N I E U W E Donderdag 15 Juli 1886e 11de Jaargang kerk en handel. BUITENLAND. No. 1022. Vonnissen uit den ouden tijd. imitiinsmi (hik ut ABONNEMENTSPRIJS Per 3 maanden voor Haarlemt 0,85 Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,— Voor het Buitenland 1,50 Afzrnderljjke Nummers0,06 Dit blad verschijnt Eiken WOENSDAG en ZATERDAG. BUREAU: St. Jansstraat Haarlem. AGITE MA NON AGITATE. PRIJS DER ADVERTENTIÉN Van 16 regels30 Cents. Elke regel meer5 Groote letters wprden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrjjdag avond voor 6 uur ingewacht. Uitgevers: RU PPERS LAUKET. De economische werkzaamheid der Katholieke Kerk, in vele wetenschappelijke boeken en geschriften bewezen en toege licht, heeft echter tot dusver uiet die waar- deeriug genoten, waarop zij in zoo hooge mate mag aanspraak maken. Onder de voornaamste schrijvers, die haren ijver op dit gebied ten volle erkenden, behoort ongetwijfeld Montesquieu te worden ge noemd, die o. a. het volgende getuigde: Wonderbaar, de christelijke Godsdienst, welke geen andere taak schijnt te hebben, dan den mensch tot het eeuwig geluk aan gene zijde van het graf te brengen, heeft ook het geluk op de aarde werkelijk ge grondvest Een stroom van tijdelijken zegen vlood over de menschheid uit de verheven inrichting van God. De Kerk heeft niet alleeu de religieus-zedelijke be grippen en daardoor het sociale leven ten goede veranderd, maar ook den vooruit gang op economisch terrein werkelijk be vorderd en heeft dus aan hare beschavende missie in alle opzichten voldaan. Zij deed echter nog veel meer; door hare impulsie kwam ook de handel tot verheffing en bloei. Om dit eenigszins nader te bewijzen, moge het volgende dienen. Tot de noodzakelijke voorwaarden voor de ontwikkeling van handel en verkeer behoort eensdeels eene goede technische uitvoering van het handwerk, ten andere eene goed georganiseerde ontwikkeling van den han del. Zoowel het eene als het andere heeft zijn aanzijn te danken aan kerkelijke inrichtingen en aan kerkelijkeu invloed, zoo- als zelfs beroemde Protestautsche geleerden erkennen, zoodat het niet moeilijk zal vallen ons slechts op dergelijke autoritei ten te beroepen. Gelijk de kloosters eeuwenlang de scho len voor den land en tuinbouw waren, eveuzoo werden zij de eigenlijke kweek scholen van kunst en nijverheid; in de kloosters werd het handwerk tot kunst veredeld. Met den Bisschop voornamelijk hield de njjverheid haren intocht in de stad en door de met kerkelijke fees ten verbonden missen en markten wer den handel en verkeer grootelijks be vorderd. Treffend zegt ArnoldHet zou een looneude arbeid zijnhet verband van FEU ILL ET ON. De Romeinsche wet was zonder genade voor den insolventeu schuldenaar; zij leverde hem over aan de willekeur van zijne schuldeischeis, die het recht hadden hem in de boeien te sluiten en zich door hem als slaaf te doen bedienen. Naderhand kwam de gewoonte in zwang, dat door afstand te doen van alles wat hij bezat, hij zich van zijne schuld kon vrijmaken. Maar zijn bank werd gebroken op de plaats waarop koop lieden hij elkander kwamen, wij zouden zeggen op de markt, van daar bankroet, banco rotlo, ge broken bank. Tn sommige plaatsen, want alle hadden hare afzonderlijke straf bepalingen, moes ten zij een schandteeken dragen, een gele muts, een ijzeren halsband enz. Op het schenden van hoornen stond vroeger zware straf. In Frankrijk werd deze daad gestraft met tepronkstelling, geklonken met een ijzeren halsband