N I E U W E
No. 1008.
Donderdag 27 Mei 1886.
11de Jaargang.
Strijd en Overwinning.
BU1TE NLAND.
A
Wat er zoo al verloren gaat.
ABON1TEMENTSPBIJS
Per 3 maanden voor Haarlemt 0,85
Voor de overige plaatsen in .Nederland fr. p. p. 1,
Voor het Buitenland j> 1,50
Afzonderlijke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
mm
V: M
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
AGITE MA NOU AGITATE,
PRIJS DER ADVERTENTIÉH
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentie n worden uiterlijk Dinsdag- en Vrjjdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KUPPERS I.AUE1T.
Vervolg en Slot.)
Te vergeefs had men in de middeleeuwen
getracht het eerste fuudamenteele gebod
van het Christelijke leven, het gebod der
liefde, te ontzenuwen. In den nieuwen
tijd trachtte men het tweede fundameu-
teele gebo I, het gebod der zelfverlooche
ning te verdriugeu. De Christelijke zelf
verloochening nu openbaart zich hoofd
zakelijk in de versterving des vleesches en
in do gehoorzaamheid des geestes, de
pilaren en het beschermende dak der
Kerk. Hiertegen werden in den nieuwen
tijd de aanvallen gericht. Twee gedrochten
kwamen te voorschijn, die pilaren en dak
trachtten te vernietigen, Deze beide ge
drochten zijn: de liervonuing« en het
liberalisme; het eerstgenoemde een voort
brengsel der zestiende eeuw, liet laatst-
O
vermelde een product vau den nieuwen tijd.
Het Protestantisme, of de zoogeuaamde
hervorming, 't welk in de zestiende eeuw zijn
aanval richtte op de Katholieke Kerk,
verklaarde, dat de versterving des vleesches
onnoodig, overtollig, ja zelfs schadelijk
is. Rechtvaardiging slechts door het
geloof* was het wachtwoord der hervor
mers en ah variaties op dat thema de
creteerde meu opeulijk:« zondig er maar
dapper op los, de meusch is en blijft een
zoudeuknecht. Weg met het coelibaat!
Weg met de Mouuiken!« enz. enz.
Dit zedebederveud streven der reformatie,
dezen stormmarsch der hel tegeu Christe
lijke tucht en zeden, weerde de Kerk hoofd
zakelijk af door het algetneene Concilie
van Treute in de jaren 15451563. Het
Concilie onderzocht in 25 zittingen de
leer der hervormers betreffende de erfzonde,
de rechtvaardiging, de Sacramenten, de
H. Offerande der Mis, het Vagevuur, de
vöreeriug der Heiligen en den Aflaat en
stelde met bewonderenswaardige duidelijk
heid de Katholieke leer daar tegenover.
Het veroordeelde de zedenbedervende dwa
lingen der hervormers, eischte eu bevorderde
o
de Christelijke versterving, beschermde het
coelibaat, hervormde de kloosters eu her
schiep het gansche Christelijke leveu.
Na meermalen door oorlog en pest
genoodzaakt te zijn geweest de zittingen
te staken, werd het Concilie in het jaar
FEUILLETON.
'tls misschien de moeite wel waard eens na
te gaan hoeveel zaken er in het dagelijksch
leven verloren gaan, of, als onbruikbaar beschouwd,
door ons worden weggeworpen. Veel, dat door
ons niet wordt geacht, heeft toch groote waarde,
't Is nog niet lang geleden, dat de jagers op
de prairieën aan de rivier La Plata het vleesch
der runderen, die zij om de huid en de hoorns
te verkrijgen, doodden, lieten liggen, totdat de
groote scheikundige Liebig leerde, dat dit vleesch
beter kon gebruikt worden. De scheikundigen
leggen er zich op toe allen mogelijken afval tot
gebruik diensiig temaken, maar wij Europeanen
bekommeren er ons niet om wat op de 200,000
vierkante mijlen van ons dierbaar werelddeel
verloren gaat. En toch, om iets te noemen, hoe
groot zou de waarde wel zijn van de tabak, die
in den loop van een jaar op den ganscben
aardbodem wordt weggeworpen Het verlies
van de kurken is ook niet gering, evenmin dat
van tin. O.dangs heeft iemand het bladtin ver
zameld van alle wijnflesschen, welke hij op eer
lijke wijze kon meester worden. Hij smolt het
tot een klomp en deze woog een kilo. Natuur
lijk beeft hij het verzamelen van die stof niet
lang volgehouden; 'tbegon hem spoedig te
vervelen. En dit is bij de meeste menschen
ook het geval. Niemand acht het de moeite
1563 gesloten. 255 Kerkvaders, waaronder
25 Aartsbisschoppen en 168 Bisschoppen
uit alle streken der Christenheid, onder
schreven de decreten eu verhandelingen
van het Concilie. Grootseh en belangrijk
was dit Concilie zoowel terzake van de
uitstekende geleerdheid en vroomheid der
aanwezige Kerkvorsten, als wegens de
vele door hen uitgesproken beslissingen.
