N I E w E *0. 1114 Donderdag 2 Juni 1887. 12de Jaargang. De geschiedenis. BU1TENL AN D. li. De Missie. HAABlIfflSCHI COMAÏT. A.BOHHEMBNTSPBXJS Per 3 maanden voor Haarlem1 0,83 Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1, Voor het Buitenland 1,50 Afzenderljjke Nummers0,06 Dit blad verschijnt Eiken WOENSDAG en ZATERDAG. BUREAU: St. Jansstraat Haarlem M A IS Tl E N 1)R j 71 AGTTE MA NOW AGITATE. PRIJS DER ADVERTEHTIÈH Van 16 regels.30 Gents. Slke regei meer 5 Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrjjdag- avond voor 6 uur ingewacht. Uitgevers: KÜPPEES LAUSEY. Volgens de moderne wijsheid is de ge schiedenis eene opeenvolging vau feiten, die als het ware uit elkaar worden ge boren. Het Gods bestuur over de vrije daden der men8cheu wordt dood eenvoudig geloochend. Zoo wel de vrijheid der meuschen als de leiding Gods past niet in het stelsel der nieuwste wijsbegeerte. Wij willen over het begrip vau philo sophic hier in geene bizonderheden treden. De moderne heeren verkondigen hoog op, dat er, van christelijk standpunt, geene wijsbegeerte kan bestaau. Daarvan zullen wjj tbans alleen dit zeggen, dat de philo sophic, om ons eens populair uit te druk ken, maar toch zoo, dat de onbevangen geleerde er niets tegen kan hebben, beoogt de keunis der dingen. Welnu, wanneer zullen die beter gekend worden, dan wanneer op den mensch, de meuscbheid in bare lotgevallen, een licht uit den Hooge valt. De hoogste wijsheid wordt daarom bij den Christen gevonden; aan hem heeft God zich door den God- meusch geopenbaard. Zonder miskenning der wetenschap, veel eer als resultaat der wetenschap, mag dan ook worden gezegd, dat de wijs begeerte hare hoogste bevrediging en vervulling vindt in de christelijke heilswaarheid. De mensch buiten God en Zijne waar heid, gelijk die uitscheen uit Christus, zoekt naar God, maar kan Hem niet vinden; de mensch, die God vond in Christus, heeft in Hem de openbaring Gods ontvangen; hij tast niet meer, maar hij heeft gegre pen; hij waudelt niet meer in nevelen, doch het eeuwige licht omstraalt den stoffel jken mensch. Hetgeen wij daar ter neder schreven, geeft ook aan, hoe wij de geschiedenis hebben te beschouwen en te waardeereu. God openbaarde zich op 't volkomeust en heerlijkst in den Godinensch; maar ook, gelijk wij reeds in ons vorig betoog aaustip- ten, in de geschiedenis, niet minder in elk menschenhart, hetwelk door de Kerk, welke de Heiland stichtte, voor hem is gewonnen. De historie doet ons God aanschouwen in al Zijne heerlijkheid, in al Zijne liefde, in ai Zijne rechtvaardigheid. Als wij eenmaal door den Heiligen Geest zijn verlicht, dan zien wij de bladen der geschiedenis met gausch andere oogeu aan dan vroeger. Was de historie voor ons, vóór dat wij tot de diepste diepte in de opeubariugsgeheimeu waren doorgedrongen, een onverklaarbaar geheel van feiten, waarin wij geene harmonie, hoogstens de werking der wet van de noodzakelijkheid konden waarnemen, nauwelijks had de Heer onze oogen geepend, gelijk Hij dat deed gedurende Zijne aardsche omwande ling aan zoo vele blindgeborenen, of er straalde een Goddelijk licht over en dan ook uit het geschiedboek. F EU ILL E T O N. 3.) Vervolg Nog dienzelfde» dag verscheen er in het locale blaadje een artikel, dat den Jezuïeten allerlei schandalen ten laste legde en de boeren tot voorzichtigheid aanmaande, als de vrijheid, de zelfstandigheid en de oude, ware godsdienst hun nog lief waren. „De zwartrokken,'' heette het in dat artikel, „die op bevel van Rome alle landen bezoeken, om in christeljjken zin de harten van het volk voor hun doel te winnen, willen zich ook in onze streek, nestelen. De vrije geest, die in het groote, eenige Duitschland zijne wieken ontplooit, moet in de kiem verstikt wor den; twist en tweedracht de plaats vervangen