N I E W E No. 955. Zondag 22 November 1885. lOde Jaargasg. De nood der werklieden. BUITENLAND. Onschuldig verstooten. ABOMHEMBNTSPBUS Per 3 maanden voor Haarlem r 0,86 Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1, Voor het Buitenland 1,50 AfzJnderljjke Nummers 0,06 Dit blad verschijnt .Eiken WOENSDAG en ZATERDAG. BUREAU: St. Jansstraat Haarlem. ,UST!„V! AGITE MA HON AGITATE. PRIJS DER ADVERTENTIÉN Van 16 regels30 Cents. Elke regel meer5 Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contaut. Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag avond voor 6 uur ingewacht. Uitgevers: K UPPERS LAURKY. Vervolg.) De toestand der arbeiders wereld, waarin deze zich bevond, toeu de Verlosser vau het mensckelijk geslacht, de Stichter dei- Kerk verscheen, was inderdaad betreurens waardig. De Zaligmaker heeft nu door Zijne Kerk deze toestanden veranderd en eene nieuwe orde der dingen ingesteld. Het feit, dat Hij dit heeft gedaan, en de aard en de wijze, hoe Hij zulks heeft verricht, ver kondigen luide en duidelijk, dat het eene Goddelijke kracht was, die hier heeft ge werkt en die in de Kerk gezeteld is. Dat is reeds inderdaad de wonderbaarlijkste verschijning in de wereldgeschiedenis,zegt met recht Albertus in zijne »soeiale poli tiek,* »dat de Kerk het sociale gebouw, dat zij bij den aanvang van onze tijdreke ning vond, op een nieuw fundament plaatste, het gansehe materieel vernieuwde, nieuwe wetten uitschreef en daarbij toch de ont binding van het bestaande voorkwam en zelfs de bruikbare inventaris van de oude heideusche maatschappij in het nieuwe ge bouw overbracht.* Het Christendom heeft den arbeid geadeld en geheiligd. De smaad, waarmede de arbeid zoo lang bedekt was, werd weggenomen en de arbeid zoowel als de arbeiders in eere gebracht. De Verlosser wilde door zijn eigen voorbeeld de arbeid en juist het hand werk, omdat dit het meest veracht was, weder in eere herstellen. Daarom oefende Hij tot Zijn dertigste jaar in de werk plaats van Zijn pleegvader het vak van timmerman uit. Zijue Aposteleu, de Vor sten vau Zjjn Rijk, koos de Heiland uit den kring der werklieden. Toen kreeg de arbeid eene gansch andere beteekenis; hij werd in het innigst verband met den Gods dienst gebracht; hij werd geheiligd. Eerlijk en trouw moest hij geschieden, niet alleen voor aardsch gewin, maar ook voor hemelsch loon. Zonder te getuigen van lage heb zucht en onredelijk winstbejag, moest de arbeid den mensch voeden en hem in staat stellen, den hulpbehoevende te ondersteu nen. Dat was het Christelijk program van den arbeid, een begrip, waarvan zelfs de besten onder de heidenen geen denkbeeld hadden. Het Christendom heeft daarom eene algemeene wet van den arbeid gepro clameerd. Daardoor werd de arbeid tot eene roeping, tot een zedelijken plicht FE ILL E T O E. 24. Geschiedkundige Novelle. Vervolg.) „Eindelijk kreeg hij de vrijheid terug, en koerde naar zijn eenzaam slot terug, dat meer een bouwval, dan eene woonstede kou In eten; maar hij bleef daar in nood en annoeue voortleven, door slechts een enkelen knecht bediend, en ziek naar de ziel; want ineu zegt dat het verdriet over een ontaarden zoon hem verteert. Daar schond de Turk den vrede en Prins Eugenius, onze roemrijke veldheer, kwam lot redding van Hongarije aansnellen. Dat gaf den ouden man wederom jeugdige kracht, de verzwakte hand werd wederom sterk, het verroeste zwaard vloog uit