NIEUWE
N». 1078.
Donderdag"27 Januari7;!887,
12de Jaargang.
De Vaticaansche Tentoon
stelling.
De toestand in Duitschland.
feuilleton.
Angelika.
HAARMSCHI (III RA W.
ABOSTWEMEMTSPBIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland Ir. p. p.
Voor het Buitenland
A.fa jnderlpke Nummers
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem'
r 0,85
I»—
1,50
0,06
AGITE MA ÏTON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIÉU
Van 16 regels.30 Cents.
Elke regel meer
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
Advertentiën worden niter lijk Dinsdag- en Vrijdag-
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: K P P ER S k LAUBET.
Van eerbiedwaardige zijde daartoe aangezocht,
plaatste De Tijd Maandag den 10a dezer een
ingezonden stuk, De Vaticaansche Tentoonstel
ling, dat ook andere Katholieke bladen weldra
onder de aandacht hunner lezers brachten. I)e
schrijver gaf daarin welverdienden lof aan de
katholieke vrouwen van ons Land, die alom
met voorbeeldigen ijver den arbeid voor de Ten
toonstelling aanvaardden, maar waarschuwde tevens
voor het stellen van eene vraag, die eene scha-*
dutv zou werpen over den glans van offer en
gave, van de vraag namelijk: aan welke missiën en
arme kerken de vruchten van dien arbeid ten
goede zullen komen.
Het zij mij vergund, in naam van het hoofd
comité, onder dankbetuiging aan den schrijver
voor zijn goed woord, aan zijn lof eenige uit
breiding te geven en bij zijne waarschuwing eene
waarschuwing te vorgen.
Zooals in het ingezonden stukje werd aange
duid, vond de fijngevoelde en kiesche gedachte,
waaruit het plan van de Vaticaansche Tentoon
stelling werd geboren, in ons land van vele zijden
waardeering. Met de Katholieke vrouwen wed
ijveren de Katholieke mannen in het streven
om de Nederlantlsche inzending te doen beant
woorden aan den roem, dien de Katholieken van
Nederland zich hebben verworven door hun kiacht-
dadig geloof,hunne offervaardige liefde, hun heiligen
ijver voor den luister van 's Heeren Huis. Met
bizonderen lof dient vooral te worden gewaagd
van onze kunstenaars ett van veel katholieke
industriëelen, die volgens de dagelijks inkomende
berichten, ieder in zijn vak, een of meer passende
voorwerpen voor de Tentoonstelling vervaardigen.
Zelfs de katholieke ambachtslieden laten zich niet
onbetuigd. Zoo hebben zich in een aanzienlijk
plaatsje van ons land eenigen van hen vereer.igd
om, onder leiding van een beroemd kunstenaar,
een eikenhouten gepolychromeerd altaar te ver
vaardigen, dat te Rome zal getuigen vau hunne
bedrevenheid in het kunsthandwerk en van hunne
liefde voor den Vader aller Geloovigen. Voorts
vernemen wij, dat sommige gegoede Katholieken
en katholieke vereenigingen aan bekwame kun
stenaars de uitvoering opdroegen van aanzienlijke
kunstwerken, welke aan de Tentoonstelling tot
ware sieraden zullen strekken.
Zal intusscken de Nederlandsche inzending
kunnen wedijveren met die van andere natiën,
dan dienen de deelneming en medewerking nog
algemeener te worden. Passende geschenken en
bijdragen mogen niet uitsluitend of voornamelijk
verwacht worden van de katholieke kunstenaars,
die zij zullen mij deze bewering niet ten
kwade duiden in den regel met stoffelijke
goederen niet bizonder gezegend zijn, noch ook
van enkele bizonder gegoeden, maar van alle
welgestelde katholieken, die in de vreugde van den
naderenden grooten feestdag wenschen te deeleu.
