NIEUWE
«I». 1086.
Donderdag 24 Februari 1887.
12de Jaargang.
De Missiën en de beschaving.
Het album i/Neerlandia
Catholica."
feuilleton.
Angelika.
KM
H44RLEM
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maander voor Haarlemt 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,
Voor het Buitenland 1,50
Afïjuderljjke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. JansstraatHaarlem'
PRIJS DER ADVERTENTIÉN
AGITE MA HON AGITATE.
Van 16 regels.30 Csnts.
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden, uiterlijk Dinsdag- en Vrjjdag-
avorrd voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KUPPEKS& LAUEET.
De heilvolle arbeid van den Missionaris
werd en woidt niet genoeg gewaardeerd.
De gevaren waaraan hij bloot staat, de
vele en zware opofferingen, welke hij zich
moet getroosten, worden niet beseft; ja,
ondank, verguizing en miskenning is vaak
zijn loon, Zelfs zijn er nog ellendelingen, die
de vraag stellen: of het niet mogelijk zoude
zijn aan de wilden de zegeningen der be
schaving te schenken, zonder hen tegelij
kertijd met den ballast van een zoogenaamd
geopenbaarden godsdienst te bezwaren. Zij,
die den treurigen moed hebben, een derge-
ljjke vraag te stellen, bewjjzen daghelder,
dat zij niet het minste begrip hebben van
hetgeen de Missiën ten opzichte der be
schaving hebben verricht; zij kennen de
uitspraak niet van Darwin, zeker een on
verdacht zegsman, die getuigde, dat, zoo
hij het ongeluk mocht hebben schipbreuk
te lijden en op een onbekend land aan te
komen, zijne eerste gedachte zou wezen of
er al christelijke Missionarissen op dit land
waren geweest; zoo ja, dan zou hij zich
veilig wanen.
Het is ons voornemen niet te bewijzen
welk een geluk het voor de heidenen mag
genoemd worden, dat het morgenrood der
christelijke waarheid de schaduw van hunne
dwaalleer en bijgeloof heeft doen verdwij
nen; wij willen slechts doen zien, wat de
heidenen ten opzichte van de beschaving
aan de Mis donarissen hebben te danken en
hoe wederkeerig de landen welke de Mis
sionarissen uitzouden, in menig opzicht
baat vonden en in kooge mate werden be
loond voor het werk der liefde, dat zij
hadden verricht.
Een der verderfelijkste dwalingen in de
vorige eeuw, welke Rousseau en consorten
in de wereld brachten, was de uitspraak, dat
de mensch, waar men hem in den natuur
staat aantreft, nog in de onschuld van het
Paradijs verkeert. De ondervinding heeft
echter steeds geleerd, dat Rousseau's Edeu
bij de volken in den natuurstaat allerminst
van dien aard is, dat een verstandig mensch
zoude verlangen er in te leven. Ten
eerste zijn de meeste wilden, bij welken de
Missionaris komt, nog geboeid in de ketenen
van het kannibalisme. Eu dit wordt geens
zins slechts daar aangetroffen, waar de na
tuur den mensch oogenschijulijk, door ont
houding van de noodigelevensmiddelen, deze
voeding aanwijst, maar zelfs in de heer
lijkste en vruchtbaarste streken. Het kan
nibalisme is, en dat is het treurigste, een
religieus gebruik, dat, na Adams val, bij
schier alle volken, behalve bij de Israëlie
ten, heeft geheerscht. De wilden namelijk
gelooven, dat hij, dien zij vermoorden, res
pectievelijk verorberen, aan gene zijde vau
het graf hun dienaar moet zijn. Gelijk men
in onze dagen nog b. v. ouder de Papua's
de zoogenaamde koppeusuellerij ziet plaats
hebbeu, zoo vouden ook de Missionarissen
(Vervolg.)
VI.
Het feest.
„Och, lieve onschuld, ik bedoel den Graaf
Von Drachenfels, dien gij zeker betooverd hebt,
want het was voor de eerste maal, dat lnj eene
jonkvrouw zijn arm bood.
Angelika bloosde en kon het antwoord
niet dadelijk vinden. Eleonora brak echter het
thema af en vroeg: „Hoe bevalt u miju ver
loofde?//
Angelika bemerkte terughoudend: Mijne ken
nismaking met Baron William Clifford is nog
te kort geweest, dan dat ik over hem mijne
meening zou kunnen uiten."
Eindelijk hadden alle gasten het slot verlaten;
slechts de Graaf Von Drachenfels en William
niet.
