N I E IJ W E
No. 974
Donderdag 28 Januari 1886.
11 de Jaargang.
Dezegen van het militarisme
BUlTËMTlm
wwst
De kunst om te spreken.
lïNRüi,"
ABONNEMENTSPBIJS
PBIJS DEH ADVEBTENTIÉN
Per 3 maanden voor Haarlem r 0,85
Voor de overige plaatsen in ISederland fr. p. p. 1,
Voor het Buitenland 1,50
Afzonderlijke Nummers 0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
B U B E A USt. Jansstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
Van 16 regels.30 Cents
Elke regel meer
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Adverteutiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrjjdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KÏTPPERS LAUREY
De sommen van de oorlogsbudgetten
der verschillende Staten ir. en buiten Euro
pa, hebben in den laatsten tijd eene ont
zettende, bedenkelijke hoogte bereikt, een
gevolg van de gevoerde oorlogen en van
den toestand, welke men gewapeuden vrede
gelieft te noemen.
De International Arbritation Society te
Londen beeft onlangs eeue brochure doen
verschijnen, die de volgende lijst bevat van
de sterkte der staande legers van Europa.
Oosteurijk telt 291,078 soldaten; België
130,683; Denemarken 50,522; Frankrijk
510,333; bet Duitsche Rijk 451,825; Euge-
laud 201,905; Nederland 65,111; Italië
750,765; Noorwegen 40,706; Portugal
120;000; Rusland 974,771; Spanje 94,849;
Zweden 37,210; Zwitserland 113,368, en
Turkije 160,417. De reservetroepen zijn in
deze opgave niet begrepen.
Wat o. a. Engeland in de laatste hon
derd jaren voor zijne oorlogen beeft uit
gegeven, kan blijken uit de volgende offi-
ciëele opgaven. De oorlog met Frankrijk
(17931815) verslond, in ronde cijfers,
830 mill. p. st.de opstand in Canada
(18381843), 2 mill.; de eerste Cbiueesche
oorlog (18401843), dito; de Kafferoor
log (18481853), dito; de Russische oor
log (18541856), bijna 70 mill.; de tweede
Shineescke oorlog (18561861), 6y0 mill.
de Perzische expeditie (1856) 900,000;
de oorlog in Nieuw-Zeeland (18541865),
bijna 800,000; de Abyssiniscke expeditie
(18661868) 8 mill.; de Ashantee oorlog
900,000; de Zoeloe-Transvaal oorlogen
bijna 5 mill.en de Egyptische expeditie
3,895.500.
Frankrijks oorlogsuitgaven bedroegen in
het afgeloopen jaar in ronde cijfers 382
millioeu gulden, Italië gaf in dien zelfden
tjjd uit 148, Duitscklaud 280, Engeland
346, Rusland 470 millioeu gulden. Yan de
overige Staten noemen wij Nederland dat
32, Turkije 't welk 66, Spanje, dat 83 mil
lioeu gulden voor zijne strijdkrachten be
steedde. Geheel Europa gebruikt thaus voor
zgne onderscheiden legers en vloten de
bagatel van 2,089,806,795; ruim twee
milliarden dus kost het onderhoud van den
Europeeschen vrede. In bet jaar 1876 be
droegen de gewone oorlogsonkosten van
ganscb Europa 1890 millioeu, thans is dit
cjjfer 2089 millioeu, eens vermeerdering
alzoo van 199 millioeu gulden.
F E U ILL E T O N.
Sommige menschen, die zicli overigens zeer
goed weten voor te doen, zijn dikwijls uiterst
dom en onbeduidend in bun spreken. Misschien
omdat zij de natuurlijke gave raisson om dage-
lijksche gesprekken aan te houden, of misschien
wel, dat zij geen moeite genoeg doen voor iets
dat hun zoo onbeteekeuend toeschijut.Men beweert
dat de Engelscheu, als zij een diner geven,
doorgaans vooruit een programma opmaken van
de toosten, die uitgebracht moeten worden, en
dat sommige van de gasten verzocht worden zich
op die gelegenheid voor te bereiden. Dit is even
wel niet altijd het geval. Ik herinner mij dat
ik eeus tegenwoordig heb mogen zijn bij eene
samenkomst van enkele van de voornaamste
personen uit Oxford, waarbij zulke voorbereiding
niet had plaats gehad, en een luchtiger en al-
gemeener woordenstrijd heb ik nimmer gehoord.
