NIEUWE
I
No. 1027.
Zondag 1 Augustus 1886.
lido Jaargang.
De sociaal-democraten in den
Rijksdag.
ABOlfNEMBITTSPB IJS
Per 3 maanden voor Haarlemt 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,
Voor bet Buitenland 1,50
Afzjnderljjke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrjjdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KUPPERS L A U R E Y.
Vervolg en Slot.)
Beschouwen we het sociaal-democratische
ontwerp eenigszins nader, dan vinden we
dat het, op enkele punten na, slechts eene
tweede editie is van een in 1877 ingediend
voorstel. Nieuw echter is de éisch van het
minimum-loon. Het minimum-loon, d. w. z.
eene regeling der loonen, naar welke gèen
werkman onder een wettig bepaalden tax
mag arbeiden, zou wel aan te nemen
zijn, als deze regeling namelijk geschiedde
naar de verschillende omstandigheden, zoo
als industriëele en plaatselijke toestanden
dit meebrengen. De door de sociaal-demo
craten zoo verachte en fel bestreden gil
den hebben zulks uitmuntend verstaan.
Het was in den tijd der gilden onmogelijk,
dat een werkmau door een werkgever werd
geëxploiteerd. Eene bepaling van het mi
nimum-loon door den Staat echter, is niet
uitvoerbaar; de sociaal-democraten moesten
later zeiven zulks erkennen, ofschoon
zij toch het voorstel hadden gedaan. De
Afgevaardigde Baumbach liet niet na, op
deze tegenstrijdigheid de aandacht te ves
tigen. »Toen in het vorige jaar,zoo sprak
deze volksvertegenwoordiger, »de eisch van
het minimumloon als eene utopie werd be
schouwd, was het de heer Grillenberger,
die zich tegen dat gevoelen ernstig ver
zette en thans zij het mij geoorloofd op
een opstel te wijzen, hetwelk de heer Be-
bel in de Neue Zeit (een bij den sociaal-de-
mocratischen Afgevaardigde Dietz te Stutt
gart verschijnend tijdschrift) schreef. In
deze verhandeling verklaart de heer Bebel,
die het voorstel tot vaststelling van een
minimum-loon zelf heeft ingediend, dezen
eisch als onuitvoerbaar en utopistisch in
hooge mate. 't Is toch, om het op zijn
zachtst uit te drukken, een oneerlijk spel,
in den Rijksdag voorstellen te doen, die
men zelf voor onzin houdt, en dan
later de afwijzing van zulke voorstel
len als een agitatie-middel te gaan be
zigen.
Behalve den eisch van het minimum
loon, bevatte het ontwerp, zooals wij reeds
hebben gezegd, niets nieuws. De overige
punten echter, zooals het verbod van den
arbeid op Zondag, de bepaling vau den
duur des arbeids op tien uren daags, de
FE U ILL E TON.
Een aanval op zee.
Aan eene particuliere correspondentie uit Pe-
naog, waarin uit de Peuangsche bladen de toe
dracht mtdegedeeld wordt van den aanval der
Atjehers op het N. I., stoomschip Hole Canton
ter reede van Eigas, ontleenen wij het volgende.
De Hok Canton verliet Oleh-leh op Zondag
middag 13 Juni en liet nog dien dag omstreeks
7 uur in den avond het anker te Eigas vallen.
Den 14den Juni, omstreeks 7 uur, zat kapt.
Hansen met zijne vrouw op de brug. De boots
man was bij hen, terwijl de eerste ma
chinist in een luierstoel uitrustte. Plotseling
kwam toen eene zwaar bemande Aljehsche boot,
door vier andere booten gevolgd, naar de Hok
Canton. Dit was volstrekt niet vreemd, daar de
Atjehers wel meer aan boord kwamen. Zoodra
de booten het schip bereikt hadden, riepen de
Atjehers, dat Toenkoe Oemar er was, een der
hoofden uit de buurt. Toenkoe Oemar kwam
dus aan boord, en den Atjehers schaarden zich
voor en achter hem.
