NIEUWE
No. 1108
Donderdag 12 Mel 1887.
12de Jaargang.
De school in het jaar 1887.
B i T K L D.
2.)
De Missie.
(Wordt vervolgd,)
BA A RUIME COIRAIÏT.
ABONNEMENTSPBIJ8
Per 3 maanden voor Haarlemt 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,
Voor het Buitenland 1,50
Afzonderljjke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
3 U R S A TTSt. Jansstraat Haarlem
AGITE MA WON AGITATE.
PBIJS DEB ADVEBTESfTIÉN
Van 16 regels.30 Cents.
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag-
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KÏÏPPEKS LAUEET.
(Vervolg en slot.)
Iu België heeft de loge uitgediend; het
was juist de school, die het vrijmetselaars-
Ministerie uit den zadel wierp. Eu het
was Koning Leopold zelf, die iu het
begiu vau November van het vorige jaar,
bij gelegenheid vau de opening der Kamers,
in zeer duidelijke en juiste termen, de ze
genrijke werking van de nieuwe schoolwet
heeft bewezen door de woorden;» Het verheugt
mij zeer te kunnen coustateeren, dat de
lagere scholen, die onder het Staatstoe
zicht staan, iu de laatste twee jaren op
eene vermeerdering van 250,000 leerlingen
kunnen wijzen.Daardoor heeft het
liberalisme, 't welk onophoudeljjk verkon
digt, dat de clericale machthebbers het
volk dom willen houden, eene terechtwij
zing ontvangen, die niet scherper kan wor
den uitgedrukt.
De Kouing immers kon aan het gausche land
proclameeren, dat de bevolking van de met
den kerkelijken geest doordrongen gemeente
scholen wederom met een 250,000 tal leer
lingen werd vermeerderd. De pen weigert
alle laster en verdachtmaking te vermelden,
waaraan de kerkelijke gemeente-scholen en
hare onderwijzers in de liberale pers dage
lijks blootstaan. Het is echter eeu feit, dat
de godsdienstlooze scholen iu België hoe
langer hoe meer verdwijueu. Uit de ruïuen
door de geweldenarijen der vrijmetselaars
ontstaan, ontlook een nieuw, een heerlijk en
zegenrijk leven.
Zoo zal het ook tegelegener tijd iu Fiank-
rjjk gaan, want de loge heeft door de nieuwe
schoolwet met ontzettende brutaliteit in
breuk gemaakt op de rechten van de
ouders en van het huisgezin. Zelfs het li
berale Journal des débais schrijft omtrent
deze wet:
»Nooit of nimmer heeft men in eeuig
land ter wereld beproefd hei volksonder
wijs zulk een geweld aan te doen. Nergens
heelt men menscken ontmoet, aanhangers
van het liberalisme, die door zulk eene
centralisatie-woede zijn aangetast. Het
schijnt, dat de makers van die wet slechts
met éene gedachte bezield waren, die na
melijk, om te verhinderen, dat de locale
autoriteiten en de familievaders zich kon
den mengen in de aangelegenheden dei-
school of eenigen invloed kouden uitoefe
nen op het onderwijs, dat aan de kindereu
wordt verstrekt. 111e voorstellen, die het
doel hadden om aan de gemeenteraden eene
stem in de schoolquaestie te geven, wor
den zonder genade verworpen. Ja, men
heeft zelfs den Minister van Onderwijs
uitdrukkelijk verbodeu, aan de wenscken
van de Gemeente-besturen eenige aandacht
te schenken. Wat men wil en wat men
niet verbergt, dat is de vestiging van bet
souvereiue, absolute recht van den Staat
op de opvoeding der kindereu vau het volk,
zonder tegenwicht, zonder de minste con
trole. Daarom geeft men aan den onder-
F EU ILL E T O N.
Vervolg.)
Zijn oog dwaalde over de uitgestrektheid van
het erf alsof hij iemand zocht. Weder hoorde
men het aangename gelui der klokken. „Aau dat
geboembam schijnt geen einde te komen" bromde
hij: //Hektor" riep hij norsch zijn hond toe,
«Hektor hierrr." Kwispelend kroop de reusach
tige dog voor zijn voeten, liet eene rij tanden
«ien en scheen daardoor te willen zeggen: «mee-
»ter hier ben ik, wat is er van uw dienst."
De pachter scheen niet goed gemutst en wist
ook niet op wieu hij zijn kwade luim kon ver
halen. Eensklaps riep hij met eene schrille en
dreigende stem: Margaretlia!"