De vertrouwelijke prater kon soms zeer lustig
zijn. Elk oogenblik spreekt hij op fluisterenden
toon en zegt met grooten nadruk;/dit blijft
ouder ons" of «ik begrijp dat ge het niet verder
zult vertellen, buiten u weet niemand het",
enz., waaraan ge in het geheel geen geloof
Voornamelijk in Duitschlaud is het bud
get van het departement van oorlog ko
lossaal gerezen. In het jaar 1872, aldus
onmiddellijk na de vestiging van het Duit
sche Rijk, werden 553 millioeu Mark uit
gegeven. In het jaar 1876 had het leger
319, de Marine 19, de pensioenen 40 mil
lioeu noodig, te zameu dus 387 millioeu
Mark. Iu bet jaar 1885 verlangde daaren
tegen bet leger 340, de Marine 37, de
pensioenen 48, en de buiteugewoue uitga
ven nog 41 millioen, te zameu alzoo 463
millioeu Mark, terwijl de begrootiug voor
1886 wederom eeue aanzienlijke vermeer
dering der oorlogsuitgaveu eisebt, namelijk
345 millioeu voor bet leger, 37 voor de
Marine, 48 voor pensioenen, 58 voor bui
tengewone uitgaven, te zameu 488 milli
oeu Mark of bijna 293 millioen gulden
Ned. Ct. Sinds het jaar 1872 bedraagt de
verhooging van de leger-onkosten 95 mil
lioeu, bij de Marine 25 millioeu en bij de
pensioenen, ondanks den 15 jarigen vrede,
1 millioen Mark.
Telt men alle oorlogsuitgaveu, die de
belastiug-betalendeu in Duitschlaud sinds
1872 hebben moeten bestrijden (met in
begrip van bet bedrag voor 1886) samen,
dau verkrijgt men iu 't geheel een bedrag
van 7414 millioeu Mark, 't welk door de
Duitschers moest opgebracht worden.
En toch heerscht er vrede alom!
Rekent men de bevolking van Duitsch
laud op 45 millioen inwoners, dan ver
krijgt men op elk buisgezin van vijf leden
een bijdrage voor de oorlogskosten sinds
1872 van 825 Mark.
Nu wijzen de vrienden van het milita
risme op de nog veel grootere offers vau
Engeland, Frankrijk en Rusland. Doch
Rusland kan hierbij niet iu vergelijking
komen, vermits zijne bevolking bijna het
dubbele van Duitschlaud bedraagt en zijn
leger over eeue kolossale uitgestrektheid is
verspreid. Engeland komt ook niet voor
eeue vergelijking iu aanmerking, aange
zien dit land voor zijne vele en groote
koloniale bezittingen genoodzaakt is eene
groote marine er op na te houden. Eu wat
ten slotte Frankrijk betreft, van dit land kan
men met recht zeggen, dat bet welvarender
is eu rijker en veel meer buitenlandsche
bezittingen heeft, dau Duitschlaud, zoodat
iu dien Staat de onkosten voor leger en
vloot, uit den aard der zaak, veel groo-
ter zijn.
belieft te hechteu. Soms tracht hij u zeer regel
matig het ceu en ander te ontlokken, wat ge
niet gezegd wilt hebben, omdat ge zeker kunt
zijn, dat die mensehen, welke u in vertrouwen
zooveel zeggen, eene massa vertrouwde vrienden
hebben. Zij, die zooveel van anderen weten, zijn
ongetwijfeld goede praters. Gij kunt bon bren
gen op welk terrein gij maar wilt, altijd zullen
zij u met een stroom van woorden overvallen.
Hij schijnt van alle dingen op de hoogte te
zijn, en eens begonnen zijnde, schijnt er geen
einde aan zijn woordenvloed te komen.
Er is een ander soort menschon, die een
stokpaardje hebben, dat zij altijd gaarne berijden
en komt men bij geluk op iets bizonders op
wetenschappelijk of eenig amler gebied, waarop
de man thuis is, en waarvan «ij niets weten,
dan beklimt hij dadelijk zijn paardje en hoe
langer wij hom laten rijden, hoe meer hij ons
genegen wordt. Is het daarentegen itts van meer
onbeteekenenden, maar algemeen bekenden aard,
dan laat h:j ons hoe eerder zoo liever weer
vertrekken.
