NIEUWE
Ui». 1089.
Zondag 6 Maart 1887.
12de Jaargang.
Met
Kiezers voor de Provinciale
Staten
Me. W. 8. J, Van WATUR-
SOHOOT Van der GRACHT,
Het kanonrecht.
30 Cents.
Angelika.
HliRLMSdHI C01R1IT.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland ir. p. p. 1,—
Voor het Buitenland 1,50
Afz jnderljjke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
B TJRE AIT: St. Jansstraat Haarlem'
PRIJS DEB ADVERTENTIÉN
AGITE MA HON AGITATE.
Van 16 regels
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrjjdag-
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KUPPERS L A U R E Y.
Dinsdag a. s. hebt gij een ernstigen
plicht te vervullen. Van ieder uwer kan
het afhaugen of in deze herstemming het
recht der oudevs in de opvoeding hunner
kinderen wordt bevorderd, of de liberale
schooltiraunie met hare vernietiging onzer
financiën in de toekomst nog meer wordt
bevestigd.
In deze herstemming maakt gij a. s. Dins
dag uw beslissenden gang ter stembu3. 't Is
niet de vraag, welke persoon u het liefste
is, maar welke zaak gij in geweten ver
plicht zijt uit al uw vermogen testeuneu.
Is het u niet onverschillig of uwe kin
deren godsdienstig of godsdienstloos onder
wijs ontvaugen, maar gevoelt gij den duren
plicht hun van der jeugd af 's menscben
hoogere bestemming in te prenten, hunne
driften den teugel van den christelijken
godsdienst aan te leggen, dan kunt gij in
uwe keuze niet twijfelen en ge kiest, ook
om de gronden in ons nummer van 20 Febr.
jl. ontvouwd, den Caudidaat der Katho
lieken.
De Proviuciale Staten moeten wordeu
bevrijd van de ingedrongen meerderheid
der liberalen. Ieder kiezer dus, die moed
willig of uit onverschilligheid niet gaat
stemmen, laadt eene groote verantwoorde
lijkheid op zich, want van zijne stem kan
liet afhangen of deze herstemming ons nader
brengt aan ons recht, onze vrjjheid en
wettige aanspraken, dan tot de bevestiging
van ondragelijken gewetensdwang en ver
dere ruïne van de schatkist.
Op dan, kiezers, ter stembus! Spoort
vrienden en bekenden aan, wekt lauwen en
tragen op en brengt Dinsdag a. s. uwe
stem, van zooveel gewicht ook in deze her
stemming, uit op den heer
Advocaat en Notaris te Amsterdam.
Dat geen enkele anti-liberale stem Dins
dag a. s. ontbreke voor dezen hoog begaaf
den en uitstekenden Caudidaat
Men hoort tegenwoordig in Europa van
niets anders, dan van wapeningen. In alle
groote Staten worden ontzaglijke credieten
aangevraagd om de militaire krachten te
verhoogen. Op de Beurzen, in de plaatsen
van samenkomst (sociëteiten, koffiehuizen),
ja zelfs iu het huisvertrek, als daar de
groote gebeurtenissen van den dag wordeu
besproken, hoort men van niets anders ge
wagen dan van oorlogen. Heden vreest men
voor een oorlog tusschen Rusland en Oos
tenrijk, morgen maakt men zich ongerust
voor een mogelijken krijg tusschen Duitsch-
laud en Frankrijk.
Werden vroeger nieuwe uitvindingen op
't gebied der industrie, altjjd met groote
F E U ILL E T O N.
ISA
Vervolg
VIII.
De vreemdeling
Iu eene rijk gestoffeerde kamer van een pracli-
tig kasteel zaten William Clifford en zijn vader.
„Nu William," vroeg de Baron, nu moet gij
mij eens eene nadere verklaring geven waarom gij
de verloving met de dochter van dea Markies
hebt verbroken."
„Dit is spoedig gezegd, gaf hij ten antwoord.
„Ik beminde Eleonora niet, en waarom zou
ik zoo dwaas zijn mijn leven aan banden te
leggen.