Ook Angelika maakte zich tot vertrek gereed,
want zij verlangde naar haar vader en naar
steeds kannibalen, die de lijken hunner vij
anden verslonden. De Jezuïeten o. a. die
aan de Amazone-rivier den volken het Evau-
gelie verkondigden, vonden daar het wilde
volk der Guuitatiërs, die de lijken veror
berden, welke de zee huu aanbracht. Nog
gruwelijker handelden de Oanisiërs, die
hunne gevangenen zelfs levend pleegden te
verslinden. Voorts ontmoetten de Missio
narissen hier en daar ook de doodenoffers
in deu vorm van geslachte meuscheu. Zoo
vouden de Paters van de Sociëteit van Je
zus, die in 1604 te Guinea kwamen, in het
gebied van den Koning van het Leeuwin
gebergte het volksgebruik, op het graf van
een Vorst, zijne vrouwen, vrienden en sla
ven te vermoorden, opdat hij dezen aan
gene zijde van het graf niet zoude behoe-
veu te missen. Waar dit gebruik overigens
niet heersekhe, voud men toch schier overal
het Kaïnsteeken gedrukt op 't voorhoofd
der wilden. Niet ver van de Amazone-ri
vier vond men de Chiquitos. Zij geloofden,
dat van alle ongelukken de vrouwen de
schuld dragen, eu daarom lieten zij, als zij
ziek werden of ook maar de minste pijn
gevoelden, moeder, vrouw en dochters
eenvoudig vermoorden. Overal echter
waar het deu Missionaris gelukt, natuur
lijk na veel strijd eu offers, dikwijls ook op
deu door het bloed van martelaren ge-
kleurden bodem, het teeken des Kruises
te planten, daar roeit hij dit gebruik uit,
al is het nog zoo diep ingeworteld en de
vrede op aarde« valt eindelijk ook dezen
volken ten deel.
Ook met de zedelijkheid staat het bij de
wilden even als bij de beschaafde* volken
slecht geschapen. Dit oudervonden de Je
zuïeten op de Molukken, waar zij in 1511
voet aan wal zetten. Zedigheid was een
woord, welks beteekenis de zwarten niet
begrepen. Het grootste zedenbederf heerschte
onder hen. Dezelfde toestanden ontmoetten
zij iu Brazilië waar zij ongeveer in 't mid
den der 16e eeuw kwamen. De veelwijverij
is bij de wilden eu heidenen vrij algemeen,
om niet te spreken van nog andere gru
welijke ondeugdeu, welker namen wij niet
willeu noemen.
Hoe moeilijk was het vaak, eene verbe
tering iu de zeden der volken te bewerk
stelligen. Hoe dikwerf dachten de Missio
narissen hun doel te hebben bereikt, als
plotseliug al hunne hoop weder werd te
leurgesteld. Hoe dikwijls gebeurde het, dat
de wilden, uit liefde voorde oude vrijheid,
de beschaviug den rug keerden en door het
heimwee gedreveu, naar hunne bosscheu
terugkeerden. Inderdaad de Katholieke Mis
siën der 16e eeuw leveren een grootsch
schouwspel. Kwamen de Missionarissen iu
het maagdelijk laud der wilden aan, dan
haddeu zij te strijden tegen de verscheu
rende diereu en vergiftige slangeu, zoo
mede tegen de knodsen der inwoners. En
hadden zij gelukkig met de waarheid des
geloofs ook de reinheid der moraal geves-
de stille rust vau het slot. 's Avoiuls voor haar
vertrek zat zij in den tuin op eene bank, omge
ven door dicht loover. Geheel in de lectuur
verdiept, merkte zij niet, dat iemand het priëel
naderde, totdat plotseling Baron Clifford voor
haar stond. Zij stond op zonder een woord te
spreken. Hij bemerkte hare verlegenheid niet
en begon-, „Edele jonkvrouw, zoo even vernam
ik uw aanstaand vertrek op morgen, daar ik zelf
in alle vroegte ga vertrekken, kon ik niet na
laten, afscheid van u te nemen."
Bij deze laatste woorden had hij hare hand
gegrepen en aan zijne lippen gebracht, terwijl
hij voortging: Hoe gelukkig zou ik zijn, als ik
deze hand de mijne mocht noemen."