Om hun daartoe gelegenheid te bieden, heb
ben de vijf diocesaan-afdeelingeu van het Ne
derlandsche comité voor de Vaticaansche Ten
toonstelling in alle aanzienlijke plaatsen des
lands gelijkluidende circulaires verspreid, waarbij
zij toezegging van geschikte voorwerpen of wel
geldelijke bijdragen vragen, waarvoor geschikte
voorwerpen zulllen vervaardigd worden. Naar ons
wordt bericht, geven veel Katholieken aan de
uitnoodiging gehoor, anderen echter antwoorden
met eene zeker wel gemeende opmerking, die ook
elders blijkt te worden gemaakt. Zij betwijfelen
namelijk, of zij, door bij te dragen tot het wel
slagen der Tentoonstelling, wel handelen volgens
de wenschen en behoeften van den rl. Stoel. De
volgende brief, dien Zijne Eminentie Kardinaal
SA
I.
Angelika kwam nog eens bij haar vader, kuste
hem teeder en wenschte hem dan goeden nacht»
zij groette den ouden bediende en verliet zacht
jes de kamer, om zich naar de slotkapel te be
geven, ten einde daar voor haar dierbaren vader
de hulp van boven af te smeeken.
Bij het verlaten van het heiligdom trad Fran
cesco, de Slotkapelaan, haar tegemoet, die met
de grootste deelneming de onverwachte onge
steldheid van den Graaf vernam.Toeu Angelika hem
echter in kinderlijken eenvoud den inhoud van het
laatste gesprek mededeelde, rolde een dikke traan
over zijne dorre, bleeke wangen. Hoewel hij
zooveel mogelijk de ontroering zijns harten
trachtte te verbergen, had de jonge Gravin ze
toch opgemerkt en smeekte zij den ouden leer
meester haar toch te zeggen, waarom hij eens
klaps zoo bedroefd werd
Schiaffiao, eere-voorzitter van het hooldcomité,
richtte aan den gewonen voorzitter van de
hoofdcommissie te Bologna, den heer Aquaderni,
zal hen van allen twijfel in deze bevrijden.
„Hooggeachte heer commendatore!
„Van verschillende zijden verneem ik, dat een
gerucht zich heeft verspreid, volgens hetwelk
den H. Vader bij gelegenheid van zijn gouden
Priesterfeest niet zoozeer de geschenken van zijne
kinderen welkom zouden zija als de aalmoezen
van hunne kinderlijke liefde. Ik weet niet, en
wensch ook niet te onderzoeken, hoe soortgelijke
geruchten konden onstaan, maar ik stel er prijs
op, dat men wete hoe weinig zij beantwoorden
aan de gedachten en wenschen van den H. Vader.
„Ofschoon de toestand, waarin de doorluch
tige Stedehouder Gods is gebracht, hem de on
dersteuning der geloovigen maar al te onont
beerlijk maakt, toch wer.scht de H. Vader, dat
de gaven, die voor aller oogen zullen worden
tentoongesteld, een niet minder schitterende ge
tuigenis mogen geven van de liefde, die de harten
der geloovigen voor den Plaatsvervanger van
Christus op aarde bezielt.
„Van den anderen kant is het niet andei s dan
billijk, en ik zou willen zeggen: door den plicht
geboden, dat de kunst, die van de Roomsche
Pausen, steeds wijze bescherming genoot en nog
geniet, deze plechtige gelegenheid gebruike om
aau den persoon van een der meest glorievolle
Pausen den tol te betalen van hare liefde en
dankbaarheid.
„Daarom verzoek ik u, aan dezen brief de
grootst mogelijke opentnarkoid te geven, opdat
de Katholieken van het wereldrond zich niet
laten misleiden door geruchten, die van allen
grond zijn ontbloot, en opdat het zoo schooi:
begonnen werk beantwoorde aan onze wenschen
en de verwachting van de geheele wereld. Ik
neem deze gelegenheid te baat om u mijne ver
eering te betuigen en mij met bisoudere hoog
achting te noemen
//Uw zeer dienstwillige dienaar
D. P. M. Kard. Schiaffino.
„Rome. eere-voorzitter".