Nog nimmer had een Concilie besluiten
in zoo grooteu getale genomen. Werd
ook door d ingrijpende en heilvolle werk
zaamheid vau het Concilie het Protes
tantisme niet zoodanig overwonnen, dat
het ophield te bestaan, toch werd er tegen
zijn woesten voortgang een kolossalen dam
gelegd. Wij hopen en bidden vurig, dat
alle Protestanten weldra wederom iu deu
schoot der Katholieke Kerk, de eeuig
ware, mogen terugkeeren.
Het tweede gedrocht was het liberalisme,
eeu zoon van het Prote ffautisme. liet
trachtte in deu nieuwen tijd de gehoor
zaamheid af te schaffen. Het liberalisme is
waarlijk eeu gedrocht, dat, zoo het mocht
zegevieren, niet alleen de Kerk, maar ook
de gansche menschheid zou te groude rich
ten. Het moderne liberalisme begou met
de Fransche revolutie; zijn glanspunt heeft
het in onze dagen bereikt, waar het in
vele landen als gekroonde revolutie op
treedt. Het doel en streven van het heden-
daagsch liberalisme is: omverwerping van
het bestaande recht en ophitsing tegen elk
wettig gezag, verwoesting van troon eu
altaar, de invoering van republiek en hei
dendom. En om dit doel te bereiken, heeft
het alle middelen veil; zijn liefste midde-
leu zijn: leugen, laster, terrorisme in de
Kamers, sameuzwering iu de loges en ge
heime genootschappen, slechte pers, zede-
bederf enz. enz.
Het liberalisme te bestrijden is de te
genwoordige taak der Katholieke Kerk. De
kamp is heet, de hel strijdt wanhopig,
maar ook de Kerk strijdt dapper en moe
dig. Reeds in het jaar 1864 veroordeelde
zij het liberalisme door den zoogenaamden
Syllabus; doch haar voornaamste wapen
in dezen strijd is wederom eeu Concilie,
namelijk het Vaticaausche, 't welk iu het
jaar 1869 door den toenmaals glorievollen
Paus Pius IX in tegenwoordigheid vau
800 Prelaten uit alle deelen der wereld
waard zieli met iets dergelijks bezig te houden
en zoo ontstaat dan het verlies. Als ietier in
woner van Europa zich ten taak stelde, al het
bladtin, dat hom onder de hand komt, te ver
zamelen, dan zou men zien, wat die verzame-
liug opleverde, 't ls nog zoo heel lang niet ge
leden, dat de Duitsche kunstschilders hunne
ledige verftubes, die in den regel worden weg
geworpen, verzamelden en eene groote vaas ervan
lieten gieten, welke zij den Duitschen Kroon
prins als een geschenk aanboden.
Wij hebben slechts een paar voorbeelden aan
gehaald, waaruit daghelder blijkt, dat het ver
lies op allerlei gebied ontzettend groot is. Nog
treuriger staat het geschapen met hel verlies,
't welk men kan vermijden, door meer zorg bij
het gebruik van vele artikelen aan te wenden.
Wat onder anderen aan brandstoffen en voedings
middelen verloren gaat, moet enorm zijnéén
voorbeeld is voldoende om te bewijzen, hoe in
dit opzicht de wetenschap steeds verbetering
brengt. Twintig jaren geleden gebruikte men
tien pond steenkolen voor elke paardekracht
eener stoommachinethans is men door naden
ken in de techniek zeer vooruit gegaan eu het
verbruik van kolen is nu tot twee pond per
paardekracht gedaald, dus op een vijfde gedeilte
van vroeger.