Verontwaardigd trok Angelika hare hand te
rug en sprak: „Hoe durft gij het te wagen om
als verloofde mijner vriendin zulke taal jegens
mij te voeren? hierop liep zij hem, als eene
gekwetsts majesteit voorbij; haar kleed raakte
met de plooien in een doornstruik en zeker
zou zij gevallen zijn, indien niet plotseling een
krachtige arm haar had ondersteund. Het was
Eberhard Von Drachenfels, hij bevond zicb aan de
tegenovergestelde zijde vau bet pnëel en bad
het vluchtig onderhoud vernomen. Hij wierp
een blik der diepste verontwaardiging op den
tigd, dau was dikwerf het ergerlijk gedrag
der Europeescke Christenen de oorzaak, dat
zij, die nauwelijks waren bekeerd, weder aan
den Moloch van den afgodendienst werden
overgeleverd. Wat ging het de Europeesche
kooplieden aau of de volksstammen in de
nieuw ontdekte landen voor deu Heiland
gewonnen werden, als zij zelveu maar zeer
spoedig met eene gevulde beurs naar 't va
derland konden vertrekkeu, om hunne da
gen in brasserijen door te brengen. De be
woners werden met wreedheid behandeld
en de zeden der ouderdrukkers waren in
volkomen strijd met hetgeen door de chris
telijke moraal werd verkondigd. Toen der
halve de h. Franciscus Xaverius iu 1542
in Indië landde, om de voorspelling vau
den h. Thomas te vervullen, welke men ta
Maliapor op de kust van Coromaudel op
eeue zuil vond geschreven, was zijue eerste
taak, de Portugeezeu te hervormen, die
zich aau de grootste en ergerlijkste uit
spattingen overgaven. Vermits echter het
woord, daar steeds het krachtigst werkt,
waar het voorbeeld zijn inhoud bekrach
tigt, zoo was het doel der katholieke Mis-
sionarissen, steeds eu overal, door het voor
beeld eener vlekkelooze kuischheid eu rein
heid, uit te schittereu, hetgaeu dikwerf zelfs
door Protestanten werd erkend.
Eene andere ondeugd, waarvan wij mel
ding moeten maken, vonden de Missiona
rissen bij de meeste wilden, namelijk de
dronkenschap. De droge levers en den
altijddureuden dorst vindt men ook buiten
de beschaafde* wereld. Waar geen maïs
of gierst tot bereiding van bier voorhan
den was, brouwde men een beueveleudeu
drank uit de bauaneu. Iu andere strekeu
leverden de palmboomeu den wijn, ja zelfs
giftplanten moesten er toe dienen den
mensch van ziju verstand te berooven. Deze
ontzenuwende ondeugd der volken uit te
roeieu,kost don Missionarissen groote moeite.
Eu ook hierbij worden zij door de winzucht
en immoraliteit der Europeanen zeer tegen
gewerkt. Zoo brachten de Engelschen aau
't einde der 17e eeuw den braudewiju iu
Canada, schonkeu dien aan de Indianen
om niet, om hen te ontzenuwen en hen dan
van het juk vau deu »Roomscheu Anti
christ* te bevrijden. Eu ook in onze dagen
vernietigen de beulen van Ierland, eu wel
is waar met algeheele toestemming hunner
regeering, door hun opiumhandel, de beste
volkeu, de schoonste lauden. Daardoor treed
echter te duidelijker aan den dag, dat
slechts de katholieke Missionaris de ware
beschaviug aanbrengt; hetgeen dikweifeeu
verwoestende oorlog, die eenige meuscheu-
leeftijdeu duurt, niet bewerkstelligt, ver
krijgt in korten tijd zijn vredespalm. De
katholieke Missionaris leert deu wilde, de
meuschelijke waardigheid kennen en besef-
feu en ieert hem Gods evenbeeld niet
door het dierlijke element te doen ver
dwijnen.
Wordt vervolgd).
Barou, daarna reikte hij Angelika den arm om
haar slotwaarts te leiden; zwijgend stapten zij
naast elkander en niemand durfde over het pas
gebeurde een woord reppen.
William knarste op de tanden, toen beiden
zich verwijderden. „Wacht maar trotsche, Duit—
seller, mijne wraak zult gij nooit ontgaan; mo
gelijk deukt gij reeds de bruidegom dezer schooue
jonkvrouw te zijn, doch vergis u niet, zij zal
de mijne worden, ik zal de middelen beramen
haar voor mij te doen winnen. Dit zeggende
verliet hij de plek en begaf zich insgelijks naar
het slot. Doch halt! wat schittert daar op den
grond? Hij bukt zicb en raapt een gouden voor
werp op. Hij opent het en ziet eene amulet
er in gesloten, met de beeltenis eener schooue
vrouw.
Angelika had ze bij het ongeval zeker verloren.
Haastig verborg hij ze in zijn rokzak. Dat was
wel eene kostbare vondst!
Toen Angelika zich des avonds ter ruste
wilde begeven: vermiste zij hare amulet: alle
bedieuden waren spoedig iu den weer om met
fakkels naar alle zijden den tuin te doorkruisen,
doch vonden niets. Angelikn weende als een kind,
want van de dagen barer kiudsheid af had zij
het beeld barer moedor als een talisman op
Het is den ondergeteekeade bizonder aange
naam, aan zijne katholieke landgenooten thans
het volledig plan te kunnen mededeelen van het
Album, dat in hun naam aan Z. H. Paus Leo
XIII zou worden aangeboden op den dag van
zijn gouden priesterfeest.