Aan het woord van den Kerkvorst iets toe te
voegen, mag overbodig heeten. Als zij weten,
dat dit werk het hart des Pausen zal verblijden,
dan is het voor Neerlands Katholieken genoeg,
om het met geestdrift en naar hun beste vermo
gen te helpen bevorderen. Zij zullen, als da tijd
daartoe gekomen ie, met offervaardige liefde hun
aalmoes storten voor de feestgift in geld, waar
door de trouwe kinderen der Kerk hopen te
voorzien in den nood van den II. Stoel, maar
met niet minder bereidvaardigheid thans ook
het hunne doen voor het welslagen eensr ouder
neming, die opnieuw en op schitterende wijze
zal toonen, hoezeer wij Katholieken onzen Vader
cn elkander beminnen.
Slechts verzoeken wij met aandrang onze ka
tholieke laudgenooteu, dat zij het ontvangen
briefje spoedig invullen en inleveren of op andere
wijze aan de leden van hunne diocesaan-afdec.ling
laten weten welke bijdrage, hetzij een voorwerp,
hetzij geld, zij voor de Vaticaansche Tentoon
stelling wenschen te geven.
Dat hunne geldelijke offerande zal worden be
steed op eene wijze, die aan de strekking der
Tentoonstelling beantwoordt, mogen zij gerustelijk
vertrouwen.
De secretaris van het hoofdcomité,
Dr. ANDREAS JANSEN.
De grijsaard stelde haar gerust en verzocht
haareven op zijne kamer te komen.
Toen beiden daar hadden plaats genomen, nam
de grijsaard haar bij de band, zag haar ernstig
aan, en vroeg:
„Kind; gij bemint uwen vader te zeer, dan
dat gij hem geen klein offer zoudt willen bren
gen, niet waar?"
„Ik wil alles doen, alles doen, als het hem
maar genoegen kan verschaffen!"
„Dan, mijn kind, moet gij elke gedachte on
derdrukken, om naar verre streken to willen
reizen, want dat bedroeft uwen vader, wijl treu
rige omstandigheden hem verbieden, nau uw
verzoek gevolg te geven."
„O, Vader Francesco! is het anders niets,
dan zeker, ik zal er niet meer over spreken,
alhoewel het toch heerlijk zou zijn, als men met
vader eens kou reizen. Ik had reeds op zijne
toestemming gerekend, doch thans is alles slechts
een schoon droombeeld geweest, en anders niets 1"
Eerbiedig kuste zij de baud des Priesters eu
verwijderde zich.
De politieke barometer wijst in Duitsch
land op storm en in de eerstvolgende we
ken zal Duitschland door een typhoon
geteisterd worden, zooals daar te lande nog
nimmer werd beleefd. In alle dag- en
weekbladeu ontmoeten we de woorden: »de
teerliug is gevallen,»de bom is gespron
gen^ »de Rijksdag is dood« enz. en de
koortsachtige opgewondenheid, waarin het
gausche land zich bevindt, doet een ver
kiezingsstrijd verwachten, die in bitterheid
en hevigheid, al wat tot dusver, op dit ge
bied werd aanschouwd, in de schaduw zal
stellen. Die woede in den strijd heeft tot
oorzaak de groote ernst des tij Is; het Duit-
sche volk weet, wat er op het spel staat
en dat niet Duitschlands positie als mili
taire macht, maar de binneulandsche po
litieke ontwikkeling, de handhaving van
het grondwettige recht des volks, de prijs
is van den stiijd.
