NIEUWE
*o. 1127.
Zondag 17 Juli 1887.
12de Jaargang.
Broederschap?
B U i T E i\ L A N 1Ë
B 1 N N E L A fö I),
i.
HUM.01StH[ (01 HUT.
ABONNEMENTSPBIJB
Per 3 maanden voor Haarlem 1
Voor de overige plaatsen in Nederland ir. p. p.
Voor het Buitenland
AfïJuderljjke Nummers
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
B URE ATI: St. Janstraat Haarlem.
0,85
1 -
1,50
0,06
MAIN TIEN DRAÏ
PBIJS DEB ADVEBTEBTTIÉN
AGITE MA NOKT AGITATE.
Van 16 regels.30 Cents.
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en V r ij d a g-
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: K UPPERS LAUKET.
Met het oog op den stoffelijken voor
uitgang, waarop onze eeuw zoo hoog gaat,
hebben wij in onze jongste beschouwing
gewezen op de liclit- en schaduwzijden van
den modernen tijd. Het bleek daarbij, dat
al wat als heerljjke vruchten van den boom
der keuuis en wetenschap wordt geroemd,
nog geen onvoorwaardelijke toejuiching
verdient; dat de materiëele ontwikkeling,
waaraan velen zich enkel wijden, eer een
verderf, dan een zegen moet genoemd wor
den, als de godsdienstige outwikkeliug niet
tevens ernstig wordt bevorderd.
Nog altijd blijft de boom der keunis,
een boom ook des kwaads; alleen door de
inwerking van het Geloof kan voorkomen
worden, dat men, van zijne voortbreng
selen etend, den zedelijken dood niet
sterft.
Als vervolg op ons vorig betoog willen
wij thans een verschijnsel van den dag ter
sprake brengen, hetwelk zeer zeker ook
niet in staat is om de onvoorwaardelijke
ingenomenheid met de eeuw, waarin wij
leven, te wekken of te voeden. Eerst zul
len wij, aan de hand van een onpartijdig
getuige (een niet behoudend wereldblad
het bedenkelijke ziekteteeken schetsen, om
dan de moraal te ontwikkelen, welke uit
die krankheid, waarop wij de aandacht rich
ten, moet afgeleid worden.
De zaak betreft de wijze, waarop het
programma der groote revolutie wordt uit-
Gebeel de omwenteling van 1793 bewoog
zich toch van de klinkende leuze: vrijheid,
gelijkheid en broederschap. Doch wat is er
nu van dat alles gekomen? Wordt in al
die landen, welke zich voor de omwente
ling bogen, waarachtige vrjjheid genoten?
Men moet dwaas zijn om het te geloo-
veu. Wordt er eene wezenlijkeen gezonde
gelijkheid ouder de volken aanschouwd?
Volstrekt niet; de klassenhaat is toege
nomen.
Maar dan zal er toch broederschap on
der de natiën heerschen?
Op die vraag geeft het door ons reeds
aangeduide blad een antwoord. De schrijver
releveert namelijk het betreurenswaardig
verschijnsel, dat zich in zoovele Staten
openbaart, te weten de haat tegen de buiten
landers.
Niet enkel, zoo gaat hij voort, in Frank
rijk is het waar te nemen. Duitschland
heeft vele duizenden Polen verwijderd, tal-
rjjke lieden verbannen, die Duitschland als
hun vaderland beschouwden. Von Bis
marck verklaarde, dat hij dien maatregel
in overleg met Rusland had genomen.
En wat deed Rusland-zeil? Het be
antwoordde de daad van Duitschland met
eene vervolging van de Duitschers in zijn
Rijk. De Duitsche grondbezitter moet zijn
eigendom voor een geringen prijs verkoo-
F E U ILL E TO N.
Die goede oude tijd!
//Maar die tijden, ze zijn vervlogen,
En ze keeren nimmer weer!"
was het refrein van een ouden acteur, als hij
dien goeden ouden tijd bezong.
