N I E IJ W E
b c i t k Vla d.
No. 961.
Zondag 13 December 1885.
10de Jaargang.
De vierde stand
Onschuldig verstooten.
IÜMEISCH (III
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haariem 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,
Voor het Buitenlaud 1,50
Afzonderlijke Nummers 0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUEBAÜ: St. Jansstraat Haarlem.
AGTTE MA NON AGITATE.
PBIJS DEB ADVEBTENTIÉN
Van 16 regels.30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrjjdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KÜPPERS I,AUK EY
Wij hebben steeds beweerd, dat de de
mocratische richting, genomen in den zin
van een regeeren door alleniets onbe
staanbaars moet genoemd worden. Overal
waar het heette, dat zij werd geïntrodu
ceerd, bleek zij eigenlijk niet te bestaan.
Zoodra alleman bestuurt, heerscbt meer dan
ooit één man.
Gambetta (om dat voorbeeld eens te
kiezen) liet zich op de armen der prole
tariërs naar den gezagszetel dragen. Nau
welijks was hij zeker van zijn invloed, of
hg brak met al de theorieën, welke bij
eenmaal had verkondigd. Napoleon III werd
door hem bij herhaling afgeschilderd als
een tiran van de ergste soort; de zalen en
zaaltjes, waarin de volksmenner optrad,
daverden van de verweuschingeu, die bjj
uitbraakte legen den dwingeland op de
Tuilerieën. Hij, Gambetta, zou liet volk,
het arme volk, zooals de volksredenaar
steeds met groote meewarigheid placht te
zeggen, zon de natie driewerf gelukzalig
maken.
Zoo orakelde hij; naar zijne taal werd
steeds met de grootste geesdrift geluisterd;
wist met zijn kolossale stem zijne hoor
ders te electriseereu.
Na Sédan viel Napoleon. De Fransche
natie ljjdt nooit nederlagen; als zij een
slag verliest, dan hebben altijd de Gene
raals, de bevelhebbers het gedaan. Op 4
September 1870 werd de nieuwe Republiek
gesticht. Een troep volksmenners begaf
zich naar het stadhuis en proclameerde de
Republiek, terwijl eenige heereu, tot groote
verbazing van den concierge in het ge
bouw, zich er als machthebbers nes
telden.
Ook Gambetta behoorde onder die lie
den, die zich zelveu tot regeerders van het
land benoemden. En het land volgde de
bevelen van ééne stad. Frankrijk accepteerde
de Republiek uit handen vau Parijs.
Eenmaal de baas van 't spul, toonde
Gambetta hoe innig hij aan het volk, de
niet-btzitters was gehecht. Aanvankelijk
schuchter, later meer duidelijk, eindelijk
zoo brutaal mogelijk, verloochende hij al
de theorieën, vroeger door hem, onder
't handgeklap der proletariërs verkondigd.
De volksvrieud van weleer, werd gehaat
door de menigte; zij zag in hem een ver
rader barer zaak; de volksliefde waarin
Gambetta zich eenmaal verheugde, werd
veranderd in volksbaat. Toen hij ten slotte,
na door Thiers uit het gezag te zijn ver
drongen, en langen tijd, door den invloed
van andereu, er uit te zijn gehouden, weder
gezaghebber werd, had hij eene nieuwe
F E U 1 L L E T O E
30 Geschiedkundige Novelle.
Vervolg.)
„Onschuldig? Rudolf onschuldig?" Als door
den bliksem getroffen wankelde de oude man
op deze tijding was hij niet voorbereid.
Prins Bugenius ondersteunde hem met den
arm en voerde hem naar zijn eigen zetel.
„Als hem een verwijt treft," ging de afvallige
voort, „dan is het een ie groot vertrouwen en
modelijden voor hem geweest, die zich aan hem
met al de blijken van innige deolnemiugals
een hulpvaardig vriend en zelf ongelukkig, als
een slachtoffer der Turken en arglistige vijauden
voorgesteld heeftdoor list, onder een mom
van vroomheid overreedde ik hem, niet door
omkooping, en toen ik mijn doel bereikt had,
mijne mauschappen, die in het woud verborgen
lagen, den weg naar de stad gevonden hadden,
leer bedacht. De communist, de socialist
was opportunist geworden.
