NIEUWE No. 1025. Zondag 25 Juli 1886. 11 de Jaargang. Het Bastillcfeest. Zeebevingen. Petroleum als brandstof. Amerikaansche Münchhausens. HAiRlMSC ABONNEMENTSPRIJS Per 3 maanden voor Haarlem0,85 Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,— Yoor het Buitenland 1,50 Afzonderlijke Nummers0,06 Dit blad verschijnt Eiken WOENSDAG en ZATERDAG. BUREAU: St. Jansstraat Haarlem. PRIJS DER ADVERTENTLËN AGITE MA NON AGITATE. Van 16 regels30 Cents. Elke regel meer5 Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrjjdag avond voor 6 uur ingewacht. Uitgevers: KUPPERS LAUREY. Tot de merkwaardige verschijnselen van onzen tijd behoort de leestmanie. Elke ge legenheid wordt aangegrepen om feest te vieren. Het volk moet zich altijd maar vermaken. Dit zeggende willen we niet ge rekend worden tegen alle feesten te zijn. Wij hechten integendeel groote waarde aan kerkelijke en huiselijke feesten, omdat die beide soorten van feesten, worden ze op de rechte wijze gevierd, de wjjding der liefde bezitten. Vroolijkheid wordt volstrekt niet door de Kerk gewraakt, zij gunt den geloovi- gen gepast genot; de Kerk, die den mensch adelt en hem in al zjjn bedrijf als door trekt met een hoogeren geest, is echter wel gekant tegen de ziekeljjke neiging van feestvieren, waarmede het menschdom ten huidigen dage is besmet- Die ziekelijke neiging van feestvieren openbaart zich vooral nog het sterkst, waar men afwijkt van God en Zjjue geboden. Geen wonder dus, dat in het Frankrijk onzer dagen de feestneiging een droevig hoogtepunt heeft bereikt. De feesten zijn niet van de lucht, inzonderheid Parjjs ju bileert telkenmale. Dat deed het dezer da gen ook op het Bastillefeest, gewijd aan de herinnering van het feit, dat de Bas tille, eene Staatsgevangenis, door de oproe rige menigte werd veroverd. Officieel werd door de Regeering aan die feestviering deelgenomen. Die bizon- derheid karakteriseert de bovendrijvende party. Hoe men toch moge denken over de Bastille, eene zaak staat toch boven allen twijfel verheven, namelijk, dat de dolzinnigen, welke de Staatsgevangenis omver haalden, eene onwettige handeling ver richtten. De ware beteekenis van het Bastillefeest is alzoo de glorificatie van het ruw geweld. Uit dat oogpunt moet de daad, over welke het Parijs van 1886 nog juicht, worden beoordeeld. In de Bastille werd door ve len de belichaming van de monarchale idee gezien. De willekeur heerschte binnen hare muren. Geenszins zullen wij beweren, dat niet weinig onschuldigen in de Bas tille werden opgesloten. Men moet evenwel ook in deze niet overdrijven. Of zou het thans niet me9r mogelijk zijn, dat een on schuldige in den kerker zucht? Hebben FEUILLETON Maar al te dikwijls vergaan er op zee sche pen, zonder dat men er ooit iets van verneemt. Men vermoedt, dat het schip verbrand of door een storm beloopen, dat het op een ijsberg of op eene klip gestooten, .n aldus met man en muis vergaan is. Hoevele schepen zouden er echter wel door zeebevingen getroffen worden? Deze toch hebben veel menigvuldiger plaats dan aardbevingen, daar de zee twee derde van onzen planeet beslaat. Hoe geweldig moet zulk eene zeebeving ziju, wanneer men slechts oor deelt naar de verschijnselen, die men aan de kust waarneemt. Heeft eene beving in volle zee plaats gehad, zoo wordt eene geweldige golf op het naastbijzijnde strand geworpen. Deze beroering van het water wordt dikwijls op ver verwijderde schepen midden op zee als een korten hevigen stoot waargenomen, niet zelden vergezeld van een galmend geluid, en dit somwijlen zelfs bij eene ten minste oogen8chijnlijk kalme zee. Gaat de beving niet van do zee maar van het land uit, zoo stijgt allereerst de waterspiegel aan de kust. Terstond daarna valt eene ebbe in, waarna hot wij het niet beleefd, dat men personen, die volkomen goed bij hun verstand wa ren, in beschaafde landen in een krankzin nigengesticht deed opsluiten Niet sterk genoeg kunnen zulke feiten worden gewraakt; wij doen dat ook, doch wij releveeren enkel om te doen uitkomen, dat niet alleen door vorstelijk misbruik ma ken van de macht, de onschuld kan ver volgd worden. Aangenomen echter, dat alles waar was, wat kwaads van de Bas tille wordt verhaald, dan nog mocht het volk zijn eigen rechter niet ziju. Zooals wij reeds schreven: het geweld behaalde in de verwoesting der Staatsge vangenis een rampzaligen triumf. Deze eerste daad was eene profetische aandui ding van hetgeen zou volgen. De revolu tie was de introductie in het Staatsleven der volken van het