Alles is in gisting en de gebeurtenissen
der eerstvolgende weken zijn uitmuntend
geschikt, alle nieuwsbladen, die niet in den
geest der Regeering sprekeu, eene reeks
processen te bezorgen, 't Zal dus voor die
bladen raadzaam ziju eenige voorzichtig
heid in den vorm in acht te nemen, want
de leidende Staatsman is slecht gehumeurd,
de verklikkers liggen op de loer en als
dan na verloop vau eenige maanden, wan
neer de bruisende golven weder verdwenen
zijn en de politieke zee kalm is geworden,
de ongelukkige zondaars der pers voor de
rechtbank worden gedaagd, moet de arme
verantwoordelijke redacteur een onbedacht
zaam uitgesproken woord met maanden
lange gevangenisstraf boeten.
Vooral op de Katholieke pers zijn thans
de Argus-oogen der Pruisische denuncian-
teu scherp gericht. Deze bladen moeten
dus met beslistheid, maar ook met de noo-
dige voorzichtigheid deelnemen in deu ver
kiezingsstrijd, dien de nationaal-liberalen
met de beschuldiging hebben ingeleid, dat
de uit verschillende bestauddeeleu samen
gestelde oppositie, de fakkel der tweedracht
heeft ontstoken.De Regeeriugspartjj
zal alle mogelijke mijnen doen springen
om eene meerderheid van ja-broers in den
Rijksdag te verkrijgen, ten einde de idealen
van den Rijkskanselier te kunnen verwe
zenlijken. Komt zulk eene meerderheid tot
stand, dan is bet met de vrijheid van het
parlementaire stelsel gedaan, de Rijksdag
zal niets meer zijn dan eene machine, die
door den Rijkskanselier naar goedvinden
wordt gedreven. De nationaal-liberalen eu
conservatieven mogen manifesten uitvaar
digen, het Heerenhuis moge adressen schrij
ven ('t geen bedenkelijk moet geheeten
worden, omdat een factor der wetgevende
macht geene critiek op deu Rijksdag mag
uitoefenen) het Duitsche volk zal de vaste
overtuiging« der Regeeringspartij. dat hare
tegenstauders eene smaadvolle nederlaag
zullen ondergaan, ongetwijfeld tot schande
maken. Waut ook iu cie ellendigste hut
weet men, dat niet de versterking der na
tionale krijgskrachten, maar het bestaan
Mot een droevig gezicht staarde de grijsaard
haar na en zuchtte: „Arm kind, wat lot staat u
te wachten I"
Angelika begaf zich intusschen naar hare ka
mer op de tweede verdieping, vanwaar zij een
heerlijk uitzicht op de Maas had.
Hier viel zij in diep gepeins en dacht er over
na, wat de ooi zaak van het verdriet baars vaders
zou zijn, doch hoezeer zij hare gedachten ook
liet gaan, zij kon het raadsel maar niet op
lossen. Haar vader sprak nooit van het verle-
dene; zelfs toen zij het eens waagde er ham
vertrouwelijk om le vragen of hij nog ouders,
zosters, broeders of aanverwanten bezat, bleef
hij het antwoord schuldig, scheen verstoord en
ging heen; drie dagen achtereen bleef hij op
zijne kamer.
Yan toen af durfde zij hem er niet meer om
vragen. Hoe gaarne tocli had zij in zijn leed ge-
de-ld, en hem, waar het mogelijk was, getroost.
Wijl hij nu, zeker wel uit grondige beweeg
redenen, haar niet de vertrouwelinge van zijn
verdriet maakte, besloot zij uit al hare krachten
der volksvertegenwoordiging de quaestie is,
die leidde tot de ontbinding van den
Rijksdag.
De Katholieken hebben deu strjjd niet
gezocht; hij werd hun opgedrongen. Toen
de Regeeriug den Rijksdag ontbond, gaf
zij stilzwijgend toe, dat zij in staat was
om zoowel tegen deu buitenlaudschen als
tegen deu biuuenlandscben vijand te agee-
ren; zij scheen Rusland noch Frankrijk te
vreezen, anders had zij liet driejarig oqr-
logsbudget wel aangenomen, 't welk haar
werd toegestaan. Of had Von Bismarck
doorslaande bewijzen geleverd voor de nood
zakelijkheid van het Sapteunaat? Immers
neen.
