W E
$o, 082
Donderdag 25 Februari 1886,
u
tldw Jaargang*
1/Verlichting/' en bijgeloof.
1) UI r E 's I, t i).
A J
De veerman van de Kentucky.
2.
^BON.N"SMEHTfc>Pi{IJS
Per B maandeu voor Haarlem I 0,85
Voor de overige plaatsen iu Nederland fr. p. p. 1,—
Voor het Buiteulaud 1,50
Afzonderlijke Nummers 0,06
Uit blad verschil ut
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
B R B A St. Jansstraat Haarlem.
AGITE M.A HON AGITATE.
PEIJS DER ADVEBTENTIÉH
Van 16 rcgeis30 Cents.
Slke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contanï.
Ad ver ten tien worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KOPPERS LAUTtEY
Tot een der grootste vermaken en lief
hebberijen der moderne verlichte» gees
ten, bekoort, zooals men weet, het spotter»
met bijgeloof. Volgens hen verdwijnt het
bij geloof ouder de schitterende stralen van
de verlichte, moderne hoofden» en tiert
het slechts op een godsdieustigeu bodem.
Het tegendeel echter is volkomen waar.
Omdat het met het oog der verlichte»
modernen zoo geschapen staat, dat het
slechts het licht van eene vetkaars kan ver
dragen, zoo gaat het met hen als met de uilen,
die ook den nacht voor lichter en helderder
houden dan den dag. Van tien »verlichte«
modernen zijn er negen, die niet met be
slistheid weten te verklaren, wat bijgeloof
eigenlijk is; verreweg de meesten hebben
er een zeer verward denkbeeld van. Zy
houden voor bijgeloof alles, wat zij met
hunne Termeeude intelligentie of niet
verstaan, of niet willen verstaan.
De verlichten» zijn inderdaad een bijs
ter zonderling volkje. Denken doen zij
zelden, zij zien alleen; zij vragen geen
oordeel aan hun verstand, maar slechts
aan hunne opgevatte meeuing en over-
heerschende neiging. Komt het gelezene
met hun hoogst oppervlakkig gevoelen
overeen, dan is het goed, zoo niet, dan
wordt het onherroepelijk veroordeeld. Hunne
hooggeroemde intelligentie wordt niet ge
raadpleegd. Hun verstand wordt gedwon
gen zich aan de besluiten van hun wil te
onderwerpen. Als Darwin in zijne evolutie
theorie verklaart, dat de koeien, door den
sinds duizenden jaren gekoesterdeu wensch,
de vliegen weg te slaan, hare lange staar
ten hebben verkregen en dat de halzen
der giraffen op gelijke wijze zoo kolossaal
lang werden, omdat deze diereu de bladereu
dir boumeu wenschteu te verorberen, dan
zijn de verlichte koppen in opgetogen
heid, iu verrukking over de »overwiuniu-
geu» der meusckelijke scherpzinnigheid
en over de vorderingen» van de weten
schap. Maar als de Kerk zulk eene won
derlijke ontwikkelingstheorie zoude leeren,
dan, men kan er van verzekerd zijn, dan
zou hen de gal overloopen, uit ergernis
over zulk eeo bijgeloof.Dat het bij het
hert, 't welk toch ook al eeuwen lang het
verlangen zal gehad hebben een sierlijk
langen staart te bezitteu, bij een luttel
stompje gebleven is en dat de hais van de
geit, zelfs na een veelduizendjarigeu har-
teweusch, niet eeuige decimeters langer ge-
F E U ILL E T O N,
Vervolg).
„Wij zijn wel beschouwd, zeer dom geweest,
dat wij nu en dan eeue goede gelegen In: id heb
ben lateu voorbijgaan, wanneer zij zich ons aan
bood," fluisterde Olivier, terwijl hij schuw naar
alle kanten omzag, alsof hij vreesde dat de
boomen, de struiken eu het riet aan den oever
een bespieder konden verbergen. „Ja, ik me n,
dat wij ons een aardig sommetje zouden hebben
kunnen verschaffen, indien wij den eeu of anderen
reiziger, die met een goed gevulden reiszak
hier kwam, daarvan beroofd en hem z-lf voor
eeuuig stom hadden gemaakt. Ik heb veel van
de onverschrokken gezellen van de Ohio en de
Mississippi hoorei» vertellen, die zich op zoo
danige manier schatter, grids wisten te verza
melen eu alle dagen vroolijk eu lustig daarvan
leefden
„Zoo lang tot zij gehangen werden," onder
brak hem zijn vader. „De lynch zat hen dicht
worden is, kan op de wetenschappelijke»
reuzengeesten geen invloed uitoefenen.