Plotseling op een gegeven teeken stormden zij
op den kapitein los. De bootsman werd terstond
doodgeschoten en, na een halt uur weerstand te
hebben gebeden, zonk ook de machinist Mc.
verplichting om elke acht dagen het loon
in gereed geld uit te betalen, de bepaling
van eene veertiendaagsche opzegging van
den arbeid, de bepalingen op de fabrie
ken en op de leerlingen waren in het sociaal
democratisch ontwerp van dien aard, dat
zij onbruikbaar werden verklaard en ver
worpen.
Eene hooge waarde stelden de sociaal
democraten in hunne organisatie, waarmede
al het overige in verband stond, zoodat
met de verwerping van deze ook alle overige
punten moesten vallen. De organisatie werd
derhalve in de vergadering van den Rijks
dag het allereerst behandeld. Laten wij
haar ietwat nader beschouwen.
Het gansche Duitsche Rijk moest, vol
gens het sociaal-democratisch voorstel, in
districten worden ingedeeld van niet minder
dan 20,000 en niet meer dan 40,000 inwoners.
Voor deze districten worden werkbureelen«
opgericht, die uit een Arbeitsrath* en zijne
beambten bestaan. Deze werkraad* wordt
door het Rijksarbeidsbureel uit twee door
de werkkamersvoorgestelde candidaten
gekozen. De overige beambten worden voor
de eene helft uit de werkgevers, voor de
andere helft uit de werklieden door de werk
kamers gekozen. Vrouwen moeten ook ver
kiesbaar zijn. Behalve den werkraad moet
voor elk district eene werkkamer bestaan.
Deze wordt uit 26 tot 36 leden samenge
steld, welke voor de eene helft door de
arbeidgevers, voor de andere helft door
werknemers zullen gekozen worden. De
werkraad is voorzitter in de werkkamer
en aau het hoofd der gansche organisatie
staat het Rijksarbeidsbureel te Berlijn,
welks inrichting door den Bondstag zal
geregeld worden. Het Rijkswerkbureel roept
elk jaar eene vergadering bijeen (Arbeits-
kammertag) waarop elke werkkamer een
vertegenwoordiger der werkgevers en der
werklieden heen zendt. De zittingen moe
ten in het openbaar worden gehouden en de
gekozenen ontvangen vergoeding der kosten.
De hoofdrol spelen de werkkamers, en deze
hebben ook over veel te zeggen en te be
schikken. Voornameljjk moeten zij zich
bezig houden met het onderzoek naar de
resultaten van handels- en scheepvaart-
overeenkomsten, tollen, belastingen en het
geven van inlichtingen omtrent de loonen,
de prijzen van huur en van levensmidde
len, den toestand der concurrentie, der
Culloc met vele wonden dood neer. Kapitein
Hansen werd ernstig gewond aan bet hoofd, en
ook zijne vrouw werd gekwetst. Beiden werden
aan de brug vastgebonden, en toen begon de
plundering. De roovers liepen het schip af, sta
len al bet geld, namen zooveel wapenen en
ammunitie mee, als zij konden vinden, en lieten
geen voorwerp van eeuige waarde achter.
De gebeele buit werd in drie sloepen van de
Hok Canton geborgen. Kapitein Hansen en zijne
viouw, die werden losgemaakt, sprongen over
boord, maar werden weer opgevisebt door de
roovers, die hen weer knevelden en in eene der
booten plaatsten. De andere zes manschappen
werden ook als gevangenen medegevoerd. Toen
de Serang Toenkoe Oemar verzekerde, dat hij
zonder hulp der gevangen bemanning het schip
niet kon wegvoeren, besloot Toenkoe later terug
te keeren, ten einde de plundering te voltooien.
Kapitein Eoura, een Pranschman, gezagvoer
der van de brik Eagle, die peper kwam halen,
bevond zich op dat oogenblik aan den wal,
aldaar hoorde hij het gescheeuw in de richting van
de Hok Canton en besloot er toen heen te gaan.
Hij sprong terstond in eene boot, roeide naar
de Hok Canton en gelastte in het voorbijvaren
aan de bemanning van zijn eigen schip onmid
dellijk in zee te steken.