va» verbroedering en eenheid; de politieke ver broedering van het Duitsche volk, met zooveel bloed verkregen, moet in de vragen van gods dienst en geweten verbroken worden; de kerke lijke scheiding, die voor de deur staat, is niets De zoude zagen wij geopenbaard, maar ook het berouw gewekt. De ontzettende tragedie van misdaad en vergeldiug werd toen eerst door ons begrepen. Scherr veroordeelde op de gestrengste wijze eene wetenschap der geschiedenis, welke niet wilde weten van de aanspra kelijkheid van den mensch voor zijne daden. Zooals men weet, wordt de zedelijke ver antwoordelijkheid langs tweeërlei weg op geheven. Het determinisme leert, dat alles wat in de wereld plaats grijpt, een gevolg is van eeue bepaalde oorzaak; de wet van oorzaak en gevolg beheerscht dus, volgens dat stelsel, de mensehheid. Men beseft b|j eenig nadenkeu, dat het determinisme en fatalisme worden gepre dikt door de ougeloovigen, die in hun god- deloozen eigenwaan, God uit de historie wegnemen. Maar nu ziju er ook menscheu, die bewereu vroom te wezeu en die toch eigenlijk de menschelijke vrijheid loochenen. Wj bedoelen de Calvinistische Christenen. Volgens hen heeft God, bij eeuwig raads besluit, alles bepaald, wat er zal gebeuren, ja zelfs de namen der uitverkorenen tot zaligheid van voor eeuwigheid vastgesteld, terwijl Hij de anderen, uiet-uitverkorenan, doet verloren gaan. Nu zullen wij niet beweren, dat wij het verband tusschen de menschelijke vrijheid en Gods bestuur kunuen doorzien: wij zeg gen met de heilige Bladen: »God is groot eu wij begrijpen Hem niet.Doch dit we ten wij, dat beide begrippen, de vrijheid van wil bij den mensch eu de leiding der wereld bij God in het Evangelie wordt ge leerd. De determinist wil de zaak begrijpelijk maken eu neemt daarom in ziju stelsel God als 't ware uit zijne voorstelling weg, ter wijl de Calvinist den vrijen wil wegcijfert. Beide dwalingen worden door het Evangelie gewraakt; bet gebiedt ons beide begrippen te omhelzen. Begrijpen kunuen wij ook deze leer niet. Vau de Godswerkiug kun nen wij natuurlijk de mensckeljjke zijde waarnemen. Da eeuwigheid zal lang genoeg zijn om ons de Goddelijke zijde te leereu kennen, zoo het den Almachtige goeddunkt, dat ook die kant biuuen hot bereik vau het gezaligd oog moet gebracht worden. Na hetgeen wij aanstipten, zal ieder be seffen, dat de ware geschiedenis-beschou wing enkel door het Evangelie mogelijk wordt gemaakt. Eu nu geveu wij gaarne toe, dat, ook dau als over de nevelen der kistorie-betoogen licht opgaat, nog niet alles, door den mensch begrepen wordt, doch wat noodDe mensch moet niet ziende nochtans gelooven. Dat niet begrijpen, niet doorzien eu toch zich onderwerpen, toch kiuderlijk volgen, dat is voor den geloovige geen last, maar een lust, meer nog, een hoog heerlijk voor recht. Hetgeen wij over de geschiedenis in 't midden brachten, levert ons nog stof te anders dau het werk der Jezuïeten-orde, die slechts Rome, maar geen Duitschland ei kent. Daarom rij men op aijue hoede en bejegene de rustver stoorders met minachting of men belette hun het houden van preken." De boeren schudden met het hoofd, want zij begrepen de woorden niet. De pachter ran den Ginsterhof was naar het veld gewandeld, om naar zijn werkvolk te zien, Hij droeg een groenen jager-rok en een breed gerandeu hoed; daarbij rookte hij uit z'jne prach tige meerschuimen pijp, zoodat hij zeer wel op een Hinken grondeigenaar geleek, die er goed bijzat. Plotseling zag hij op den veldweg iangs zijue landerijen, twee zwarte gedaanten aankomen. Dat moesten de Jezuïeten ziju! In den beginne meende hij voor hen uit den weg te gaan; hij wilde deze geheimzinnige, gevaarlijke mannen bepaald niet in de oogen zien; doch neen, hij zou hun het hoofd bieden; want voor die twee was hij niet