de schede, hij vormde uit burgers er. boeren, zigeuners en herders een aanzienlijk legercorps en voorwaarts ging het op vestingen en steden aan, overal waar zich de Turken genesteld had den, zoodat zij uit elkander stoven als een kudde schapen, door wolven aangevallen, lt eds is, dauk zij zijue hulp, het geheeie laud van de verstrooide Turksche benden gezuiverd en mor gen of misschien nog wel dezen nacht zal de verheven, aan welken niemand zich kan onttrekken. »Wie niet werken wil,* zegt de Wereld-Apostel, »zal ook niet eten.« Evenals de heidenen den arbeid schuwden en de arbeiders verachtten, zoo schuwden de Christenen den lediggang en eerden den arbeid en den werkman. De arbeid werd eene wet zonder uitzondering, eene wet aau welke iedereen moet gehoorzamen, de geringste werkman tot den Keizer, ieder naar deu aard zijner bekwaamheden en zijner positie in de maatschappij. Het Christendom heeft deu arbeid en de arbeiders vrij gemaakt. De arbeid moest den stempel van smaad en slavernij ver liezen. De handen der werklieden moesten ontboeid worden van de slavenketenen waarin zij waren geklonken. Eerst door de Christelijke beginselen eu de Christelijke opvoeding der volkereu voor de vrijheid werd de afschaffing van de slavernij mo gelijk; thans ontstond er een vrij, eerbaar handwerk en op Christelijke fundamenten ontstond de gouden bodem van het hand werk eu van den arbeid bovenal. Deze omwenteling geschiedde natuurlijk niet plotseling en niet op gewelddadige wijze; hoe meer de Christelijke beginselen den enkele eu de massa doordrongen, des te meer liet zich de invloed der Kerk waar nemen op sociaal gebied. De slaaf hield op eene zaak te ziju, hij werd de broeder van zijn meester in Christus. De werkman verkreeg een huisgezin, dat hij gelijk aan het huis vau Nazareth inrichtte en trots zijne uiterlijke bescheidenheid was de haard van den Christelijkeu werkman eene ver blijfplaats van geluk eu vrede, als geen heideusch paleis het ooit is geweest. Wat de Kerk van deu arbeid en van het handwerk heeft gemaakt, dat bewijst ons de geschiedenis op heerlijke wijze. De Monniken, de ware cultuurstrijders,* be bouwden niet alleen het land, zij waren ook haudswerkslieden. Men vond in de kloosters verschillende werkplaatsen en de kloosterlingen waren uitmuntende am bachtslieden. Juist het kunsthandwerk, dat iu de middeleeuwen zooveel opgang maakte en in zulk een bloeienden staat verkeerde, had zijn oorsprong iu het klooster, waar we tenschap eu kunst de techniek iu dienst namen om zelfs op de meest gewone pro ducten haren stempel te drukken, hetgeen op den werkman zelf in hooge mate een veredelenden invloed te weeg bracht. Met den Bisschop hield ook het haud- Ridder met zijne manschappen zich bij ons aan sluiten. Hij komt wel te rechter tijd om nog aan de bestorming deel te neinen en het is te hopen dat onze lieden den dapperen Zarnitzer met gepaste eerbewijzingen znlieu ontvangen." „Komt Engelbrecht Von Zaruitz morgen bij het leger aau?" Was het schrik of blijdschap welke in den toon van den Dertigste lag, toen hij de woorden vau deu ouden wachtmeester herhaalde?... Aau den klank te oordeelen zou ineu gedaclit liebbeu dat het schrik was. Het kleiue gezelschap zag hem verbaasd aan. Wat had de Dertigste met deu Zaruitzer te maken Maar er zou hun niet lang tijd gelaten worden om daarover na te deuken; want een soldaat in donker blauwe uniform trad, de