Scheikundigen beweren, dat het verlies van
levensmiddelen in onze keukens belangrijk is,
dat b. v. de beenderen bijna evenzooveel voe-
werd geopend. Het Concilie heeft aan het
verderfelijke liberalisme op theologisch ge
bied een einde gemaakt door de onfeil
baarheids-verklaring van het Opperhoofd
der Kerk. Nadat in zes maanden vier
openbare zittingen gehouden en twee
Constituties de fide en de primatu uitge
vaardigd waren, werd het Concilie tenge
volge van tijdsomstandigheden verdaagd.
Wij Vertrouwen eu bidden, dat het spoedig
in gunstiger tijdperk zijn werk moge her
vatten, teneinde het verderfelijke liberalisme
op elk gebied te overwinnen eu de wereld
tot de verschuldigde gehoorzaamheid en
tot God terug te voeren.
Zoo heeft de Kerk ook in den nieuwen
tijd de aanvallen afgeweerd en met- vurigeu
ijver, opofferende liefde eu toewijding hoofd
zakelijk de Christelijke tucht eu moraal en
het recht vau het gezag verdedigd. Men
wilde ook iu den nieuwen tijd de Kerk
overweldigen, maar zij staat vaster eu ster
ker dan ooit. Hare verwoedste vijanden
staan vol bewondering voor hare heerlijke
eenheid. Nog nimmer is de band der liefde,
die de geloovigen met hunne Herders, de
Priesters met de Bisschoppen, de Bisschop
pen met het algemeeue Opperhoofd, den
Paus, verbindt, zoo iutiigeu vast geweest,
dan in onze dagen. Is de wereldlijke macht
vau deu Paus verminderd, de geestelijke
daarentegen is aanmerkelijk vergroot. De
hel wilde ook in den nieuwen tijd de leer
der Kerk vervalschen, maar iu stee daar
van werden hare leden meer eu meer van
de waarheid doordrongen. Daarvan getui
gen de vele uitstekende theologen uit deu
nieuwen tijd als, om slechts eeuigen te
noemen: Canisius, Salmerou, Molina, Ca-
rolus Borromeus, Bolaudus, Bossuet, Fene-
lou, Bourdaloue, Massillon, Alfonsus van
Liguori, Beuedictus XIV, Overberg, Cha
teaubriand, De Maistre, Moutalembert, La-
cordaire, Dechamp, Ketteler, Wiseman en
vele anderen.
Van de nog levenden onderscheidt zich
op bizondere wijze de Heilige Vader, Paus
Leo XIII, zelf eeu groot geleerde, en eeu
ijverig bevorderaar van kerkelijke weten
schap.
De hel wilde ook in den nieuwen tijd
aan de Kerk de beste leden ontrooven,
maar in plaats daarvan kwamen de grootste
Heiligen uit haar te voorschijn zooals
dingwaardo hebbeu als het vleesch, dat er
aanzit. Als men ook, zonder t geuover die ge
leerden aanmatigend te zijn, kan beweren,
dat dit //bijna" zeer rekbaar is, zoo mag toch
worden geconstateerd, dat in elk geval de hoofd
zaak juist is en niet zonder grond hebben de
Eranschen den roem het zuinigst te kunnen
koken, omdat zij altijd een ketel boven het vuur
hebben, waarin al wat er over blijft wordt
bewaard. De grootste verkwisting van voedings
middelen is echter die, welke uit de onma
tigheid ontstaat, want deze brengt verlies aan
en tevens schade
De meeste Europeanen eten te veel. Er zijn
menschen, die om zoo te zeggen nimmer
werken en toch zooveel spijs verorberen als ten
groote polderjongen, die dagelijks zoo en zooveel
grond of zand verplaatst. Veel gaat er aan licha
melijke kracht verloren,maar nog oneindig meer
aan mechanische. De warmte, welke de
zon ons geeft zal ongetwijfeld eenmaal op eene
wijze worden dienstbaar gemaakt, waarvan wij
nu nog geen vermoeden hebben. Wij kenneu
eeu riviertje, een onbeduidende beek kan men
het lieeten, met een waterval, welks kracht
vroeger niet werd gebruikt. Thans drijft hij
eene dynamische machine, die een groot gebouw
electrisch verlicht en over dag, als men geen
kunstlicht noodig heeft, draaibanken, satineer-
persen en andere toestellen en machines in be
weging brengt. Deze kracht kost zoo veel als
b. v. de h. Ignatius, de h. Franciscus Xave-
rius, de b. Aloysius, de h. Tlieresia, de
h. Viueentius van Paulo de b. Alpbousus
van Liguori, de h. Beuedictus Labre en
vele andereu. Bizonder rijk is de nieuwe
tijd aan nieuwe Ordsn en religieuze ge
nootschappen.