geweld, hetwelk in de plaats van het recht zou treden. Men be gon met de Bastille te vernietigen en men eindigde met den moord van den Koning en de Koningin. De lijn des gewelds werd doorgetrokken en men trekt haar gedurig nog verder. Overal waar de beginselen der groote omwenteling regeeren, is het gedaan met de vrijheid. Terecht heeft dan ook eenmaal Z. H. Paus Pius IX, in een verheven oogen- blik van hoogere bezieling, de beginselen der revolutie in strijd verklaard met de beginselen welke het Christendom ingang verschafte, waarop het zelfs is gebaseerd. De feestelingen te Parijs roemen echter in de omwenteling omdat zij vervreemd is van God en Zijne wet. Van den mensch gaat de revolutiouuair uit en tot den mensch keert hij altijd weer. Naar boven ziet de ongeloovige evenmin als naar binnen. Hij schouwt enkel voor zich, om maar zoo min m.ogeljjk aan 't hoogere èn 't inwen dige te denken. Onder den invloed van die zielsstemming zinkt de revolutionnair telkens dieper weg in 't stof, dat door hem wordt vergood. Alle geestes-functiën worden door den on geloovige uit de eigenschappen van de stof verklaard. En dat doet hij op hetzelfde oogenblik, dat zelfs de grootste en erger lijkste stofvergoder most erkennen, dat hij niet weet, wat leven is! Het verband tusschen de revolutie en den geest der ontkenning, is onloochen baar. Nu dat vaststaat, kan de genezing water eensklaps met vreeselijk geweld terug komt, het land overstroomt en alles verwoest, wat het op zijn weg ontmoet. Nogmaals wijk de zee terug, om daarna met gewoonlijk minder hevigheid de kust opnieuw te overstroomen. Toen den 23 December 1854 eene aardbeving Simoda in Japan verwoestte, werden vijf hevige golven waargenomen, waarvan men 121/2 uur later °P een afstand van onge veer 4800 zeemijlen aan de kust van Californië de uitwerking nog waarnam. De stortgolven, ver oorzaakt door de aardbeving, die den 13den Augustus 1868 het district van Arica in Peru verwoestte, werden op het geheele zuidelijke gedeelte van de Zuidzee waargenomen en bereikten na ÏÖ'A uur Nieuw-Zeeland (een afstand van ongeveer 6100 zeemijlen) en na 22ya uur de de oostkust van Australië (ongeveer 7400 zee mijlen). Bizonder vermaard door zijne veelvuldige aard- en zeebevingen is de Atlantische Oceaan op 7' noorder- tot 3° 30' zuiderbreedte en op 15" 15' tot 29° 30' w. 1. van Greenwich. Petroleum wordt thans over de geheele we reld gevonden; in het groot wordt zij echter alleen in Amerika en Rusland gewonnen. Uit der kwaal natuurlijk alleen in het Geloof worden gezocht. Tegenover den geest, die steeds ontkent, moet de geest worden ge steld, die altijd kinderlijk gelooft. De ju belende feestschaar te Parijs denkt niet aan die hoogere dingen. Zij daust met een onstuimig genot op een vulkaan. Eene uitbarsting kan immers te Parijs niet lang meer uitblijven. De ongerechtigheden van de Regeeriug en hare vrienden zijn tot berghoogten opgestapeld. Elke dag brengt nieuwe onrechtvaardigheden aan. De over moed klimt in onrustwekkende mate. De gezaghebbers bljjken enkel op stoffelijk voordeel bedacht. Zij verdienen en laten verdienen. Rijk wordendat is het ideaal van de revolutionnairen in Frankrijk; als zij elkaar soms bestrijden, dan geschiedt dat alleenuit jaloerschheid; men gunt elkaar het been niet. Zoo wordt de mensch- revolutionnair den honden gelijk. Treurige en onhoudbare toestand voor zeker. De re Idiug mag niet lang uitblij- ven, of de samenleving verkankert ge heel. De betere elementen ontbreken niet. Zy zijn echter te lauw en te flauw. Als de stembus wordt gesteld, dan blijven de goed- gezinden grooténdeels thuis. Zonder omwe gen verklaren de beterdenkende i, dat zij zich met dat stembus-gehaspel niet willen in laten. Jammerlijke dwaling; want zoo wordt de volledige nederlaag der goede partij voor bereid. De lijdelijkheid der monarchalen is de groote oorzaak van de furie der repu blikeinen. Frankrijk is niet republikeinsch gezind, althans niet de kern der natie. De rustige meerderheid laat zich evenwel ti- ranniseereu door het geweld eener woelige minderheid. Eerst als de ware Fransche Natie, mitsdien dat deel der bevolking, dat nog hecht aan zijne historie, aan zijn Godsdienst, aan zijne vrijheid, aan ziju recht, weder haar invloed zal hernieuwen op den gang der gebeurtenissen, zal de verandering komen, naar welke reeds zoo lang te vergeefs werd uitgezien. Te dien dage zal het niet meer kunnen geschieden, dat een man als de Hertog van Aumale, wiens naam met gulden letteren geschreven staat