N I E W E
m. 07i.
Zondag 17 Januari 1886.
11de Jaargang.
Wz
De KI. Schrift en de We
tenschap.
Pierre Coignard.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlemt 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland ir. p. p. 1,—
Voor het Buitenland 1,50
Afzonderlijke Nummers 0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
B OEE AU: St. Jansstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN
Van 16 regels30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
A d v e r t e n t i n worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KÜPPERS LAUKEÏ
Vervolg).
Zoo onverbiddelijk de exegese vast moet
houden aan al wat dogma is, zoo bereid
willig laat zij in andere stukkeu der exe
gese van het boek der natuur, eene zekere
speelruimte. Al wat de H. Schrift ons van
de scheppingsgeschiedenis leert, moeten wij
vast gelooveu, en we kunnen daarbij de
vermeende resultaten van den natuur
onderzoeker laten bestaan. Deze overtui
ging kan men te vaster uitspreken, naar
dien de ondervinding leert, dat men een
grondig beoefenaar der wetenschappen en
tevens een geloovig Christen iu een per
soon kan zijn. Aan schitterende voorbeelden
van dien aard ontbreekt het noch iu den
ouden, noch in den nieuweren tijd. De
Franciscaner Monnik Roger Bacon in de
dertiende eeuw, zeker de voornaamste na
tuuronderzoeker in de middeleeuwen, als
mede zijn naamgenoot F'-aus Bacon vau
Verulam, waren geloovige Christenen. Dit
zelfde geldt van de drie vaders der nieu
were astronomie Copernicus, Newton en
Keppler. Ook Galilei ij tot zijn dood een
oprecht Katholiek gebleven en achtte zijne
natuurwetenschappelijke overtuiging zeer
goed vereenigbaar met ziju Katholiek Ge
loof. Eu iu deu nieuweren tijd vinden wij
naast natuuronderzoekers, die eene ouge-
loovige en ongodsdienstige gezindheid aan
den dag leggen, eene rij geleerden van den
eersten rang, die of hun Geloof aan de
Evangelische Openbaring in 't publiek eu
met blijdschap des harten bekennen en er
nair streven, de vereenigbaarheid van de
resultaten der wetenschap met deu inhoud
der Schriftuur wetenschappelijk aan te wij -
zen, of tenminste in hunne natuurweten
schappelijke verklaringen nimmer aanvallen
tegen den Godsdienst richten, ja de athëis-
tische uitingen huuner vakgeuooteu u't-
drukkelijk afkeuren. Wij uoemen ouder de
Frausche geleerden: Deluc, Cuvier, Ampère,
Quatrefages, Th. Martin, Marcell de Serres
enz.onder de Eugelsche: W. Buthlaud,
Seydgwiek, J. Fleming, Hugh Miller, J.
Prichard, onder de Duitsche: H. Von Schu
bert, Nepomuk Vou Fucks, Audreas eu
Rudolph Wagner, Maller, Johannes Mul
ler, Gustav Bischof, Quenstedt, K. Vou
F EU ILL ET O N.
4. (Vervolg.)
Zij gingen. Uit achting voor den rang, dien
Coignard bekleedde, liet de officier de gendarmen
op een afstand volgen. Onderweg sprak Coignard
vertrouwelijk met zijn leidsman, beklaagde zich
over de «chandelijke behandeling, die men hem
deed ondergaan, en verzekerd#, dat de vuige
lasier spoedig voor zijne papieren zou moeten
verstommen. De officier verklaarde, hiervan
overtuigd te ziju. Zoo kwamen zij aan h t huis
in de straat St. Denis. De gendarmen bleven
beneden aan de trap; Coignard ging met den
officier naar boven en beval een bediende, een
flesch Alicante tot verfrissching te brengen.
Toen Maria Rosa de gendarmen in het huis
zag treden, rees een hang vermoeden bij haar
op. Om haar den noodigen wenk te geven, ver
haalde Coignard haar onbewimpeld wat was
voorgevallen, en d# officier voegde er hij, dat
het den heer Graaf zeker maar een woord kos
ten zou, zulk eene dwaze beschuldiging te weder
leggen. Dat vertrouw ik! riep Coignard,
schonk den officier van deu wijn, dien deze
voortreffelijk vond, en vroeg toen verlof, om in
4e kamer daarnaast zijne papieren te gaan op-
Bar enz. ouder de Amerikaansche Edw.
