N I E w E
*0. 1114
Donderdag 2 Juni 1887.
12de Jaargang.
De geschiedenis.
BU1TENL AN D.
li.
De Missie.
HAABlIfflSCHI COMAÏT.
A.BOHHEMBNTSPBXJS
Per 3 maanden voor Haarlem1 0,83
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,
Voor het Buitenland 1,50
Afzenderljjke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem
M A IS Tl E N 1)R j 71
AGTTE MA NOW AGITATE.
PRIJS DER ADVERTEHTIÈH
Van 16 regels.30 Gents.
Slke regei meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrjjdag-
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KÜPPEES LAUSEY.
Volgens de moderne wijsheid is de ge
schiedenis eene opeenvolging vau feiten,
die als het ware uit elkaar worden ge
boren.
Het Gods bestuur over de vrije daden der
men8cheu wordt dood eenvoudig geloochend.
Zoo wel de vrijheid der meuschen als de
leiding Gods past niet in het stelsel der
nieuwste wijsbegeerte.
Wij willen over het begrip vau philo
sophic hier in geene bizonderheden treden.
De moderne heeren verkondigen hoog op,
dat er, van christelijk standpunt, geene
wijsbegeerte kan bestaau. Daarvan zullen
wjj tbans alleen dit zeggen, dat de philo
sophic, om ons eens populair uit te druk
ken, maar toch zoo, dat de onbevangen
geleerde er niets tegen kan hebben, beoogt
de keunis der dingen.
Welnu, wanneer zullen die beter gekend
worden, dan wanneer op den mensch, de
meuscbheid in bare lotgevallen, een licht
uit den Hooge valt. De hoogste wijsheid
wordt daarom bij den Christen gevonden;
aan hem heeft God zich door den God-
meusch geopenbaard.
Zonder miskenning der wetenschap, veel
eer als resultaat der wetenschap, mag dan
ook worden gezegd, dat de wijs begeerte hare
hoogste bevrediging en vervulling vindt in
de christelijke heilswaarheid.
De mensch buiten God en Zijne waar
heid, gelijk die uitscheen uit Christus, zoekt
naar God, maar kan Hem niet vinden; de
mensch, die God vond in Christus, heeft
in Hem de openbaring Gods ontvangen;
hij tast niet meer, maar hij heeft gegre
pen; hij waudelt niet meer in nevelen, doch
het eeuwige licht omstraalt den stoffel jken
mensch.
Hetgeen wij daar ter neder schreven,
geeft ook aan, hoe wij de geschiedenis
hebben te beschouwen en te waardeereu.
God openbaarde zich op 't volkomeust en
heerlijkst in den Godinensch; maar ook,
gelijk wij reeds in ons vorig betoog aaustip-
ten, in de geschiedenis, niet minder in elk
menschenhart, hetwelk door de Kerk, welke
de Heiland stichtte, voor hem is gewonnen.
De historie doet ons God aanschouwen in
al Zijne heerlijkheid, in al Zijne liefde, in
ai Zijne rechtvaardigheid.
Als wij eenmaal door den Heiligen Geest
zijn verlicht, dan zien wij de bladen der
geschiedenis met gausch andere oogeu aan
dan vroeger. Was de historie voor ons,
vóór dat wij tot de diepste diepte in de
opeubariugsgeheimeu waren doorgedrongen,
een onverklaarbaar geheel van feiten,
waarin wij geene harmonie, hoogstens de
werking der wet van de noodzakelijkheid
konden waarnemen, nauwelijks had de
Heer onze oogen geepend, gelijk Hij dat
deed gedurende Zijne aardsche omwande
ling aan zoo vele blindgeborenen, of er
straalde een Goddelijk licht over en dan
ook uit het geschiedboek.
F EU ILL E T O N.
3.)
Vervolg
Nog dienzelfde» dag verscheen er in het locale
blaadje een artikel, dat den Jezuïeten allerlei
schandalen ten laste legde en de boeren tot
voorzichtigheid aanmaande, als de vrijheid,
de zelfstandigheid en de oude, ware godsdienst
hun nog lief waren. „De zwartrokken,'' heette
het in dat artikel, „die op bevel van Rome alle
landen bezoeken, om in christeljjken zin de
harten van het volk voor hun doel te winnen,
willen zich ook in onze streek, nestelen. De vrije
geest, die in het groote, eenige Duitschland zijne
wieken ontplooit, moet in de kiem verstikt wor
den; twist en tweedracht de plaats vervangen
va» verbroedering en eenheid; de politieke ver
broedering van het Duitsche volk, met zooveel
bloed verkregen, moet in de vragen van gods
dienst en geweten verbroken worden; de kerke
lijke scheiding, die voor de deur staat, is niets
De zoude zagen wij geopenbaard, maar
ook het berouw gewekt. De ontzettende
tragedie van misdaad en vergeldiug werd
toen eerst door ons begrepen.
