N I E U W E
buTt e n l a n d.
Mo. 1058.
Donderdag 18 November 1886»
IIde Jaargang.
De kritieke toestand.
Per 3 maanden voor Haarlem t 0,35
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,
Voor het Buitenlaud 1,50
Afzjnderljjke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
paus DER ADVERTEBTTIÉN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
Er zijn in de politiek oogenblikken, die
zeer kritiek zijn, van welke het wel en wee
van millioenen afhaügt en die over het
lot van een gansch werelddeel kunnen be
slissen. Zulk een oogenblik is gekomen in
de Bulgaarsch-Oostersche quaestie, want
wij staan thans voor de beslissing: oorlog
of vrede. Dat de vrede zal behouden blij
ven, wotdt uu zelfs door die officieuze bla
den betwijfeld, welke kortzichtig en Rus-
sischgezind genoeg waren om de daad vau
geweld vau den 2lsteu Augustus jl. als
een waarborg voor den Europeeschen vrede
te beschouwen. De opmerkenswaardige
zwenkingen der Duitsche officieuze bladen,
de officinale verklaringen in deOostenrijksch-
Hougaarsche delegaties en de troonrede van
Keizer Frans Jozef, die vau de gebeurte
nissen in Bulgarije als van eeue gevaar
lijke crisis spreekt, die bij.de regeling, welke
ten slotte moet plaats hebben, de mede
werking der mogendheden noodig acht en
wieu bet noodzakelijk voorkomt, dat er van
de billijke wenscheu der Bulgaren goede
nota wordt genomen, dat alias bewijst
ten volle, dat de toestaud zeer ernstig is en
kritiek. De Russische Regeering laat door
Kaulbars, die, zoo men officieel meldt, ge
heel en al op bevel van den Czaar han
delt, in Bulgarije samenzweringen stichten
en de bevrijding der misdadigers afdwin
gen. De Russische Regeering heeft oor
logsschepen naar Varna gezonden,troepen
daar doen lauden en gedreigd, elke hin
dernis tegen die lauding met het onmid
dellijke bombardemeut van Varna te zullen
beantwoorden. Zij heeft de gruwelijke moor-
deu van Dubnitza op haar geweten, den
opstand in Burgas op touw gezet en een
nieuw oproer in Rutichuc voorbereid. Welk
een heerlijk schouwspel voor de nihilisten,
het legitieme Rusland in bondgenootschap
te zien met samenzweerders! Ook in de
strategisch belangrijke haven van Burgas
is reeds een Russisch kruiser aangekomen,
naar gezegd wordt, om de verbinding tus-
schen Burgas enVarna te onderhouden, ver
mits de telegraafdraad in de omstreken van
Burgas gedurende de laatste gebeurtenissen
is afgesneden dat het echter de Russische
samenzweerders zei ven zijn, die de tele
graafdraden hebben vernield, wordt zeer
wijselijk verzwegen, 't Gaat daarmee als
met de onderscheiden oproeren: eerst wor
den zulke revoluties door Russische agen
ten aangericht en dan komt Rusland om
het oproer te smoren.In dit intrigen-
spel vereeuigt zich het brutaal geweld en
ruwheid met eene domheid, die de ellen
digste diplomatie tot schande zou strek
ken; maar Rusland acht het niet eens de
moeite waard zijne daden door diploma
tieke advocatenstreken te bemantelen en
te laten verontschuldigen; het gaat op bru
tale wijze en met ergelijke driestheid op
zijn doel af, dat niet alleen bestaat om
Bulgarije te bezetten, maar ook om het
FE U 1 L L E T O N.
Liefde en plicht.
,/tfu waarom aarzelt gij de aangeboden hulp
aan te nemeu? vroeg Natlianson, toeu hij zag,
hoe Helmbusch het papier verlegen in de hand
omdraaide en geeu woord kou uitbrengen.
gewone eu bijna 28 millioeu voor buiten
gewone uitgaven. Bij het vorige budget
werden ruim 15 millioen voor buitengewone
uitgaven aangevraagd. Die verhooging vloeit
voort uit meerdere behoeften voor de aan
vulling van het materieel en circa 6 mil
lioen voor de kustverdediging. Iu het
Rijksland worden weder vele bouwwerken
voor de garnizoenen ondernomen. Daarvoor
wordt 21/g millioeu meer dan in het vorige
jaar aangevraagd.
Door de politie te Frankfort zijn ver-
sch lleude personen gevangen genomen.
De arrestatiën staan iu verband met aan
wijzingen, welke outvaugen waren betrek
kelijk het houden van een socialisten-bij
eenkomst.