Een jong meisje kwam de trappen af.
«Wat is er van uw dienst, oom?"
«Moeten de kippen nog langer buiten blijven?
Het is om gek te worden zooals het hier toe
gaat!
wDat is zoo, oom; maar ik had Truitje ver-
wijzer een nieuw karakter, nieuwe functies;
hij moet ophouden de man der Gemeente
te zijn, om, zooals men van de tribune
zegt, de agent van den Staat, de vertegen
woordiger van de moderne maatschappij te
worden.
De Frausche Republiek verklaart den
oorlog aan het geweten van de meerder
heid in den laude geheel en al volgens
eene eenmaal door eeu Badeusck Minister
verkondigde stelling: »Het ware geweten
van een land is de wet; deze is het open
bare geweten en die daarnevens eeu pri
vaat-geweten er op nahoudt, die juist moet
betaleu.«
De handschoen door de Republiek toe
geworpen, werd reeds opgenomen. Reeds
geven de Katholieke bladen in breede trek
ken aan, hoe de strijd moet gestreden wor
den. Overal moeten vrije scholeu< naast
do officiëele scholen gesticht worden; overal
moet de tegenstand zoodanig wordeu ge
organiseerd, dat de openbare ouderwijzer
ia zijne nieuwe rol als politiek agent der
Regeering zich iu tegeustelliug der Ge
meente bevindt en zijue macht en invloed
wordt gebroken. Het resultaat van het
godsdienstig ouderwijs kan door de nieuwe
wet niet anders dan wiunen, waut duizen
den Schoolbroeders eu Schoolzusters, die
thans nog aan de openbare scholen Werk
zaam zijn, zullen in huune eigene inrich
tingen gausch andere uitkomsten verkrij
gen, dan uu, vermits zij thans in huu stre
ven door het officiëele schoolprogramma
eo de vexatiëu der Gemeenteraden en school
commissies wordeu tegengewerkt.
De strijd zal lang duren eu zware of
fers eischen, maar de overwinning is even
zeker als in België.
Voor Christus of tegeu Christus. Ziedaar
het wachtwoord in onze dageu als er sprake
is van onderwijs eu ontwikkeling der jeugd.
De wereld wordt als 't ware verdeeld in
twee legers. Iu het eene de geloovigen, in
het andere de materialisten, de ongeloovi-
geu. Eu deze twee legers staan tegenover
elkaar en voeren een hovigen strijd, waarbij
de school en de opvoeding der jeugd sterk
betrokken is.
Voor den welgeaardeu Katholiek is Imt
derhalve plicht aan dien strijd deel te ne
men en te trachten, dat het natuurlijk
recht op de school, dat der Kerke geweld
dadig werd ontnomen, weder aau haar
wordt terug gegeven. Dat die strijd niet
wanhopig is, hebben wij in deze regelen
naar wij meenen duidelijk bewezen. De
stemmen uit het liberale kamp veruomeu,
moeten aansporen tot het met ijver en be
zieling voortzetten van den strijd. De aan
houder wiut, dat getuigen de tegenwoor
dige toestanden in België, dat zullen ook
de feiten bewijzen vau alle Staten eu lan
den, waar door de geloovigen voor huu
goed recht op opvoeding en ouderwijs met
tact eu beleid wordt gestreden.
lof gegeven om i:aar het dorp te gaan en daar
door komt het, dat ik aan de kippen minder
heb gedacht."
„'t Is de oude geschiedenis; het vrouwvolk
heeft aliijd iels anders te doen, maar aan bet
noodzakelijkste wordt niet gedacht.Wat hebt
ge daarboven zoo gewichtigs te doen?" zcide de
Ginsterboer.
Het jonge meisje was reeds buiten het bereik
van den razendeu oom, wiens toorn zij het
beste met zwijgen kou matigen; zij lokte de
kippen naar den stal. Margaretlia was een def
tig en slank gebouwd meisje, frisch als eene
lenteroos, en uu juist de laatste stralen der
ondergaande zou haar gelaat beschenen, nu mocht
zij wezenlijk schoon worden genoemd. Zij kon
schier twintig jaren tellen. Uit hare heldere
oogen straalde de onschuld van haar hart;
hare kleeding was eenvoudig, maar net en het
haar was niet naar de nieuwste Parijsche mode
in kronkelen er. krullen, maar glad gekamd,
terwijl twee haarvlechten aau 't achterhoofd tot
een krans waren samen geregen.