Scherr veroordeelde op de gestrengste
wijze eene wetenschap der geschiedenis,
welke niet wilde weten van de aanspra
kelijkheid van den mensch voor zijne
daden.
Zooals men weet, wordt de zedelijke ver
antwoordelijkheid langs tweeërlei weg op
geheven.
Het determinisme leert, dat alles wat
in de wereld plaats grijpt, een gevolg is
van eeue bepaalde oorzaak; de wet van
oorzaak en gevolg beheerscht dus, volgens
dat stelsel, de mensehheid.
Men beseft b|j eenig nadenkeu, dat het
determinisme en fatalisme worden gepre
dikt door de ougeloovigen, die in hun god-
deloozen eigenwaan, God uit de historie
wegnemen. Maar nu ziju er ook menscheu,
die bewereu vroom te wezeu en die toch
eigenlijk de menschelijke vrijheid loochenen.
Wj bedoelen de Calvinistische Christenen.
Volgens hen heeft God, bij eeuwig raads
besluit, alles bepaald, wat er zal gebeuren,
ja zelfs de namen der uitverkorenen tot
zaligheid van voor eeuwigheid vastgesteld,
terwijl Hij de anderen, uiet-uitverkorenan,
doet verloren gaan.
Nu zullen wij niet beweren, dat wij het
verband tusschen de menschelijke vrijheid
en Gods bestuur kunuen doorzien: wij zeg
gen met de heilige Bladen: »God is groot
eu wij begrijpen Hem niet.Doch dit we
ten wij, dat beide begrippen, de vrijheid
van wil bij den mensch eu de leiding der
wereld bij God in het Evangelie wordt ge
leerd.
De determinist wil de zaak begrijpelijk
maken eu neemt daarom in ziju stelsel God
als 't ware uit zijne voorstelling weg, ter
wijl de Calvinist den vrijen wil wegcijfert.
Beide dwalingen worden door het Evangelie
gewraakt; bet gebiedt ons beide begrippen
te omhelzen. Begrijpen kunuen wij ook
deze leer niet. Vau de Godswerkiug kun
nen wij natuurlijk de mensckeljjke zijde
waarnemen. Da eeuwigheid zal lang genoeg
zijn om ons de Goddelijke zijde te leereu
kennen, zoo het den Almachtige goeddunkt,
dat ook die kant biuuen hot bereik vau
het gezaligd oog moet gebracht worden.
Na hetgeen wij aanstipten, zal ieder be
seffen, dat de ware geschiedenis-beschou
wing enkel door het Evangelie mogelijk
wordt gemaakt. Eu nu geveu wij gaarne
toe, dat, ook dau als over de nevelen der
kistorie-betoogen licht opgaat, nog niet
alles, door den mensch begrepen wordt,
doch wat noodDe mensch moet niet ziende
nochtans gelooven.
Dat niet begrijpen, niet doorzien eu toch
zich onderwerpen, toch kiuderlijk volgen,
dat is voor den geloovige geen last, maar
een lust, meer nog, een hoog heerlijk voor
recht.
Hetgeen wij over de geschiedenis in 't
midden brachten, levert ons nog stof te
anders dau het werk der Jezuïeten-orde, die slechts
Rome, maar geen Duitschland ei kent. Daarom
rij men op aijue hoede en bejegene de rustver
stoorders met minachting of men belette hun het
houden van preken." De boeren schudden met
het hoofd, want zij begrepen de woorden niet.
De pachter ran den Ginsterhof was naar het
veld gewandeld, om naar zijn werkvolk te zien,
Hij droeg een groenen jager-rok en een breed
gerandeu hoed; daarbij rookte hij uit z'jne prach
tige meerschuimen pijp, zoodat hij zeer wel
op een Hinken grondeigenaar geleek, die er
goed bijzat. Plotseling zag hij op den veldweg
iangs zijue landerijen, twee zwarte gedaanten
aankomen. Dat moesten de Jezuïeten ziju! In den
beginne meende hij voor hen uit den weg te
gaan; hij wilde deze geheimzinnige, gevaarlijke
mannen bepaald niet in de oogen zien; doch
neen, hij zou hun het hoofd bieden; want voor
die twee was hij niet bang, belachelijk, hij,
de rijke Ginslerboer! hij wilde door minach
ting zijne gezindheid aan den dag leggen, hij
wilde dat zij maar kwamen! en inderdaad,
de Paters kwamen steeds naderbij, hij hoorde
meer om te roemen in het heerlijk voor
recht, dat wij geboren zijn ouder het licht
van het Evangelie, dat wij reeds dadelijk
na onze geboorte, dooi' het water van het
heilig Doopsel werden gereinigd van de
zoude eu opgenomen in de gemeenschap
der Kerk.