Zeer dikwijls echter leert men toestanden
uit dien „goeden ouden tijd" kennen, die ons,
waren ze nog in zwang, deerlijk zouden mishagen;
doch er zijn ook zaken, die menig man en vader
terug wilde zien komen. Ja! mevrouw, uw zeer
beminnelijke echtgenoot zal, dunkt mij, wel
eens de verzuchting slaken, indien gij zoo gaarne
naar Baden-Baden, of naar welke badplaats ook
wilt gaan: „was alles nog maar zoo goedkoop
als in het midden der 16e eeuw!"
Of het goedkoop was? Ik kan niet heter doen
dan het volgende, wat ik onder eenige oude fami
lie-papieren vond, ter kennis te brengen.
Twee ongehuwde gezellen gingen uit Oude
water in het midden der 16e eeuw voor
hun pleizier 25 dagen in Brussel logeeren,
om de stad, waarvan zij zeker zooveel ge
pen, omdat liet hem niet wordt toegestaan
in Rusland te blijven. De Duitsche fabri
kant zal wellicht genoodzaakt wezen, zijne
fabriek op Russischen bodem te sluiten; de
Duitsche werkman wordt verjaagd en de
Duitnche invoer verboden. Men is begon
nen met het verbieden der koopwaren en
eindigt met het buiten sluiten der men-
schen.
Als een Duitscher Frankrijk betreedt,
bevindt bij zich als in een vijandelijk land;
hij wordt beschouwd als een spion, als
schuldig aan het ongeluk der natie, als de
concurrent der Fransche industrie, als een
barbaar zonder behoeften, die door zijne
mededinging het leven van den Frauscheu
arbeider verlangt. Wanneer de Duitscher
naar Rusland komt, wordt hem het vinden
van een bestaan onmogelijk gemaakt. Hij
is een paria onder de 'vreemdelingen; hij
mag geen onroerend goed koopen, geen
stoffen ter bewerking uit zijn land laten
komen; hij mag geen Duitsche werklieden
in zijn dienst nemen. De Duitschers zijn in
een deel van Europa zoo goed als in den
ban gedaan, men wil hun schier alles
ontzeggen; men verzet en verweert zich
tegen de Duitsche landverhuizing, als gold
het lastige en schadelijke parasieten ver
wijderd te houden. Rusland en Frankrijk
wagen het niet Duitschland aan te vallen,
maar laten de Duitschers individueel hun
toorn gevoelen.
Het is niet te ontkennen, zegt de schrij
ver verder, dat Von Bismarck zelf het
voorbeeld heeft gegeven. Hoe is het moge
lijk, dat de vrede van duur kan zijn, als
de Staten de vijandelijke gevoelens, welke
zij tegenover elkander koesteren, niet kun
nen beheerschen. De eigenwaan, waarmede
de moderne beschaving ons vervult, is al zeer
weinig gerechtvaardigd. De beschavende
vooruitgang, de verspreiding en uitbreiding
der beschaving hebben de hartstochten niet
betoomd en de blijken van vreemdelingen
haat zjjn hier teekenen van moreel en in
tellectueel verval.
Dergelijke feiten aldus besluit de
schrijver zjjn betoog hebben ook poli
tieke gevolgen. In Duitschland wordt een
veldtocht ondernomen tegen de Russische
papieren. Blijkbaar is het er op aangelegd
om bet vertrouwen vau het publiek in de
Russische effecten te ondermijnen. Zulk een
maatregel is ook een oorlog. Er stroomt
wel geen bloed, maar vele levens woiden
toch verwoest; millioenen der volkswel
vaart worden verslonden en de vijande
lijke Staat wordt wellicht zwaarder getrof
fen dan door menigen verloren slag.
De Czaar moet wel gevoelen, dat de
glans van zijne kroon verbleekt, als de
rijkdommen der Duitsche natie hem wor
den ontnomen. Men moet zich daarom op
ernstige gebeurtenissen voorbereiden. De
Staten sluiten zich af; zjj dulden de ruiling
van producten niet; zij zetten de vreem
delingen over de grenzen en willen de
hoord hadden Brussel, de prachtige hoofd
stad, telde toen reeds 75,000 inwoners nader
te leeren kennen.