Met voorbeeldige berusting gelooveu
zij aan de openbaring der materialisten,
dat de tcetiscli in hetoer-slijk is ontstaan.
Hunne intelligente» grondstelling: »Wat
ik niet zie en niet begrijp, geloof ik niet,»
passen zij slechts toe op zaken, die niet
naar htm smaak zijn. Wat htm bevalt, dat
gelooveu zij, zonder het te zien of te ba-
grijpen. Met helfdhaftigeu ootmoed, eeue
betere zaak waardig, gelooven zij dat de
mensch (als hij bi) geval in het oer-slijk
was blijven steken) van den aap afstamt.
Bewezen is niets, maar het verwantschaps
gevoel is bij hen zoo krachtig, dat zij
ook zonder bewijs gaarne er aau gelooven.
Het instinct moet immers onweerstaanbaar
zijn. Wellicht is het hun ook totaal on
verschillig van waar of van wieu de inensch
komt als hij maar niet vau God komt;
een alwetende, straffende God is nu een
maal eeu gruwel in het oog vau den ver
lichten» moderne.
Sterrenkundigen leeren ons, dat de
planeteu van ons zonnestelsel 8 a 621
millioeu geographische mijlen van de zou
wijderd zijn, en dat zij met verbazende
snelheid om de zou loopen, maar door
eeu zekeren machtigen invloed van de zou
op eeu bepaalden afstand worden gehou
den. Men noemt dit vaantrekkingskracht»
Noch de sterrenkundigen, noch de ver
lichten,» die immers alles zoo goed we
ten, kunnen iets over den aard en de na
tuur van deze kracht verklaren.
Als men aan het einde van eeu koord
eeu ko^el bevestigt eu het andere einde
O o
in de hand houdt en dan de kogel iu een
cirkel roudsliugert, dat heeft men eeue
juiste voorstelling vau dit natuurverschijn
sel. De hand stelt de zon, het koord de
aantrekkingskracht eu de kogel den pla
neet voor. Dat de kogel niet wegvliegt,
is iu dit geval zeer begrijpelijk; liet koord
houdt de kogel vast. Tusscheu du zou
en de planeten bevindt zich echter zoo'u
handtastelijke verbiudiug niet, tenminste
men heeft er nog geeue gevondenofschoon
de materialisten reeds lang met voor-
beeldigeu ijver er naar zoekeu. Deze aan
trekkingskracht is dus eeue onzichtbare,
<reheime kracht. En deze onzichtbare kracht
O
nu, die door de zon op zoo verbazend
grooten afstand wordt uitgeoefend, lateu
de »verliohte« lui met liefde gelden en ne
men de leer daarover uit de haud der
sterrenkundigen geloovig aan. Maar als
op de hielen en Lgde hun gezwind den strop
om den hals, wauneer men ze iu handen kreeg.
Ik heb meer dan eens de geraamten van die stoute
gezellen aan de boomen zien bengelen, wanneer
ik langs de oevers van (le Mississippi dwaalde.
Om de waarh id te zeggen, bij het zien van dit
afgrijselijk sein uwspel on znik mij de mo.ff, om
mij bij de bende vau den hoofdman Hunt aan te
sluiten, ofschoon ik hun handwerk voor e-.n der
winstgevendste der wereld hield."
„Als men de zaak met wijs beleid en voor
zichtigheid doet, is dat ook werkelijk het geval.