Dat woord nu is eene mooie aanduiding
voor eene leelijke zaak. Een opportunist
vraagt niet naar beginselen, volkstrekt
tiiet; zijn beginsel is niets dan zijn oogen-
hlik belang. Gambetta aanbad zijne eigen
opkomende zon. Die zonnedienst, bij welke
natuurlijk ook de Godsdienst werd achter
gesteld, zon Gambetta zedelijk hebben ge
dood. Voor bet tot die hoogte of laagte
kwam, stierf de volksagitateur.
Zijn dood, wekte meerdeelneming ouder
da bezittersdan onder hen, die ontberen,
en voor wier belangen hij meer dan eeus
had verklaard zijn leven te zullen offeren.
Juist tijdig genoeg om niet in discrediet
te komen bij de Natie, stierf Gambetta;
bij was een ster geweest, misschien, doch
dau zeker niet anders dan eene verschie
tende ster. Zijne ervaring is uiterst leer
zaam. Wat het lot van volksmenners
is, doet zijne geschiedenis daghelder aan
schouwen. Zoo lang zij nog naar boveu
klimmen, worden zij gevreesd; als zij bo
veu zijn, als zij het toppunt hunner weu-
schen hebben bereikt, dalen zij in de schat
ting van hen, die hen eenmaal veraf
goodden.
Ook in ons vaderlaud hebbeu wij dezer
dageu gezien hoe bet volk deukt over hen,
die het als leiders begroette, van 't oogen-
blik, dat zij iets te zeggen hebben ge
kregen.
Men weet dat de heer Heldt. als voor
zitter van bet werklieden-verbond in hooge
eere was bij de lieden, die zich bij dien
boud aansloten. Niet enkel bij hen, ook
de sociaal-democraten droegen hem (zooals
het scheen) groote sympathie toe. Hij streed
met hen voor het algemeen stemrecht. De
democraten en de sociaal-democraten waren
broederlijk saam verbonden.
Doch wat gebeurt er?
De liberalen te Sueek, misschien wel
omdat zij ge9u goeden candidaat in eigen
kring konden vinden, lieten het oog vallen
op Heldt; hij moest gekozen worden als
vertegenwoordiger van den vierden stand.
Hoog gaven de liberalen op van de be
langeloosheid, van welke zij deden blijken.
Ondanks alle waarschuwingen, dat het
toch niet helpen zou, dat de vierde stand
niets uit de hand van den derden stand
wilde aannemen, erlangde Heldt te Sueek
de meerderheid, hoewel tegenover hem
een man stond, wiens liefde voor het
volk, wiens belangeloozt toewijding aan de
belangen vau den werkman, bekend
waren.
Heldt had echter, toen hij in de ver
gadering der liberalen, in het district Sneek
toen liet ik den verraderlijk overvallen jonkman
weten, dat het hoofil zijns vaders vallen zou,
wanneer hij het waagde slechts een enkel woord
te verraden van datgene, waarover hij in het
woud voor het beeld der Moeder Gods gezworen
had te zullen zwijgen."
In stomme smart verzonken zat (le grijsaard
voor zich uit te z'eu. Doch plotseling op den
afvallige toespringende, riep hij„Mijn zoon
geef mij mijn zoon terug, wien ik naam en
titel heb ontnomen!"
„Uwe Doorluchtigheid, (le zaak wordt ernstig,"
meldde de binnentredende Adjudant; „naar het
schijnt is er een zekere verwarring onder de
bezetting ontstaan."