Bij den thans komenden verkiezingsstrijd
zal opnieuw het arsenaal van vergiftigde
wapenen geopend worden om vooral te die
nen tegen de Katholieke partij, 't Zal ech
ter vergeefsche moeite ziju het Centrum
en zijn beroemden leider aau te vallen met
dergelijke onedele wapenen. De liefde van
het Katholieke Duitsche volk voor Dr.
Windthorst bleek nog onlangs op hartver
heffende wijze bij gelegenheid van diens
75steu verjaardag. Geen taal heeft woor-
deu om uitdrukkiug te geven aan de liefde
eu vereering voor den bejaarden strijder,
om de gevoelens te omschrijven, die iu de
harten der Duitsche Katholieken voor den
wakkeren kampioen ontvlammen.
Hoe grootsch en fier stond hij iu den
jongsteu driedaagscheu strijd tegenover den
Rijkskanselier. Hij is de eik, die zijue wor
tels te dieper iu de aarde schiet, naarmate
de stormen ontzettender loeien. Als allen,
die hem met scheldwoorden overladen en
daardoor met hun patriotisme willen pron
ken, zulk een edel hart bezaten gelijk de
parel vau Meppen*, dan zou het er in
Duitschland geheel anders uitzien dan nu.
Er zou minder huichelarij heerschen en
meer waarheid en oprechtheid,
De nieuwe Rijksdag zal, naar alle waar
schijnlijkheid, dezelfde oppositie voeren als
de oude. Maar zoo hij opnieuw wordt ont
bonden, wat dan
Wij moeten het antwoord op deze vraag
vooralsnog schuldig bljjven, omdat wij niet
in staat zijn over dé omstandigheden, welke
zich dan zullen voordoen en waarmede in
elk geval rekening moet gehouden worden,
te kunnen oordeelen.
Zonder twijfel zal de kerkelijke politieke
novelle, welke in den Pruisischen Land
dag is aangekondigd iu den verkiezings
strijd eene groote rol spelen en Von Bis
marck heeft zeker niet zonder bedoeling
deze novelle thans in de weegschaal zijner
hoop en berekeningen geworpen. Men
spreekt van bevredigende overeenkomsten
tusscben Rome en Berlijn, vau de ophef
fing der kloosterwet eu dergelijke fraaie
dingen meer, maar Duitschlands Katholie
ken zullen eerst zien of die lokkende ge-
ruchteu zullen bewaarheid worden en ten
tweede zullen zij niet vergeten, dat de op
heffing van deu cultuurstrijd, zoo deze in
derdaad mocht volgen, hun geene aanleiding
zal geven, hunne grondwettige rechten en
vrijheden op te offeren.
zorg te dragen voor zijne gemoedsrust en te
vredenheid; zij verrichtte haar avondgebed en
viel weldra in een zoeten slaap. Met den Graaf
echter was het geheel anders.
Het middernachtsuur was reeds lang geslagen
en nog liep hij in de kamer op en neer. Van tijd
tot tijd bleef hij vóór een Christusbeeld staan.
Het ve-beeldde den stervenden Heiland op 't
oogenblik.dat Hij de woorden uitsprak: „Mijn
God, mijn God, waarom hebt gij mij verlaten 1"
Smeekend verhief hij zijne oogen, en bad„Er
barm U over mij, o God, volgens uwe groote
barmhartigheid en treed niet in 't gerecht met
uwen dienaar!" Toen eindelijk in 't Oosten de
dag aanbrak, werd hij kalmer en legde hij zich op
zijne slaapstee ter ruste; 's morgens was hij
echter zóó zwak, dat hij niet kon opstaan, waar
om hij, op aanraden vau Vader Francesco, die
een zeer goed geneesheer was,eeuige dagen het bed
moest houden.
Wordt vervolgd.)