in de militaire geschiede nis, als ware hij een vagebond over de grenzen wordt gejaagd. de Amerikaansche bronnen werden in 1884 drie millioeu tonnen ruwe olie, uit de Russische bij Bakou 1.130,000 tonnen gewonnen. Nadat men geleerd had, de vluchtige alieën, zooals benzine e. a. uit de ruwe olie af te zonderen, beproefde men de 50 pCt. residu als brandstof te benut tigen. Thans stookt men in Amerika locomotie ven, en in Bakou stoomschepen er mede, die voor deze eigenaardige brandstof afzonderlijk worden ingericht. Niet lang geleden is men in Rusland begon nen, een buizenleiding van 871 K. M. van Bakou naar Batoum, aan de Zwarte Zee, te leggen. Na de voltooiing dezer leiding zal het mogelijk zijn, ook andere landen van deze voortreffelijke brand stof tegen billijken prijs te voorzien. Evenals alles in Amerika op eene groote schaal is, kan men er ook kolossaal opsnijden. Een man uit Dacota, dat diep in het land ligt, be schrijft aan eene praattafel in eene New-York- sche herberg do grootte van de boerderijen in den Staat waar hij woont: „Als bij ons iemand zijn akker langs de ge heele lengte der voren bezaaid heeft, gaat hij bedaard naar het andere einde terug, en begint te maaien want vóór den oogst kan hij bezwaar- De Republiek zal te gronde gaan door het gewicht van hare eigen misdaden. Zij vervolgt allen, die eerlijk zijn, religieus denken en niet knielen willen voor de af goden van den dag. Het Bastillefeest van 1886 moge, naar het in 't waarachtig be lang van Fraukrijk en van Europa moet gehoopt worden, door niet vele feestver- tooningen van dien aard worden gevolgd. Voor ons volk valt er ook wel iets uit die feestmanilestatiën in Fraukrijk (eigen lijk juister: te Parijs) te leeren. Niet enkel denken wij daarbij aan het dikwerf feest- houden zelf, al begrijpen wij ook die ge dachte in onze redeneering. Te ontkennen toch is het niet, dat wij langzamerhand ziju besmet geraakt met de zucht der feest- vergoding. Feestvieren en feestredenen uit sprekendaaraan krijgt men ook in ons dierbaar vaderland hoe langer hoe meer behoefte. Overbodig is het dus niet, dat ons volk eens wordt indachtig ge maakt aan de groote zedelijke gevaren, welke uit de »feestzucht« kunnen voort spruiten. Onze waarschuwing raakt echter die per. De verheerlijking van het geweld, van welke het Bastillefeest getuigt, neemt toch ook ouder ons jammerlijk toe. Het mon ster der revolutie, de macht der meerder heid, verslindt de beste krachten, de edelste beginselen, welke leven ofsluimeren in den boezem onzer natie. De helft plus een; dat is het eind punt der revolutionnaire wijsheid. Toch eischt de vrijheid, maar ook het recht, dat op de wenschen en eischen der minderheid wordt gelet. De liberalen willen daar ech ter niets vau weten. Zij maken korte met ten met hetgeen de minderheden verlangen. Zelfs al houdt men hen voor, dat hetgeen thans de minderheid is in de Kamer, de uitdrukking mag genoemd worden van de meerderheid in het land, dan nog schreeu wen zij het uit: »de helft plus een, dat is onze kracht!* lïuune kracht Zou het waar ziju? Voor een tijd natuur lijk. De helft plus een kan veel. Gelukkig vermag zij niet alles. Als zij b. v. de Grondwetsherziening, welke de Groudwets- verkrachting dreigt te worden, door de helft plus een, of vier, zou willen doordrij ven, zullen zij ontwaren, dat dit niet gaat; de Grondwet eischt voor de defiuitieve lijk terug ziju. Een vriend van mij heeft eene boeiderij waarop hij hypotheek nam, die hij liet inschrijven; en toen hij om de inschrij vingen te bewerkstelligen overal rond was ge weest, was de hypotheek reeds vervallen. Die boerderij is natuuriijk in provinciën verdeeld. Een gemompel van verbazing viel den verhaler in de rede. „Ja," ging hij met de grootste koelbloedig heid voort, „en even voordat ik hierheen op reis ging, kreeg ik een brief van een man, die in mijn tuinhuis woont. Die brief was 14 dagen onderweg geweest dag en nacht. De afstanden ziju bij u al heel ver niet waar?" vroeg een. //Ja, ja," antwoordde de man uit Dacota, „liet ergste is maar, dat het huiselijk leven er onder lijdt. Toen ik laatst bij mijn buurman kwam, vond ik de heele familie in wanhoop: vrouwen gilden, kinderen huilden, honden jank ten. Ik vroeg wat er gebeurd was? Het ant woord was: „Papa is naar den tuin gegaan om de duiven te voeren en hij is al acht dagen weg; als hem maar geen ongeluk is overkomen 1" „En die tuin lag nog wel dicht bij het huisl"

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1886 | | pagina 1