Aan boord van de Hok Canton gekomen en
ziende wat er gebeurd was, nam kapitein Eoura
scholen, der iudustriëele inrichtingen en
der gezondheids- en sterfelijkheid3toestan-
deu van de arbeidende bevolking. Zij moe
ten voorts bezwaren over misbruiken in
het industriëele leven ter kennis van de
bevoegde machten brengen en hunne mee
ning zeggen omtrent wetten en te nemen
besluiten.
Zeer juist karakteriseerde de Afgevaar
digde vrijheer Yon Hertling, van de Cen
trumspartij, deze zoogenaamde organisatie.
»Hier is geen sprake van werkzame krach
ten, waarop het sociale gebouw zal opge
bouwd worden, maar hier wordt een mecha
nische, bureaucratische constructie voorge
steld. Eu dat moet eene organisatie worden
geheeten? 't Is de meest mechanische con
structie, die men zich denken kan.«
De onbruikbaarheid der gansche organi
satie willen we slechts door een voorbeeld
aantooueu. Eene taak der werkkamer is de
vaststelling van het minimumloon. Nu is
het duidelijk, dat hier de belangen der
werkgevers en arbeiders geheel en al ver
schillend zijn; even duidelijk is het, dat de
loonen geregeld worden naar hetgeen wordt
voortgebracht en bij de onderscheiden arn-
bachteu zeer veel verschil oplevert; niet
minder duidelijk is het, dat de werklieden
op het land andere belangen hebben, dan
die in de stad. Op dit alles wordt geen
acht geslagen. Een aantal werkgevers,
't zij fabriekbezitters, haudwerkmeesters
of grondeigenaars en een zelfde aantal
werklieden, 't zij gezellen of aagloouers,
kellners of huisknechts, moeten het
minimumloon voor alle werklieden van
eiken tak van industrie bepalen'. Grenst
zulk een voorstel niet aau het krankzin
nige?
Toen de sociaal-democratische Afgevaar
digde Grilleuberger den heer You Hertling
verweet zeer opgewonden te hebben ge
sproken, antwoordde deze: »de oorzaak
daarvan is zeer eenvoudig; de heeren so
ciaal-democraten komen met een voorstel
te berde, dat den toets der critiek in geen
enkel opzicht kan doorstaan; waar men
het aanvat breekt de constructie onder de
hand en dan durven die heeren nog wel
op te treden alsof zij de eigenlijke verte
genwoordigers van het volk waren.Toch
hield de Afgevaardigde Bebel dit organisatie-
voorstel als de kern van het gansche wets
ontwerp. »Deze organisatie, zoo luidden
het commando over, bracht het schip naar Oleh-
leh en ankerde daar bij de llajah, dat den.
zelfden eigenaar behoort. Kapitein Kerr, de
commandant van dit schip, kwam onmiddellijk
aan boord, nam het bevel over, bracht het schip
op eene veilige plaats en verwittigde de Neder-
landsche autoriteiten van het gebeurde.
Spoedig kwam antwoord vau den Gouverneur
uit Kotta Badja, die mededeelde, dat hij den
volgenden ochtend zou komen. Intussclien maakte
kapitein Kerr alles aan boord weer in orde. De
verminkt# lijken werden weggenomen, en toe
bereidselen gemaakt voor hunne teraardebestel
ling, welke den volgenden ochtend geschiedde.
De dienst werd waargenomen door een Eugelschen
en een Hollaudschen predikant, en door alle
burgerlijke autoriteiten bijgewoond.
Spoedig reeds meldde hier de Penang Gasettei
dat kapitein Hansen aan zijne wonde was over
leden. De kanonneerboot Pdlembang bracht het
bericht mede uit Rigas, dat Nija Paryoeng een
onderhoud had met de vrouw van den kapitein,
die eene lichte wond aan den arm had bekomen.
Zij schreef een brief aan den Adsistent-Resident,
maar de inhoud hiervan is niet bekend. De
vrouw van den kapitein wordt met de andere
gevangenen door 100 goed gewapende Atjehers
bewaakt. Toenkoe Oemar wil ze uitleveren tegen
een losgeld van 50,000 dollar. Zoodra echter
troepen aan land werden gezet, zouden de ge-
zjjue woorden, is het beslissende voorstel
en ik ga zelfs zoo ver te verklaren,dat, als dit
organisatie-ontwerp werd aangenomen, dat
wij voorloopig van alle overige eischen
zouden afzien; want met deze organisatie
in de hand, zouden wij in staat zijn, al
het overige door de wetgeving te verkrijge n.
