NIEUWE
1123
Zondag 3 Juli 1887,
12de Jaargang.
Geleerd niet practisch.
BUITEflL aTÏ).
l)li\i\Ë \LA K
Paté de foie gras.
HilftLMHCOI COHAIT.
ABONÏÏEMEHTSFBIJS
Per 3 maanden voor Haarlemt 0,8b
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,
Voor het Buitenland 1,50
Afmnderljjke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
AANWEND]
B URE AU: St. Janstraat
Haarlem.
AGITE MA HOE AGITATE.
PBIJS DEK ADVEBTENTIÉÏT
Van 1 6 regels.30 Cents.
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Y r ij d a g-
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KÏJPPEB8 LAUKEY.
Wij worden steeds meer de dupes van
de theorie. Die stelling werd door ons bij
herhaling verkondigd. Als wij dit deden
gingen wij daarbij uit van de talrijke ver
schijnselen, welke wij op verschillend gebied
om ons heen waarnamen. Vooral dachten
wij aan de vreemdsoortige begrippen over
vrijheid en recht, die in deze dagen (in
deze eeuw mag men wel zeggen) worden
geopenbaard. Met de practijk wordt bijna
geen rekening gehouden. Abstracte rede
voeringen nemen de plaats in van de lessen
der ervaring.
Dat is wel zeer treurig, want daardoor
worden groote belangeu benadeeld. Reeds
meermalen hebbeu we ook de stelling uit
gesproken, dat de mensch vau beschou
wingen en stelsels niet kan leven. Om eeue
zaak te drijven, wordt kapitaal geëischt,
't welk zeker wel in den meest eigenlijken
zin ons kapitaal kan genoemd worden, als
het met de behaalde winsten werd gevormd.
In de kosten van de huishouding kan niet
worden voorzien, zoo er geen voordeelen
op beroep of bedrijf worden genoten.
Dat spreekt wel van zelf, hooren wij
ons toeroepen, en wij geven dat volkomen
toe. Toch schijnt het tegenwoordig niet
overbodig om zulke algemeen bekende waar
den nog eens in heriunering te brengen,
nu ze niet door ieder meer worden er
kend.
De groote strijd tusschen beschermers en
vrijhaudelaars wordt ook in Nederland, bij
voortduring, met scherpte gevoerd. Al da
delijk coustateereu wij, dat daarbij de be
langen vau den handel niet steeds in over
eenstemming zijn met dio der nijverheid.
Zoo wordt althans beweerd. Wij zouden
echter meenen, dat wauneer men ouder
handel nog iets anders en meer verstaat
dan doorvoerhandelde vrees der han
delaars voor vermindering van hunne
welvaart zeer overdreven moet geacht
worden.
Kwam er meer vertier op 't gebied der
nijverheid, dan zou, naar onze opvatting,
ook de handel van zelf ook weer ople
ven; er bestaat immers tusschen beide
een verband, dat niet kan geloochend
worden.
Wij hopen in 't vervolg van ons be
toog op die quaestie nog terug te komen.
Voorloopig laten wij dat vraagstuk rusten.
In den aanvang gewaagden wij van de
macht der bespiegeling, over die der er
varing, waarin wij een ziekteteeken van
onzen tijd betreuren. Op een speciaal feit
hadden wij het oog. De zaak komt hierop
neder.
Door de Vereeniging van en voor Neder-
landsche industriëelen is eene nieuwe bewe
ging op het getouw gezet, om een bedreigde
tak van nijverheid in bescherming te doen
nemen door den Staat. Tegen dat streven
FEU 1LLET O N.
Vroeger werden de ganzen, wier levers men,
tot het bereiden vau den wereldberoemden paté
de foie gras, in den kortst mogelijken tijd den
grootsten omvang wilde doen verkrijgen, in ijze
ren kooien opeen gepakt, met de koppen en
halzen door openingen gestoken. Een groot vutir
in de nabijheid vetmcerderde de kwelling der
arme dieren, die drie maal daags met voedsel
werden volgepropt, totdut de dood een einde
aan hun lijden maakte#
Uit gruwelijk stelsel wordt sedert 30 jareu
niet meer gevolgd, daar het niet alleen zeer na-
deelig voor de diereu want daarom bekommert
men zich minder maar veeleer Toor hunne
meesters was, want van de vier kostgangers
stierven er gewoonlijk een drietal, tengevolge
van uitputting en vermoeienis.