groep mon sterende, bij het vnur; een tasch hing aan zijue zijde; iu de hand hield hij een papier. „Een ordonnans van deu GeneraalDe krijgslieden stonden vol verwachting op. „De Deftigste, gelijk men hem noemt, zou naar men mij gezegd heeft, hier zijn?" De man iu den mantel trad voor„Ik ben het „Op bevel van Zijne Doorluchtigheid Prins Eugenius moet gij U binnen een uur iu de tent van den Generaal bevinden werk zijn intocht, en onder deu vereeui- gendeu en leidenden invloed der Kerk, ontwikkelde het zich tot een snellen groei en langdurigen bloei. Door den invloed der Kerk ontstonden ook de gilden, die, van den geest der Kerk doordrongen, on miskenbaar het karakter van eene kerke lijke vereeniging droegen. Het verband van den arbeid met deu Godsdienst in het dagelijksche leven hield het handwerk in eere en gaf deu arbeid wijding en troost. Ontwikkeling en bloei vau liet handwerk, bescherming van het publiek tegeu bedrog eu slecht werk, bevordering vau het iu- tellectueele eu materiëele welzijn der gildeleden, was het doel, dat die genoot schappen beoogden. Evenals de Geestelijk heid een groot genootschap uitmaakte, evenals de adel en de handel ieder op zich zelf eene vereeniging vormden, zoo bezaten ook de werklieden een genootschap, dat de gezamenlijke broederschappen der onderscheiden vakken omvatte. Iedereen kwam voor zijn gilde op eu het gilde beschermde zijne leden, te allen tijde en In elk opzicht. De leerling werd beschermd door zijn meester en de gezel behoorde tot een vrij genootschap, dat hem liefde rijk verzorgde eu zijue belangen vaderlijk behartigde. De arbeid werd ook goed beloond. De Kerk stelde zich niet te vreden, zooals men valschelijk beweert, alleen een wissel op het andere leven af te geven. De Kerk heeft nimmer zulk eene eenzijdige opvat ting omtrent 's menschen lot gehad, even min als de Schepper, Die den mensch zijne lichamelijk-geestelijke natuur ver leende, hem voor den Hemel bestemde, maar hem op de aarde plaatste, 't Zou ous te ver leiden als we hier wilden uitweiden over de toenmalige loousver- hcudiugen. Dit willen we hier iu 't kort vermelden, dat als men de bepalingen betreffende het eten eu drinken der ge zellen uit deu gildentijd leest, men geueigd is eeu sprookje te hooren uit Duizend eu een nacht. Ook voor de gezondheid der werklieden werd zorg gedragen. Zulks bewijzen de badhuizen, die schier overal waren opge richt. Des Zaterdags eindigden de gezellen vroeger dan op andere dagen het werk eu iu vele gilden was het de gewoonte hun dan een afzonderlijk badgeld uit te reiken. Voor de verpleging van zieken eu inva liden werd uicinuuteud zorggedragen. Zoo De Dertigste salueerde teu teekeu dat hij zou gehoorzamen. „Wachtmeester Worzeck eu korporaal Thal- berg „Present!// klonken eeue krachtige en eene fijne stem te gelijker tijd. Hetzelfde bevel De genoemden salueerden insgelijks. De ordonnans verwijderde zich eu de kame raden stakeu de hooiden bijeen, het bevel vau den Generaal op hunne manier trachtende te raden en uit te leggen. De Dertigste was iutusscheu stil en spoorloos verdwenen, gelijk hij gewoon was. Hij had zich buiten het bereik van de wachtvuren iu deu donkeren nacht begeven, waarin niemand hem Zag, niemand de tranen telde die uit zijn j oogen stroomden, niemand de woorden van ziels angst vernam, die zijne lippen prevelden: „Hij komt! Ik zal tegenover hem staan en ik heb niets