„Gij hadt dan vroeger met haar moeten bre
ken, en niet, nu alle toebereidselen voor de
bruiloft reeds gemaakt zijn; doch mij bedriegt
gij toch niet, er bestaan andere beweegredenen,
die u daartoe geleid hebben en ik ben zeer
nieuwsgierig, ze te vernemen," sprak de Baron
op bevelenden toon.
belangstelling verbeid en bewonderd, thans
schijnt het wel, alsof slechts eene tak van
nijverheid de nieuwsgierigheid en de toe
juiching verdient en geniet, n.l. die der
vervaardiging vau moordwerktuigen. Met
den grootsten ophef wordt toch steeds het
feit vermeld, dat er weder eene nieuwe
ontdekking op het terrein der vuurwape
nen is gedaan. De grootste belooniugeu
worden toegekend aan hen, die eene nieuwe
wijze uitvoudeu om zooveel menschen mo
gelijk, iu den kortst mogelijken tijd boven
dien, te doodeu. En dat alles beleeft men
in de nooit genoeg geroemde negentiende
eeuw
't Spreekt wel van zelf, dat dit verschijn
sel veel te denken geeft. Er moet toch iets
ontbreken aan de samenleving, aan de maat
schappij, iu onze schitterend verlichte da
gen, wanneer men zich iu alle lauden der
beschaafde wereld bedreigd gevoelt.
Ouder den indruk van die permanente
»beuauwdheid« (wij weten geen juister
woord te kiezen) heeft men, eene oude waar
heid ontzettend overdrijvend, eene nieuwe
theorie uitgedacht. Reeds in de klassieke
oudheid leerde men, dat een volk, hetwelk
den vrede wilde handhaven, zich moest
voorbereiden op de mogelijkheid, dat het
tot een oorlog zou komen.
Tegen die stelling valt niets iu te bren
gen. Zij is niet minder juist, dan de al-
gemoeue waarheid, dat men op alle even
tualiteiten behoort bedacht te zjju. Men
spaart, als men het goed heeft, om den
kwaden dag gerust te kunnen afwachten.
De vrede nu is een toestand, van welke
men niet zeker weet of hij het blijvend deel
van een volk zal wezen. Wil dus eene na
tie bet genot van den vrede blijven sma
ken, dan moet hij, die hem aan haar zou
willen ontrooven, uit de maatregelen van
voorzorg, welke zjj neemt, duidelijk kun
nen zien, dat zij in staat zou wezen een
vijanöigen aanval krachtig af te slaan.
Maar van die zeer practische wijsheid,
in de vroegste eeuwen gehuldigd, wordt
thans eene carricatuur geleverd. De wape
ning wordt zoo opgevoerd, dat het wel
ieder duideljjk zal worden, dat niet slechts
defensieve, neen, wel degelijk offensieve
doeleinden wordeu beoogd. Men stelt zich
niet tevreden met het verdedigen zijner
grenzeD, men wil die grenzen telkens nog
trachten uit te zetten en daardoor een in
val doen in het grondgebied van een ander.
Niet dus het bereid zijn tot het afweren
van een aanval, maar het zich zoo sterk
maken, dat men een aanval op een ander
kan doen, wordt zeer bepaald met die
ontzettende wapeningen beoogd.
Onder die omstandigheden kan het geen
verwondering baren, dat er allervrege groote
onrust heerscht, waaruit groote onlust, met
betrekking tot handel en vertier wordt ge
boren. De Beurzen trillen niet minder dan
de harten. Als over een feit, dat eiken
dag kan gebeuren, wordt over den Euro-
peeschen oorlog gesproken. Millioeueu bij
„Nu, nu, vader, ranak u maar zoo driftig niet,
denk liever aan uwe eigene jeugd, vvant hoe me
nigmaal beklaagdet gij u niet eene vrouw gehuwd
te hebben, die gij geeue liefde koudot toedra
gen," was hel antwoord van den zoon.
Een toornige blik straalde uit de oogen van
den Baron en verried, hoezeer hem die woor
den griefden, doch hij zweeg en eisclite door
eene beweging met de hand, dat William zou
voortgaan.
Deze verhaalde hem van Angelika, van hare
bevalligheid en beminnenswaardigheid en ver
klaarde, dat zij slechts de gade zou zijn, met
wie hij zich gelukkig zou rekenen.
„En zij heet?" vroeg de vader.
«Gravin Angelika Van Haren, zij woont met
haar vader op een oud kasteel in (le nabijheid
van Maastricht."
William vertelde nog meer, doch zijn ra
der liet hem niet uitspreken en bemerkte:
„Als het maar half waar is, wat gij zegt, dan
is Angelika een engel."
„Zie en oordeel!" sprak de zoon, en reikte
hem het gevonden medaillon over; „hare trekken
zijn nog duizendmaal schooner!
Met fonkelende oogen aanschouwde de Baron
het lieftallige beeld en lieflijke heriuneringen
millioeueu wordeu in de onderscheideu lan
den toegestaan, om de oorlogsstaatkunde
te kunnen blijven volgen. De vraag is dan
ook op aller lippen: waar moet dat heen?
