NIEUWE
No. 983.
Zondag 28 Februari 1886.
11de Jaargang.
Het recht der Kerk op
de School.
BUITENLAND.
®fi#
14 ifiLiMscii rnmn
ABOHHEMENTSPB IJ S
Per 3 maanden voor Haarlem f 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,
Voor het Buitenland 1,50
Afz ïtiderljjke Nummers 0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
AGITE MA HON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIËH
Van 16 regels 30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrjjdug
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KUPPERS 1AUSET.
De Kerk heeft eeu Goddelijk recht op
de school. Het is eene Katholieke leer
stelling, dat de Goddelijke Stichter van
onzen Godsdienst aan de Apostelen, met
Petrus aau de spitse, de geopeubaarde waar
heden des heils als eeu geloofsschat heeft
overgedragen, met het zeer stellige bevel,
dezen geloofsschat aan alle volkeren dei-
aarde mede te deelen. Het i3 eeu dogma, dat
de Goddelijke Stichter voor het onver-
valschte behoud en de ouvervalsehte rnede-
deeliug dezer waarheden des heils aau zijne
leerlingen, aau de Apostolische leerschool,
op bovennatuurlijke wijze den bijstand van
deu H. Geest heeft beloofd en geschonken.
Het is voorts eeue leerstelling, dat deze
Apostolische leerschool voortbestaat in den
Paus te Rome, als rechtmatige opvolger van
Petrus en in de met deu Roomschen Paus in
gemeenschap zijude Bisschoppen, als recht
matige opvolgers der Apostelen. Tot deze
Apostolische leerschool werden door deu Hei
land de woorden gesproken:»Gaat eu ouder
wijst alle volken. Wie u hoort, hoort mij.«
Dat is dus geeu vaag en onbepaald stelsel,
neeu! dat is eeu door deu Verlosser der
menscheu zelf verkondigde Goddelijke waar
heid. »Onderwijst alle volken!Dus niet
slechts volwassenen, maar ook de jeugd,
de kinderen, die een integreerend deel uit-
makeu van elk volk. De Katholieke Kerk
dwingt niemand, zich bij haar aan te slui
ten, haar te hooren. Wie echter uit vrijen
wil tot hare leden behoort, die heeft de
heilige plicht, in deze Kerk het onfeilbare
leergezag door den Heiland in zaken des
Geloofs vastgesteld, te erkennen en te eeren.
De Kerk heeft dus het volste recht van de
huisgezinuer, welke met haar in verband
staan, te eischen, dat de kinderen niet
slechts in het bereik van het huis christe
lijk worden opgevoed, maar dat die kinde
ren ook Katholiek onderwijs genieteD, want
alleen de Katholieke Kerk bezit de midde
len brave Christenen en degelijke burgers
voor den Staat te vormen. Wereldlijke
macht kan dit leerambt, der Kerke door
haren Stichter geschonken, beperken of be
moeilijken, de Staat kan eischen dit recht
op de jeugd voor zich zelf te behouden,
maar op deze moeilijkheden zal slechts één
antwoord kunnen gegeven worden, dat
Pius IX z. g. herhaalde malen gaf en dat
Leo XIII niet anders geven kan, eeu ant
woord, dat steeds op de lippen zal liggen
van alle Katholieke Bisschoppen, in alle
tjjdeu eu van alle lauden, het antwoord:
non possumns, wij kunnen niet. Wij kuu-
FEUILLETON.
De veerman van de Kentucky.
Vervolg
„Wij zijn ook niet van plan, mijnheer, hier
nog langen tijd te blijven wonen," zeide de
oude Sutter. „Alle verkeer heeft zich naar den
nieuwen straatweg in hel Noorden verplaatst,
zoodat hier weinig meer te verdienen valt. Ik
denk dat gij de laatste reizigor zijt, dien wij
zullen overzetten."
„Dan verheugt het mij inderdaad, dat ik nog
ter rechter tijd ben gekomen," merkte de vreem
deling lachend aan. //Ik moet mij haasten om
naar Marysville te gaan, waar overmorgen eene
negerveiling plaats heeft. Daarom neem ik der.
kort-ien weg door het land."