Hetzelfde geldt voor den ouden verteller,
die altijd zijn pakje afzaagde anekdotes, welke
hij aan ieder, die liij maar grijpen of vangen
kan, opdischt, al heeft deze ze ook reeds hon
derden malen van hem gehoord.
Behalve de hier genoemde jaarlijksche
uitgaven aan oorlogskosten van de ver
schillende Staten, moeten nog de interes
ten wordeu gerekeu 1, die de Staten hebben
te betalen voor de leeuingen, welke zij,
ten behoeve van de krijgskassen, verplicht
waren te sluiten. En dat deze interest jaar
lijks een aanzienlijk cijfer uitmaakt, valt
gemakkelijk te begrijpen, want zoo men
weet, hebbeu de oorlogsuitgaveu een groot
aaadeel in de schulden van eiken Staat.
In bet jaar 1715 bedroegen de schulden
der Europeesche Staten in ronde cijfers
3600 millioen gulden, in het jaar 1789,
dus na de oprichting der staande legers,
6120 millioeu gulden, in 1820, na de oor
logen van Napoleon, 18000 millioen, iu
1874 echter reeds 45,200 millioeu gulden
en thaus hebben de gezamenlijke lauden
in Europa als reuteu voor hunne Staats
schulden bijna 2500 millioeu gulden te
betalen. Diensvolgeus kost bet militarisme
aan Europa jaarlijks bet inderdaad kolos
sale bedrag vau ruim 4580 millioeu
gulden.
Deze fabelachtige som zou voor 't grootste
deel kunnen gespaard wordeu, als er zich
iemaud voordeed, die de krijgslust voor
goed uit de wereld wist te doen verdwijnen.
Hoe veel nuttige werken des vredes zou-
deu er met zulk een enorme geldmassa
gesticht eu gebaat worden.
Si vis pactm, para helium (zoo gij den
vrede verlangt, bereid u dan voor den oor
log) zegt men, maar met het oog op de
bier vermelde kolossale cijfers moet toch
erkend wordeu, dat de duurzame vrede
niet voor eeu »sckuifje« wordt gekocht.
De Duitsche Bondsraad heelt, gelijk te
voorzieu was, geweigerd bet besluit vau deu
Rijksdag iu zake de uitzettiugen der Po
len iu overweging te nemen.
In deu Pruisischeu Landdag hebben de
natiouaal-liberaleu eu conservatieven eene
breedsprakige motie voorgesteld, strekkende
om de uitzettingen eu 't gedrag der Regee-
riug indirect goed te keuren.
Ingevolge een plan van Vorst Bismarck,
wordt nu te Berlijn een Oostersche Aca
demie* gesticht, iu deu trant van derge
lijke inrichtingen te Parijs eu te Weenen.
Zij zal verbonden zijn aan de hoogescliool,
eu als een deel van die instelling bestuurd
wordeu. Eeue som voor de stichting zal
Dan zijn er ook menschen, die vlug zijn in
hot geven van scherpe antwoorden eu er altijd
op uit zijn iets hinderlijks te zeggen, wijl zij
alleen hun verstand laten werken, zonder acht
te geven op de gevoelens van hunne toehoorders.
Evenmin aangenaam in gezelschap is de man,
die nooit te vredeu is, als hij u niet met een
of ander argument kan vastzetten, soms op een
punt van meer speciaal belang, of, wat nog
erger is, op een onderwerp, waarvan men zeker
is dat het slechte gedachten zal uitlokken.
Vervolgens bestaat er nog de aanmatigende
spreker, die er zijn eer in stelt door niemand
begrijpelijke woorden te gebruiken de orakel-
spreker, die zijn eigen oordeel over alles uit
spreekt, alsof hij alleen er verstand van had;
de geleerde spreker, die alleen spreekt over
onderwerpen zijn vak betreffende; de pedante
prater, die in zijn gesprek allerlei vreemde
woorden gebruikt, uit eene taal, die hij weet,
dat door ztjne toehoorders niet wordt verstaan.