aan een paal. Boomen omhakken, die tot eene laan behoorden, werd met da galeien gestraft. Werden in Londen kleinhandelaren betrapt op het gebruik maker, van valsche gewichten of maten, of het bezigen van andere middelen om onze gansche beschaving met de Christe lijke Kerk aan 't licht te brengen; de duizenden draden aan te wijzen, waardoor de Kerk onze ontwikkeling aan zich vastbindt en zulks hoofdzakelijk op econo misch gebied. Met volle recht kan gezegd worden, dat eeuwenlang alle economische vooruitgang vau de bisdommen en kloos ters uitging, dat zonder de Kerk geene steden zouden mogelijk zijn geweest Landbouw, nijverheid en verkeer zijn alle drie op directe wijze door de Katholieke Kerk bevorderd geworden; op bizondere wijzeis zulks in de steden geschied, die in den beginne niet anders dat de artistieke broeikasten der Kerk waren.De beschaving en ontwikkeling van den tegenwoordigen tijd hebben wij dus aan de Katholieke Kerk te danken.Fischér, een beroemd geleerde, die werken over de geschiedenis van den handel schreef, zegt o. a. (om een voor beeld aan te halen van hetgeen de Clerus in Duitscbland deed) dat Bisschop Gebhardt van Constance voor zijne rekening vele lijfeigenen tot bakkers, schoenmakers, kleer makers, tuinlieden, wagenmakers en tot audere meesters van bizondere kunsten heeft doen opleiden. Dr. Ennen verklaart, dat in al het geeste lijke en kunstige werk van de middeleeuwen, bij de uitvinding, de opvatting en de tech nische uitvoering, zich dezelfde grondtoon openbaarde, welke alle instellingen van dit tijdperkt doordringt. Voor den handel vond men in het begin der middeleeuwen in den kring der bevolking weinig lust. De toestand van het maat schappelijk leven, de afscheiding der stan den, gaf weinig gelegenheid tot vergade ringen zelfs uiet voor welgestelde lieden. Het bezoek aan de Bisschoppelijke kerk gebracht, voornamelijk op hoogere feest dagen, gaf echter aanleiding tot samen- zij u. De Kerkelijke feesten alzoo lokten vele kooplieden, doordien zij de naburige bevolking in groote menigte bij de kerk samen brachten; bijna alle jaarmarkten van dien tijd werden voor de poorten eeuer kathedraal, eener bedevaartskerk of vau een klooster geopend. In Engeland waren voor namelijk de domkerken van Westminster, York, Durham en Winchester de aanlei- diug tot het houden van uitgebreide mark ten. In Frankrijk waren reeds in den oud sten tijd de Bisschoppelijke sleden Troyes en Rheims beroemd door hare jaarmark- klanten te bedriegen, dan werden zij in de mest kar van het kerspel geplaatst en aldus door de stralen rondgevoerd. Een der schepenen van Douny, graanhandelaar van beroep, werd aldaar in 1365 opgehangen, omdat hij „met eene groote maat kocht en met eene kleine maat verkocht." In het jaar 1400 werden een Duitsch graanhan- batidelaar de voeten afgesneden, omdat hij val sche maten had gebruikt. Eene vrouw, die haar man geslagen had, moest vroeger in de streken langs den Rijn, 'achterwaarts op een ezel gezeten ten prooi aan den spot der voorbijgangers, door den gedweeën echtgenoot langs de straten der stad worden rondgevoerd. Kijfachtigheid van vrouwen werd in vroegere tijden vrij algemeen bestraft met indompeling in het water. In de Engelsche pro vinciesteden gebruikte men daartoe een werk tuig, dat bestond uit een soort van stoel of zetel, die vastgemaakt was aan een langen paal of balk. Deze balk rustte in het midden opeen paal in het water, waaraan hij bevestigd was door een spil, die in twee