De moderne wijze, voor wie de ware
wijsheid eene dwaasheid i3, wandelt in
nevelen; de ware wijze, de geloovige chris
ten, wordt verlicht door het licht, dat niet
ondergaat in 't graf, maar den mensch
voorlicht naar de gewesten van het eeuwig
vaderland.
Als beslist kan gemeld worden, dat Mgr.
Rampolla, vroeger Pauselijk Nuntius, te
Muncheu, benoemd is tot Staatssecretaris
van Z. H. den Paus, ter vervanging vau
wijlen Kardinaal Jacobiui.
De Bondsraad heeft, overeenkomstig
de conclusie van het commissoriaal rap
port, zijne goedkeuring verleend op het
verdrag ter bestrijding vau draukverkoop
aan visschers op de Noordzee.
Het wetsontwerp betrekkelijk de invoe
ring van de Rijks Beroepswet in Elzas-
Lotbaringen is bij den Boudsraad ingediend.
De aanneming er vau is zeker. Ook de
voordracht tot regeling der positie der
Burgemeesters eu Wethouders in het Rijks-
laud za! zeker door den Boudsraad worden
goedgekeurd.
De toepassing van de Beroepswet in het
R jkslaud zal met groote moeilijkheden ge
paard gaan. V^ooral de bepalingen betref
fende den arbeid van vrouwen en kinderen
zijn drukkeud voor Elzas-Lotharingeu,
waarin men tot hiertoe leefde ouder de
Fransche wet, die veel meer toelaat dan de
Duitsche. Er zal dau ook een overgangs
toestand worden geschapen, daar auders de
concurrentie onmogelijk wordt.
In het socialistenproces te Dautzig is
uitspraak gedaan. Er waren 26 beschul
digden. Aan allen werd ten laste gelegd:
deelneming aan verboden geheime veree-
nigingen; bovendien aan sommigen ook
opruiing tot gewelddadigheden, enz. Er
zijn slechts 6 beschuldigden vrijgesproken.
De overigen zijn veroordeeld tot 1 a 3
maanden gevangenisstraf.
Daar het waarschijnlijk noodig zal zijn,
dat de Duitsche Kroonprins zijne gezond
heid ontziet, gaat eventueel Prins Wilhelm
naar Londen, om bij het jubilé vau Koningin
Victoria den Keizer te vertegenwoordigen.
De Prins zal vergezeld worden door eene
divisie van de Duitsche vloot.
In oostelijk Duitschland zijn spoorwegen
eu bruggen door eene wolkbreuk vernield.
Door de sociaal-democraten in Beiereu
worden de uiterste pogingen in het werk
gesteld, om eenige zetels te veroveren. De
verdeeldheid in het katup huuner tegen
standers gevonden, zal het bereiken van
der socialisten doel niet weinig in de
hand werkeu.
hunne stappen en keerde hen hoogmoedig den
rug toe, maar blikte toch evenljes ter zijde en
bromde halfluide tusschen de tanden, iets (lat
als „papen" klonk.
Zie! wat is dat? Een der Paters treedt op hem
toe en legt hem vertrouwelijk de hnud op den
schouder. De Giusterboer kroop ineen, als onder
den heet eener slatig.
„Goede vriend," sprak de Pater op vriendelij-
ken toon, „kunnen wij, wanneer wij (lozen weg
volgen, rond het dorp aan 't andere einde uit
komen?/' De Pater groette hoffelijk eii de boer kon
niet anders of hij moest den hoed van de rechter-
naar de linkerzijde schuiven. „Ja," sprak hij
koitweg, zonder een blik naar den Priester
te slaan; „daar ginds bij het kruis loopt een
weg rechts at"
„Hartelijk dank; dit schijnt hier wel een
vruchtbaar en gez<*gend oord te zijn, zoover het
oog reikt, vette weiden en schooneu oogst! Mo
gelijk bezit gij hier ook eigendom?" De pachter
keerde zich om dat was water op zijne mo
len. „Ia," antwoordde hij Irotsch, met de rech
terhand een grooten boog, beschrijvende „dat
alles is mijn eigendom!"