„O! indien hel gelukt ware!" Onwillekeurig
ontglipte deze uitroep aan de lippen van den
Generaal, maar te gelijk heiinnerde dit hem
aan iets andershij dacht aan het schrijven)
dat de Dertigste aan hem had overhandigd,
en een voorgevoel doorkruiste als een bliksem
straal zijne ziel.
gehouden, het woord voerde, zich zeer ge
matigd uitgelaten. Hij had speciaal toege
geven, dat het algemeen stemrecht niet
maar zoo pur et simple was in te voeren.
Die woorden van Heldt vormden de
gereede aanleiding van een storm tegen
hem te doen opstekeu in den Kiesreehtboud,
eene vereenigiug bestaande uit democraten
en sociaal-democraten. In eene bijeenkomst
van dezen kring werdt Heldt als een af
vallige gebrandmerkt, ten slotte werd hij
zells van zijn lidmaatschap vervallen ver
klaard.
Wij zullen het niet onderzoekeu, of Heldt
werkelijk ontrouw werd aan hetgeen hij
vroeger schreef en sprak. Daar wjj buiten
de gelederen der heereu democraten staan,
raakt ons die quaestie geeuszins. Heldt zelf
beweert, dat hij te Sneek zich niet auders
uitliet, dau hij steeds had gezegd of bedoeld.
Op dit oogeublik is het ons enkel te doen,
om te doeu uitkomen, hoe volkomen on
geschikt de vierde stand moet geacht wor
den te regeeren.
De democraten willen toch nooit in
eenig vergelijk treden met de andere stan
den. Heldt wordt uitgeworpen, eenvoudig
omdat hij, teneiude zijn stelsel te zien
triumfeereu bij de uitvoering ervau, iets wil
laten afdingen. Naar de opvatting der demo
craten en sociaal-demoeraten moet men
alles krijgen of niets.
Dat gaat echter zoo niet aan in deze
werelder zijn menscheu van onderschei
den richtingen, en als men regeert of ge
zag heeft, moet men rekening houden
met de uiteeuloopende weuschen. Zjjne
beginselen verzaken rnag men nooitmaar
wel mag men, ais het op de toepassing
aaukomt, met andereu in overleg treden.
Tot het onmogelijke is uiemaud gehouden.
Alleen op het gebied van den Godsdienst
mag men nimmer eenige concessie doen.
De democratische richting wil niet re
geerendoch tiranniseer en', zij duldt niet
dat iets bestaat of wordt gedaan tegen
haar geest. Daarom is het zoo gevaarlijk en
daarom is het ook onmogelijk om haar
te vertegenwoordigen in eene vergadering,
waarin ook niet- democraten zijn gezeten.
Heldt ervaart dat en na hem zullen nog
velen het ondervinden.
De vierde stand bezit zoolang laj zich
niet bewust is van den eisch der gemeen
schap met de andere standen, elke levens
vatbaarheid op regeeringsgebied.
Zou niet de staud bij tooverslag be
kwaam ziju, om deel te krijgen aan het
Staatsbestuur
Die op deze vraag toestemmend zou
kunnen antwoorden, zou der geschiedenis
in het aaugezicht slaan. Zelfs heldenmoed
Hij trad op den Zarnitzer toe. „Laat het lot
van dezen man zijn loop hebben, Engelbrecht
Von Zaruitz!" sprak hij goedig: „Geef u echter
niet aan wanhoop over; terwijl ik mij naar
buiten begeef om het laatste bolwerk van onzen
erfvijand aan te tasten, moet gij uwe gebeden
opzenden voor iemand, die met hetzelfde doel
zijn leven waagt, voor iemand, die mij dierbaar
is als een eigen zoon en indien hij levend het
einde van dezen nacht ziet, zal ik hem in de
eerste morgenschemering tot u voeren. God geve
dat het zij binnen Belgrado's christen muren.
Vaarwel, de plicht roept mij
Hij zette der. helm op, die op een tafeltje
lag, wierp een donkeren mantel om en ijlde uit
de teut, door het buitenstaande militair gevolg
met gejuich begroet; achter hem voerden de
wachten den afvallige weg.
