NIEUWE
H». 1088.
Donderdag 3 Waart 1887.
12de Jaargang.
De Missiën en de beschaving.
B U1T K1M L A D.
12 J
BIARLIMI (III HUT
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maauden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het Buitenland
Afzonderlijke Nummers
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BIT REA. TT: St. Jansstraat Haarlem'
1 0,85
li—
1,50
0,06
AGTTE MA NON AGHTATE.
PRIJS DER ADVEHTENTIÉN
Van 16 regels.30 Cents.
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentie n worden uiterlijk Dinsdag- en Vrjjdag-
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KUPPEBS Sc LAUEET.
Vervolg en slot.)
Grootsche dingen hebben de Mission na
rissen op taalkundig gebied tot staud ge
bracht. Daardoor leidden zij de volken niet
alleen tot een hoogereu trap van bescha
ving, maar zij openden in Europa ook een
nieuw veld voor de ftudiëu der taal. Zoo
was Ricci de eerste Europeaan, die in de
Chineesche taal schreef en de eerw. Pater
De Premare is de schrijver van eene Chi-
neesche spraakkunst en geschiedenis der
Chineesche letterkunde, een werk, dat, naar
het oordeel van de grootste Chineesche
geleerdeD, voortreffelijk mag genoemd wor
den en dat men inderdaad als een stand
aardwerk kan beschouwen. Dat de eerw.
Pater Beschi Indische liederen schreef, heb
ben wij reeds vroeger vermeld. Nog tal
vau andere Missionnarissen beijverden zich
hoeken over zedeleer en godsdienst in de
Chiueesche taal te schrijven. Het laat zich
denken, hoe moeilijk het is in die taal
christelijke denkbeelden uit te drukken en
men moet erkennen, dat slechts een straal
van den II. Geest, gelijk aan dien van het
eerste Pinksterfeest, zulke wonderen kan
verrichteu. Hadden reeds Ricci eu Schall
als lexicographen van het Chineesche Rijk
hoogst belaugrijke diensten bewezen, ook
de eerw. Pater De Premare leverde een
voortreffelijken arbeid in zjjn werk getiteld:
Notitia linguae sinicae. Pons en Hanseleden
openbaarden de mysteriën van de Sans-
critsche taal, vier eerw. Paters gaven een
Malabarisch woordenboek uit, Beschi en
en anderen schreven ook Tamulische boe
ken. Zoo voortgaande zouden wij ontel
bare namen kunnen noemen van schrij
vers van spraakkunsten, woordenboeken eu
werken over de geschiedenis der Oostersche
letterkunde. Slechts door innige toewijding
was een dergelijke oogst te bereiden. Geen
wonder, dat een aantal geleerden in Europa
zich meester maakteu van de geschriften der
Missionarissen, er hunne wetenschap mede
verrijkten eu daardoor vaak een beroemden
naam verkregen, zonder de bronnen waar
uit zij hadden geput, te vermeldeu. Uit de
steenen, welke de zoo dikwerf verguisde Je
zuïeten leverden, werd, volgens hun plan
en systeem, door auderen het gebouw op
getrokken. Zij, die het fundament hadden
gelegd, werden doodeenvoudig vsrgeten.
Ook de geschiedenis eu de aardkunde
hebben veel aan de Missionarissen te dan
ken. Nooit vergaten de boden des geloofs
hun vaderland, nimmer vergaten zij, naast
hun hoofddoel, hetgeen zij op hunne reizen
ontmoetten, ten goede te laten komen aan
de wetenschap en de kunst in Europa.
Reeds in de 13e en 14e eeuw dedeu de
Missionarisseu belangrijke ontdekkingen op
het gebied der geologie. Ook in de 16e en
17e eeuw leverden zij hoogst belangrijke
bijdragen op natuurkundig, taalkundig en
godsdienstig terrein. Zoo schreef o. a. de
eerw. Pater Maffei zijne geschiedenis der
beide Iudiëu eu Charlevoix behandelde die
F EülLLETO N.
Angelika.
Vervolg.)
VII.
De vebloving.
Angelika luisterde aandachtig toe en bemerkte
in 't einde: „Uwe woonplaats moet toch wel
schoon zijn, heer Graaf!'' Toen hij dit hoorde,
stond hij plotseling stil en sprak bewogen:
.//Edele jonkvrouw, binnen weinige dagen zal ik
maar mijne geboorteplaats teragkeeren en daarom
heb ik behoefie u eene vraag te stellen, waarin
anijn levensgeluk ligt opgesloten. Binnen enkele
maanden kom ik weder; mag ik dan hopen, dat
gij mij als mijne dierbare gemalin zult volgen,
ik bemin u innig en trouw.