Hoe vele lieden verdwijnen er niet jaar iu jaar
uit spoorloos in de wildernis, zonder dat er
een haan naar kraait? Wie kunnen bewijzen, dat
wij iemand uitgeplunderd en zijn lijk in den
stroom geworpen hebben?.... Ha! wanneer er
op het oogeiiblik iemaiul v. rscheeu, met eenigo
honderden dollars in den zak, die ons voor al
tijd uit den nood zoude kunnen helpen
Ik beu niet voornemens om van het rooven
een handwerk te maken, gelijk (le gezellen van
de Oh o en de Mississippi; m iar ik wenschte
wel, dat een gelukkig toeval ons zulk eeu buiten
kansje toevoerde, ons uit dezen ellendigeu toe
stand verloste en dat wij iu de nederzettingen
men het durft te wagen van de kracht
Gods te spreken, die door het Heelal re
geert, dan komt op staandeu voet de in
telligentie» der verlichte» lieden daar
tegen op, omdat er volgens beu geen verbin
ding kan bestaan tusscben God en de ver-
wijderde punten van het Heelal. Het mo
tief, waarop hier de intelligentie der ver
lichten» tegen de kracht van God opposeert,
ginds echter niet tegen (1e aantrekkings
kracht, is dit: »Het is den verlichten»
totaal onverschillig, wie de planeten vast
houdt, eu wie door het Heelal werkt, als
God er maar niet bij is. God kunnen ze
nu eenmaal uiet uitstaan.De verlichten
gelooven alles, wat hun bevalt, al is het
nog zoo dwaas en ongerijmd; zij verwer
pen alles wat hun mishaagt, al is het nog
zoo logisch, nog zoo begrijpelijk eu ver
staanbaar; hun wil alleen beslist, hun
verstand speelt de rol van een hand
langer.
Het allerbespottelijkst bijgeloof echter
leggen ze aan den dag bij hun verstand,»
waarmede zij alles willen vatten eu be
grijpen en zij bemerken uiet eens, (le
dwazen, dat hun beetje verstand als middel
reeds in geeu verhouding meer staat tot
de grootheid der werkiug, die zij verwach
ten, namelijk: de kennis van alle dingen.
Bij den Duitschen Bonesraad is inge
komen een wetsontwerp, volgens hetwelk
kunstboter voortaan alleen onder nadruk
kelijk eu in 't oog loopende aanwijzing
als zoodanig mag worden te koop aange
boden en verkocht.
Da leiders der socialisten-partij te
Londen hebbeu eeue vervolging ingesteld
tegen Punch, die, iu zijn jougste nummer,
Hyndman, Burns en Champion afbeeldde
hangende aan een paal, met de tong uit
den moud, eu voorts tegen 'llu Morning
Post, die de justitie aauspoorde, de straf
der geeseliug toe te passeu op de socia
list! che raddraaiers.
In het Zeemanshuis Sailors Institute)
te Shadwell (Londen) werd dezer dagen
eene vergadering gehouden vau belangheb
benden, om. tegen bet aanstellen vau vreemde
zeelieden in plaats van Eugelsciien te pro-
testeeren. Na een zeer langdurig debat,
waaraan matrozen, stokers eu anderen
deelnamen, werd eenparig de volgeude mo
tie aaugeuomen: »Deze vergadering van
Britsche zeelieden eu stokers protesteert i u
van het Westen etne kleine hoeve zouden kun
nen koopen, om in (le toekomst geuoeghjk te
kunnen leven. Ik zi,; anders geene mogelijkheid
inetr om aau geld te komen."
„Ik ook niet," knorde de oude. „Bij den
duivel! zoo moge er dan een verschijnen en
zijn ongeluk te gemoet snellen. Ik ben vandaag
meer dan ooit gestemd om een moordaanslag te
volvoeren."
Op dit oogeublik klonk er van den overkant
der ri itr een duidelijk ballob, en de langge
rekte roep: „Haa! over!"
Vader en zoon, zoo plotseling uit hunne moord
zuchtige plannen en overpeinzingen gewekt, zagen
bevreemd op en bemerkten eeu man, die een
bruin paard aan de hand hield en aan de overzij
op en neer liep. De ruiter was zonder twijfel
pis aa: gekomen, daar weinige minuten te voren
nog niets te zien was, toen Olivier een oogslag
op" don boschrand van den tegenoverliggendeu
oever had geworpen.