Wilczy's wensch werd vervuldberouwvol
stierf hij in het christelijk geloofeen P riester
des Heereu bad bij zijn lijk om genade voor
zijne arme ziel.
was uiet in staat de bezwaren te overwin
nen aari het vervullen van een mandaat,
door den vierden stand toevertrouwd. Heldt
beteekent nu in de Kamer niets meer. Hij
vertegenwoordigt louterzich zelf.
De Sueeksche liberalen hebben (en dat
was te verwachten) een ij del werk gedaan.
De gansche comedie loopt op niets uit. De
vierde stand wordt niet gebaat door de
quasi-opofferiog door bet Sueeksche libe
ralisme gebracht. De vierde staud moet
nog wachten leeren. En de werklieden kun
nen dat te eer, nu het naar waarheid macr
O
worden geconstateerd, dat de derde staud
uitnemend voor hunne belangen zorgt. Al
wat ten nadeele der werkgevers door on
tevreden werknemers wordt verteld, is groo-
teudeels gelogen. Ordentelijke werklieden
vinden billijke belooning en waardeering.
Er bestaat dus volstrekt geen haast met
de praktische meerderjarig-verklaring van
den vierden stand. Men vevleene hem het
algemeen stemrecht niet. Dat recht kan hem
dau eerst, zonder vrees voor nadeelige ge
volgen, kunnen verleend worden, als de
algemeene stemming onder de werklieden
zoo zal zijn, dat van hen, van hun woe-
leu en drijven, geen gevaar uieer zal zijn
te duchten voor Troon en Altaar.
liet gerechtelijk onderzoek der zaak van
de ontrouwe betaalmeesters iu Pruisen loopt
ten eiude. Men betreurt het zeer, dat het
militaire Strafwetboek voorschrijft, dat
alles wat militaire strafvervolgingen betreft,
O O
moet wordeu geheim gehouden, daar vooral
iu deze zaak openbaarheid gewenscht zou
wezen. Toch verneemt men, dat de Regee-
riug, na afloop van het gerechtelijk on
derzoek, eenige mededeeliug omtrent het-
geeu bij de instructie aan het licht kwam,
zal publiceereu. De zaakt maakt onder het
publiek groote seusatie.
Volgens de Hamburger Nachrichlen
heerscbt er, ten gevolge van gebrek aan
Duitsche oorlogsschepen, in Duitscb Nieuw-
Guinea en op de naburige eilanden vol
slagen anarchie. Amerikaansche avontu
riers plegeu met de stoomboot Golden Gate
rooverijen en hebben de Duitsche handels-
factorijen overvallen.
Vau verscheidene zijden wordt het be
richt bevestigd, dat tusscheu Oostenrijk en
Rusland over de oplossing vau de crisis
ouder de Balkaustateu eene opheldering is
verkregen, waardoor het vreedzaam verloop
verzekerd is. Prins Alexander zal waar
schijnlijk tot Gouverneur van Oost-Rumelië
benoemd worden en naar den Keizer van
Rusland reizen, om zich met dezen te ver
zoenen.
Ridder Eng lbrecht Von Zarnitz bleef alleen
in de tent des veldheers achter eene wijl stond
hij als bedwelmd door hetgeen hij zoo even ver
nomen had; toen verraaude hij zich. „Hij strijdt,
hij gaat in den dood," sprak hij tot zich zeiven,
„en ik zou hier werkeloos, in bange verwach
ting verwijlen? Op Engelbrecht Von Zarnitz,
toon nog eenmaal dat uwe oude ledematen nog
niet te stram zijnWellicht is het u gegund
aan zijne zijde te vallen. Wellicht kunt gij hem
op deze armen dragen, wanneer een kogel hem
op den grond uitgestrekt of een sabelhouw zijn
hoofd heeft gekloofd. De woorden van Prins
Eugenius hadden eene diepere beteekenis mijn
zoon, mijn Rudolf is nabij.naar buiten, om
hem te zoeken, om hem met mij te verzoenen I
Dan moge het afgeleefde lichaam ten grave
dalen, het heeft de rust verdiend
(Wordt vervolgd.)