Bij deze woorden zette hij zich gemakkelijk
op zij' e bank neder, en het scheen den beiden
varenslieden loe, alsof zij op hetzelfde oogenblik
een zacliteu metaalklank boorden, waarschijnlijk
voortkomende uit den goedgevulden geldbuidel in
de zakken van den vreemdeling. Deze verleide-
nen geen afstand doen van het door God
ons opgedragen leeraarsambt, wij kunnen
de hand niet leeuen, als wachters van de
Kerk, hare levensaderen helpen af te binden.
Maai de Kerk heeft ook een historisch
recht op de School. Het lag in deu aard
der omstandigheden, dat de opvoeding der
Christelijke kindereu tot in de derde eeuw
hoofdzakelijk eene huiselijke bleef. Doch
hoe meer zich de Godsdienst vau het Kruis
op aarde uitbreidde, hoe grooter het getal
der huisgezinnen werd, die zich vau gau-
scher harte en iu alle oprechtheid bij de
Kerk aansloten en hoe duidelijker en ze
kerder de Godsdieust als het voortref
felijkste ontwikkelings- en beschavingsmid
del voor het meuschelijk hart, als het
ouverdelgbare fundament van eeue waar
achtig veredelende opvoeding zich betoonde,
des te beter beseften de ouders, het
geen zij aan de onsterfelijke zielen hunner
kindereu verschuldigd waren, en des te
levendiger werd de wensch der ouders, hunne
kinderen aan de zegenrijke en heilvolle
opvoeding der jonge, heerlijk ontluikende
Kerk toe te vertrouwen. Met innige
dankbaarheid werd de toegereikte hand
der Kerk aangevat, waardoor aan het
Goddelijk bevel nog de wensch der Christe
lijke familie werd gevoegd, eu beide factoren
bevorderdeu de scheppende werkdadigheid
van de siuds eeuwen toenemende verdien
sten der Kerk op't gebied vau het Chris
telijk onderwijs.
De geschiedenis der school mag inder
daad eene voortgezette lofrede op de Ka
tholieke Kerk worden genoemd. Zij was
het, die het kiud, dat door het heilig Doop
sel haar pleegkind was geworden, door ge
bed, onderricht in deu Godsdieust en in
de gewijde geschiedenis tot God leidde,
die iu het teeder gevoelige kinderhart, het
zaad strooide, opdat het zou opgroeien in
een hoogere en bovenzinnelijke wereld, die
het onderwijs iu den Godsdienst als de kern
en het fundament van alle onderwijs be
schouwde eu dit onderwijs vruchtbaar maakte
door het te verbindeu aan het openbare
religieuze leven. Zij was het, die iu de
Christelijke oudheid voor de opgroeiende
kinderwereld de Christelijke volksschool
stichtte en onderhield. Zij was het, die
zoo langen tijd in hare Katecheten-scholen
de mannen vormde, aan welke zij het on
derwijs der jeugd toevertrouwde. Wij wij
zen op de Katecheten-school vau Alexan-
drië, die reeds in het jaar 180 na Christus'
geboorte bestond eu in welke ook Clemens
en Origines werkten. Wij noemen de school
van deu h. Martinus, die aan het klooster
vau Tours verbonden was; wij herinneren
lijke klank drong hun door merg en been cn
rijpte hij hen de misdadige gedachte tot een
vast besluit. De passagier moest toch naar
Marysville op eeue slavenverkooping; het leed
dus geen twijfel of hij moest ruim van geld
zijn voorzien.
De oude Sutter wierp zijn zoon, bij het hoo
ren van dien metaalklank, een veelbeleekenenden
blik toe, welken deze op dezelfde wijze beant
woordde, terwijl hij het zware vaartuig met een
forschen stoot op den siroom deed voortglijden.
„Het is hiel een buitengewoon eenzame streek,"
vervolgde de vreemdeling, toen zij ongeveer het
midden der rivier haddon bereikt. „Ora twee
uur van nacht reed ik van de hoeve, waar ik
overnachtte, en tot nu toe omstreeks tien uren
in den morgen ontmoette ik g en levende ziel."
„Ja, het is hier inderdaad zo:r eenzaam,"
hernam de oude, terwijl hij voor eeu oogenblik
de riemen liet rusten en zijn zoon strak aanzag,
die dat voorbeeld volg le. „Lk geloof, mijnheer,
dat gij op den anderen oever ook geen levend
mensck meer zult ontmoeten."