Hitchcock euz. Deze naamlijst van geloo
vige geleerden kan nog aanmerkelijk wor
den uitgebreid. Zeker ziju er ouder hen,
die tegenover de Goddelijke Openbaring
eene vijandige houding aannemen, mauuen,
die in huuue wetenschappen celebriteiten
zijn. Doch als de wetenschap in tegenspraak
is met deu Godsdienst, dan geschiedt zulks
niet op wetenschappelijke gronden, maar
juist uit gebrek daarvan. Niet de weten
schap is in strijd met den Godsdienst,
maar de onwetendheid eu de onwetenschap
pelijkheid. Dit geldt ook voor de natuur
wetenschap. Het meeste geschreeuw maken
hier, gelijk overal, de middelmatigheden
eu de dilettanten. Zulke lieden zijn het b.
v. die zegevierend beweren: »dat de astro
nomie eu de geologie het rechtzinnig Ge
loof zullen doen verdwijnen;» de ontdek
kingen op het gebied der aardkunde zijn,
zegt men, het grafgelui der Mozaïsche
cosmogonie men eischt zelfs, de bjjbelsche
verhalen van de wereldschepping, deu zond
vloed enz. als zinneloos eu leugenachtige
vertellingen van het programma vau het
ouderwijs, dat aau de jeugd wordt ver
strekt, te schrappen. De sterrenkuudige
Lalande beweert, dat bij den ganscheu
hemel heeft nagevorscht, maar God niet
heeft gevonden. Het is echter, zelfbedrog)
als een natuuronderzoeker zich inbeeldt
of anderen wil wijs maken, dat het resul
taat zijner empirische navorschingeti hem
tot een loochenaar der bijbelsche leer van
de schepping der wereld heeft gemaakt.
Wij behoeven inderdaad geenszins te vree
zen, dat de leer der Kerk tegen den reus
der natuurwetenschappen, geen stand kan
houdeu. Tot een strijd behoeft het buitendien
niet te komen; theologen en natuur-ouder-
zoekers kunnen vreedzaam naast elkander
wonen.
Wij zullen thans nog door eeuige voor
beelden uit de uatuur-weteuschap bewijzen,
hoe slechts door misverstand de resultaten
van deu natuuronderzoeker in tegenspraak
kunnen komen met de Schriftuur.
Er ziju een aantal natuuronderzoekers
en andere geleerden, die beweren, dat de
vorming der aarde langs den Neptuniscken
weg heeft plaats gehad. Quenstedt zegt
Leer der wereldschepping.
zoeken, terwijl zijne gemalin, de Gravin, den
ander zoo lang gezelschap zou houden. De officier
had hier niets tegen.
Thans gaf Coignard zijn broeder, die zich als
bediende iu ziju huis ophield en een volledige
liverei droeg, een teekeu, en beiden verwijderden
zich. Terstond schoot hij de livereistukken aan,
nam een tnfelschuier iu de hand, een servet
oiul r de arm, verklaarde zijn broeder in «m
paar woorden, wat er gaande was, sloop een
achtertrap af, vervolgens onherkend tusschen de
gendarmen door, en vluchtte naar de straat
Saint-Maur, aan de Driekronenbarrière bij een
zekeren Ltxcellent, die zijn makker op de galeien
geweest was en hem thans met open armen
ontving.