Angelika's verlegenheid klom bij elk woord.
Wel blonken hare oogen van vreugde, doch
toen de Graaf gesproken had, bleef zij het
woord schuldig. Bleek en sidderend over al
hare leden stond zij voor hem.
van Japan, Paraguay, St. Domingo eu
Cauada. Uit de pen van een Catrou vloeide
de geschiedenis van het Rijk van den Groot-
Mogol, terwijl Du Halde eene geographi-
sche, geschiedkundige eu physiscbe be
schrijving leverde van China en Tartarije,
een werk, dat door maunen van eruditie
thans nog hoog wordt gewaardeerd. Ook
eene geschiedenis der volken leverde hjj,
waarin hij belangrijke mededeelingen deed
over taal, zeden en gewoonten van de
meeste volken der aarde.
Op het gebied der ontdekkingen hebben
de Missionnarissen eveneens zich bizonder
onderscheiden. Zoo ontdekte de eerwaarde
Pater Paëz in 1618 de bronnen van den
Nij 1, eene wetenschap, die later wederom
verloren ging; Manoel Roman vond de plaats
waar de Orinoko- en de Amazouerivier
zich vereenigen; Margatta beschreef de mon
den van den Mississipi; Smet den loop eu
de bronnen van den Missouri; Albanel de
Hudsousbaai. Van al deze watereu werden
kaarten gemaakt,waardoor eene voorstelling
van de nieuwe outdekkingen mogelijk werd.
Welke hoogte vooral de Jezuïeten iu da
cartographie hadden bereikt, zulks getuigen
de vele bestellingen, welke hun op dat ge
bied weiden opgedragen o. a. door Bode
wijk XIV en de Pransche Academie der
weteuschappeu te Parijs. Ook op het gebied
der oude geschiedenis hebben wjj veel aan
de Missionnarissen te danken en niet wei
nig aan hen, die het vonkje van bet ware
geloof ouder Turken en schismatieken
trachtten to bewaren. Zoo ontcijferde Piperi
en andereu vele opschriften uit den tijd
van Alexander den Grooten. De eerwaarde
Pater Sicard onderzocht de Nijldelta, be
zocht Ttiebe, de gedenkteekens van Ele
phantine en Philve eu vervaardigde van
al wat hij zag schetsen en teekeningeu,
waarvan alsdan de Frausche Academie ge
bruik maakte. Ook omtrent de onderschei
dene mineralen van het land der Pharao's
gaf hjj gewaardeerde berichten en bracht
zoo doende veel bij tot de kennis der
geologie. Eene schoone en nauwkeurige
kaart van Egypte op grooten maatstaf
geteekend, werd ons door laatstgenoemden
Priester geschouken.
Dat al deze onderzoekingen en ontdek
kingen der Missionnarissen in Europa op
wetenschap en kunst, op handel en nijver
heid een grooten invloed uitoefenden eu
zulks nog doen, dit getuigt de geschiedenis.
Gelijk eenmaal de kruistochten, als meu
wil eene Missie in de wapenen, den stoot
gaven, tot eene maritieme verheffing van
Europa, evenzoo werkten ook de onderzoe
kingen in de nieuwe landen op elk gebied,
tot verheffing van het moederland; den
arbeid der Missionarisseu ontmoeten we
stap voor stap. Beschouwen we, om nog
iets aan al het gezegde toe te voegen,
beschouweu we de Chiueesche bibliotheek
te Parijs en vragen we dan: wie heeft er den
grondslag van gelegd? dan krijgen we tot
antwoord: de Jezuïeten, de vrienden van
de Chineesche Keizers en de op sluwe wijze
Toen de Graaf op antwoord aandrong, kon
zij nauwelijks de woorden prevelen: ;/Heer Graaf,
ik kan het niet."
/,Zou ik mij dan vergist hebben?" Gansch
onthutst stonden zij naast elkander.
iiIk kan en mag mijn vader niet alleen laten;
hij bezit niemand dan mij alleen; hoe zou ik
nog op geluk kunnen vertrouwen, wanneer ik
hem zoo alleen en in de eenzaamheid zou achter
laten?" sprak zij met bevende stem.
,/Uw goede vader, de Graaf, zal ons vergezellen
en bij ons blijven, teneinde getuige vau ons
geluk te zijn, doch zeg nu, spreek, dierbaar
meisje, vertrouwt gij mij, eu mag ik uweu vader
om uwe hand verzoeken?" fluisterde de Graaf.
