligers, zonen van voor
name familliën, die enkel en alle ;n uit verlan
gen om onder den grooten Eugenius eeu veld
tocht mede te maken, dienst hadden genomen.
Hun gesprak liep over den slag voor de muren
van Belgrado en over de besluiteloosheid van
den Prins oppervelhebber, om een storm te on-
nemen.
„Het commando om storm te loopeu blijft
altijd een beangstigend bevel,-7 meende de oud
ste der om het wachtvuur zittende jongelieden
„zoo met een woord het leven vau duizenden
daardoor ook voor de heilige groudvesten
van alle orde, van den waren vrede en van
de echte beschaving waken.*
Vooral echter wil de Paus iu de Kerk
zelve, iu alle rangen der hiërarchie, het
beginsel van gezag staande houden. Reeds
op den dag zijner verkiezing sprak Z. H.
tot een Frausch Bisschop: Wees overtu igd,
dat ik voor de Bisschoppen insta.* Eu toen
eenige dagen later de bestuurders van ver
schillende Katholieke vereenigiugeu iu
Frankrijk ter audiëntie verschenen, sprak
Paus Leo XIII op stelligeu toon: .Alle Ka
tholieke werken moeten aau de Bisschop
pelijke autoriteit ouderworpen en door deze
worden goedgekeurd.*
Wetenschap eu vrede, beide gegrond
vest op bet beginsel van gezag: om dit
program van zijn Pontificaat met volhar
dingten uitvoer te brengen, bezit Leo XIII
in booge mate de noodzakelijke eigeuschap-
peu: wijsheid, onbuigzame wilskracht, mil
de liefde, wijze matigheid eu heiligheid des
levens.
De Belgische Minister vau Oorlog heeft
de lezing van socialistische Belgische eu
Fransche bladen iu de kazernes verboden.
De uitslag der verkiezingen voor het
Pruisische Huis van afgevaardigden is thans
bekend. Er zijn gekozen: 137 conservatie
ven, 61 vrije conservatieven, 70 nationaal-
liberalen, 43 vrijzinnigen, 102 Leden
van het Centrum, 15 Polen, 2 Denen eu
3 zoogenaamde .wilden.* Het Huis van
afgevaardigden bestaat uit 433 leden: de
meerderheid is alzoo 217.
De Fransche Ministers hebben Za
terdag iu eeu ouder leidiug van President
Grévy gehouden Kabinetsraad, huune porte
feuilles ter beschikking gesteld. De Presi
dent heeft echter het aaugeboden ontslag
niet aangenomen, van oordeel zijnde dat
de tegenwoordig samenstelling van het
Kabinet beantwoordt aan den door de jong
ste verkiezingen iu 't leven geroepen poli-
tieken toestand. Het Ministerie heeft daarop
besloten, zich aan te vullen eu zoo voor de
Kamers te verschijnen.
De Standard verneemt uit Sofia, dat
dr. Stransky, bewerker der Oost-Rumelische
op het spd te zetten, waar de uitslag zoo twij
felachtig mag genoemd worden,is geen kleinig
heid voor zulk een godvruchtigen en mensck-
lievenden veldheer als onze Prins Eugenius."
,,Uat wij bebloede koppen zullen halen is
zeker," meende een tweede„wij loopen ze
legen de muren, wanneer pek, zwavel eu kanon
nen ze niet reeds te voren van onze schouders
weggeblazen hebben, en daarbij is de Turk zoo
waakzaam als eeu hofhond. Verrassing is niet
mogelijk."
„Maar wij moeten toch spoedig ons deel be
reiken, merkte ei-n Noord—Dmtscher aan; „het
leger wordt ongeduldig, en, let wel, ik verwed
er iets onder, dat als er niet spoedig iets plaats
vindt, de „Dertigste" op eigen gezag de vesting
bestormt 1"
Allen begonnen hartelijk te lachen. „Waar
lijk, daartoe was hij wel in staat 1" riepen zij
in koor; „maar wij zouden hem volgen!"
„De Dertigste?" vroeg do jongste van de
groep, een jongeling vau negentien jaar, wien
de geestdrift om voor het Geloof te strijden uit
de armen zijner moeder had gerukten die
zich sinds kort bij da vereeniging der vrijwil
ligers had aangesloten, waar hij als een jongeren
broeder werd beschouwd. „Be Dertigste!" her
haalde hij; „welk eene zonderlinge beraming.
Wat bedoelt gij daarmede
Wordt vervolgd).