Bij een bezoek aan een der vermaardste paté-
fabrieken te Straatsburg, krijgeu wij echter wel
dra de overtuiging, dat in weerwil der verbe
terde methode, het lijden der arme dieren eer
toe- dan afgenomen en nog veel wreeder is ge
worden.
komt. de redactie van het tijdschrift De Eco
nomist met warmte op.
Nu zij voor alles gezegd, dat in het ge
noemde maaudorgaan voor de begiuselen
van den vrijhandel onvoorwaardelijk partij
wordt getrokken. De redactie ervan tellen
wij onder de verblinde voorstanders van de
freetrade.
Eigenlijk valt met zulke geleerden (want
dat zijn ze zeker volgens eigeu opvattiug)
niet te redeueeren; zij willen vau niets
weten, dan van hunne eigene wijsheid. Daar
van geven zij bij vernieuwing blijk in het
geschil in quaestie.
De schrijver in De Economist begint met
te erkenneu, dat hij niet wil (lees! niet
kun) loochenen, dat vele takken van nij
verheid moeilijke tijden doorleven, onder
meer (die woorden zijn curieus gekozen)
ter zake van de afwerende maatregelen door
sommige vreemde Staten genomen.
Als of hij vreesde reeds te veel te heb
beu toegegeven, voegt de radicale schrijver
er dadelijk bij: ofschoon daarbij nimmer
mag vergeten worden, dat in de malaise-
jareu 18831887, de klachten in de pro
tectie huldigende landen stellig niet min
der, ja sterker waren dan te onzent.®
De verzwakking der klachten van de
industrie, die den schrijver uit de pen
vloeit, bewijst op zich zelve reeds, hoe
eenzijdig hij alles opvat Had hij cijfers
meegedeeld, dan zou daardoor duidelijk zijn
geworden, dat de schrijver eene bepaalde
»onjuistheid« vooropstelde; de landen, waar
in protectie heerscht, werden niet zwaar
geteisterd door stilstand in de zaken van
Nederlaud.
Toegegeven echter, dat de ziekte daar
even hevig woedt, dan is het verschil nog
zeer in hun voordeel, want dan bezitten
zij het reddend geneesmiddel, terwijl wij,
bij gebreke daarvan, steeds nog erger krank
moeten worden.
Na de inleidende woorden zou men mee
nen, dat de schrijver in De Economist be
reid was iets voor de nijverheid welke
zulke zware tijden doorleeft® te doen, doch
als men dat verwachtte, heeft men zich
geheel bedrogen. Hij komt met allen nadruk
op tegen hetgeen meer in 't bizonder door
de meelfabrikanten wordt verlangd. Die
industriëelen zijn namelijk ook al dom ge
noeg om aan te nemen, dat het toch wel
wat heel hard is, om zoo geheel ongewa
pend den strijd met den vreemdeling te
moeten voeren.
De schrijver beweert, dat de grond,
waarop thans de genoemde vereeniging ten
strijde oproept, onhoudbaar moet heeten,
eenvoudig omdat de wetsbepalingen waar
van zjj uitgaat, op een ander voorwerp
betrekking hebben, ul. uitsluiteud op scheep
vaart-belangen en begunstiging der natio
nale vlag. De vereeniging wekt dus,
verklaart de schrijver, verwachtiugen op,
die op teleurstellingen moeten uitloopeu.
Wij treden de ruime, luchtige, open plaats
binueu, waar men ons in een hoek eeu honderdtal
ganzen aanwijst, die een oorverdoovend leven
maken.
De eigenaar der kudde deelt ons mede, dat
dtzs ganzen 9 maanden oud zijn en hem fr 2,60
per stuk kosten.
Vervolgeus g(eft bij een wenk aan de
vrouwen, die met opgestroopte mouwen staan
te wachten: terstond begeven zij zich naar de
kudde en grijpen, zonder zich aan de doordrin
gende kreten der gevleugelde schare te storen,
eeu zestal ganzen, die zij naar een soort van
kelder slepen. Wij volgen haar. Zoodra ons oog
eer. weinig aan het schemerdonker der plaats
gewend is, bespeuren wij verscheidene lange,
eenigszins hellende, stesuen tafels. Honderden
ganzen liggen daal op den rug, met uitgestrekte
pooter en vleugels. Ons gehoor wordt door on
beschrijflijke geluiden getroffen.
Intusschen hebben de vrouweu ieder hare gans
op de tafel gelegd, met den staart buiten dea
rand. Vleugels, peten en lichaam worden stevig
met riemen vastgebonden, de hals alleen blijft
vrij. Maar in welk eene houding?