Wanneer wij den tegenwoordigen staat
van zaken beschouwen, het kwaad, waaraan
de sociale toestand lijdt, als wij zien waar
den arbeider de schoen drukt, dan zullen
we in het sociaal-democratisch ontwerp te
vergeefs naar middelen zoeken, die geschikt
zijn hulp te verleenen. Maar dat is ook
in 't geheel niet, hetgeen de hêeren sociaal-
demoeraten verlangen, al wordt het door
hen duizend maal den volke verkondigd.
Zij willen geen verbetering der tegen
woordige maatschappelijke orde, neen zij
verlangen haren totalen ondergang, om op
de puinhoopen der maatschappij den socia-
listischen toekomststaat op te bouwen.
Wat er goeds in het sociaal-democratische
ontwerp is, werd reeds vroeger door het
Centrum voorgesteld en als bet niet werd
aangenomen, dan ligt de schuld niet alleen
aau de Regeering, maar ook aan de sociaal
democratische leiders van het volk. Het
goede in hun wetsontwerp is niet sociaal
democratisch en wat er sociaal-democratisch
aan is, dat deugt niet. Ziedaar in weinig
woorden eene juiste ciitiek der gansche
sociaal-democratische wjjsheid, die de fractie
iu den Rijksdag door haar berucht ontwerp
heeft ontwikkeld.
Toch bevat het ontwerp iets goeds; de
sociaal-democraten zullen in de toekomst
bij hunne verkiezings-manoeuvres niet meer,
zooals tot dusver, slechts de onbruikbaar
heid der door anderen ingediende voorstellen
hebben af te keuren. Zij zullen ook de
bruikbaarheid hunner eigene voorstellen
moeten verdedigen, hetgeen hen niet ge
makkelijk zal vallen. Want dat door de
sociaal-democratische organisatie, zooals
wij haar hebben leeren kennen, de ellende
niet verbeterd, veel minder uit de wereld
werd gebannen, is niet moeilijk te begrij
pen. Volgens het oordeel van bevoegde
mannen bewijst de socialisten-wet aan de
sociaal-democraten zeiven, d. w. z. aan
hunne leiders de beste diensten. Deze wet,
met hare vele beperkingen van het verga-
deringsrecht enz. dwingt die heeren het
verborgene op te zoeken en inplaats van
vangenen naar het binnenland worden vervoerd.
Toenkoe Oemar was steeds een der ge
vaarlijkste hoofden tijdens het begin van den oorlog
in Atjeli. Toen het hem daar echter te warm
werd, is hij met eenige aanhangers naar Oleh-
leh gegaan en onderwierp zich aan ons gezag. Na
eenigen tijd t# Oleh-leh vertoefd te hebben, ver
zocht en verkreeg hij verlof, naar zijn land
terug te mogen keeren. Een oorlogsschip bracht
hem naar de plaats zijner bestemming, maar nau
welijks had het schip het strand bereikt,of Toenkoe
en zijne bende vielen de matrozen aan, ver
moordden hen en namen bezit van hunne
wapens. Toenkoe Oemar is dus een oude kennis.
Deze nieuwe onbeschaamdheid van Toenkoe
Oemar maakte hier grooten indruk. Eene groote
meeting werd belegd werkelijk eene inter
nationale die door vertegenwoordigers van
verschillende volken werd bijgewoond. Eenstem
mig werd besloten een adres te richton tot den
Gouverneur, ten einde zijne tusschenkomst in te
roepen tot bevrijding van den machinist John
Fay en de andere Engelsche onderdanen, welke
zijn gevangen genomen. Daar Kapitein Hansen
een Deen is, wordt tevens samenwerking tussehen
de Engelscke en Deensche Regeeriug aanbevolen.
HliRUMÜC
AINTIEKDKat
AGITE MA NOW AGITATE.
IIR4IT.
PRIJS DER ADVERTEHTIÉN