De Times meldt uit St. Petersburg,
dat de Pri us vau Mingrelië de candidaat
voor deu Bulgaarschen troon, zich onderweg
bevindt naar St. Petersburg.
Aan de Daily Aews wordt uit Odessa
geseiud, dat de firma Krupp ten spoedig
ste het zwaar geschut aanvoert, hetwelk
zij bij contract ter verdediging van Sebas-
topol moet leveren tegen de aanstaande
leute.
De Koning van Denemarkeu heeft
»in de gegeven omstandighedenzijn
zoon Waldemar niet willen machtigen tot
het aannemen der Bulgaarsche Kroon en
in dien geest voor hem aan het Regent
schap geschreven. Da twee Regenten Stam-
buloff en Mutkuroff zijn hierop afgetreden,
maar de Sobranja heeft hen aanstonds her
kozen, hun als derden man (iu plaats van
Karaveloff) den heer Jevkoff toevoegende.
Voorts benoemde de vergadering eene de
putatie, bestaande uit de bh. Grekoff, Stai-
loff eu Kaltcheff om een bezoek te brengen
aan de verschillende Hoven, teneinde de
mogendheden van den waren staat van
zaken iu deu lande op de hoogte te brengen.
Hierop heeft de Sobranja zich voor on be
paalden tijd verdaagd en heden vertrekken
Regenten en Ministers weder naar Sofia,
waar mogelijk eerlang de gewone of kleine
Sobranja weer zal worden bijeengeroepen.
Kaulbars heeft inmiddels weer eeu nieu
wen eisch gesteld. Te Philippopel, dat in
slaat van beleg verkeert, gelijk men weet,
schijnt dezer dagen eeu der Lavassen of gewa
pende bedienden van het Russisch Consulaat,
iu hechtenis te zijn geuomeu.Deze kavassen,
weet men, zijn gewoonlijk de brutaalste
Moutenegrjjuen, die voor geld te krijgen
zijn, eu trekken bij de minste aanleiding
hunne pistolen. Eeu hunner werd fe Phi
lippopel ingerukt, en nu verlangt Kaulbars
niets minder dan dat de commandant der
stad en de commandant van de gaimizoeus-
brigade zullen ontslagen worden, en dat
het garnizoen aan de Russische vlag de
militaire eer zal bewijzen, een en auder
vóór den 17den a. s.
Te Sofia is iu den nacht van 11 op
12 dezer eeu nieuw komplot ontdekt,
tengevolge waarvan 50 personen zijn ge-
arre teerd.
Wordt vervolgd.)
HAAMIMSCH
ABOÏIEEMEMTSFBIJS
OOVR4IT.
AQ-ITE MA HOK AQITATE.
3).
„Vergevitg, goede heer, doch uwe grootmoe
dige tusschen komst verrast en verwart mij der
mate, dat ik niet weet wat te zeggen om u de
gevoelens mijns harten uit te drukken. Wees
verzekerd van mijne grenzenlooze daukbaarheid.
Gij reikt een schipbreukeling de reddingplank
toe op het oogenblik, dat alle hoop verloren was.
Doch ik reken het mij ten plicht u daarop
opmerkzaam te maken, dat ik voor de verzeke
ring dezer som geen andoren waarborg kan
stellen dan mijn goeden wil en het geluk, want
niets van alles, wat ik bezit, behoort mij toe,"
antwoordde Helmbuscb.
„Haal het geld maar, ik zit er niets over
in en zou ik mij dan ook vergist hebben, clan
is Samuel Natlianson toch nog rijk genoeg,
om zulk een verlies niet te betreuren," was het
korte antwoord.
gansche schiereiland van den Balkan en
de Zwarte Zee geheel alleen te beheerschen.
De bezetting van Bulgarije behoeft niet te
geschieden; zij is reeds daardoor een feit
geworden, dat de Russische oorlogsschepen
voor Varna eu Burgas ankerden en de
Sultan is waarschijnlijk niet de man om
Rusland de doorvaart door de Dardanellen
of zelfs een eskader voor Coustarstiüopel
te zullen weigeren.
Dit alles kou slechts geschieden doordien
Europa met de handen in den schoot
bleef zitten. Het heeft toestanden geduld
die hemeltergend zijn en in St. Peters
burg heeft men in de laatste maanden zoo
gehandeld alsof er geeu andere mogendhe
den meer in de wereld bestaan. Evenwel
de maat der Russische gruweldaden en
intriges schijnt vol te zijn eu men schijnt
op de gedachte te komen, dat er toch nog
een Europa bestaat. Oostenrijk schijnt
bereid te verklaren: tot hiertoe en niet
verder en men mag aannemen, dat dit
niet zonder voorkennis vaa de Duitsche
bondgenooteu geschiedt. Wellicht zal ook
Engeland zich met de Russisch-Oosteurijk-
sclie verwikkelingen bemoeien, want als
Rusland het Oostelijk gedeelte der Middel-
landscbe Zee bebeerscht, dan zou het ook
in de Egyptische quaestie een ernstig woord
willen meespreken en dan voor Frankrijk
een niet te versmaden bondgeuoot worden.
