NIEUWE 1123 Zondag 3 Juli 1887, 12de Jaargang. Geleerd niet practisch. BUITEflL aTÏ). l)li\i\Ë \LA K Paté de foie gras. HilftLMHCOI COHAIT. ABONÏÏEMEHTSFBIJS Per 3 maanden voor Haarlemt 0,8b Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1, Voor het Buitenland 1,50 Afmnderljjke Nummers0,06 Dit blad verschijnt Eiken WOENSDAG en ZATERDAG. AANWEND] B URE AU: St. Janstraat Haarlem. AGITE MA HOE AGITATE. PBIJS DEK ADVEBTENTIÉÏT Van 1 6 regels.30 Cents. Elke regel meer 5 Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Y r ij d a g- avond voor 6 uur ingewacht. Uitgevers: KÏJPPEB8 LAUKEY. Wij worden steeds meer de dupes van de theorie. Die stelling werd door ons bij herhaling verkondigd. Als wij dit deden gingen wij daarbij uit van de talrijke ver schijnselen, welke wij op verschillend gebied om ons heen waarnamen. Vooral dachten wij aan de vreemdsoortige begrippen over vrijheid en recht, die in deze dagen (in deze eeuw mag men wel zeggen) worden geopenbaard. Met de practijk wordt bijna geen rekening gehouden. Abstracte rede voeringen nemen de plaats in van de lessen der ervaring. Dat is wel zeer treurig, want daardoor worden groote belangeu benadeeld. Reeds meermalen hebbeu we ook de stelling uit gesproken, dat de mensch vau beschou wingen en stelsels niet kan leven. Om eeue zaak te drijven, wordt kapitaal geëischt, 't welk zeker wel in den meest eigenlijken zin ons kapitaal kan genoemd worden, als het met de behaalde winsten werd gevormd. In de kosten van de huishouding kan niet worden voorzien, zoo er geen voordeelen op beroep of bedrijf worden genoten. Dat spreekt wel van zelf, hooren wij ons toeroepen, en wij geven dat volkomen toe. Toch schijnt het tegenwoordig niet overbodig om zulke algemeen bekende waar den nog eens in heriunering te brengen, nu ze niet door ieder meer worden er kend. De groote strijd tusschen beschermers en vrijhaudelaars wordt ook in Nederland, bij voortduring, met scherpte gevoerd. Al da delijk coustateereu wij, dat daarbij de be langen vau den handel niet steeds in over eenstemming zijn met dio der nijverheid. Zoo wordt althans beweerd. Wij zouden echter meenen, dat wauneer men ouder handel nog iets anders en meer verstaat dan doorvoerhandelde vrees der han delaars voor vermindering van hunne welvaart zeer overdreven moet geacht worden. Kwam er meer vertier op 't gebied der nijverheid, dan zou, naar onze opvatting, ook de handel van zelf ook weer ople ven; er bestaat immers tusschen beide een verband, dat niet kan geloochend worden. Wij hopen in 't vervolg van ons be toog op die quaestie nog terug te komen. Voorloopig laten wij dat vraagstuk rusten. In den aanvang gewaagden wij van de macht der bespiegeling, over die der er varing, waarin wij een ziekteteeken van onzen tijd betreuren. Op een speciaal feit hadden wij het oog. De zaak komt hierop neder. Door de Vereeniging van en voor Neder- landsche industriëelen is eene nieuwe bewe ging op het getouw gezet, om een bedreigde tak van nijverheid in bescherming te doen nemen door den Staat. Tegen dat streven FEU 1LLET O N. Vroeger werden de ganzen, wier levers men, tot het bereiden vau den wereldberoemden paté de foie gras, in den kortst mogelijken tijd den grootsten omvang wilde doen verkrijgen, in ijze ren kooien opeen gepakt, met de koppen en halzen door openingen gestoken. Een groot vutir in de nabijheid vetmcerderde de kwelling der arme dieren, die drie maal daags met voedsel werden volgepropt, totdut de dood een einde aan hun lijden maakte# Uit gruwelijk stelsel wordt sedert 30 jareu niet meer gevolgd, daar het niet alleen zeer na- deelig voor de diereu want daarom bekommert men zich minder maar veeleer Toor hunne meesters was, want van de vier kostgangers stierven er gewoonlijk een drietal, tengevolge van uitputting en vermoeienis. Bij een bezoek aan een der