En zij is even natuurlijk als gewichtig.
De oorlogsmanie is een ziekteteeken, dat
terecht de grootste beduchtheid vertolkt.
Wij weten wel, dat iu alle eeuwen oorlo
gen werden gevoerd, doch die van onze
eeuw dragen een ven] monsterachtiger ka
rakter. In vroegere eeuwen besliste voor een
veel gewichtiger deel dan thans, de kracht
in onzen tijd beheerscht \\si geweld den uit
slag: van den strijd. De grootste veldheer
van onze dagen is toch Krupp en dan ko
men de Generaals als Mauser en de vele
andere uitvinders van geweersoorten. Het
leger, dat over de beste veruielingswerk-
tuigeu beschikt, heeft de meeste kans ze
gevierend huiswaarts te keeren.
Hiermede willen wi] niet zeggen, dat liet
geniale veldheerstalent alle beteekeuis beeft
verloren, maar het domineert niet langer
den oorlogstoestand.
Gesteld, het kwam weder tot een oorlog
tusschen Duitschland en Frankrijk, dan
zou de beslissing van den krijg veel meer
afhangeu van de draagkracht der kogels,
dan van het strategische beleid der aan
voerders.
Daarenboven de oorlogen, in vroeger
tijdeu gevoerd, werden zeer dikwerf ge
streden otu een beginsel. Dat beginsel was
natuurlijk verbonden aan de verhouding,
waarin het eene land stond tegenover het
andere; de Vorsten waren de dragers van
de betrokken met elkaar strijdende begin
selen.
Nadat (om bij Europa te blijven) een
Statenstelsel iu ons werelddeel een bepaal
den vorm, bij plechtige verdragen vastge
steld, had verkregen, scheuen nieuwe oorlo
gen vermijdelijk te ziju. Toch hadden er vele
nieuwe worstelingen, na de uitspraak van
het Weener Congres plaats. De nieuwe
oorlogen eischteu meer menscheulevens dau
iu veel grooter aantal oorlogen van vorige
tijdvakken, toen de moordtuigen nog niet
zulke geduchte slachtingen aanrichtten.
Wij zijn dus niet vooruit gedaan, maar
ontzettend achteruit. De zelfverheffing onzer
eeuw is ook iu dit opzicht eene dwaze
aanmatiging. De nieuwe oorlogen bedoelen
louter veroveringgeen verdediging of hand
having van recht en gerechtigheid.
Veroverings-oorlogen werden vroeger ook
gevoerd, doch (wi) herhalen het) toen was
de Statenvormiug nog iu wording. Eindelijk
moest toch, zou men meenen, vastheid van
toestand wordeu aangenomen.
Wel verre, dat dit werd beleefd, werd
alles welhaast weder op losse schroeven
gesteld. Het kanonrecht trad op do meest
brutale wijze iu de plaats van het volken
recht. De gevolgen daarvan bleven niet uit.
Er werden veranderingen in ous werelddeel
beleefd, die het aanzien van Europa ge
heel veVanderden.
Wanneer een der mannen, die indertijd
kwamen in zijn geest op: „o, Christina, zijt gij het,
prevelden zijne lippen, terwijl hij de beeltenis
aan zijn hart drukte.
Doch plotseling verbleekte hij; toorn en haat
stonden op zijn gelaat te lezen en het medaillon
van zich afwerpende, sprong hij haastig op, en
liep het vertrok op en neer. Zijn zoon durfde
hem geen enkel woord toe te voegen.
Nadat de Baron iets bedaarder was geworden,
greep hij de hand van zijn zoon en sprak:
„William laat alles aan mij over, gij zult Ange
lika tol vrouw hebben, ik zweer het u!"
„Dat zal toch zoo gemakkelijk niet gaan,"
meende hij, want zij is trotsch en ongenaakbaar
als eene Koningin."
„Laat het aan mij over; aanstonds vervoeg ik mi;
tot haar vader en zij zal, in geen geval, haren
vader ongehoorzaam zijn. Ook bezit ik nog een
onfeilbaar middel den Graaf te dwingen, maar
ik vertrek, 't is nu tijd, de zaak te gaan af
handelen.
Bij deze woorden reikte hij ziju zoon de
hand, en verwijderde zich.