Weldra verliet de Ginsterboer het ert, om
naar gewoonte in list deftigs café van het dorp
zijn glas bier te driuken en er met zijne kame-
Het wetsontwerp betreffende de belastiug
van het gedistilleerd vindt over het alge
meen iu de Duitsche bladen geen slecht
onthaal. Door verreweg de meeste wordt
erkend, dat het Rijk dringend behoefte heeft
aan versterking zijner middelen en dat het
gedistilleerd een bij uitstek geschikt arti
kel is voor belasting. Sommige bladen,
zooals o. a. de Hamb. Bors. Hollege
ven der Regeering den lof, klaarblijke
lijk naar een middelweg te hebben ge
streefd en zelfs de bekende toestanden
iu dezen tak van nijverheid in aanmer
king genomen, van het standpunt der
tegenwoordige oecouomische politiek met
zekere matigheid te werk gegaan te zijn.
Naar men verneemt, heeft de Engelsche
Regeering geweigerd officieel deel te nemen
aan de aanstaande wereld-tentoonstelling
te Parijs.
Dat is dus al weer eene weigering en
er zullen hoogstwaarschijnlijk nog wel meer
volgen, zoodat het doorgaan der tentoon
stelling minstens twijfelachtig wordt. Te
verwonderen is het niet, dat de traditio
neels monarchieën niet weten willen van
een feest, 't welk toch ten slotte als
eene verheerlijking der omwenteling moet
gelden.
Volgens een gerucht trachten de En-
gelschen de bevolking vau Creta er toe
te brengen Engelands beschermheerschap
te vragen.
Iu het Lagerhuis zeide de Minister Fer-
gusson, dat België het eenige laud is, het
welk zich het vraagstuk der geweldpleging
door visschers in de Noordzee ernstig
heeft aangetrokken. De Engelsche Gezant
te Brussel heeft bericht, dat de Belgische
Regeering met nauwgezetheid kennis heeft
genomen van het rapport der commissie
van het Britsche Departement van koop
handel, eu zoowel de gegrondheid der
klachten als de noodzakelijkheid om daar
aan gevolg te geven heeft erkend. Vau
de Fransche eu de Nederlaudsehe Regee-
ringen, aan welke het rapport eveneens
is medegedeeld, is geen antwoord outvau-
gen.
Iu den Franschen Ministerraad heeft
Goblet Maandag-ochtend de algemeene-
stvekking ontwikkeld van een brief, dien hij
aau den voorzitter der begrootingscoiu-
missie zal richten in antwoord op het ver
zoek der commissie om nieuwe bezuini
gingen voor te stellen. De brief is in ver
zoenenden geest gesteld, eu bericht, dat
Goblet zich ter beschikking stelt van de
commissie, ten einde in overleg met haar
de bezuinigingen te overwegen, welke hem
door haar wordeu aangeduid.
Bij de verkiezingen voor deu Parijscheu
gemeenteraad zijn 24 autonomisteu geko
zen, 10 radicaleu, 6 socialisteu eu 10
conservatieven, Iu dertig wijken moet er
eene herstemming plaats hebben.
Volgens de dagbladen zal er in de sa-
raden dm tijd te diodm. Iu de overmaat van
zijn drift bemerkte hij, dat hij zijne met zilver
beslagere pijp vergeten had en aanstonds keerde
liij naar huis terug. Wie echter beschrijft zijne
verbazing, toen hij alle rain n zijner woning
verlicht zag! Voor alle ruiten flikkerden de
lichten, hier zes daar acht zij schenen hem
spot end door de kastanj boomen Ugen te flik
keren. In 't eerste oogeublik stond de pachter
als aan den grond vastgenageld, doch hij her
stelde zich eenigzins eu stormde met een half
onderdrukten vloek de woning binnen.
«Margaretlia!Drommels wat is
dat? Waar zijt gij?" rbp hij en hij stampte zoo
geweldig met den voet op den grond, dat de
hond verschrikt opsprong en aanstonds het
hazenpad koos. Nu kwam de knecht. Wie heeft
bevolen, die lichten daar te ontsteken?" snauwde
hij d m knecht toe.
«Ik weet het niet, heer." De Ginsterboer
stormde nu de trappen op; op de bovenste trof
hij het meisje. De woede had hem zoo aange
grepen, dal hij in't eers o oogenhlik niets wist te
zeggen; d ich zijn duivelsche blik en de gebalde
vuist zeiden meer dan genoeg.