bang, belachelijk, hij, de rijke Ginslerboer! hij wilde door minach ting zijne gezindheid aan den dag leggen, hij wilde dat zij maar kwamen! en inderdaad, de Paters kwamen steeds naderbij, hij hoorde meer om te roemen in het heerlijk voor recht, dat wij geboren zijn ouder het licht van het Evangelie, dat wij reeds dadelijk na onze geboorte, dooi' het water van het heilig Doopsel werden gereinigd van de zoude eu opgenomen in de gemeenschap der Kerk. De moderne wijze, voor wie de ware wijsheid eene dwaasheid i3, wandelt in nevelen; de ware wijze, de geloovige chris ten, wordt verlicht door het licht, dat niet ondergaat in 't graf, maar den mensch voorlicht naar de gewesten van het eeuwig vaderland. Als beslist kan gemeld worden, dat Mgr. Rampolla, vroeger Pauselijk Nuntius, te Muncheu, benoemd is tot Staatssecretaris van Z. H. den Paus, ter vervanging vau wijlen Kardinaal Jacobiui. De Bondsraad heeft, overeenkomstig de conclusie van het commissoriaal rap port, zijne goedkeuring verleend op het verdrag ter bestrijding vau draukverkoop aan visschers op de Noordzee. Het wetsontwerp betrekkelijk de invoe ring van de Rijks Beroepswet in Elzas- Lotbaringen is bij den Boudsraad ingediend. De aanneming er vau is zeker. Ook de voordracht tot regeling der positie der Burgemeesters eu Wethouders in het Rijks- laud za! zeker door den Boudsraad worden goedgekeurd. De toepassing van de Beroepswet in het R jkslaud zal met groote moeilijkheden ge paard gaan. V^ooral de bepalingen betref fende den arbeid van vrouwen en kinderen zijn drukkeud voor Elzas-Lotharingeu, waarin men tot hiertoe leefde ouder de Fransche wet, die veel meer toelaat dan de Duitsche. Er zal dau ook een overgangs toestand worden geschapen, daar auders de concurrentie onmogelijk wordt. In het socialistenproces te Dautzig is uitspraak gedaan. Er waren 26 beschul digden. Aan allen werd ten laste gelegd: deelneming aan verboden geheime veree- nigingen; bovendien aan sommigen ook opruiing tot gewelddadigheden, enz. Er zijn slechts 6 beschuldigden vrijgesproken. De overigen zijn veroordeeld tot 1 a 3 maanden gevangenisstraf. Daar het waarschijnlijk noodig zal zijn, dat de Duitsche Kroonprins zijne gezond heid ontziet, gaat eventueel Prins Wilhelm naar Londen, om bij het jubilé vau Koningin Victoria den Keizer te vertegenwoordigen. De Prins zal vergezeld worden door eene divisie van de Duitsche vloot. In oostelijk Duitschland zijn spoorwegen eu bruggen door eene wolkbreuk vernield. Door de sociaal-democraten in Beiereu worden de uiterste pogingen in het werk gesteld, om eenige zetels te veroveren. De verdeeldheid in het katup huuner tegen standers gevonden, zal het bereiken van der socialisten doel niet weinig in de hand werkeu. hunne stappen en keerde hen hoogmoedig den rug toe, maar blikte toch evenljes ter zijde en bromde halfluide tusschen de tanden, iets (lat als „papen" klonk. Zie! wat is dat? Een der Paters treedt op hem toe en legt hem vertrouwelijk de hnud op den schouder. De Giusterboer kroop ineen, als onder den heet eener slatig. „Goede vriend," sprak de Pater op vriendelij- ken toon, „kunnen wij, wanneer wij (lozen weg volgen, rond het dorp aan 't andere einde uit komen?/' De Pater groette hoffelijk eii de boer kon niet anders of hij moest den hoed van de rechter- naar de linkerzijde schuiven. „Ja," sprak hij koitweg, zonder een blik naar den Priester te slaan; „daar ginds bij het kruis loopt een weg rechts at" „Hartelijk dank; dit schijnt hier wel een vruchtbaar en gez<*gend oord te zijn, zoover het oog reikt, vette weiden en schooneu oogst! Mo gelijk bezit gij hier ook eigendom?" De pachter keerde zich om dat was water op zijne mo len. „Ia," antwoordde hij Irotsch, met de rech terhand een grooten boog, beschrijvende „dat alles is mijn eigendom!" De Fransche