vermaardste paté- fabrieken te Straatsburg, krijgeu wij echter wel dra de overtuiging, dat in weerwil der verbe terde methode, het lijden der arme dieren eer toe- dan afgenomen en nog veel wreeder is ge worden. komt. de redactie van het tijdschrift De Eco nomist met warmte op. Nu zij voor alles gezegd, dat in het ge noemde maaudorgaan voor de begiuselen van den vrijhandel onvoorwaardelijk partij wordt getrokken. De redactie ervan tellen wij onder de verblinde voorstanders van de freetrade. Eigenlijk valt met zulke geleerden (want dat zijn ze zeker volgens eigeu opvattiug) niet te redeueeren; zij willen vau niets weten, dan van hunne eigene wijsheid. Daar van geven zij bij vernieuwing blijk in het geschil in quaestie. De schrijver in De Economist begint met te erkenneu, dat hij niet wil (lees! niet kun) loochenen, dat vele takken van nij verheid moeilijke tijden doorleven, onder meer (die woorden zijn curieus gekozen) ter zake van de afwerende maatregelen door sommige vreemde Staten genomen. Als of hij vreesde reeds te veel te heb beu toegegeven, voegt de radicale schrijver er dadelijk bij: ofschoon daarbij nimmer mag vergeten worden, dat in de malaise- jareu 18831887, de klachten in de pro tectie huldigende landen stellig niet min der, ja sterker waren dan te onzent.® De verzwakking der klachten van de industrie, die den schrijver uit de pen vloeit, bewijst op zich zelve reeds, hoe eenzijdig hij alles opvat Had hij cijfers meegedeeld, dan zou daardoor duidelijk zijn geworden, dat de schrijver eene bepaalde »onjuistheid« vooropstelde; de landen, waar in protectie heerscht, werden niet zwaar geteisterd door stilstand in de zaken van Nederlaud. Toegegeven echter, dat de ziekte daar even hevig woedt, dan is het verschil nog zeer in hun voordeel, want dan bezitten zij het reddend geneesmiddel, terwijl wij, bij gebreke daarvan, steeds nog erger krank moeten worden. Na de inleidende woorden zou men mee nen, dat de schrijver in De Economist be reid was iets voor de nijverheid welke zulke zware tijden doorleeft® te doen, doch als men dat verwachtte, heeft men zich geheel bedrogen. Hij komt met allen nadruk op tegen hetgeen meer in 't bizonder door de meelfabrikanten wordt verlangd. Die industriëelen zijn namelijk ook al dom ge noeg om aan te nemen, dat het toch wel wat heel hard is, om zoo geheel ongewa pend den strijd met den vreemdeling te moeten voeren. De schrijver beweert, dat de grond, waarop thans de genoemde vereeniging ten strijde oproept, onhoudbaar moet heeten, eenvoudig omdat de wetsbepalingen waar van zjj uitgaat, op een ander voorwerp betrekking hebben, ul. uitsluiteud op scheep vaart-belangen en begunstiging der natio nale vlag. De vereeniging wekt dus, verklaart de schrijver, verwachtiugen op, die op teleurstellingen moeten uitloopeu. Wij treden de ruime, luchtige, open plaats binueu, waar men ons in een hoek eeu honderdtal ganzen aanwijst, die een oorverdoovend leven maken. De eigenaar der kudde deelt ons mede, dat dtzs ganzen 9 maanden oud zijn en hem fr 2,60 per stuk kosten. Vervolgeus g(eft bij een wenk aan de vrouwen, die met opgestroopte mouwen staan te wachten: terstond begeven zij zich naar de kudde en grijpen, zonder zich aan de doordrin gende kreten der gevleugelde schare te storen, eeu zestal ganzen, die zij naar een soort van kelder slepen. Wij volgen haar. Zoodra ons oog eer. weinig aan het schemerdonker der plaats gewend is, bespeuren wij verscheidene lange, eenigszins hellende, stesuen tafels. Honderden ganzen liggen daal op den rug, met uitgestrekte pooter en vleugels. Ons gehoor wordt door on beschrijflijke geluiden getroffen. Intusschen hebben de vrouweu ieder hare gans op de tafel gelegd, met den staart buiten dea rand. Vleugels, peten en lichaam worden stevig met riemen vastgebonden, de hals alleen blijft vrij. Maar in welk