Angelika wist bij ondervinding, dat de
Graaf Eberliard Von Drachenfels eeu vroom en
edel Bidder was en zij wist ook zeker, dat haar
vader niets tegen hun huwelijk zou inbrengen.
Teederlijk vatte hij hare hand, eu vroeg nog
maals: „Wilt gij de mijne worden in leven eu
dood?" Toen legde zij hare hand in de zijne met de
woorden: //Ja, voor u tot iu den dood, doch ik
heb u een verzoek te doen, dat gij, hoop ik, niat
zult weigeren."
geëxploiteerde werkkrachten vau Lodewijk
XIV. Vestigen we onzen blik op de aan
zienlijke reeks astronomische observato
riums die in de 17e eeuw in alle landen
van Europa als paddestoeleu uit den grond
verrezen, dan zullen wij vernemen, dat de
Missionnarissen van de Sociëteit van Jezus
ze in 't leven riepen. Zelfs op het gebied
der zeevaartkunde werden de werken van
de eerw. Paters Pardies, L' Hoste, Fournier
en andereu langen tijd voor de beste ge
houden.
Welk eene wending de Missiën in den
handel brachten, zulks werd erkend door
sluwe Vorsten als b. v. Lodewijk XIV,
die haar eeu nationaal cachet trachtte
te geven. En is de arbeid der Missionna
rissen iu onze dagen van miuder beteekenis?
Voorzeker neen. Nieuwe handelsartikelen
worden door de Missionarissen op de Euro-
peesche markt gebracht; zoo werd de iu de
geueeskuude thans onontbeerlijke kinabast
het allereerst door de Jezuïeten iu Europa
bekend gemaakt, eveuzoo de rhabarber-
wortel, die uit Tartarije komt. Uit de wou
den van het Amerikaansche vasteland zon
den de Missiounarissen het caoutchouc,
de vanille eu andere kostbare artikelen.
Pogingen om vreemde planten eu boomeu
in Europa inheemsch te makeu, zooals b. v.
de Gesiug-wortel in Frankrijk en den
kastanjeboom, danken wij aan de bemoeiin-
geu der Missionarissen, 't Is overigens een
algemeen bekend feit, dat alle kunsten en
handwerken, waarop de techniek en de
industrie onzer dagen baseert, b. v. de gie
terijen, de smelterijen, het schilderen op
glas enz. enz. het eerst werden beoefend
in de kloosters van den H. Benedictus.
Yele takken van nijverheid, zooals b. v.
de bereiding van het leder, het verven van
wol en katoen, het fabriceeren van porse
lein enz., hebben in Europa hun ontstaan
aan de Missiën te danken.
Doch genoeg, het weinige, dat wij hier
uit het overrijke materiaal onzen geachten
lezers konden aanbieden, rechtvaardigt on
getwijfeld onze bewering, dat de Katholieke
Missionaris eeu hoofd-factor is iu de ge
schiedenis vau de beschaving der mensch-
heid.
Mochten deze regelen er toe bijdragen
om deze erkenning in wijder kring te ver
spreiden ten einde daardoor zoo menig
dwaas en ergerlijk vooroordeel tegen het
verheven Apostolisch werk der Missiën te
doen verdrijven!
Naar de Vossische Zeitung meldt, heeft
Duitschlaud thans beloofd deel te nemen
aan de door Engeland voorgestelde inter
nationale conferentie over de suikerpre-
miën.
De crisis in den toestand van Prins
Alexander van Battenberg schijnt gunstig
afgeloopeu te zijn. De lijder kan slapen en
het genezingsproces is aangevangen.
Er is te Berlijn eene algemeene verga-
z,Spreek slechts, dierbare, wat het ook zijn
moge, ik zal uw weusck volbrengen."
i/Welnu, spreek er dan mijn vader niet
over, voor aleer gij uit Duitsckland zijt weder
gekeerd, Ik zal er hem langzaam op voorbe
reiden; vader, helaas! is niet gelijk andere
menschen, ik vrees, dat het hem thans te zeer
zou aandoen, omdat hij weder lijdende is."
/Zooals gij wilt, kind," zoide Eberhard," doch"
dan staat immers mijn aanzoek niets meer in
den weg, niet waar?
„Neen", was het eenvoudig antwoord, en
beiden keerden naar het slot terug.
Angelika begaf zich naar hare kamer; want
zij gevoelde, hoezeer zij behoefte had, om in
stilte de wending in haar leven te overdenken.
Hoe gevoelde zij zich gelukkig, hoe beminde
zij Eberhard, hoe teeder beminde hij haar weder,
en wat haar geluk nog verhoogde, was de
zekerheid, dat zij haren vader niet behoefde te
verlaten.
