NIEUWE
Mo» «>74
Dirderdag 13 Januari 1887.
12de Jaargang.
Het gevaar van een ontwik
keld proletariaat.
BUITEN LAN I),
Liefde en plicht.
H14MIMI COVftAIT.
ABONNEMEBTTSPBIJB
Per 3 maanden voor Haarlemt 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland ir. p. p. 1,—
Voor het Buitenland 1,50
Afsonderljjke Nummers 0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem*
AGITB MA NON AGITATE.
PSIJS DEB ADVEBTENTIÉN
Van 16 regels.30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrjjdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KUPPERB k LAF1IT.
De wegens zijne geleerdheid bekende
Professor Dr. J. Conrad te Halle, publi
ceerde onlangs in een der Duitsche bladen
een opstel over »het gevaar van een ont
wikkeld proletariaat in onze dagen.* Of
schoon de daarin beschreven feiten en om
standigheden meer bepaald betrekking heb
ben op Duitschland, achten wij bet niet
ondienstig het artikel onzen lezers mede
te deelen, omdat in vele opzichten de toe
standen in ons dierbaar vaderland, ten
aanzien van een ontwikkeld proletariaat,
gelijk zijn aan die iu het naburige Germa-
nië. Ook in Nederland neemt bet aantal
rechtsgeleerden, geueeskuudigen, leeraren
van het middelbaar onderwijs in zoo booge
mate toe, dat men niet zonder bezorgd
heid voor de toekomst die toeneming gade
slaat. Nog onlangs werd door een der liba-
rale dagbladen in Nederland op bet over-
groote aantal leeraren van bet middelbaar
onderwijs gewezen en volgens het oordeel
van dit blad was de kans om eene betrek
king te krijgen voor hen, die in 't bezit
zijn van eene acte voor middelbaar onderwijs,
lang niet gunstig. Voor velen zou de ge-
kozeu carrière niets dan teleurstelling op
leveren.
Dezelfde toestanden nemen we ook waar
bij bet personeel van het lager ouderwijs.
Vele oudere en jougere onderwijzers zien
te vergeefs uit naar eene betrekking, dis
hen in staat stelt om in de behoeften van
zich zeiven of van huu gezin te kunnen
voorzien. Sommigen verleenen reeds huuue
diensteu gratis, ten einde bij eene even-
tuëele vacature bet eerst in aanmerking
te komen, ja, eeuigen zien zich zelfs ge
dwongentot een arbeid hunne toevlucht te
nemen, die bun op de normaal-of kweek
scholen allerminst werd geleerd.
Nadat Professor Conrad de algemeeue
sterke toeneming der bevolking van Duitsch
land beeft besproken, zegt bij bet volgen
de: >De sterke toeneming der bevolking is
't meest te bespeuren in de meer ontwik
kelde standen der maatschappij. In den
laatsten tijd is er tussclieu vraag en aan
bod van klassiek ontwikkelde personen eene
kolossale wanverhouding ontstaan. De oor
zaak biervan is gemakkelijk aan te wijzen;
daartoe hebbeu we slechts den blik te slaan
op de universiteiten. Terwijl vóór 1860 op
de Duitsche hoogescholeu jaarlijks slechts
ongeveer 13,400 jongelieden studeerden,
klom dit getal iu bet tijdperk vau 1860
tot 1870 op 17,800 per jaar. Eu thans
telt men op do gezamenlijke universiteiten
van Duitschland 28,900 studenten. Inder
daad een bedenkelijk cijfer In de laatste
vijf jaren nam het aantal studenten 26
percent toe, terwijl de bevolking nauwelijks
met 5 percent vermeerderde. Voor bet jaar
1870 telde men 40, thans 60 studenten op
100,000 inwoners.
FEUILLETON.
190
Vervolg
Aan hare jeugd en werkkracht was sij het ver
schuldigd, dat zij de wisselvalligheden naars
levens met gelatenheid kon verdragen; zij morde
of klaagde niet en werkte met onverdroten ijver
den geheelen dag door. Haar ontbrak slechts
de vaste steun en een rustpunt, het vertrouwen op
God en op het eeuwige leven en juist daarom
voelde zij zich zoo verlaten en troosteloos, zoo
danig, dat niemand haar ooit zag lachen.
lutusschen ontwikkelde zich de kleine Selma
uitmuntend onder de leiding der goede Zus
ters en werd zij een zonnestraal in het leven
barer moeder.