eene houding? In de eerste dezer dagen doen de arme, ge kwelde dieren natuurlijk alle pogiugeu om zich van hunne banden te ontdoen, doch worden van Hetgeen de Vereeniging van industriëelen noodig keurt en op een Congres zal doen aannemen, is blijkbaar (gaat de schrijver voort) toepassing van artikel 8 der wet van 8 Augustus 1852, Staatsbl. No 43, waarop zij zich meermalen beriep, ook in eeu aires aan deu Koning van 1 No vember 1883 en aan de Tweede Kamer van deu 16 December 1885. Welnu (vervolgt de schr.) dat artikel doelt uitsluitend op scheepvaart en geeft geen deu minsten grond tot voorloopige represaille-maatregelen, wanneer een vreemde Staat Nederlandsche industriëelen door hef fing van invoerrechten benadeelt. Wat beteekent nu ten slotte dat geheele betoog van deu geleerden auteur? Gesteld dat de Vereeniging van en voor Nederland- sche industriëelen zou dwalen in het middel, dat zij wil aanwenden tegen het kwaad, 't welk zij bestrjjden wil, wat zou daardoor worden bewezon? Dat de meelfabrikanten niet gebukt gaan onder onze hoogst gebrekkige tariefwet geving? Volstrekt niet. De feiten kunnen niet worden te niet gedaan door beschou wingen of door critiek, uitgeoefend op een voorgestelden maatregel, die redres zou moeten aanbrengen. De geheele wijze van redeneeren van De Economist bewijst daghelder, dat de schrijver met opzet den ernst van het oogeublik loochent, dat hij niet wil onder handelen over een beter middel, dan de bedoelde Vereeniging aan de hand deed en dat dus zijn medelijden met de industrie slechts voorgewend is. Hij maakt zich ten tolk van die groep ouder de nijvereu, die, wegens verschillende particuliere oorzaken niet of weinig lijden ouder de werking van het rampzalig vrijheidstarief. Ook bij de verdere redeneeriiigen van den schrijver zullen wij in ons volgend nummer nog stilstaan. De Belgische Kamer vereeuigde zich met de voorgestelde vermiudering der invoer rechten op koffie, welke echtei alleen van toepassing zal zijn op de rechten, geheven wordende door deu Staat tot een bedrag van 600,000 franks. De Duitsclie Reiclis-Anzeiger maakt de wet op de nieuwe braudewijn-belastiug openbaar, welke daarmede dus in werking treedt. Thans wordt door de Pruisische Regee ring weder vergunningen verleend tot het dragen der Pauselijke ridderorden. Gedu rende deu Culturkampf werd die autorisatie geregeld geweigerd. Aan de Daily News wordt uit Con- stantiuopel het volgende getneld: Alge meen wordt hier geloofd, dat Rusland het denkbeeld eeuer alliantie met Frankrijk heeft laten varen, zoodat de bekrachtiging het hopelooze vaa dat verzet overtuigd en ge raken in een staat van dolle moedeloosheid, die tot het uur van hun dood, aanhoudt. Het dagelijksch voedsel bestaat in een deeg van half gare rijst, kastanjes eti boekweit. Ue gans wordt bij den uek genomen, waarna men haar den bek opent en met geweld drie ot vier hoeveel heden doet verzwelgen. Dit geschiedt, door het voedsel met deu vinger zoo diep mogelijk in de keel te duwen. Twee uren later ondergaat het dier dezelfde operatie, die het zes maal per dag te heeft verduren. Doch een nieuw geheim zinnig persoon is het donker verblijf binnenge treden. Zijne functie bestaat in het aanwijzen der slachtoffers, die geschikt zijn om gedood te worden. Hij moet de dieren herkennen, die geen 24 uren meer aan hunne marteling weerstand kunnen bieden eu hun natuurlijken dood zouden sterven. Daartoe behoort eeu zeer geoe fende blik, eu eene gans, die hare eigen dood sterft, is niets meer waard. Nog geen vijf minu ten wa9 de man in den kelder of er waren reeds een viertal bewoners dier catacomben door hem aangewezen, om onmiddellijk gedood te wordon. Zoodra twee mannen hen van hunne boeien heb ben ontdaan, slakeu zij een zucht vau verlich ting. Men brengt ze naar het andere einde der plaats, waar zich