Dat zou natuurlijk niet slechts voor (ie
Eugelsche, maar ook voor de Duitsche be
langen nadeelig zijn.
Behalve het werkelijke gevaar, dat Euro
pa door het Panslavisme dreigt, bestaat er
ook nog een denkbeeldig gevaar: dat van liet
Jezuïetisme en Clericalisme; en de vrees
daarvoor Leeft deu grooten strijd veroor
zaakt, die sinds jaren iu de meeste Euro-
peesche Staten heeft gewoed eu gedeelte
lijk nog voortduurt. Wij lachen er over,
dat men in de middeleeuwen bang was
voor heksen, die iu staat zoudeu zijn ge
weest alle mogelijke onheil aan te richten;
maar als iemand in onze dagen lacht over
de vrees voor de Jezuïeten, dan wordt hij
verklaard niet op de hoogte van zijn tijd
te zijn, of hij is een landsverrader, die
het laud aan zijue wreedste vijanden wil
overleveren. Zoo heeft b. v. iu Duitschlaud
de angst, dat de Jezuïeten naar dien Staat
zullen terugkeeren de cultuurstrijders iu
toorn doen ontbranden en een toestaud
teweeg gebracht, die aan de ergerlijkste dagen
van deu kerkelijk-politikken strijd herin
nert. Niet genoeg, dat de Jezuïeten uit
Duitschlaud zjju verbannen en hun terug
keer nog eene in de lucht hangende ver
onderstelling is, wordt thans Oosteurijk ook
nog bewogen, haadlaugers-diensten te be
wijzen aan de Jezuïeten-vervolgers.
't Is dan ook iets verschrikkelijks in
de wereld, die Jezuïeten!!! Men moest die
Staatsvijaudige Orde afschaffen en de adel
lijken, die hunne kinderen bij de Jezuïe
ten laten opvoeden, naar de galeien zen
den! Men moest eigenlijk alle openbare en
Metinnigeu dank aan God nam Helmbuscb
de zoo onverwachte hulp aan. Hij kou nu zijne
zaak op de gewone wijze voortzetten en niemand
merkte iets van zijn neteligeu toesmud. Het
geluk was hem steeds gunstig, want door een
onverwachten ommekeer ran omstandigheden,
werden hom vele verloren gewaande sommen
terugbetaald, zoodat hij spoedig in staat was
aan Natlianson de voorgeschoten 80,000 gulden
te kunnen wedergeven.
Hij was den grootmoedigen man uit het diepito
zijns harten dankbaar en wenschte maar, dat
hij eens in de gelegenheid zou gesteld worden
hem deze dankbaarheid metierdaad te kunnen
bewijzen. Hiertoe was echter weinig vooruitzicht,
want Natlianson was een geheel buitengewoon
menschenkiudhij rekende niet op dankbaarheid,
en drong er ook niet op aan; hij had Helmhusch
alleen voorgeschoten, wijl Hij wist, dat hij met
een verstandig eu rechtschapen mail te doen had.
En hij had zich niet bedrogen, integendeel, hij
was er zeer tevreden over, te meèr, omdat hij
nu ondervond, dat er toch eerlijke meuschen
in de wereld waren. Later dacht hij er niet
meer er over na.
Toen nu echter eene langdurige ziekte zijn
lichaam meer en meer uitputte en verzwakte en
Uitgevers: KUPPERS
LA URE Y.
private bibliotheken laten onderzoekeu en
de door Jezuïeten geschreven werken ver
branden, ivant de Jezuïeten zijn wel ver
jaagd, maar hunne werken zijn hun niet
gevolgd; deze wordeu meer dan ooit gele
zen en bestudeerd. Is het dus wonder als bij
de Geestelijkheid c'e nationale denkwijze
in een staatsgevaarlijk vergift verandert?!