In de eerste dezer dagen doen de arme, ge
kwelde dieren natuurlijk alle pogiugeu om zich
van hunne banden te ontdoen, doch worden van
Hetgeen de Vereeniging van industriëelen
noodig keurt en op een Congres zal doen
aannemen, is blijkbaar (gaat de schrijver
voort) toepassing van artikel 8 der wet
van 8 Augustus 1852, Staatsbl. No 43,
waarop zij zich meermalen beriep, ook
in eeu aires aan deu Koning van 1 No
vember 1883 en aan de Tweede Kamer van
deu 16 December 1885.
Welnu (vervolgt de schr.) dat artikel
doelt uitsluitend op scheepvaart en geeft
geen deu minsten grond tot voorloopige
represaille-maatregelen, wanneer een vreemde
Staat Nederlandsche industriëelen door hef
fing van invoerrechten benadeelt.
Wat beteekent nu ten slotte dat geheele
betoog van deu geleerden auteur? Gesteld
dat de Vereeniging van en voor Nederland-
sche industriëelen zou dwalen in het middel,
dat zij wil aanwenden tegen het kwaad,
't welk zij bestrjjden wil, wat zou daardoor
worden bewezon?
Dat de meelfabrikanten niet gebukt gaan
onder onze hoogst gebrekkige tariefwet
geving? Volstrekt niet. De feiten kunnen
niet worden te niet gedaan door beschou
wingen of door critiek, uitgeoefend op een
voorgestelden maatregel, die redres zou
moeten aanbrengen.
De geheele wijze van redeneeren van
De Economist bewijst daghelder, dat de
schrijver met opzet den ernst van het
oogeublik loochent, dat hij niet wil onder
handelen over een beter middel, dan de
bedoelde Vereeniging aan de hand deed en
dat dus zijn medelijden met de industrie
slechts voorgewend is. Hij maakt zich ten
tolk van die groep ouder de nijvereu, die,
wegens verschillende particuliere oorzaken
niet of weinig lijden ouder de werking van
het rampzalig vrijheidstarief.
Ook bij de verdere redeneeriiigen van den
schrijver zullen wij in ons volgend nummer
nog stilstaan.
De Belgische Kamer vereeuigde zich met
de voorgestelde vermiudering der invoer
rechten op koffie, welke echtei alleen van
toepassing zal zijn op de rechten, geheven
wordende door deu Staat tot een bedrag
van 600,000 franks.
De Duitsclie Reiclis-Anzeiger maakt
de wet op de nieuwe braudewijn-belastiug
openbaar, welke daarmede dus in werking
treedt.
Thans wordt door de Pruisische Regee
ring weder vergunningen verleend tot het
dragen der Pauselijke ridderorden. Gedu
rende deu Culturkampf werd die autorisatie
geregeld geweigerd.
Aan de Daily News wordt uit Con-
stantiuopel het volgende getneld: Alge
meen wordt hier geloofd, dat Rusland het
denkbeeld eeuer alliantie met Frankrijk
heeft laten varen, zoodat de bekrachtiging
het hopelooze vaa dat verzet overtuigd en ge
raken in een staat van dolle moedeloosheid,
die tot het uur van hun dood, aanhoudt. Het
dagelijksch voedsel bestaat in een deeg van half
gare rijst, kastanjes eti boekweit. Ue gans wordt
bij den uek genomen, waarna men haar den
bek opent en met geweld drie ot vier hoeveel
heden doet verzwelgen. Dit geschiedt, door het
voedsel met deu vinger zoo diep mogelijk in
de keel te duwen. Twee uren later ondergaat
het dier dezelfde operatie, die het zes maal per
dag te heeft verduren. Doch een nieuw geheim
zinnig persoon is het donker verblijf binnenge
treden. Zijne functie bestaat in het aanwijzen
der slachtoffers, die geschikt zijn om gedood te
worden. Hij moet de dieren herkennen, die geen
24 uren meer aan hunne marteling weerstand
kunnen bieden eu hun natuurlijken dood
zouden sterven. Daartoe behoort eeu zeer geoe
fende blik, eu eene gans, die hare eigen dood
sterft, is niets meer waard. Nog geen vijf minu
ten wa9 de man in den kelder of er waren reeds
een viertal bewoners dier catacomben door hem
aangewezen, om onmiddellijk gedood te wordon.