oogen lag, welke zich op den top van den paal bevonden, waardoor aan den stoel eene op en neergaande beweging kon worden medegedeeld. In 1776 werd de duik" stoel nog in Liverpool gebruikt. In sommige streken van Duitscbland en ook in ons land werden lastertongen door de straten der stad ten, evenals in Duitscbland de gezamenlijke Bisschopssteden aan den Rijn, de bedevaarts kerken der h. Vereua te Zurzach, van den h. Sebaldus te Nurnberg, van den h. Vitus te Corvey. Montalenbert zegt van den vlijt en de werkzaamheid der Monniken het volgende: De meest bezochte groote en kleinere markten hadden haren oorsprong grooten- deels in de pelgrimstochten, die de geloo- vigen uit verschillende streken aan de poor ten der kloosters samenbrachten. De liunen- en laken-iudustrie werd overal door de Monniken gepe* fectioneerd. Te Saint Flo- reut les Saumur vestigden zij in de tiende eeuw eene zeer bloeiende tapijt-fabriek; in Normandië richtten zij leerlooierijen op; in Lombardijë werd zoowel d9 iabrikatie van laken als van zijden goederen, die in de twaalfde eeuw aau zestig duizend meuschen een bestaan verschafte, door de Benedic tijnen in 't aanzijn geroepen; in Pomrae- reu en Pruisen waren de Cisterziënsers de eersten, die de laken-weverijen invoerden. Aau eeuige Nonnenkloosters dankt België de vervaardiging vau de beroemde kant, welke zoo veel lieert bijgedragen tot den rijkdom van dit land. Maar de diensten, welke de Monniken aau den land- en tuin bouw bewezen hebben, zijn van nog groo- ter en algemeener nut. Deden zij dc bos- scheu verdwijnen, welke de in ontwikke ling en beschaving toenemende bevolking in den weg stouden, de Benedictijnen waak ten, meer dan iemand anders, voor het be houd van die wouden, welker verwoesting hier en daar zulke treurige gevolgen voor het klimaat en de vruchtbaarheid des bo dems opleverde. Zij plantten boomen, waar deze uoodig waren en legden eene buiten- o O gewoue zorg aau den dag voor de leiding en de behandeling van het water. Alge meen bewonderde men de moeite, die zij zich gaven om visckvijvers te graven, de vlietende wateren te verdeelen, de kusten in te dijken, het aaugeslibto land te bewa ren, veerponten over de rivieren te onder houden en bruggen te bouwen, welker duurzaamheid, grootschheid en omvang nog in onze dagen de algemeene bewondering trekken. Op welk eene wijze de Geestelijkheid bij alle gelegenheden in de sociale behoeften voorzag, bewijst onder andereu het feit, dat het klooster Corvey aan de Weser reeds in de tiende eeuw een overdekte rondgeleid met een steen san den hals. Wan neer het misdrijf zeer groot was, werden zij voorafgegaan door een hoorn- of trompetblazer en moesten zij driemaal om het stadhuis wan delen op marktdagen. In Noord-Amerika was de indompeling op den duikstoel nog in zwang, toen zij in Europa reeds Jang was afgeschaft. In 1818 ouder anderen, lezen wij nog van de indompeling van zekere Mary Davis, die wegens kijfachtigheid aangeklaagd, door de jury schul dig werd bevonden. Een lasteraar werd in som mige Staten, Polen en Frankrijk, veroordeeld gedurende een kwaitieruur op handen en voe ten te loopen en te blaffen als een hond. Volgens eene ordonnantie van 4 Mei 17 23 werd hij, die op de kerkhoven te Arnhem vui ligheid smeet, op de plaats aau een halsband aan een paal vustgesloten. Wandelen onder kerk tijd werd, volgens eene verordening van 1550 te Delft bestraft met drie stuivers boete, terwijl de schuldigen ook nog op andere wijzen kon den gestraft worden, wanneer de schepenen zulk3 goedvonden. In dezelfde stad werd het praten in de kerk bestraft met drie stuivers. Op bladz. 