NIEUWE
No. 958.
Donderdag 3 November 1885.
10de Jaargang.
De richting ten goede
BUITENLAND.
B I N N E N L A N U,
27.
Onschuldig verstooten.
liAllIISCH COURANT.
ABONNEMENTSPBIJ8
Per 8 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het Buitenlaud
Afxonderljjke Nummers
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG
BÏÏBS All: St. Jansstraat Haarlem.
t 0,85
1»—
1,50
0,06
AGITE MA NON AGITATE.
PBIJ8 DEB ADVEBTENTIÉN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: K UPPERS L AU REI
De politieke profeten wijzen met vol
doening op bet ontwaken van den conser
vatieven geest in bijna alle landen van
Europa, in Frankrijk, Belg'ë, Duitschland,
Spanje, Oostenrijk en nu ook dezer dagen
in Engeland en begroeten deze verande
ring ten goede als een geluk-voorspelleud
teeken. Italië alleen maakt eeue uitzonde
ring; het revolutiounaire liberalisme blijft
in dat ongelukkige land nog steeds heer-
schen. Of die richting ten goede zal blij
ven voortduren? Wij kunnen zulks niet voor
zeker aannemen, wij hopen bet echter van
harte. Voor het oogenblik verheugen we
ons in de tegenwoordige toestanden, die
van verbetering getuigen ten aanzien der
kerkeljjke aangelegenheden in die lauden,
op welke de Katholiek sinds jaren slechts
met het hart vol droefheid kon nederzien,
namelijk Frankrijk en Oostenrjjk.
De politieke verbrokkeling en oplossing
der maatschappij is in Frankrjjk verder
gevorderd, dan ergens elders. Op politiek
gebied bestaat er in Frankrjjk slechts eene
groote massa individuen zonder eenig on
derling verband, zelfs niet het natuurlijke
verband van het huisgezin. Vereenigiugeu
en genootschappen mogen er volgens de
wet niet bestaan, elk verbond wordt als
eene misdaad tegen den Staat gepleegd, be
schouwd. Er bestaan slechts individu's,
hoofden. Een vertrouwd auteur, die langen
tjjd zich in Frankrijk ophield en met de ver
schillende toestanden in dat land volkomen
op de hoogte is, vergelijkt het Fransche
volk, niet ten onrechte, met een koorn-
veld, welks topzware halmen zich naar
elke richting bewegen, welke de heer-
schende wind hen gebiedt. Voor denkende
Frauschen van alle partijen is het echter
reeds lang eene uitgemaakte zaak, dat de
verbrokkeling der maatsehappjj niet kan
bljjveu voortduren, zal het land niet totaal
uitgeput geraken en een speelbal der overige
machten worden. Maar alles wat zonder de
Kerk tot hernieuwing van den maatsckap-
pelijken bouw is beproefd geworden, is
meer of minder deerlijk mislukt. Frank
rjjk heeft, op den keper beschouwd, iu
vele opzichten op maatschappelijk gebied,
geen gelijken tred gehouden met andere
landen. Zooals in het begin der middel
eeuwen moet daar van meet aan gebouwd
worden. De grond nu kan slechts een gods
dienstige zijn. Want nergens ter wereld
zijn maatschappelijke inrichtingen op een
anderen bodem gewassen. Door den Gods
dienst, door de Kerk moet de wederge
boorte der maatschappij plaats hebben. De
Kerk met hare scheppingen is de eeuige
inrichting die onverwoestelijk is en zich
steeds geljjk blijft.
FEUILLETON.
Geschiedkundige Novelle.
Vervolg.)
Onwillekeurig bogen zich de knieën en uit
meer clan een oog welden heete tranen van dank
baarheid op.
Diep geroerd trad de Prins in het midden
der dapperen en belett. het hun niet, dat zij
zijne handen grepen en met kussen overladen.
Nu begon hij te vragen, een ieder op zijne
beurt, en de harten ontsloten zich voor zijne
liefderijke toespraak. Deze had tehuis eene on
verzorgde moeder, gene eene geliefde zuster,
een andere een grijzen vader. Met onuitputtelijk
geduld hoorde de Prins hen aan, elk verlangen
in zijn notitieboekje opschrijvende, overal troos
tende, overal belovende.
„Eu gij mijn zoon?" Hij was bij den laatst»
van den kring, bij den Dertigste gekomen.