Eenige dagen later, 't was tegen den avond,
meldde zich een ruiter aan de slotpoort en
verzocht den Graaf Aruoud Van Haren te mogen
aan de groene tafel te Weenen gezeteu
waren, waarop het ontwerp der kaart van
Europa was gelegd, gelijk die er, na het
afkondigen der Congres-besluiten zou uit
zien, en hij zag thans rond in ons wereld
deel, dan zou hij zijne oogeu schier niet
kunnen gelooven.
Welke ommekeeriugeu, tegen alle wet
en recht in tot stand gebracht, zou hij niet
ie betreuren vinden. Geeue historische aan
spraken konden iets baten als de ondergang
van dezen of genen Staat werd begeerd.
Thans zelfs zipi wij op die vaneenscheuring
van Staten en volken niet gerust.
Let men slechts op Italië. Daar werden
Tronen omvergeworpen, die eeuwen lang
bestonden. Het revolutionnair geweld trium-
feerde op de meest legale rechten.
Tot welke uitkomsten heeft dat alles ge
voerd. Italië is thans aan voortdurende om
wentelingen ten prooi. De parti], met welke
Koning Humbert moet regeeren, is tegen
liet koningschap gericht. Zij dient hem en
kel om de voordeelen, welke zij als regee-
rende partij kan geuieteu. De onveiligheid
iu Italië is wellicht grooter dan ooit, ter
wijl de welvaart er allerminst toeneemt.
Een en auder behoeft ous niet te be
vreemden. Toeu Italië nog gesplitst was in
ouderscheiden Staten, heerschte er ook ver
keer en vertier. Van de onderscheiden hoofd-
stedeu ging een stroom van beweging over
de betrokken lauden uit. Thans wordt al
les op één punt geconcentreerdhet gevolg
daarvan is, dat de vroegere welvarende hoofd
steden iu een jammerlijken toestand van
verval zijn gekomen.
Werd in vroegere tijdperken door ver
schillende Vorsten voor bepaalde gedeelteu
van Italië gezorgd, waardoor natuurlijk aan
elk der Staten meer zorg kon besteed wor
deu dan nu door een Monarch voor geheel
Italië, thans is dat alles verhinderd. De
eenheid werd gekocht met de gebrachte
offers van plaatselijke vrijheid en bloei. Zoo
is het daar, zoo is het overal gesteld, waar
de leer der agglomeratie der volken toe
passing vond.
Opeenhoping leidt doorgaans eer tot ver
zwakking dau tot versterking. Terwille van
het boseh wordt de enkele hoorn verwaar
loosd. Dat is volkomen begrijpelijk en juist
daarom moeten die voortdurende samen
voegingen worden afgekeurd. De 19e eeuw
moge dan ook die der inlijvingen zijn; de
volgende eeuw zal (dat durveu wij gerust
voorspellen) ongetwijfeld weder die der
losmaking wezen.
Het kanourecht zondigt tegen het his
torisch recht. Niet bij de gratie van het
kanon, maar bij de gratie Gods moeteu de
Vorsten besturen en de volken leven. Meer
dau ooit is het daarom noodig voor Vor
sten en volken om zich te verootmoedigen
voor God. Vraagt men dan ook, wat tegen
de vreeselijke gevolgen van het kanourecht
kan baten, dan is ons antwoord gereed.
Dat kan niet anders wezen, dan een terug-
keeren tot de Eeuwige Waarheden.
spreken. De poort werd geopend. Op 't voor
plein sprong hij van zijn strijdros, wierp den
ouden bediende de teugels toe en trad binnen.
Antonio leidde hem door de vestibule naar
een spreekvertrek met verzoek te wachten, tot
hij den Graat van zyne komst had verwiitigd.
Het duurde niet lang of de bediende keerde
terug met de boodschap, dat do vreemde Ridder
hem naar het studeervertrek zou volgen.
Zoodra deze binnentrad stond de Graaf op
en begroette den vreemdeling met enkele harte
lijke woorden, waarbij hij den wensch uitdrukte
te vernemen, welke de redenen van zijn bezoek
waren, want hij had wel bemerkt, dat er achter
dat mom een vreemdeling van hoog aanzien
was verborgen.
De Baron had zich intueschen onverschillig op
een stoel nedergezet en begon na eene korte
inleiding de reden van ziju bezoek te verklaren.
Oiiderlusscheu bevond zich Angelika met
Eberhard Von Draehenfels in den tuin. De
beide geliefden bouwden luclitkasteelen voor de
toekomst en verheugden zich over het tegen
woordige zonder een voorgevoel van den storm
te hebben, die hun jong leven zou dreigen te
vernielen.
Wordt vervolgd.)