Het comité, dat met het ontwerp en de uitvoering
van dit werk werd belast, heeft terecht de ont
vangen taak zoo ruim mogelijk opgevat en een
Album ontworpen, dat onder den naam van
Neerlandia Catholica een aanschouwelijk beeld
zal geven van de ontwikkeling van het Katholieke
l even in Nederland onder de tegening van de
in het jaar 1853 herstelde hiërarchie.
Men zal erkennen, dat zoodanig Album in
waarheid belooft te worden wat het op de eerste
plaats beoogt te zijn: een bewijs van dankbaar
heid jegens den 11. Stoel, die aan de Katholieken
van Nederland de hiërarchie hergaf, eene waardige
hulde aan Paus Leo XIII in 't bizonder, wiens
wijze en vaderlijke zorg zich uitstrekt over het
katholieke leven iu al zijne openbaringen.
Hot genoemde is iutusscken niet het eenige
doel, waarmede het plan van Neerlandia Catho-
lica werd ontworpen. Sinds de wedergeboorte van
onze kerkelijke provincie heeft, door Gods goed
heid, de katholieke Kerk in ons Vaderland ouder
het wijs en krachiig bestuur van onze Aartsbis
schoppen en B sschoppen, eene nieuwe en hooge
vlucht genomen. Waarlijk verbazend is de voor
uitgang die sedert het jaar 1853 valt waar te
nemen op elk gebied vau bet kerkelijk leven.
De tijd schijnt gekomen om aan de katholieke
wereld en ons-zelven rekenschap te geven van
dien vooruitgang; eene betere gelegenheid dan
het naderende feest des Pausen, om daarvoor de
noodige gegevens te verzamelen, zal moeilijk
worden gevonden.
Om deze reden stelt het comité zich voor,
aan zijn arbeid ook voor Nederland #jne blijvende
waarde te verzekeren en Neerlandia Catholica aan
te bieden niet slechts aan het feestvierend Opper
hoofd der Kerk, maar teveus aan allen, die be
lang stellen in den bloei onzer kerkelijke pro
vincie. Het Album zal daarom worden gedrukt
en in den handel verkrijgbaar zijn.
Uit het gezegde blijkt reeds, wat de hoofd
inhoud zal uitmaken vau Neerlandia Catholica:
eene breed opgevatte statistiek van de katholieke
Kerk in ons Vaderland, vergeleken, voor zoover
zulks mogelijk is, met haar staat in het jaar
1 853. Wat cr iu het katholieke Nederland van
lieden geschiedt, wat er meer geschiedt dan bij
het herstel d,:r hiërarchie, hoe het geschiedt,
door wie het in hoofdzaak geschiedt, iu welke
mate het geschiedt, waar het geschiedt, ziedaar
de vragen waarop meu trachten zal het antwoord
te geven.
Opdat echter ons Album het beeld geve van
het volle leven, zal nog eene andere vraag worden
beantwoord, die al de audere beheerscht, de
vraag: hoe dit alles geworden is. Aan de statistiek
zal de historie zich paren. Het kort maar vol
ledig geschiedverhaal moet de feiten, door de
statistiek vermeld, in k;t juiste licht plaatsen.
Het is duidelijk, dat de historische toelichting
niet noodig is voor elk statistisch feit; dat zij
zich kan en moet bepal n tot het geheel. De
algemeene invloeden, de meest gewichtige gebeur
tenissen, de regelende machten, de leidende per
sonen, moeten hier worden aangeduid, niet meer.
hare borst gedragen er. het verlies er van wekte
iu haar kart het voorgevoel van een naderend
onheil.
Nadat zij 's morgens van allen een hartelijk
afscheid genomen had en den wagen wilde in
stappen, ontmoette zij Eberhard Von Drachenfels.
„God behoede u! edele Jonkvrouw!" waren de
eenige woorden, die hij kon spreken, en bracht
hare hand aan zijne lippen.
„Vaarwel, heer Graaf!" antwoordde zij en
terwijl zij in zijne oogen zag, kon zij een gevoel
van aandoening niet onderdrukken de ge
dachte aan hem reisde met haar mede.
De vreugde des vaders, die haar hij 't weder
zien in zijne armen sloot, was onbeschrijfelijk.
Toen Augelika bemerkte hoe bleek en ziekelijk
hij er uitzig, omhelsde zij hem, en beloofde hem
nooit weder te verlaten. De Graaf antwoordde
niet, maar drukte haar diep ontroerd aan 't
hart, en zuchte.
Vader Francesco en de oude bedienden ver
heugden zich al evenzeer over de wederkomst
hunner jonge meesteres, wier vriendelijke lach
reeds genoeg was, om vreugde en genoegen
door het slot te verspelden.
Wordt vervolgd.)