Een lichte blos kleurde vluchtig het magere
aangezicht van den gevraagdehij haalde eer.
verzegeld schrijven uit den zak van zijn wam
buis en reikte het den Prins over. „Ik heb
noch vrouw, noch kind te verzorgen," sprak hij
met bewogen stem, „geene bruid ziet angstig
mijn terugkeer tegemoed, geen woonhuis tooit
zich voor mij met frisch groen en toch heb ik
Yan den Staat, met zjjne aanhoudende
wisselende vormen, heeft Fraukrijk niets te
hopen. Het land kan slechts weuschen, dat
het eene Regeering verkrijge, die de her
nieuwing, de wedergeboorte der maatschap
pij door de Kerk, niet hinderend in den
weg treedt. Hoogstverblijdeud zijn in dit
opzicht de laatst gehoudeu verkiezingen,
welke tenminste coustateeren, dat de ver
bonden legitimisten, Orleauisteu en Bona-
partisteu voorwaarts rukken. Hun succes
hebben zij te danken, behalve aan de alge-
meene ontevredenheid, welke over het wan
beheer der republikeinen heerscht, aan
hunne eenheid, die voor de eerste maal
sinds het bestaan der republiek is tot stand
gekomen. Mocht deze eenheid ook in het
vervolg meer en meer gevestigd blijven.
Ook Oostenrijk gaat, als men het pro-
gnosticon der politieke weerprofeten geloof
mag scheuken, eene conservatieve aera te
gernoet. De Oostenrijksche patriot kan we
der met meer hoop en vertrouweu in de
toekomst zien, sinds de eerwaardige kei-
zerstaat van het pseudo-»liberalisme* heeft
begonnen zich te emancipeeren. Bij de
verkiezingen voor den Landdag der kroon
landen in 1884 was een achteruitgang der
liberale partij duidelijk merkbaar, terwijl
de Katholieke minderheid in gestalsterkte
aanmerkelijk toenam. Opper-Oostenrijk
voornamelijk heeft na de glansrijke over
winning der Katholieke partij eene Katho
lieke meerderheid en daardoor is de libe
rale partij, die tot schande van het land
en tot niet geringe ergernis van de be
lasting betalenden den Landdag zoo lang
beheerschte, gefnuikt. Evenals in België
heeft ook in Ópper-Oostenrijk, na een lan
gen nacht van nood en wee, de Christe
lijke waarheid en de patriotische idee over
den geest van leugen en tweedracht geze
gevierd. Dat dit zoo geschied is, heeft het
Katholieke volk naast zijne eigen kracht
en vastberadenheid, vooral aan zijne wak
kere patriotische Geestelijkheid te danken,
die, onder een zoo edelen, voor zijne Kerk
en zijn volk bezielden Opperherder, als
Bisschop Rudigier was, een bron van ze
gen voor het land en zijne bewoners is.
Ook eene Centrumspartij is in Oosten
rijk in wording en zij zal stellig tot stand
komen, trots den spot, waarmede de li
bertijnen haar begroeten.
Zeker, het Katholicisme heeft in Oos
tenrijk gezonde en diepe wortelen; de be
volking is Katholiek gezind en juist de Ka
tholieke geest was het, die net dynastieke
gevoel zoo krachtig maakte, dat de Staat
de stormen van den strijd der nationali
teiten te boven kwam. Maai ook de tal-
looze tegenstanders van het Katholicisme
waren onafgebroken aan 't werk, om den
Staat iu zijne levenskiemen te verwoesten.
Gedurende eene reeks jaren was het hun
een wensch aan u voor te dragen, doorluchtige
heer. Wanneer ik niet terugkeeren mocht van
den gevaarlijken tocht, open dan dit papier en
zorg er voor dat het daarin vervatte schrij
ven ir. handen kome van dengene voor wien
het bestemd is. Zeg hem dat de Dertigste ge
leefd en gewandeld heeft als een vroom, chris
telijk soldaat, dat hij elke onderscheiding als
onverdiend afgewezen heeft »n in den dood
gegaan is voor zijn Geloof en zijn Keizer. Zeg
hem dat hij hem duizendmaal groet en hierbo
ven voor hem bidden zal
Hij zweeg, tranen verstikten zijne stem.
Vol ontroering ontving de Veldmaarschalk het
papier. „Wat gij in dezen gewichtigen, plechtigen
stond in mijne hand gelegd hebt, sprak hij, „zal
eene dierbare herinnering zijn wanneer het nood
lot u in dezen nacht van de aarde afroept. Als
ware het een aandenken van een zoon, wil ik het
in eere houden! Ja, gelijk een zoon beschouwde
ik u, en zoudt gij den zegen uws vaders niet
ontvangen hebben, zoo neem den zegen uws
veldmaarschalks, die op u en uw vlekkeloozen
levenswandel acht gegeven heeft den zegen
van Eugenius van Savoie!"