„Dat is vast en zeker," riep Olivier, zich
sterk voorover buigende, en een lang blank
mes uit zijn zak halende, stiet hij dit, sneller
aau Justiuus den Martelaar, aau Bene-
dictus van Nurcia, aau Bonifacius, Aarts
bisschop van Mainz, als Stichter der Chri ;-
telijke scholen iu Duitschlaud. Wij wijzen
op de inrichtingen voor de opleiding van
Geestelijken, waaraan meestal scholen voor
lager onderwijs waren verbonden, wij her
inneren aau Lodewijk den Vromen eu aan
zijn bevel dat bij kathedralen, kloosters
en domkerken scholen moesteu verbonden
worden; wij noemen de scholen te Utrecht,
Parijs, Metz, Reims, Bremen, Hildesheim,
Halberstadt, Maagdenburg, de kloosterscho
len te St. Gallen en Trier, de scholen der
Dominicanen, Franciscanen en Benedictij
nen, die hunne werkdadigheid over Frank
rijk, Engeland, Ierland en Schotland ver
spreidden. Wij vermeldeu de zorg voor de
opvoeding der vrouwelijke jeugd, waaraan
zich de ledeu der orde vau de h. Eliza
beth wijdden, eeue orde gesticht door de
h. Elizabeth vau Thuringen. Ziedaar een
gedeelte van de werkzaamheid der kerkelijke
organen op het gebied vau het ou
derwijs iu den tijd welke de zoogenaamde
hervorming vooraf ging, in den tijd der
middeleeuwen, wtlke periode men zoo gaarne
als dom, duister, onbeschaafd en wreed
uitmaakt, maar van welke Raumer iu zijne
Geschiedenis der lloheustaufeu zegt: »de
stichting en de instandhouding der scho
len hebbeu wij uitsluitend aau de Geeste
lijkheid te dankeu.t Voorwaar een heerlijk
getuigenis van dien Protestantschen Staats
man en geleerde, die zeker de stelling
liever geene dan zulke scholenniet heeft
aangenomen
Slaan we nog eeu blik in het tijdperk
na de hervorming, dau zien we daar de
scholen der Benedictijnen, der Piaristeuder
Jezuïeten, der Ursulinen en der Schoolzus
ters. Heeft dus de Kerk een historisch recht
op de school? Is bet verwijt, dat de Kerk
de beschaving, de ontwikkeling vau het
volk heeft verwaarloosd, gerechtvaardigd of
niet? Is de bewering dat de Kerk niet iu
de school thuis behoort, waar of niet? Ts
het billijk, wij willen het gevraagd hebben,
is bet rechtvaardig de Kerk te verjagen
van een gebied, waarop zij zulk eeu rijken,
geestelijken zegen voor de menschheid heeft
verspreid?
Eu welke plichten heeft nu in onze da
gen, nu men God eu Godsdienst uit de
School heeft gedrongen, het Christelijk
huisgezin? De plicht om thans, meer dan
ooit, zorg te dragen voor eeue christelijke
opvoeding eu godsdienstig onderwijs in het
huisgezin.
Vau de lippen der moeder leert het
kleine kind de eerste woorden stameleu,
dan de gedachte, den j rngen vre mdeliug in de
Z1^D,ze viel van de baak op den bodem
van het vaartuig en blies bijna oogenblikkelijlc
den laatsten adem uit.
Het is gedaan," sprak da moordenaar koel
bloedig, terwijl hij een stuk zeildoek over het
lijk wierp. Nathannel Suitor zag opmerkzaam
naar alle zijd n om. Er lieerschte eene pl ch-
tisje suite in de natuur. Alleen de rivier schoot
klaterende voort, de boomtoppen aan den
oever rnischtan zachtkens bewogen door een
zoel windje eu hoog in de lucht vloog met
naar gekras een zwerm kraaien naar het nabu
rige bosch.
„Niemand heeft het kunnen zien," bromde
de oude vergenoegd voor zich heen. „Op mij a
woord, ge hebt het er goed afgebracht, jongen.