Ook de kerkelijke kunst vierde iu deu
nieuwen tijd nieuwe triumfen, terwijl van de
werkdadigheid der Kerk, op bet gebied der
Missiënmet deu uitbuudigsteu lof kan
gewaagd worden.
Veel goeds eu schoons zouden wij nog
kunnen zeggen ten opzichte van de vele
Katholieke vereeuigingen ter bevordering
van kerkelijke, sociale eu staatkundige
belangen; doch het bier aangehaalde zal
volkomen voldoende zijn, om te betoogen,
dat de Kerk ook iu den nieuwen tijd door
de verwoede aanvallen niet is overweldigd
geworden, maar dat zij integendeel, gelijk
steeds, als een heerlijk, ouverdelgbaar ge
bouw vast staaf, op welks voorgevel de
woorden van den Goddelijkeu Bouwmees
ter te lezen staan: Tu es Petrus, et super
liane petram aedificabo ecclesiam meani, et
portae injeri non praevalebunt adversus
eam.« Gij zijt Petrus (eene rots) eu op
deze rots zal ik mijne Kerk bouwen en
de poorten der hel zullen Haar niet over
weldigen^
De uitslag der verkiezingen voor de pro
vinciale raden in België is, dat de stand
der partijen niet belangrijk wordt gewijzigd.
De samenstelling der Gedeputeerde Staten
iu de provinciën Namen, Luik, Limburg,
Antwerpen, Oo3t- eu West-Vlaanderen
blijft onverauderd. Hetgeen Katboliekeu eu
liberalen gewonnen eu verloren hebben,
weegt tegen elkander op.
De Fransche Ministerraad zou, naar
Paris meldt, dezer dagen weer buiteuge-
woon vergaderen ter overweging van het
gevaar, dat voor de Republiek ontstaan is
uit de trouwpartij bij deu Graaf van Pa
rijs 't Schijnt toch werkelijk, dat men het
pretext zal willen aangrijpen om tot de
zoolang reeds verbeide verbanning te ko
men. Men acht het waarschijnlijk, dat het
Ministerie dadelijk bij de hervatting van
de parlementaire zittingen eeu wetsont-
niets. 't Was een riviertje, dat sinds eeuwen uie -
mand eenig nut aanbracht, doch thans door een
eenvoudig toestel tot zooveel nuttige dingen
bruikbaar wordt gemaakt. Hoe kolossaal is nu
wol het verlies aan kracht van dit water in
eeuwen. En nu denke meu daarbij eens aan al
die groote en krachtige rivieren, die in alle
werdddeelen, Australië uitgezonderd, stroomen.
't Mag wel vre./md heeten, dat men met de
aanwending van eb eu vloed, deze ontzettende
kracht, nog niet verder is gekomen. Iu onzen
tijd maakt de navigatie er slechts gebruik van
doch dat. is ook alles. Aan de Spaanscbe kust
bereikt de springvloed 15, aan de Fransche
kust 18, in het Engelsch Kanaal 20 voet. Eene
watermassa, die zulk een groote beweging ver-
veroorzaakt, heeft eene enorme kracht, en toch
wordt deze niet tot mechanische doeleinden
benuttigd, zij gaat verloren, even als die van de
ontelbare watervallen, van de zonnestralen en
wie weet van hoe veel meer gansch onbekende
dingen. Want wat er tusschen den hoogen he
mel en de diepte van den Oceaan nog verborgen
is zulks is, in onzen tijd nog niet bekend, maar
de toekomst zal aan het nageslacht de hulp
middelen bieden, waarvan wij thans nog geen
denkbeeld hebben, daargelaten zekerheid. V eel
echter wat wij ook thans bezitten, zal door den
naneef te nutte worden gemaakt en zijn gewin
zal verbazend zijn.