De Dertigste verborg zijn aangezicht in beide
handentoen hij ze zinken liet, waren zijne
trekken als verjongdzij ademden eene frisch-
heid; die men nooit te voren aan hem waarge
nomen had. „Eugenius vac Savoie heeft mij
doel liet Katholicisme te belasteren en te
benadeeleu. Maar nog schadelijker dan het
liberalisme is de lauwheid der Katholieken
zeiven. De onverschilligheid van velen zou
als eeue echt Oostenrijksche hoedanigheid
kunnen beschouwd worden, als zij zich
niet elders, helaas! ook in ons dierbaar
vaderland, jammerlijk openbaarde. De Oos
tenrijksche pers laat zich dan ook niet on
betuigd en verkondigt luide dat er »ner-
gieke voorzorgen en maatregelen dienen
te wordeu genomen, wil men de Kerk
in hare levensvoorwaarden niet bedreigd
zien.
Eene gelukkige reactie zal ontstaan door
de vorming eener Centrumspartij. Het Ka
tholieke Centrum, zoo melden de Katho
lieke nieuwsbladen, zal vooreerst uit de
Katholieke Afgevaardigden van Opper- en
Neder-Oostenrijk en Vorarlberg bestaan; de
Tirolers zullen zich ook wel te gelegener
tijd aansluiten. Er worden reeds zestien
namen van Afgevaardigden genoemd, op
welke men met zekerheid kan rekenen. De
sympathie der Katholieke bevolking ver
gezelt deze beweging met de beste wen-
schen. Zeker is het dan ook, dat de ge
varen voor Staat en maatschappij in Oos
tenrijk, die door het toenemende chauvinis
me der nationaliteiten zijn ontstaan, slechts
met de hulp van het Katholicisme kunnen
worden bezworen.
Nog moeten we ter loops gewag maken
van de vergadering der Öostenrijksche
Bisschoppen, die in het begin van dit
jaar te Weenen werd gehouden. De school-
quaestie, de christelijke opvoeding der
jeugd, de stichting van eeue Katholieke
hoogeschool te Salzburg, kwam daar ter
sprake. De Christelijke burgerij in Weeueu
gaf van hare belangstelling in de verga-
deriug van het dertigtal kerkelijke Groot-
waardigkeidsbekleeders de oudubbelzinnigste
blijken. Toen echter de herderlijke brief
van deze vergadering in Juni jl. verscheen,
werd hij door de gezamenlijke pers een
oorlogszuchtig manifest, eene bedreiging
der Grondwet genoemd. Eu toch bevat
dit manifest niets, dan de eischen, die
ieder Katholiek moet stellen, wil hjj op
den naam van Katholiek werkelijk aan
spraak maken.
Ongetwijfeld heeft het goede voorbeeld
van Duitschlands Centrum gunstig op de
Oostenrijksche Katholieken gewerkt. De par
lementaire vertegenwoordiging der Katho
lieken in den Duitscheu Rijks- en Landdag
is dan ook bewonderenswaardig door hare
tucht en haren moed; hare leden zijn
hoogst godsdienstige mannen, strijders,
wier vurig Geloof en innige overtuiging
algemeen bekend en gewaardeerd wordeu.
Mochten alle leiders der Katholieke par
tijen in Oostenrijk steeds met zulk een
Geloof, zulk een geest en ontembaren moed
gezegend!" riep hij met krachtige stem; gij
hebt het gehoerd, gij kunt het getuigen, en nu
voorwaarts, voorwaarts, kameraden Elke minuut
die wij verzuimen is verloreuVoorwaarts, de
eer roept ons!"
Zonder het bevel van den veldheel af te
wachten stormde hij uit de tent; blakende van
moed volgde hem de kleine schaar.
Prins Eugenius was alken. Peinzend staarde
hij op het schrijven, (lat hij nog in de hand
hield daarop stak hij het bij zich, en den blik
ten hemel opslaande bad hij halfluid: „Almach
tige God, bescherm hem, bescherm hen allen 1"
Eene minuut bleet hij in gedachten verzonken
staan. Daarop klingelde hij met het zilveren
schelletje dat op zijn schrijftafel stond. De Ad
judant verscheen.
„Is alles voor den storm gereed?" vroeg hij,
thans geheel en al weder soldaat.
„Om u te dienen, Uwe Doorluchtigheid! De
aanval kan terstond beginnen!"