Nu zullen wij do boot laten drijven en naar (la
dollars zien. Hij schoof het zeildoek een weinig
terug en doorzocht mat gretigheid de zakken
van °den vermoorde. Spoedig vond hij eene beurs
met zilvergeld gevuld en die ook een kleine
rol goudstukken bevatte. „Sapperloot," zeide hij
met een satausehan grijnslach na eene vluchtige
schatting, „dit kan wel 900 a 1000 dollars zijn.
leert het de zoete namen vader, moeder
spreken; vau deze lippeu moet het ook de
eerste gebedeu leeren, moet het ook het
eerste onderwijs genieten iu deu Gods
dienst en iu de gewijde geschiedenis. De
Catechismus moet weder het familieboek
wordeu iu elk Katholiek huisgezin, niet
slechts opdat de Christelijke ouders, hetzij
ze behooreu tot de burgerklasse, hetzij ze
iu de hoogere stauden zijn geplaast, zich
meer eeu meer bekwameu in de kennis
van den Godsdieust, maar ook opdat zij
iu staat ziju, zeiven als Godsdienstleeraars
voor hunue kiuderen op te treden. Ver
volgens zal het geleerde practiscb moeteu
toegepast wordeu eu zullen de ouders iu
het vervulleu vau alle godsdienstige plich
ten, gedachtig aan het spreekwoord:* woor
den wekken, voorbeelden trekken,noodza
kelijkerwijze steeds het goede voorbeeld
moeten geven.
Ziedaar de taak der Christelijke fami
lie, thans meer dan ooit vau gewicht in
onze goddelooze periode. Als wij uit de
bladeu der kerkgeschiedenis vernemen, hoe
de ouders in de Christelijke oudheid, aan
hunne kinderen leerzame gedeelten uit de
h. Schrift en hoofdstukken uit de geschriften
der h. Vaders eu Martelaars voorlazen, hoe
zij met hen de graven der bloedgetuigen, de
godsdienstige vergaderingen, de armen, de
zieken eu gevangenen bezochten, hoe zij
hunue kleiuen in het gebed oefenden, voor
waar dan moet ons hart tot weemoed worden
gestemd, als wij de heideusche opvoediug
aanschouwen, die in vele z. g. Christelijke
familiëu aau de kindereu wordt gegeven.
Mochten derhalve de Katholieke ouders
hunne opvoeding-oplicht beter begrijpen eu
door hun onderricht, door hun voorbeeld
de kinderen opvoeden tot degelijke Katho
lieken, die trouw zijn aau het Geloof eu
niet tot karakterlooze menschen, die, op
gaande iu het materialisme, nu rechts dan
links zwenkeu, al nadat de wind waait. Iu
een woord: laten we allen in den staat waar
in de Voorzieuigheid ons heeft geplaatst
het onze doen, dau zal de Almachtige ter
rechter tijd ook het zijne doen, met zijn
ouwaardeerbaren zegen eu zijne onmisbare
hulp.
Iu het Pruisische Huis vau afgevaar-
d'gdeu is de beraadslaging voortgezet
over het ontwerp betreffeude het benoe.
meu vau volksonderwijzers, enz. in de
oostelijke provinciën. Ten slotte heeft
het Huis het ontwerp verzonden aau eene
bizondere commissie.
HmOlivier, nu hebben wij wezenlijk onzen
geluksdag gehad."
De zoon beroofde intusschen hel lijk van
de wapenstwee pistolen en een fraai ines
verklaarde hij voor goeden prijsverder nam hij
het zilveren horloge van den doode en een zijden
halskoord, waaraan een medaillon hing, dat
eene haarlok bevatte. Eene brieventasch met
papieren werd niet gevonden, en evenmin eeuig
stuk, dat omtrent naam eu herkomst van den
vermoorde eeniga opheldering had kunnen geven.
Na hun slachtoffer geheel uitgeplunderd te
hebben, beraadslaagde net onmenschelijke paar
over de beste wijze om er zich van te ontdoen.
Een graf op den bodem den rivier moest hun
natuurlijk als het geschikste daartoe voorkomen.
Zij wikkelden nu het ontzielde lichaam in het
oude zeildoek, bezwaarden het met ecnige
groote steenes, die in het vaartuig als hallast
dienst deden eu benden er een stevig koord
om, zoodat het onmogelijk los kon gaan. Daarop
lieten zij den dooden passagier in het water zin
ken, dat zich borrelend over den iast sloot en
daarmede de ontzettende misdaad in zijn schoot
verborg.
(Wordt vervolgd.)