Kamer heeft eeue som van 200,000 franks beschikbaar gesteld voor de slachtoffers van den brand der opéra comique. De samenstelling van het Kabinet is als volgt: Rouvier, voorzitter van het Ka binet eu Minister van financiën; Fallières, binueulaudsche zaken; Spalier, onderwjjs en fraaie kunsten; Floureus, buitenlandsche zaken; Bousqnet, justitie; Héredia, openbare werken; Barbe, landbouw; Doutresues, koophaudel; Generaal Féron, oorlog. Voor het Ministerie van Marine is nog geen persoon gevonden. Naar het Journal de Paris zegt, moeten Engeland eu Turkije een defensief, en zoo noodig ook offensief, verbond hebben ge sloten. Te Londen heelt zich eeue vereeni- giug gevormd met liet doel de verbinding met Khartoem weder te openen. Te gelijk wordt meegedeeld, dat twee Engelsche Afrika-reizigers, Moutag Kerr en Joh. F. Keane, de gevaarlijke reis naar Khartoem, ieder op eigen risico en voor eigen rekening zulleu ondernemen. Aau Ihe Daily News wordt uit Weenen getelegrapheerd, dat de nihilisten in de nieuwe wijken der omstreken van St.-Pe tersburg herhaaldelijk brand stichtten. Te Lessnoï ziju 12 villa's in de asch gelegd; 30 in de voorstad van de Perspectief Samp- sowieffski en meer dan 20 iu andere voor steden hebben hetzelfde lot ondergaan. De bewoners dezer villa's waren drie dagen van te voren gewaarschuwd door biljetteu, welke 's nachts in de straten werden aan geplakt. Al de puuteu, waarover nog van ge dachten gewisseld werd en die de annexeu vormeu van de Egyptische conventie, ziju thaus vastgesteld eu ouderteekend door Drumtnoud Wolff eu de Tarksche Gevol machtigden. Bijgevolg is thans alle ge dachten wisseliug met betrekking tot het Egyptische vraagstuk voor goed geëindigd. In Oostenrijk geeft men de rappor- te u der inspecteurs van de fabrieken af zonderlijk uit. Zij zien in Duitschland in sauieuvattiug, volgens een bewerkt over zicht, het licht. Thaus dringt men er iu Duitschland op aan, dat de Regeeriug in gelijken geest zal handelen. Dezer dagen is te Milaan een groote politieke samenkomst gehouden, waarin het terugroepen van de soldaten uit Afrika en het opgeven van de zoo ongelukkig begon nen regeeriugspolitiek werd geëischt. Omtrent de Afrikaansche aangelegen heden moet iu het Italiaansche Ministerie groot verschil van meeuing bestaan. Hoe wel allen het er over eens ziju, dat krach tig moet worden gehandeld, is het gevoelen der meerderheid, dat men zich tot eene wederbezettiug der verlaten militaire pos ten eu eene militaire demonstratie moet ba- palen, terwijl de minderheid, met Crispi eu Bertoli, daarentegen beslist den oorlog met Abessiuië zou willen. Dit moet ook de reden zijn waarotn het Het bewustzijn, dat men op eigeu grond eu veld kan gaan wandelen is zeker en gewis iets bevredigends eu meer nog troostend, want ziet men de vrachten van den arbeid prachtig gedijen, en den zegen er aanstonds op volgen, die de schuren zal vullen, dan is zulks iets, dat hart- verheff(nd zou kunnen genoemd worden." Het gelaat van den pachter helderde eensklaps op; de Pater had de gevoelige snaar zijns har ten getroffen. Hij naai eene meer beleefde hou ding aan en bezag (le Paters-Jezuïeten van top tot teen. Nu bood hem een der Paters de snuifdoos aan, doch da Giusterboer weigerde bij wilde bepaald geen kennis met de zoogenaamde gebate Paters aanknoopen. Eene spitsvondige gedachte kwam op in zijn brein; dit alles immers was niets anders, dan om hem in den strik te vangen; zonder twijfel bad de Pastoor do Paters goed onderricht op wieu zij het oog moesten houden. Aanstonds stelde hij zich weder in de vorige positie. Hen grof te behandelen, daartoe had hij geen reden, doch om den Paters eene hand te reiken, dat wilde hij ook niet. Wordt vervolgd.)

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1887 | | pagina 1