De officier onderhield zich inmiddels met de
Gravin en sprak de flesch duchtig aan. Daar hij
iu Spanje gediend had, kwam het gesprek wel
dra op dit schoone land met zijne heerlijke na
tuur en geraakte hij hierbij gedurig meer in
vuur. Eindelijs na een uur druk spreken, viel
hem toch in, weder naar Parijs terug te keeren,
waar hij zijn gevangene gelaten had, en deed
hij de Gravin opmerken, dat haar man h#m
wat al te lang liet wachten. Toen de dame
eenigszins verlegen scheen, sprong hij op, tikte
aan do deur der tweede kamer, opende ze ein
delijk en doorliep dit eu nog een paar andere
vertrekken, maar vond niemand dan bedienden,
die hem ontweken en niet te woord wilden
boudweg: Mozes was Nept.uuist.c Andreas
Wagner zegt: »Metde oudste geologen der
wereld, met Mozes eu met andere wijzen
der oudheid van buitengewone begaafd
heid, met den Apostel Petrus, erkent ook
het Neptunisme, dat de aarde uit en in het
water is ontstaan door Gods woord. De
theologen Keerl en Zöckler verkondigen,
dat de Schriftuur het Neptunisme leert of
begunstigt. Men steunt hierbjj bizonder op
twee plaatsen in de H. Schrift: Gen 2. »De
aarde was woest eu ledigen
de Geest Gods zweefde op de wateren;
verder bij 2 Petr, 3. 5.: dat
door het woord Gods de hemelen van ouds
af geweest zjjn, eu de aarde uit het water
en iu het water zijn ontstaan.Ook psalm
104 eu andere plaatsen der poëtische boe
ken van het Oude Testameut, woraeu iu
deze controverse aangehaald. Het Pluto-
nisme het meest verbreide stelsel onder
de theorieën over de aardvorming, beweert
nu daartegenover: hoe dieper wij in de
aardschors doordringen en hoe verder men
bij de geschiedenis der aardvorming terug
gaat, hoe meer men het vuur werkzaam
ziet eu men beroept zich dau op de vul
kanen, die als 't ware de schoorsteenen
van de gloeiende aardkern zijn, verder op
de bergen en eilanden, op de aardbevingen,
heete bronnen euz. Als de h. Petrus met
de aangehaalde woorden werktljjk deu Nep-
tuuischen oorsprong der aarde had geleerd,
dau zou zulks eeue merkwaardige uitzon
dering zijn op deu regel, dat de H. Schrift
van zaken, die het voorwerp van deu ua-
tuuronderzoeker zjju, slechts in zooverre
melding maakt, als het bij de verkondi
ging vau religieuze waarheden eeu ver-
eischte is. De bezoigdheid voor eene on
oplosbare tegenspraak tusschen de H. Schrift
eu de natuur is echter ongegroud. Noch
Mozes uoch de h. Petrus hebbeu de bedoe
ling ous omtrent het natuurhistorisch pro
ces der aardvorming te onderrichten, en
geen theoloog is gerechtigd aau hunne
woorden meer te outleeuen, dat dit, dat
de aarde woleer met water is bedekt ge
weest eu dat volgens Gods wil de scheiding
van water en land op de oppervlakte dei-
aarde is geschied. Wie dus ten slotte zal
triumfeeren Neptuuu» of Pluto of een derde,
Leer van het stelsel, dat de vorming der aardkors'
aan de werking der Vulkauen toeschrijft.
staan. Ten laatste voml hij er een, die, stout
moediger dan de overigen, ham beduidde, dat
zijn heer reeds een uur het huis uit eu zeker
lang geborgen was. Dit antwoord trof hem als
een donderslag, en zonder verder naar de Gravin
om te zien; spoedde hij zich voort, nam de gendar
men mede en vervoegde zich haastig bij deu
Generaal, wieu hij onder betuiging van groot
leedwezen het gebeurde mededeelde. Hij ont
ving een scherp verwijt en moest zich dadelijk
in arrest begeven.
Coignard intusscheu, die zijn geluk tot hier
toe niet had weten te g#bruiken, om het ver-
ledcne te doen vergeten eu tot eeu beteren wandel
terug te keeren, wist thans evenmin met zijne
vrijheid voordeel te doen. Twee dagen na zijne
vlucht reisde hij met Lexcellent en twee Itali
anen, mot name Saffieri eu Carettie, naar Tou
louse af. Daar bleven zij veertien dagen, en
keerden alstoen weder naar Parijs terug. Drie
dagen na hunne aankomst vervoegden zij ziek
in eene fiacre aan het kassierskantoor van Poisy
Coignard ging alleen hij den kassier boven en
verlangde een wissel op Toulouse. Terwijl hij
2000 franks in goud op tafel uitschudde, maakte
hij zich tegelijk van den kassleutel meester. De
bankier eenigeu argwaan opvattende, vroeg door
wien hij was gezonden. Door niemand, ant
woordde hij, en zoo men hem den wissel niet
verkoos te geven, zou hij gaan. Meteen streek
hij zijn geld driftig op en snelde de trap af
vau een zeker resultaat van het onderzoek
kau thans nog geen sprake zijnDe schep
pingsgeschiedenis heeft niets te vreezeu,
want zij verschijnt niet op het tooneel
van den strijd. Zij bepaalt zich tot het
geen ook de geologeu als onbestrijdbaar
beschouwen.