Op zekeren morgen liet de kleine het hoofdje
hangen en zeide. dat zij ziek was. De arme
moeder verschrok en wijl zij zich niet anders
kon behelpen, verkocht zij haar laatste kleinood
om haren lieveling hulp te verschaffen. De
spoedig geroepen geneesheer trok de schouders
op en "schudde het hoofdhij kon slechts weinig
Omtrent de afzonderlijke faculteiten kun
nen we bier bet volgende vermelden. Vóór
bet jaar 1860 telde men nauwelijks-3000
studenten iu de rechtsgeleerdheid. Iu 1883
werd bet hoogste getal, 5426, bereikt,
't welk thans tot 496Ó is gedaald. Deze ver
mindering is echter slechts onbeduidend.
In Pruisen worden thans jaarlijks ongeveer
300 rechtsgeleerde ambtenaren benoemd.
Iu 1882 voldeden er echter aan bet staats
examen 537, iu 1885 622, dus meer dan
bot dubbele aantal rechtsgeleerden, die op
eene benoeming kunnen rekenen. Iu 1875
telde men in Pruiaischeu Staatsdienst 1938,
Referendarissen, than* 3724. In 1875 be
stouden er slechts 220 iGericbtsassesso-
reu* thans 1288. Tot in den laatsten
tijd kou men aannemen, dat de studie in
de geneeskunde nog de beste vooruitzich
ten schouk. Dit nu is volstrekt niet meer
bet geval. In Duitscblaud telt men op
't oogenblik 13,200 artsen. Ter vervanging
van overledenen en ter coinpleteeriug van
den voorraad, zooals de toeneming der be
volking dit vereiscbt, zijn ongeveer 3500
ih 3600 studenten iu de medicijnen noodig.
Dit is dan ook het getal studenten, die vóór
1870 feitelijk iu de geneeskunde studeerden;
huu aantal hield nagenoeg gelijken tred
met de juristen. Iu bet laatste halfjaar
echter studeerden er iu plaats van 3600,
8465,dus 3500 meer dan het aantal studenten
iu de rechten-Volgens een onlangs verschenen
geschrift van Prof. Billroth bevonden zicli
te Weeuen iu den zomer van het jaar 1879
778 medische studenten; iu 't zomerse
mester van 1886 echter 2219. Iu Prui
sen ziju jaarlijks ongeveer 250 geneeshee-
reu ter completeering en ter uitbreiding
van het gewone getal uoodig. Iu bet laatste
jaar deden er echter 431 bet Staatsexamen,
in ganscli Duitschland 882 tegen 620 vóór
bet jaar 1870.
Moeilijker dan bij de thans besproken
faculteiten is bet, den overvloed bij de
phslosophische met cijfers te betoogen, om
dat deze faculteit zoo vele takken van
studie omvat. Wij zullen slechts opmerken,
dat ook iu deze faculteit in de laatste
twintig jaren eene vierdubbele vermeerdering
van studeerenden valt aan te wijzen. Het
is trouwens van algemeeue bekendheid, welk
eeu overvloed vau pkilologen, mathematici,
pbysici euz. er in Duitscblaud bestaat. In
de provincie Saksen moeten onderwijzers,
die bet staatsexamen hebben afgelegd, jaren
lang zonder bezoldiging onderwijs geven.
Ouderwijzers in de wiskunde moeten na
genoeg vier jaren wachten, alvorens zij
eene bezoldigde betrekking krijgen en nog
langer alvorens zij in de zekere haven van
eene vaste benoeming zijn aangekomen.
Het aautal leerlingen der technische
hoogescholeu is vrij wel stationnair. Eeu
feit is bet echter, dat in de jaren 1879— 1882
iu Pruisen 407 architecten bet staatsexamen
aflegden,dat echter slechts 65 van dezen eene
betrekking als architect machtig werden.
't Zou gemakkelijk zijn de wauverbou-
hoop op herstel geven, binnen weinige uren zou
het lot zijn beslist
Dien slag overleef ik niet! riep Sara, terwijl
zij het bleeke kind aan haar hart drukt» en
haar gelaat met tranen bevochtigde.
De kleine sloeg hare armpjes om den hals der
moeder en fluisterdeTreur niet moedor, als ik
sterven ga; in den hem-.l bij den Heven God
zal het schoon zijn en omdat ik altijd braaf en
lief geweest ben, kom ik er immers ook."
«Kindlief, spreek zoo toch niet: gij breekt
mij het harte. Neen, gij moogt niet sterven,
dat leed zou mij het verstand doen verliezenl"
Selma zwe-g en rustte uit. Daarop zeide zij
plotseling. Als gij zoozeer verlangt, lieve mama,
dat ik genezen zal, bid dan tot Maria de moeder
van den Messias ga naar de Munsterkerk.