een aantal slagersblokken en der Engelsch-Turkscho conventie kan wor den tegemoet gezien. Ongeveer 200 deserteurs vau het En- gelsche leger hebbeu zich, ten gevolge der kwijtschelding van straf door de Kouingiu, bij hunne respectieve korpsen vervoegd. Twee republikeiusche dagbladen, El Pueblo eu El Paisorganen van Rutz Zo- rilla, zijn te Madrid in befiag genomen wegens het aanzetten tot burgeroorlog. Eeu uit St. Petersburg ontvangen telegram van de Nordische Telegraphen- Agentur zegt: Naar uit goede bron ver nomen wordt, zal het verbod op den uit voer vau paarden eerstdaags worden op geheven. De Moscauer Zeitung bevat een artikel over de militaire macht van Rusland. Rusland bezit een effectief leger van 824,000 man, 1,600,000 man reserve ea 2,160,000 man van de eerste categorie van het landleger, zijnde 4 millioen soldaten, zouder de aanzienlijke onregelmatige troe pen mede te rekenen. Het cijfer der reservisten zou verdub beld worden, wanneer men den duur van den diensttijd van 5 op 3 jaren bracht. Het blad besluit er uit, dat Ruslaud het hoofd bieden kan aan elke Mogendheid. Uit St. Petersburg wordt gemeld: De politie constateert, dal er onder de nihi listen weder eeue levendige bedrijvigheid heerscht. Zij trachten gelden in te zame len, ouder voorwendsel van liefdadigheid, maar in waarheid ten behoeve van pro paganda. Daar er in verscheidene cigaret- teukistjes uitnoodigiugen tot inzending van geld ziju gevonden, heeft de politie de ci- garetteumakers gewaarschuwd en ook alle deelneming aan inzamelingen van liefda digheid verboden, voor zoover die zonder vergunning der overheid worden gedaan. De Italiaausche Regeering heeft in het Parlement verklaard, dat zij sedert 20 jareu 1900 millioen lire uit de loterij ge noten heeft en daar zij slechts 800 milli oen uit te geven had, maakte zij dus een wiust van 1100 millioen of 55 millioen per jaar. Op Creta moet weer groote opgewon denheid heerschen. Christenen en Muzel mannen ziju weêr hier en daar geducht slaags geweest, en op vele plaatsen is de te veld staande oogst in brand gestoken Door deu socialist Croll is eene klacht inge diend bij de Tweede Kamer, wegens het ver nietigen zijner brieven aan Domela Nieuwenhuis, waardoor het hem aangezien bezoekeu hem ook zijn verboden onmogelijk wordt gemaakt te voldoen aan de verplichtingen, die op hem rusten als gemachtigde voor Domela Nieuwenhuis zelven en voor hem in qualiteit van vader en voogd over zijn minderjarige kinderen. Door eenige notabelen, waaronder hoog- leerareu in de rechtsgeleerdheid, is, volgens de messen bevinden. Eeii slag op den kop eu eeue snede in den hals, is het werk van een oogeu blik; geen tien minuten later liggen de slacht offers in een hoek, terwijl hunne levers met een zekeren eerbied naar de truffelzaal worden ge bracht. Naarmate de levers eeu grooteren om vang hebbeu, is het lichaam schraler; dit wordt gewoonl'jk aan de boeren voorfr. 1,25 verkocht, om soep van te koken. Vervolgens worden de levers schoongemaakt en gewogen; het gewone gewicht is ongeveer 3 pond. Daarna worden zij met truffels gelardeerd: men rekent gewoon lijk eeu half pond truffels op eeu pond lever. Nadat zij gedurende eeu week op marmeren platen naast elkander in het ijsvertrek zijn verbleven, heeft hst aroma der truffels zich aan de massa medegedeeld; dan is het oogenblik gekomen om de levers in stukken ter groote van de ter rines te snijden en daarna met eeu laag vet te bedekken, om het vervliegen van het aroma te voorkomen. Het koken duurt 5 uur en vereischt de nauwlettende zorg van vier personen, die daartoe opzettelijk »ijn aangewezen. Ten slotte wordt het kostbare product in houten of blik ken kisten verpakt, naarmate de plaats van be stemming, en op die wijze de wereld inge zonden.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1887 | | pagina 1