Van de tegenwerpingen, die van het
standpunt der astroumie tegen de Mozaïsche
scheppingsgeschiedenis worden gemaakt,
zegt Strauss iu zijne Glaubenslelire eu iu
Alt'n und neuen Glauben het volgeude: »De
nieuwere astronomie vond het verkeerd,
dat de aarde, de planeet, voor de zou, niet
slechts geschapen, maar dat ook behalve
afwisseling van dag en nacht, reeds schei
ding der elementen eu vegetatie op de aarde
zonder de zou plaats had, dat voor de
schepping der aarde vijf dagen, voor de
schepping der zou benevens alle vaste ster
ren, planeten en manen slechts één enkele
dag werd gebruikt.* De theoloog beant
woordt deze zwarigheid op de volgende
wijs: Mozes heeft volstrekt niet de bedoe
ling gehad eene cosmogonie te schrijven,
maar hoogstens eene geogouie3). In deze
nu behoeft van het gesternte slechts in
zoover melding te worden gemaakt, als het
tot de aarde in betrekking staat. Iu de
physische aardbeschrijving neemt Palestina
eene zeer ondergeschikte plaats onder de
landen eu Bethlehem eeue nog meer on-
dergescbikte ouder de steden iu; iu de ge
schiedenis van deu Godsdienst echter is
Palestina meer dau Amerika en Bethlehem
meer dan Londen. Welk standpunt men
iu een systeem van de astrouomie de aarde,
de zou eu de maan, mitsgaders al het ove
rige gesternte ook zal hebbeu aan te wijzen,
iu het eerste hoofdstuk der Schriftuur kou
haar geen auder gegeveu worden, dau Mo
zes haar heeft aaugewezen. De scheppings
geschiedenis dwingt ous echter niet aan te
nemen, dat de sterren eerst deu vierden
dag geschapen zijn; zij zegt slechts, dat
op deu vierden dag de betrekkiug tusschen
aarde eu sterreu eeu aanvang heeft geno
men, tengevolge waarvan de sterreu lich-
teu eu tijdmeters voor de aarde zijn ge
worden. Het verdere astronomische be
zwaar, dat Strauss aangeeft, bestaat daar
in dat Mozes de zon eerst den vierden dag
2) Leei dev Aardvorming.
Intusschen had de bankier het verlies van de»
sleutel en eenige effecten bemerkt en riep om
bulp. Men schoot toe en hield den fiacre aan.
Saffieri en Caretti waren met pistolen gewapend
en maakten zich uit de handen der hen aan
vallenden los; alleen Lexcelieut werd gegrepen.
De politie begaf zich dadelijk naar diens woning
daar vond men Coignard, doch dez# sprong
door een venster, dat op de Ferdinandstraat
uitkwam, en ontsnapte. Men doorzocht het huis
en votul dolken, pistolen, koperen masktrs en
valsche baarden, kortom al den toestel van eene
dieven- en moordenaarsbende. Van nu af steld#
men alles in het werk, om Coignard en zijne
makkers in handen te krijgen. Vidoeq ontving
strenge orders en zijn agenten bewaakten de
gansche Ferdinandstraat. 's Avond te elf uur
ontmoette een van dezen, Tonge, Coignard, die
naar hnis wilde sluipen, greep hem bij den
kraag en wilde hem in naam des Konings gevangen
nemen. Op deze opeisching antwoordde Coignard
met eeu pistoolkogel, die Touche door hand
en schouder drong, terwijl ziju eigen schotmislukte.
Dj luide schoten deden de overige agenten
toeschieten, die nu Coignard, en twintig schre
den verder ook Saffieri overweldigden. Drie
dagen later werd ook Caretti gevat. Het ge
rechtelijk onderzoek nam dadelijk een aanvang
Wordt vervolgd.)