En als dat alles niet helpt, dan kon men
de Jezuïeten immers met dynamiet in de
lucht doen springen, hetgeen wel niet zeer
humaan, maar toch al tijd nog meer radicaal
mag geheeten wordeu, dan de voortduren
de plagerijen en vervolgiugszueht. Ook zou
men eeue straf kunnen bepalen voor hen,
die het woerd >Jezuïet< uitsprekeu of
schrijven 1 1 1
De groote internationale strijd tegen de
Kerk en hare Dienaars heeft de meeste
ellende, welke in dé ouderscheiden Staten
van Europa wordt gevonden, op zijn ge
weten. Hoe gelukkig eu tevreden zou meu
iu vele landen leven zonder dien verbitte-
reudeu alles vergiftigenden strijd. Erauk-
rijk o. a. staat voor een politiek, moreel
en financieel bankroet en dien toestaud
heeft het slechts aan den cultuurstrijd te
danken. De fanatieke club-democraten iu
Parijs hebben de Liefdezusters uit de hos
pitalen verdreven, ondanks het protest van
de geneesheereu en zeer ten nadeele van
de arme zieken. De dametjes, die in de
plaats der Liefdezusters zijn gekomen,
gedragen zich op zulk eeue ergerlijke wijze,
dat de Politie dikwerf tusschen beide moet
komen. De dieust in do hospitalen te Parijs
is tegenwoordig niet alleen iu alle opzich
ten slecht, maar ook veel duurder dan vroe
ger. Doch dit is niet de eeuige bedenke
lijke verschijning als gevolg van den cul
tuurstrijd. Niettegenstaande de Frausche
Republiek iu de laatste negen jaren 4700
millioen franks meer uitgaf, dan door de
belasting werd opgebracht, niettegenstaande
in het volgende jaar eene iesning van 1466
millioen zal geschieden eu 127 millioen
franks nieuwe belastingen moeten wordeD
geïnd, haastte zij zich om de nieuwe school
wet in te voeren, die eveneens ontelbare
millioenen zal verslinden. Maar de haat
maakt blind zelfs voor eigen voordeel eu
voor elke rechtvaardigheid en billijkheid.
Natuurlijk geschiedt eeu eu auder ter wille
van de »bescbaving« maar voor eene be
schaving, die de ineuschbeicl tot de bar
baren terug doet keeren. Paiijs i3 inder
daad niets anders dan een groote poel van
zonden en ongerechtigheid eu als nu met
behulp vau de schoolwet eu audere maat
regelen ook iu de provinciën en op het
platte land de Goddeloosheid wordt inge
voerd, dan hebben de radicalen wel is waar
hun wil verkregen, maar het einde vau dat
alles zal verschrikkelijk zijn.
De ontworpen Duitsche Rijks-begrooting
voor Oorlog beloopt 267I/3 millioeu aan
hem op h';t ziekbed kluisterde, was liet de
groote bezorgdheid om zijn eenig kind, die hom
aan Herman Helmbusch herinnerde.
Helmhusch alléén was het, onder al zijne be
kenden en vrienden, aan wien hij de zorg voor
zijn kind kou opdragen. Hetgeen hij anders
nooit zou gedaan hebben, in de zorg van zijn
vaderhart herinnerde hij zich aan de dankbaar
heid van Herman en nam nu het besluit zijn
verlangen aan hem medetedeelen.
Met angstige spanning berekende hij den tijd
tot zijne mogelijke aankomst; want dat hij zou
komen, daaraan twijfelde hij niet het minste.
Maar eene audere vrees maakte zich van hem
meester en deed hem de bandon vol vertwijfe
ling ten hemel slaan, terwijl hij zuchtte„God,
Rechtvaardige, genade snijd de draad mijns
levens niet af, alvorens ik de toekomst van
mijn kind heb verzekerd 1"
II.
Na den dag in de grootste werkzaamheid te
hebben doorgebracht, verliet Helmbusch zijn
kantoor,om den avond in den gczeliigeu kring zijner
familie door te brengen. Het was een behagelijk
en gezellig vertrek, waarin wij hier allen ver-
gnderd vinden, een beeld van het zuiverste en
vreedzaamste, familieleven, zoo als men het kan
aantreffen, daar, waar de christelijke grondbe
ginselen de steun van het ware geluk uitmaken.
Afgemat door de zorgen en beslommeringen
van den dag, rust de vader vergenoegd in den
gemalckelijken leuningstoel uit en blikt terzijde
naar zijne teedere en steeds bloeiende echlge-
geuoote, die ais naar gewoonte, de thee opdraagt,
wanneer er geeue vreemde gasten tegenwoordig
zijn.
De twaalfjarige Max, een vroohjke en goedige
knaap, is ijverig bezig om den toeluisterenden
vader eene proeve van zijne kennis in de ge
schiedenis te geven, terwijl do kleine Carola
zich lief kozend ttan zijne zijde plaatst en hem
met ernstige en open oogen teederlijk aanstaart.
Deze korte avondstonden zijn het glanspunt van
den geheelen dag, want uu behoort de bankier
geheel en onverdeeld aan zijne dierbaren, terwijl
het overige gedeelte van deu dag meerendeels
door de zorgvoreischende handelszaken wordt
ingenomen.