Sommige menschen geven zich den naam van
zeer verstandig te zijn,door hunne indrukwekkende
manieren en beteekei'.isvol stilzwijgen. Htm blik
is genoeg en schijnt aan te duiden, dat zij zeer
diepzinnig en verstandig zouden kunnen zijn,
als zij slechts wilden.
Er zijn enkele dingen, die d>or ieder spreker
eerlang bij deu Pruisischeu Landdag worden
aangevraagd.
Te Parijs wordt verzekerd, dat de
uiterste linkerzijde verdeeld is omtrent de
bepalingen vau bet amnestie-voorstel. Tal
van ledan wilden de verkieziugsdelicten
en de Arabische veroordeelden uitsluiten.
De unie der leden van de rechterzijde
heeft besloten, te stemmen voor de amnes
tie iu den meest ruimen zin.
Uit Engeland komt de tijding van
eeu ontdekten eu verijdelden aanslag op
bet leveu van den Prins van Wales, maar
met don besten wil is niet veel schrik
wekkends te balen uit de mededeelingeu,
welke wij dienaangaande ontvangen.
De Prins, die met zijn beide zoons op
Eaton Hall, van deu Hertog van West-
minster, zou gaan logeeren, bad beloofd
onderweg Chester aan te doen, welke stad
voor die gelegenheid zich in feestdos bad
gestoken. Maar op raad der politie hield
de trein eeu station voor Chester, te Wa-
verton, op, van waar de Prins verder per
rijtuig naar Eaton Hall reisde.
In bet Lagerhuis beeft de beer Bourke
medegedeeld, dat de zes groote mogend
heden eergisteren, op voorstel van Engeland
de collectieve nota te Athene hebben doen
afgeven, inhoudende de verklaring dat er
geeu aanval der Grieksche vloot tegen
Turkije zal wordeu geduld. Griekeulands
antwoord was nog niet outvaugen
Correspondenten van Standard eu Daily
News seinen uit Athene, dat Eugelands drei-
geu aldaar, nevens volksdemoustraties iu
anti-EngelscIien zin, slechts deu vasten
wil verwekt, om iu elk geval Griekeulands
rechten met kracht te verdedigen. Alle
bladen, onverschillig van welke kleur of
riebtiug, steunen de Regeeriug, eu allerwe-
ge hebben vaderlandslievende manifesta
ties plaats.
Zaterdag heeft de Engelsche gezant de
laatste dépêche van Salisbury aan deu
eersten Minister voorgelezen. Daarin zegt
de Engelsche Regeeriug, dat een oorlog
tusscheu Giiekenland eu Turkije ongemo
tiveerd zou zijn en de belangen vau an
dere natiën zou bedreigen. Daarom zal de
Engelsche vloot eiken oorlog van Grie
kenland tegen Turkije ter zee beletten,
waarvoor de Engelsche Regeering reeds
instemming ontving van de meerderheid
der groote mogendheden, speciaal van
Duitschlaud.
iu het oog moeten gehouden wordeu. Nooit bij
voorbeeld iemand, die luistert, bij een knoop
van een jas vast te houden; op zoo harden en
scherpen toon te spreken, dat men de gehoor
zenuwen piju aandoet, of op zoo doffen toon, dat
het uiterst moeilijk is n te verstaan. Geregeld
en in goeden stijl te spreken en niet te dikwijls
uitdrukkingen te gebruiken als: „weet ge wel
Begrijpt ge? Herinnert ge u nog wel Hebt ge
het ook gehoord?" enz. Iemand iu de rede te
vallen; te laten zien, dat ge bang zijt in uw
verhaal gestoord te worden en daarom snel voort
te praten; u de woorden uit de keel te laten
trekken, en plotseling een onderwerp aan te
roeren, dat volstrekt niet te pas komt bij het
geen juist gezegd is, dat ziju alle eigen
schappen waarlegen met bizondere zorg behoort
te worden gewaakt.
Eer goed spreker, één die tegelijk leerrijk
eu onderhoudend is, is een ware zegen voor de
maatschappij. De spraak behoort mede tot datgeen
wat den mensch van het dier onderscheidt en
gezelligheid mogelijk maakt. Hij acht het voor
recht een mensch te ziju niet hoog, die de
zorg voor Gods groote gift, de spraak, veronacht
zaamt.