Eberhard wenschte zich geluk met dan ver
kregen schat van onschuld eu eenvoud en smeedde
duizenden plannen voor de toekomst.
Op aandringen van den slotheer besloten
dering gehouden van voorstanders eener
hervorming van het belastingstelsel. Er
werd eene resolutie aangenomen, waarbij
de noodzakelijkheid verklaard wordt om te
trachten bij internationaal tractaat tot eene
algemeeue afschaffing, of althans tot eene
zooveel mogelijke vermindering van de
premie bij den uitvoer van suiker te ge
raken. Bij het tot stand komen van zulk
eeu tractaat, wordt eene verbruiksbelasting
van 12 mark per M. ctr. suiker van aller
lei soort aanbevolen.
Te Marseille is den 25sten Febr.
's namiddags tusschen 4 en 5 uur eene
dyuamietbom gevonden bij de kazerne
Saiut-Victor, en wel iu de nabijheid der
zaai waar de officieren bijéénkomen.
Er is dadelijk eeu onderzoek ingesteld,
maar zonder dat het tot nu toe tot eene
ontdekking heeft geleid.
Iu de St. Pauius-kerk te Londen had
Zondag-namiddag een groote socialistische
oploop plaats. De deelnemers waren iu op
tocht uit verschillende Londensche wijken
aangekomen, en trokken de kerk binnen,
waar zij gedurende de godsdienstoefening
bleven en al dien tijd een groot geraas
maakten, terwijl zij hardop praatten en
elkander luidkeels toeriepen. Andere wan
ordelijkheden hadden er niet plaats, en ten
slotte qiug de troep rustig uiteen. In en
buiten de kerk was veel politie.
De Daily News meldt uit Coustantinopel
dat het Turksche Ministerie Eugelands
voorstel tot ouzjjdig-verklaring van Egypte
voorstaat sedert sir Drummond Wolff te
kennen gegeven heeft, dat de Engelsche
Regeering, indien Turkije het voorstel aan
neemt, het tjjdstip zal aaugeven waarop
de Britsche troepen Egypte ontruimen.
De Russische Ambassadeur te Coustanti
nopel wendt krachtige pogingen aau om
Riza Pacha's vertrek naar Sofia te beletten;
reeds slaagde hij er in het te doen uit
stellen.
Volgens bericht der Standard uit Con-
stantiuopel heeft de Porte eene euquête-eom-
missie voor de civiele lijst benoemd,om moge
lijke bezuinigingen daarin voor te stellen.
Iu diplomatieke kringen gelooft men dat
Riza Pacha's zending naar Sofia geen kans
van slagen heeft.
Volgens bericht aan de Daily News uit
Sofia heeft Zankoff de uituoodigiug aau
Katkoff aangenomen, om naar Moskou te
komen. De Turksch-Bulgaarsche onderhan
delingen duren voort en betreffen thans
hoofdzakelijk de erkenning der Bnlgaarsche
Unie.
De diplomatieke betrekkingen tusschen
Groot-Brittanië en Venezuela zijn afge
broken wegens het geschil over de grens
tusschen Venezuela en Britsch-Guvana-
Teugevolge van de staking harer
betalingen door de laudbouwbank hadden
ongeregeldheden plaats te Cagliari. Troepen
volks liepen schreeuwend door de straten
en wierpen steenen in de magazijnen. De
winkels werden gedoten. De soldaten kwa
men tusschen beideu doch werden met
de gasten nog eeuige dagen op het kasteel te
blijven.
Met een innig welgevallen bemerkte de
Graaf hoe Eberhard voor zijne dochter ingeno
men was. Hij had in hem een persoon loeren
kennen, aan wien hij gerust zijne dochter kon
toevertrouwen en de lijd was immers gekomen, dat
hij aan de toekomst van Angelika moest denken,
want zij kon toch onmogelijk steeds in zjjue
eenzaamheid deelen. Doch waaraan dacht hij?
Was hij dan geheel vergeten, dat hij
Ouder een vloed van tranen bedekte hij zijn
gelaat met beide handen eu viel afgemat op een
stoel neder.
Angelika gevoelde zich zoo gelukkig, dat zij
dikwerf vreesde, dat haar geluk te groot was
en eene onverwachte gebeurtenis er haar van
zou berooveu. Doch als die gedachten haren
geest bestormden, ging zij aanstonds in de kapel
voor het Lieve Vrouwe-beeld nederknielen en
stelde zich onder bescherming van Gods Moeder.
Daarna was zij kalmer, en de hoop herleefde
weder in haar harte.
Wordt vtrvolgd.)