gedaan, dat grootsch genoeg zou wezen om de vermeende schuld uit te wisschen eene schuld, die toch niets anders was dan een al te groot vertrouwen 1" Hij zag in wanhoop op naar deu donkeren nachtelijken hemel; zware wolken verborgen het sterreisheir, het was even donker als iu dien verkondigen de in ouden tijd gestichte hos pitalen, iuvalideuasielen en foudseu, wat de christelijke middeleeuwen iu dit opzicht hebben opgeleverd. Nog op een punt willen we ten slotte wijzen, 't welk ons toont, dat de Kerk niet slechts iu de theorie, maar ook iu de prac- tijk in hooge mate deu haudwerkstand ver eert. De kinderen van deu werkman kuuneu namelijk in de Kerk de hoogste ambten verkrijgen, hunne afkomst staat hen nimmer hinderend in den weg. Om slechts een voorbeeld uit duizenden te noe men: Hildebrand, de zoon van eeu tim merman, beklom als Paus Gregorius VII den Apostolischen Stoel. Dat de bloei van den bandwerksstand door de Kerk was veroorzaakt, bewijst het feit, dat de gilden slechts zegenrijk voor het volk waren, zoo lang zij zich ouder leiding var de Kerk bevonden. De Kerk kau men dus niet verantwoordelijk stellen voor den ongunstigsn toestand, die allervvege valt waar te nemen. De Kerk heeft deu arbeid eu den haudwerksstand verheven en tot bloei gebracht, zijn ver val moet dus aau andere oorzaken worden toegeschreven. (Slot volgt.) Het wetsontwerp tot het sluiten eeuer geldleeuing voor het Duitsche Rijk is thans bekend geworden. Men wil eeue som van 32,428,453 Mark uegotiëereu, eu zulks ten behoeve der buitengewone uitgaven voor o o het leger eu de vloot, alsmede voor de spoorwegen. Elf officieren uit Brunswijk ziju iu ves- tingarrest gebracht, zoo men zegt, we gens hunne stappeu teu guuste der troon opvolging van deu Hertog vau Cumber land. De aanval der Serviërs op de Bulgareu heeft te Berlijn allerwege de sympathie voor Prins Alexander vau Bulgarije ver hoogd. Iutusschen verwekt het veel opzien, dat er iu het groothertogdom Hessen openlijk inzamelingen voor de Bulgaar- sche gekwetsten worden gehouden. Wel is waar, Prins Alexander van Hessen is de vader van Prins Alexander vau Bulgarije; vandaar dat iu zijn paleis de hoofdcommis sie voor die inzamelingen is gevestigd; maar dergelijke mauifestatiëu ku ;neu gewoonlijk alleen onder goedkeuring des nacht, toen hij den gevvaanden koopman door den verborgen gar.g iu de stad had geleid. „Duisternis," fluisterde hij, „duisternis over al! Zal dan nooit de straal der Goddelijke genade den nacht mijns levens doordringen „Ja, dat zal hij," klonk het jubelend in zijne zielvlak boven hem scheidden zich de donkere wolkgevaarten en eeue ster fonkelde tusschen haar, zoo heidei, zoo licht, als een groet uit hetere gewesten. „Niet te vergeefs roept mij het bevel van EugeniusHij weet dat waar gevaar dreigt en het leven op het spel st.nat, de Dertigste niet ontbreekt. Het loopt tan eiude een inwendige stem zegt bet mij, ik zal den onverdienden smaad uitwisschen eu morgen weder een Zarnitzer ziju of," voegde hij er met een droevigen lach bij, „toch het recht hebben een Zarnitzer geweest te ziju Eeu half uur later heerschte er eeue zon derlinge beweging iu het kamp. Met de grootst mogelijke stilte Werden alle toebereidselen tot den storm getroffen nog denzelfdeu nacht zou de aanval op de muren van Belgrado p'aats vinden. Wordt vervolgd

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1885 | | pagina 1