De Fransche Kamer heeft eeue som van
200,000 franks beschikbaar gesteld voor
de slachtoffers van den brand der opéra
comique.
De samenstelling van het Kabinet is
als volgt: Rouvier, voorzitter van het Ka
binet eu Minister van financiën; Fallières,
binueulaudsche zaken; Spalier, onderwjjs
en fraaie kunsten; Floureus, buitenlandsche
zaken; Bousqnet, justitie; Héredia, openbare
werken; Barbe, landbouw; Doutresues,
koophaudel; Generaal Féron, oorlog.
Voor het Ministerie van Marine is nog
geen persoon gevonden.
Naar het Journal de Paris zegt, moeten
Engeland eu Turkije een defensief, en zoo
noodig ook offensief, verbond hebben ge
sloten.
Te Londen heelt zich eeue vereeni-
giug gevormd met liet doel de verbinding
met Khartoem weder te openen. Te gelijk
wordt meegedeeld, dat twee Engelsche
Afrika-reizigers, Moutag Kerr en Joh. F.
Keane, de gevaarlijke reis naar Khartoem,
ieder op eigen risico en voor eigen rekening
zulleu ondernemen.
Aau Ihe Daily News wordt uit Weenen
getelegrapheerd, dat de nihilisten in de
nieuwe wijken der omstreken van St.-Pe
tersburg herhaaldelijk brand stichtten. Te
Lessnoï ziju 12 villa's in de asch gelegd;
30 in de voorstad van de Perspectief Samp-
sowieffski en meer dan 20 iu andere voor
steden hebben hetzelfde lot ondergaan. De
bewoners dezer villa's waren drie dagen
van te voren gewaarschuwd door biljetteu,
welke 's nachts in de straten werden aan
geplakt.
Al de puuteu, waarover nog van ge
dachten gewisseld werd en die de annexeu
vormeu van de Egyptische conventie, ziju
thaus vastgesteld eu ouderteekend door
Drumtnoud Wolff eu de Tarksche Gevol
machtigden. Bijgevolg is thans alle ge
dachten wisseliug met betrekking tot het
Egyptische vraagstuk voor goed geëindigd.
In Oostenrijk geeft men de rappor-
te u der inspecteurs van de fabrieken af
zonderlijk uit. Zij zien in Duitschland in
sauieuvattiug, volgens een bewerkt over
zicht, het licht. Thaus dringt men er iu
Duitschland op aan, dat de Regeeriug in
gelijken geest zal handelen.
Dezer dagen is te Milaan een groote
politieke samenkomst gehouden, waarin het
terugroepen van de soldaten uit Afrika en
het opgeven van de zoo ongelukkig begon
nen regeeriugspolitiek werd geëischt.
Omtrent de Afrikaansche aangelegen
heden moet iu het Italiaansche Ministerie
groot verschil van meeuing bestaan. Hoe
wel allen het er over eens ziju, dat krach
tig moet worden gehandeld, is het gevoelen
der meerderheid, dat men zich tot eene
wederbezettiug der verlaten militaire pos
ten eu eene militaire demonstratie moet ba-
palen, terwijl de minderheid, met Crispi
eu Bertoli, daarentegen beslist den oorlog
met Abessiuië zou willen.
Dit moet ook de reden zijn waarotn het
Het bewustzijn, dat men op eigeu grond eu
veld kan gaan wandelen is zeker en gewis iets
bevredigends eu meer nog troostend, want ziet
men de vrachten van den arbeid prachtig gedijen,
en den zegen er aanstonds op volgen, die de
schuren zal vullen, dan is zulks iets, dat hart-
verheff(nd zou kunnen genoemd worden."
Het gelaat van den pachter helderde eensklaps
op; de Pater had de gevoelige snaar zijns har
ten getroffen. Hij naai eene meer beleefde hou
ding aan en bezag (le Paters-Jezuïeten van top
tot teen. Nu bood hem een der Paters de snuifdoos
aan, doch da Giusterboer weigerde bij wilde
bepaald geen kennis met de zoogenaamde gebate
Paters aanknoopen. Eene spitsvondige gedachte
kwam op in zijn brein; dit alles immers
was niets anders, dan om hem in den strik te
vangen; zonder twijfel bad de Pastoor do Paters
goed onderricht op wieu zij het oog moesten
houden. Aanstonds stelde hij zich weder in de
vorige positie. Hen grof te behandelen, daartoe
had hij geen reden, doch om den Paters eene
hand te reiken, dat wilde hij ook niet.
Wordt vervolgd.)