„Het zal geschieden, ik zal zelf tegenwoordig
zijn. Verder nog iets te melden
„Ja, Uwe Doorluchtigheid! Sidder Engel-
brecht Von Zarritz is zooeven, jubelend begroet,
met eene sterke afdeeling vrijwilligers in het
leger verschenen en wenscht aan de ophanden
bestormiug deel te nemen."
Het gelaat van den Prins Eugenius verhel
derde. „Aha, die oude, dappere ijzervreter,"
zijn bezield. Het land zou er ongetwijfeld
wel bij varen.
De Begrootings-commissie in den Rijks
dag hoeft den post vau 4,400,000 mark
voor subsidie aan overzeesche stoomvaart
lijnen aangenomen, ouder voorwaarde dat
het bedrag naar evenredigheid zal worden
ingekort, wauneer de vaart niet den 1
April 1886 is begonnen.
Het voorstel om 100,000 mark te be
stemmen ter bevordering der hoogzeevis-
scherij is in diezelfde zitting onveranderd
goedgekeurd.
Eene te Yerviers gedrukte brochure, ge
titeld Grévy-Zerois aan de Fransche gren
zen in beslag genomen. Deze brochure was
op de eerste bladzijde versierd met het
portret van deu President der Repmbliek,
voor een gedeelte verborgen in eeue reus
achtige slaapmuts met veelkleurige cocarde.
Afgevaardigdeu van de feuiansche
broederschap hebben, 270 iu getal, te
New-York vergaderd en besloten deu
dynamiet-oorlog iu Engeland voort te
zetten.
De Cortes zijn tegen 27n December
bijeengeroepen.
De Minister van binneulansche Zaken
heeft eene circulaire gericht tot de prefec
ten, waarin verklaard wordt, dat de po
litiek der Regeeriug zal strekken tot ver
dediging van de constitutioueele legitimiteit,
van de vrijheid en de publieke orde.
Uit Belgrado en uit Nisch wordt
aan de Standaard getelegrapbeerd, dat het
bericht van den wapenstilstand allerwege
verbittering veroorzaakt, vooral iu militai
re kringen. De openbare meeniug dringt
krachtig aan op het voortzetten van deu
oorlog. De Serviërs blijven hunne oorlogs
toerustingen krachtig voortzetten.
Het Comité van de Nederlandsche Bedevaart
naar Liurdes heeft besloten in Mei van het
volgend jaar 1886 eene pelgrimsreize naar Rome
te ondernemen, en den Nederlanders aizoo de
gelegenheid aan te bieden, het Jubilé in de
Eeuwige Stad zelve te gaau vieren. Z. H. de
Paus heelt alreeds Zijne groote ingenomenheid
met dit plan te kennen gegeven en uit gar.scher
harte Zijn zegen geschonken aan de leden van
het Comité, om ben aan te moedigen in bun
godvruchtig voornemen
Wij twijfelen niet of de Katholieken van Ne
derland zullen ook van hun kant dit voornemen
toejuichen en met verlangen uitzien naar de
wijze waarop deze pelgrimstocht zal worden ge
regeld. Aan dit verlangen zal spoedig worden
voldaan; de voorbereidende werkzaamheden aan
de regeling van zulk een tocht verbonden, zijn
reeds zoo ver gevorderd, dat binnen weinige
weken het geheel plan zal kunnen worden mede-
riep hij; „wij zijn tenminste, al zij het een
vluchtig, een welkom verschuldigd. Yoer hem tot
mij, de aanval kan intusschen beginnen."
„Tot uwe orders, Uwe Doorluchtigheid
„Ook iets te melden?" vroeg Eugenius, daar
de Adjudant was blijven staan.
„Ja, Uwe Doorluchtigheid, men heeft in het
leger een man gevangen genomen, van wien
men met zekerheid meent te kunnen zeggen,
dat hij een Turksche spion is. Hij zweert ech
ter bij hoog en laag dat hij onschuldig is en
beroept zich op de gerechtigheid van Uwe
Doorluchtigheid."
„Heb ik tijd om te overwegen wat recht of
onrecht is?// vroeg Eugenius. „Eu toch, ik kan
de zaak afmaken terwijl de Zarnitzer hier is
wellicht kent deze zelfs daar hij onder de Tur
ken gewoond heeft, den kerel. Laat hem hier
brengen."
De Adjudant verwijderde zich en weinige mi
nuten later drong krijgsrumoer door de stilte
van den nacht. Trommen roffelden, bevelen
werden gegeven, men hoorde den regelmatiger)
stap van marcheerende troepen, het rollen der
kanonnen en nu dreunde het eerste schot
de aanval op Belgrado was begonnen.
(Wordt vervolgd).