Zie eens, de kleine Anna, die naast mij in de
school zit, was voor eenige dagen ook ziek, zóó,
dat de ouders meenden, dat zij zou sterven. Toen
ijlde de moeder aanstonds naar den dom, wierp
zich voor het beeld der Madonna op de knieën
en riep: Lieve Moeder Gods, ik smeek u, maak
mijn kind weder gezond. Zoudt gij dat ook niet
kunnen doen, mama?
j „Laat mij zulke taal nooit meer hooreu,
dingen tusschen vraag en aanbod ook iu
andere takken van beroep aan te wijzen;
de hier vermelde voorbeelden zullen echter
wel voldoende zijn om de bewering te
rechtvaardigen, dat voor alle betrekkingen,
waarbij hoogereoutwikkeling wordt vereiscbt,
een overvloed van caudidateu bestaat zooals
nog nimmer werd waargenomen. Dienten
gevolge moet een enorm aantal liedeu, die,
met opoffering van de beste jaren huns
levens en van belangrijke geldsommen,
zich eene klassieke vorming hebben ver
schaft, jaren laug te vergeefs wachten op
de eene of andere benoeming, welke, zoo
ze door ben wordt verkregen, dan nog
geenszins aan al hunne verwachtingen
voldoet.
Veel hoop op beterschap, zoo eindigt
Professor Conrad zijn artikel, bestaat er
niet. Integendeel de wanverhouding waar
van wij spreken zal nog grooter worden,
't Is daarom goed op de wonde te wijzen
zooals zij is, eu te trachten door Staat en
maatschappij eene spoedigere en zachtere
genezing te verkrijgen, dan bij eeu natuur
lijk verloop te wachten staat.
Niet alleen te Lubeck, maar ook te
Hamburg, Altoua, Rendsburg, Neumün-
ster en Scharlieide hebben huiszoekingen
bij socialisten plaats gehad. Reeds is eeu
schrijnwerkersgezel dieutengevolge te Ham
burg gevangen genomen.
De heer Goblet te Parijs beeft de
leden der Bulgaarscbe deputatie op parti
culieren voet ontvangen. Hij verklaarde,
niets meer te kunnen zeggen dan betgeen
de heer Fiourens had gezegd: dat Frank
rijk sympathie gevoelt voor de vrijheid d«r
volken, maar in de eerste plaats bedacht
moet zijn op zijne eigene belangen en niet
uit het oog mag verliezen, door welke
banden de Bulgaren verbonden zijn aan
de mogendheden, waarmede Frankrijk in
vrienschappelijke betrekking staat. Hij kon
slechts eene spoedige gunstige oplossing
van de Bulgaarscbe quaestie weuschen, die
voor geheel Europa eene van bron vau on
rust is.
Eeu 25 te Parijs gevestigde Duitsche
socialisten hebben, onder voorzitterschap
van een kleermaker, eene vergadering ge-
houdeu, waarin besloten is eene vereeni-
giug onder de benaming: Duitsche So-
cialistenclub te Parijste vestigen. Deze
vereenigiug is de eerste, die door buiten-
landsche socialisten is opgericht iu Frank
rijke hoofdstad.
De Pauselijke Zouaveu eu de vrijwil
ligers van het Westen hebben een nieuw
bewijs van hunne gehechtheid aau den dap-
pereu Generaal De Cbarette gegeven. Door
onder elkander bijeengebrachte gelden, heb
ben zij bet door den Generaal bewoonde
kasteel la Basse Motte, bij Ohateuuneuf,
eu de daarbij behooreude pachthoeven,
zeide Sara zich van het kind afwendeDde.
Doch toen de ziekte gedurende den dag in he
vigheid tofiiam en het kind meer en meer
naar adem verlangde, toen ijlde ook zij iu den
angst haars moederharten naar den dom, alwaar
de H. Bernardus eens den lof van Gods Moeder
had verkondigd.
Toen zij het schoone tempelgebouw binnentrad,
scheen het haar toe, als ware zij iu haar huis.
Het eerste, dat zij zag, waren de woorden
„Salve Regina" in gulden sn gekleurde letters
ter gedachtenis voor de geloovigen. Sara wist niet
meer wie of wat zij was. Zij herinnerde zich al het
schoone eu goede, dat zij in het huis vau Hulm-
busch had gehoord: zij herdacht dezen dag,
waarop men haar gezegd had: Maria, de Moeder
van den Messias, is de dochter van uw volk;
waarom zou zij dus haren bijstand voor de ge
nezing van haar oenig kind niet inroepen Als
zij groot en machtig is, dan kon zij haar zeker
helpen, en aan dank zou het haar niet ontbreken.