Grietje schrikte hevig; want haar oom had
meustelling van den Raad geen merkelij
ke verandering komen.
Men meldt uit Constantinopel, dat
Russische agenten iu de buitenlandsche
hoofdsteden het slagen der onderhandelin
gen over eene Bulgaarsehe leeuiug trachten
te verhinderen.
De Porte eischt, dat de ontruiming van
Egypte door de Eugelschen onvoorwaar
delijk zal zijn en dat na de ontruiming
alle Engelsche officieren uit het Egyptische
leger uittreden. Sir Drummond Wolff heeft
den eerstgeuoemdeu eisch beslist ge
weigerd.
Uit Coustantinopel wordt bericht, dat de
Porte haren diplomatieken vertegenwoor
diger te Madrid gelast heeft, ophelderingen
te vragen omtrent het in bezituemeu van
grondgebied aan de Roode Zee door Span
je, hetgeen de Porte beschouwt als eene
schending vau het Turkscho grondgebied.
Op het eiland Candia schijnt de rust
thans hersteld te wezen. Te Athene loopt
het gerucht, dat Engeland moeite doet om
de eilanders over te halen eeu Britsch
protectoraat aau te vragen.
De Spaansche Kamer van Afgevaar
digden nam Zaterdag het eerste artikel
der wet op de jury met 206 tegen 50 stem
men aan.
De republikeinen eu liberalen stemdeu
voor, de conservatieven tegen.
Men meldt voorts uit Madrid, dat deSpaan-
scheRegeeriug ongunstige berichten van Cu
ba heeft outvaugeu, waar het rooverwezeu
zich uitbreidt. De kusten van Honduras en
Florida wordeu door kruisers bewaakt,
omdat de Creoolsche uitgewekenen vrij-
scharen vormen, met het doel die naar
de ontevreden streken van Cuba te doen
oversteken.
Als een goed gevolg der strenge blok
kade van Massowah wordt bericht, dat
verscheidene inlandsche hoofden zich der
waarts hebben begeven, om blijk te geven
van hunne vriendschappelijke gevoelens
jegens Italië en vergunning te vragen om
handel met Massowah te drijven. Dit laat
ste is door Saletta toegestaan, op voor
waarde, dat vijf hunner als gijzelaars te
Arkiko blijven om verantwoordelijk te
zijn voor hunne landgenooten ingeval
dezen huune koopwaren iu Abessiuië moch
ten willen invoeren.
De Osserva'ore Romano bevat een
artikel aan het adres der Italiaausche
bladen, welke eene verzoening tusschen
Italië eu den II. Stoel bespreken. De voor
naamste zinsnede uit dit belangwekkend
betoog luidt als volgt;
De Kerk en, ouder hare leiding, de
katholieke pers, hebben altijd en onver
anderlijk geprotesteerd tegeu de schending
der rechten van deu H. Stoel eu tegen
de onvoegelijke en onhoudbare positie,
waarin de verheven Stedehouder van Chris
tus te Rome is gebracht. Buiten eene voor
afgaande erkenning van de rechten der
O V)
Kerk en een rechtmatig herstel van de
zij niet verwacht en de petroleumlamp beefde
in luire hand; doch zij herstelde zich weldra;
immers zij had niets mi-dreven; zij trachtte kalrn
te blijven, al dreigde haar hart ook te breken.
Gij gij hebt dat gedaan?" vroeg eindelijk
de pachter op schreeuwenden toon. «Ja, oom"
sprak hot meisje bedaard. «Gij onzinnige
deerne....! Heet dat gehoorzaamheid? Wilt gij
mij trotsoeren? Wacht maar! Mij schande aan
doen, waar ik dankbaarheid moest verwachten!"
En dit zeggende liep hij in het vertrek en blies
zelf de kaarsen uit; weinige minuten later was
het op d u Ginsterliof gansch donker eu som
ber, 't scheen als stond er eon dreigend spook in
de nachtelijke duisternis. «Dat zou den paap
nog wel bevallen als ik illumineerde!" bromde
hij. Beneden trof hij Grietje aan. «Wacht meid,
dit vergeef ik je nooit!" riep hij de vuist
ballende.
«Het is geene schande, oom, als de Ginster
liof ook verlicht is, aangezien het armste huisje
zijn licht ontstoken heeft, 't is niet om die
paar kaarsen, maar om de gezindheid; maar
schande is het, nis wij het niet doen!"