De beide keeren voorzagen zich alzoo van
„logys", met andere woorden, zij huurden ka
mers bij knappe burgerluidjes, want om in eene
gewone heiberg te gaan, paste niet aan lieden
van eenigen stand.
Voor dit „logys," betaalden zij „slaepliuyr,"
maar „eude zy deden hun eigene kost," terwijl
zij voor bediening nu en dan aan den knecht
of meid eene fooi gaven. Zooals wij reeds zei
den, bleven de beide reizigers 25 dagen in
Brussel, in welken tijd zij aan brood uitgaven
16 stuivers en, daar wel eens gasten kwamen
opdagen, was het dus ongeveer één oortje per
dag, dat juist de prijs van een begijneubrood
dat fijner en kleiner was als van zoodanig dat
men aan de armen uitdeelde, en dat grooter en
grover was.
Eene rijke vrouw te Amsterdam, die in 1555 haar
tesiament maakte, bepaalde daarin, dat aan iedere
Begijn, na haar dood, op 't Ronde Hof een pinte
wijns met een brood van een oortje zou gege
ven worden en aan de armen, die dit wenschten,
ieder een brood van een oortje. (Zie Testament
bij Wagenaer, Amst, II D. 411.)
financiëele betrekkingen afbreken. Zulk een
toestand is onhoudbaar. De vonken vliegen
tot dat de lichte laaie uit de daken slaat.
Het kan in Europa niet langer zoo blij
ven, en wanneer niet door eene politieke
zuivering het recht begrip terugkeert, dan
zullen de volken opnieuw door diepe en
smartelijke wonden boeten voor hetgeen de
denkbeelden hebben misdreven.
Hier eindigen wij onze resumtie van de
zeer belangrijke beschouwing van den be
kwamen schrijver. Zijne schets van de
broederschap, die aan 't einde der negen
tiende eeuw onder de Staten heerscht, was
alles behalve opwekkend. Toch kan men
niet zeggen, dat hij overdreef, al stelde hij
ook in een enkel opzicht den toestand niet
geheel juist voor.
Wij weusclien in 't vervolg van ons ar
tikel op dat odjuiste te wijzen, om daar
aan (gelijk wij reeds toezegden) eenige op
merkingen te verbinden, welke iu onze
veelbewogen en ongezonde dagen, ook op
geestelijk gebied haar piactisch nut kun
nen hebben.
De Belgische Kamer van Afgevaardig
den heeft met 69 tegen 62 stemmen het
artikel van het wetsvoorstel-d'Oultremont
verworpen, volgens hetwelk de militaire
dienst persoonlijk zou zjjn. Graaf d'Oultre-
mont heeft daarop zijn wetsvoorstel inge
trokken.
Volgens een bericht uit Posen aan
hst Berliner Tageblatt hebben alle eigena
ren en kooplieden iu het Russische grens
district Rypin uit St.. Petersburg bevel
ontvangen om al hunne Duitsche beambten
en werklieden tegen September ontslag te
geven.
De Allgemeine Wiener Zeitung meldt, dat
de Prins van Coburg, ten gevolge van het
geen er verhandeld is iu een familieraad,
definitief de kroon van Bulgarije heeft
geweigerd.
Na eene langdurige beraadslaging is
het wetsontwerp tot vermeerdering van het
aantal regimenten cavalerie iu Frankrijk
aangenomen. De Minister van Oorlog deed
uitkomen, dat door dit ontwerp de lagere
stand der FraDsche ruiterij tegenover de
Duitsche zou weggenomen worden.
Met algemeene stemmen is het wetsont
werp aangenomen, waarbij de infanterie
aan eene reorganisatie wordt onderwor
pen en 18 nieuwe regimenten worden op
gericht.