Sraeekend hief zij de handen omhoog en richtte
eene stomme bede om genezing voor haar kind
tot de H. Maagd, die zoo liefderijk op haar
nederzag, terwijl eene zoete stem in haar bin
nenste fluisterde: gij zult gehoor vinden. Plot—
aangekocht en aan huu bevelhebber ten
geschenke gegeven.
Aan de Times wordt uit Weenen
geseind, dat de betrekkingen tusschen Rus
land eu Oostenrijk in den laatsten tijd
veel verbeterd ziju, waartoe vooral bijge
dragen heeft bet in zeer welwillende woor
den vervatte telegram van den Czaar aan
deu Keizer op den Nieuwjaarsdag. Wel
onderrichte kringeu te Weenen gelooven
thans eerder aan eene vreedzame oplossing
der Bulgaarscbe quaestie.
Uit Rome wordt aan de Times gemeld,
dat de Russische Regeering heimelijk een
opstand voorbereidt voor bet aanstaande
voorjaar op Creta en iu Macedonië, welke
laatste bestemd zou zijn om het Bulgaar
scbe Regentschap omver te werpen.
De Standard verneemt uit Sofia, dat
Zankoff, op eene nieuwe dringende dépêche
van deu Grootvizier, naar Coustantinopel
is vertrokken.
Vandaar wordt aan hetzelfde blad geseind,
dat de Sultan, tijdens eene audiëntie van
den EngelschenAmbassadeur, ophelderingen
heeft gegeven ter zake van de tegenwoordige
politiek der Porte tegenover Rusland; de
Ambassadeur herbaalde Engelauds beden
kingen tegen de voorgenomen Turksch-
Russische alliantie.
Volgens berichten uit Rome wordt
de toestand vau den Pauselijken Staatsse
cretaris Z. E. Mgr. Jacobini, ondanks de
goed geslaagde operatie, hopeloos geacht,
omdat de hooge lijder is aangetast door eene
hevige koorts.
Volgens telegrammen uit St. Peters
burg beeft Turkije aldaar doen voorstellen,
de keuze vau eeu Vorst voor Bulgarije aan
Keizer Wilhelm toe te vei trouwen.
Prius Alexander vau Battenberg beeft
aan Graaf Kaluoky verklaard, niet naar
Bulgarije te willen terugkeeren, zelfs wan
neer bij er door eene machtige partij werd
teruggeroepen.
De Gouverneur vau Creta beeft drin
gend versterkingen bij de Porte aange
vraagd. Hij rapporteert, dat reeds op twee
plaatsen van het eiland onlusten zijn uit
gebroken en beschuldigt de Griekscbe con
suls vau het aanstoken vau oproer. Naar
de Times uit Constantiuopel verneemt,
maakt de Porte toebereidselen om ten
spoedigste troepen naar Creta te zenden.
De Bulgaarscbe Regeering beeft aan de
mogendheden eene nota gezonden ter be
antwoording van de jongste circulaire van
den heer Von Giers over de Bulgaarsche
crisis en de afbreking van de betrekkingen
met Rusland.
De Bulgaarscbe Regeering verklaart, dat
zij binuen eeuige weken bet gezag hoopt
te kunnen neerleggen in banden van een
nieuwen Souverein. Wat Generaal Kaulbars
betreft, hij heeft nooit, tijdens zijne zen
ding, getracht de gemoederen te bevredigen;
integendeel, de hartstochten der partijen
heeft hij opgewekt en op alle mogeljjke
wijzen de Regeering aangevalleu. Nooit heeft
seling smaakte zij een vrede en eene gerust
stelling, zooals zij nog nooit had ondervonden.
Sara zou nog lang vertoefd hebben, als de zorg
voor haar kind haar niet, als op vltugelen naar
huis dreef.
Met schitterende oogen lachte Selma haar
bij 't binnenkomen toe en zeide „Mama,
nu word ik weder gezond, ik voel geen pijn
meer; zoker zijt gij naar den dora gewesst en
hebt daar de Moeder Gods voor mij aangeroepen,
opdat ik spoedig genezen zou, niet waar? Nu
zie, ik ben genezen 1
Onder tranen van vreugde en ontroering sloot
de overgelukkige moeder haar wedergevonden
kind in de armen.
Ik ben niet iu staat den stiijd en de verschil
lende gewaarwordingen te schilderen, die nu als
eene stormachtige zee in het hart van Sara op
stegen. Zij meende govonden te hebben, wat
alleen troost en vrede verschaft, doch haar
trotsche, onbuigzame wil hield hardnekkig vast
aan de overleveringen van haar volkjevenwelzij was
van goeden wil en dezulken leidt God tot zegen
Wordt vervolgd?)