149, Deel I van den Ouden Tijd kan men lezen, dat „Mijne Heere van den Gerechte der stad Amsterdam", bij het heerschen van de veeziekte in 1713, den invoer van ziek vleesch markt bouwde, opdat de kooplieden, die het feest van den heiligen Vitus kwamen vieren, voor regen en wind zouden be schermd wordeu en er hunne waren zonder vrees voor schade konden uitstallen. De Godsdienst mocht natuurlijk onder den haudel en het vertier niet lijden; en Karei de Groote voldeed dus aau het ver zoek vau het Episcopaat, om het houden van markt op de Zondageu te verbieden. Gewoonlijk werd er des Zaterdags markt gehouden. Langen tijd had de Geestelijk heid met den overdreven schachergeest te strijdeu, om dieu ul. binnen de gevoegelijke grenzen te brengen, want niet slechts dicht bij de deuren der kerkeu, niet slechts ge durende de viering der heilige geheime nissen kou men het geschreeuw der koop lieden en het dingen der koopers hooren, neen, tot in de portalen, ja tot in het schip van den tempel Gods, richtte men teuteu en kramen op; en nog in de dertiende eeuw zag zich de Abt Eustacne van Flay in Normandië, toen hij iu 1204 tot het prediken vau de Kruistochten Engeland doorreisde, genoodzaakt, over zulke erger lijke misbruikeu iu vele Engelsche kerken zijne hoogste verontwaardiging uit te spre ken, zoodat de Regeering der stad Basing- stock gebood, dat hare jaarmarkt, iu de toekomst op Maandag zou gehouden wordeu. Wordt vervolgd.) De heer Jules Malou,Minister van Staat, is Zondag-middag overleden. Hij is bijna 76 jaar oud gewordeu. De ontslapen Staats man was zijn loopbaan begonnen als hoofd ambtenaar; een korte poos was hij Gou verneur vau eene provincie. Iu 1841 trad hij als Kamerlid voor Yperen op; later had hij voor St. Nicolaas beurtelings in de Kamer en in den Senaat zitting. Yier malen is Malou Minister geweest. Iu 1846 aanvaardde hij de portefeuille van Financiën, in het Kabinet der »zes Ma- lou's«, zooals het genoemd werd. Iu 1870 nam hij als Minister zonder portefeuille zitting in het Kabinet-D'Anetban dat in 1871 reeds door een Miuisterie-Malou werd opgevolgd. Tot 1878 hield dat Kabinet stand. In Juni 1884 eindelijk volgde hij het Ministerie-Frère Orban op, maar in October van dat jaar reeds volgde hij zijn bestraften met tentoonstelling op een schavot, waarbij het ondeugende vleesch om den hals van den overtreder werd gebonden. Ten tijde van Cromwell werden op verschei dene plaatsen in Engeland de dronkaards gestraft met het dronkenmans hemd, dat wil zeggen, dat een vat hun werd aangetrokken, zoo, dat het hoofd door een gat in den bodem en de beide armen door gaten in de duigen staken. Het vat reikte hun tot aan de knieën. Aldus toegetakeld werder de schuldigen door de stad rondgevoerd, gedurende korteren of langereti tijd, naarmate hunne dronkenschap hen luidruchtig en voor anderen lastig had doen zijn. In Rusland moes ten mannen en zelfs vrouwen, die in beschonken toestand bij den weg werden gevonden, na in de gevangenis hun roes te hebben uitgeslapen, den volgenden dag onder toezicht van een amb tenaar de straat vegen. Men noemt d.-ze vonnissen wel eens al te streng en wreed, maar zouden vele er van in onzen tijd niet eene goede uitwerking hebben en middelen zijn tot verbetering van den maatschap pelijke toestand?

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1886 | | pagina 1