Zoodra twee mannen hen van hunne boeien heb
ben ontdaan, slakeu zij een zucht vau verlich
ting. Men brengt ze naar het andere einde der
plaats, waar zich een aantal slagersblokken en
der Engelsch-Turkscho conventie kan wor
den tegemoet gezien.
Ongeveer 200 deserteurs vau het En-
gelsche leger hebbeu zich, ten gevolge der
kwijtschelding van straf door de Kouingiu,
bij hunne respectieve korpsen vervoegd.
Twee republikeiusche dagbladen, El
Pueblo eu El Paisorganen van Rutz Zo-
rilla, zijn te Madrid in befiag genomen
wegens het aanzetten tot burgeroorlog.
Eeu uit St. Petersburg ontvangen
telegram van de Nordische Telegraphen-
Agentur zegt: Naar uit goede bron ver
nomen wordt, zal het verbod op den uit
voer vau paarden eerstdaags worden op
geheven.
De Moscauer Zeitung bevat een artikel
over de militaire macht van Rusland.
Rusland bezit een effectief leger van
824,000 man, 1,600,000 man reserve ea
2,160,000 man van de eerste categorie van
het landleger, zijnde 4 millioen soldaten,
zouder de aanzienlijke onregelmatige troe
pen mede te rekenen.
Het cijfer der reservisten zou verdub
beld worden, wanneer men den duur van
den diensttijd van 5 op 3 jaren bracht.
Het blad besluit er uit, dat Ruslaud het
hoofd bieden kan aan elke Mogendheid.
Uit St. Petersburg wordt gemeld: De
politie constateert, dal er onder de nihi
listen weder eeue levendige bedrijvigheid
heerscht. Zij trachten gelden in te zame
len, ouder voorwendsel van liefdadigheid,
maar in waarheid ten behoeve van pro
paganda. Daar er in verscheidene cigaret-
teukistjes uitnoodigiugen tot inzending van
geld ziju gevonden, heeft de politie de ci-
garetteumakers gewaarschuwd en ook alle
deelneming aan inzamelingen van liefda
digheid verboden, voor zoover die zonder
vergunning der overheid worden gedaan.
De Italiaausche Regeering heeft in
het Parlement verklaard, dat zij sedert 20
jareu 1900 millioen lire uit de loterij ge
noten heeft en daar zij slechts 800 milli
oen uit te geven had, maakte zij dus een
wiust van 1100 millioen of 55 millioen
per jaar.
Op Creta moet weer groote opgewon
denheid heerschen. Christenen en Muzel
mannen ziju weêr hier en daar geducht
slaags geweest, en op vele plaatsen is de
te veld staande oogst in brand gestoken
Door deu socialist Croll is eene klacht inge
diend bij de Tweede Kamer, wegens het ver
nietigen zijner brieven aan Domela Nieuwenhuis,
waardoor het hem aangezien bezoekeu hem
ook zijn verboden onmogelijk wordt gemaakt
te voldoen aan de verplichtingen, die op hem
rusten als gemachtigde voor Domela Nieuwenhuis
zelven en voor hem in qualiteit van vader en
voogd over zijn minderjarige kinderen.
Door eenige notabelen, waaronder hoog-
leerareu in de rechtsgeleerdheid, is, volgens de
messen bevinden. Eeii slag op den kop eu eeue
snede in den hals, is het werk van een oogeu
blik; geen tien minuten later liggen de slacht
offers in een hoek, terwijl hunne levers met een
zekeren eerbied naar de truffelzaal worden ge
bracht. Naarmate de levers eeu grooteren om
vang hebbeu, is het lichaam schraler; dit wordt
gewoonl'jk aan de boeren voorfr. 1,25 verkocht,
om soep van te koken. Vervolgens worden de
levers schoongemaakt en gewogen; het gewone
gewicht is ongeveer 3 pond. Daarna worden
zij met truffels gelardeerd: men rekent gewoon
lijk eeu half pond truffels op eeu pond lever.
Nadat zij gedurende eeu week op marmeren
platen naast elkander in het ijsvertrek zijn
verbleven, heeft hst aroma der truffels zich aan de
massa medegedeeld; dan is het oogenblik gekomen
om de levers in stukken ter groote van de ter
rines te snijden en daarna met eeu laag vet te
bedekken, om het vervliegen van het aroma te
voorkomen. Het koken duurt 5 uur en vereischt
de nauwlettende zorg van vier personen, die
daartoe opzettelijk »ijn aangewezen. Ten slotte
wordt het kostbare product in houten of blik
ken kisten verpakt, naarmate de plaats van be
stemming, en op die wijze de wereld inge
zonden.