„Onze wenscheu schijnen eerder vervuld te
zullen worden dan wij we! dachten," mompelde
Sutter verbaasd. „Daar loopt er een in de fuik,
die ons uit den nood redden zal, ten minste
als hij goed van geld is voorzien."
den tegenwoordig te Loudeu en iu andere
steden van het Rijk heersehendeu gedruk
te» toestand der reederij, tegen het aan
stellen van buiteulauders ten uadeele van
Britsche zeelieden, waardoor houderdeu
van dezeu thans noodlijdend op straat
wordeu geworpen eu buiten staat zijn om
werk te vinden.»
De socialistbche volksvergadering in het
Hyde-park, Zondag-uatniddag gehoudeD,
werd door eeu 20,000 personen bijgewoond.
De socialistische raddraaiers, ook Burns,
spraken van drie karren de menigte toe. Van
elke kar wapperde eeue roode vlag. De
sprekers uoemdeu zich revolutiounaire werk
lieden, eu betoogden dat deze reusachtige
beweging op bloedvergieten zou uitloopeu,
indien de Regeering den maatschappelijken
toestaud der arbeidersklasse niet verbeterde.
Er werden resolutiën aangenomen, strek
kende om de Regeeriug te laken wegens
liet niet goedkeureu van openbare wer
ken ten behoeve der werkeloozeu, en tot
aaubeveling eeuer beperkiug vau de werk
uren tot 8 iu het etmaal. De bijeenkomst
duurde een half uur. Daarna werden de
karreu naar een andere plek getrokken,
eu Burns begon de menigte opnieuw toe
te spreken. Toeu echter deed de beredeu
politie eene charge, en nam de kar van
Burns iu bezit, waarna de menigte zich
verstrooide.
Bij het terugkeeren uit het Hyde-park
begou het gepeupel glazeu iu te werpen,
eu trachtte de Parliament-3treet, waar de
miuisteriëu gelegen zijn, binnen te drin
gen. Dit werd echter door de politie ver
hinderd. Bij de Westmiusterbrug, waar het
janhagel werd versterkt, ontstond eene ern
stige botsing; veusters werden ingeslagen eu
andere baldadigheden uitgericht. Ten slotte
veegde de politie de straat schoon en nam
talrijke belhamels gevangen.
Eeuige Parijsche handelaren had
den eergisteren eeue meeting belegd, om mid
delen te beramen, waardoor aau de tegen
woordige crisis te gemoet kon gekomen
worden.
Eene beude anarchisten stroomde echter
de zaal iu eu belette de sprekers het woord
te voeren. Met de kreten: »Le?e de anar
chie! Leve de Commune!» en gefliit, werd
ieder, die niet tot de indringers behoorde,
belet aau het woord te komeu. Eindelijk
werd de vergadering, met zulk eeu nut
tig doel belegd, veranderd iu eeu Poolschen
landdag op auarchistischeu grondslag.
Du Spaausche Gaceta te Madrid, be-
,,Hij ziet er wel naar uit, bemerkte Olivier
//Als bij alleen is en geeue vrienden bij zich
kteft, zoo veronderstel ik wel, dat hij spoedig
van alle levenszorgen ontlast zal zijn. „Oho, wij
komen," riep hij uit alle machr, terwijl hij
de handen bij wijze vau eeu spreektrompet aau
den mond bicld. Hij haalde de lange, zware
riemen uit het blokhuis eu ging naar de boot,
die zijn vader iutusschen had losgemaakt. De
beide mannen stapten iu en roeiden snel over
den stroom. Toeu zij de overzij bereikt hadden,
bemerkten zij, dat de vreemdeling eeu beschaafd
man met een innemend uiterlijk was, wiens nette
kleeding welgesteldheid verlaadde.
„Nu, ik zie tot mijn genoegen, (lat het vier
nog bestaal," z-ide de jeugdige vreemdeling,
terwijl hij iu de boot stapte en het paard dat
zwemmende de overtocht moest maken, aau dt u
achtersteven vastbond, „lil Waynesburg zeido
men" dat men hier niet meer overgezet kon
worden eu ik had er mij reeds op voorbereid,
dat ik met mijn paard zwemmende den overtocht
moest maken."
Wordt vervolgd.)