De stoet van ongeveer 2000 personen,
gevormd door de Ligue des Patriotes en
andere patriotische gezelschappen, is te 9 uur
Donderdag-morgen onder leiding van Derou-
lède, te Parijs opgetrokken. Ieder gezelschap
had kransen bij zich, welke aan den voet van
het gedenkteeken voor Straatsburg werden
nedergelegd. Er deed zich terwijl de stoet
door de straten trok, geen enkel bizonder
De boter was niet zoo naar den smaak der
heeron reizigers, daar zij schijnbaar minnaars
waren van de echte Hollandsche.
In een der gevonden rekeningen lezen wij
Aen boteri y gr.
Aen Hollantse boter v gr.
De eerste was echter voor den pot en de viscli,
de laatste op het brood; in het geheel gaven zij
uit voor boter SOVs stuiver. Kaas, de lievelings-
kost van ds meeste Hollanders, schijnen ze niet
te hebben gekregen, althans wij vinden niets op
hunne rekening er van vermeld.
Het rundvleesch was iu de eerste week 10
duiten 't pond, doch het was de tweede week
opgeslagen.
Een ossevoet 't is waarlijk voor een huis
moeder om vau te watertanden koste te
Brussel een stuiver, terwijl, wilden de heeren
zich eens aan „scaepsvoetjes" te goed doen, zij
maardrie duiten betaalden. Op de reke
ning vinden wij wijders nog vermeld: een gans
a 8 stuivers, die zeker kolossaal groot moet zijn
geweest, daar de Oudewatersche vrijgezellen hun
„kermisdach" vierden.
De viscli, die zij aten, was labberdaan en
haring; wilden zij een hariugmaal, dan kostte
dit 8, later 0 duiten. Een maal rapeu kost-
geval voor. Alleen hoorde men enkele ma
len »leve Boulanger* roepen. Deroulède
had aanbevolen liet zwijgeu te bewaren.
De op de Place de la Concorde verzamelde
menigte ontving den stoet met toejuichin
gen, zonder eenigen kreet of eene enkele
demonstratie van bizondereu aard.
Na een debat van vier uren heeft
het Hoogerbuis de wet op het Iersche straf
recht bij acclamatie aangenomen.
Eene deputatie van Engelsche vrouwen,
waarbij mej. Cobden, overhandigde eergis
teren aan de gemalin van den Lordmayor
van Dublin, als vertegenwoordigster der
Iersche vrouwen,een geteekend adres, waarin
zij verklaren al haren invloed te zullen aan
wenden om de opheffing van de nieuwe
dwangwet te bereiken en aan de Iersche
vrouwen de raad gegeven wordt, om de
beproevingen, waaraan Ierland in de jongste
dagen is blootgesteld, »zoo Igdzaam moge
lijk te dragen, daar er spoedig door het
protest van het ontruste en verontwaardigde
Groot-Brittanuië een einde aan zal ge
maakt worden*.
De Daily News verneemt uit Caïro, dat
de niouwe Mahdi, die gebrek aan geld heeft,
beslag heeft gelegd op de eigendommen van
alle handelaars, waartegen hij wissels af
geeft, die betaalbaar zijn nadat hij Caïro
zal ingenomen hebben.
De alcohol maakt thans in Spanje
een onderwerp van algemeene discussie uit.
De Spaausche distillateurs vreezen eeu
sterken invoer van dat artikel uit Duitsch
land, waar door den Rijksdag op den uit
voer eene buitengewone premie is toege
staan.
Volgens het oordeel, kortelings door het
chemisch laboratorium te Saragossa uitge
sproken, oefent de iu Duitschland gestookte
alcohol, met Spaausche wijnen vermengd,
een nadeeligen invloed op de gezondheid uit.
Het nieuweBulgaarst'he Ministerie heeft
de iuvrijheidsstelling gelast van alle perso
nen, die op bevel van zijn voorganger in
hechtenis waren genomen, en zal waar
schijnlijk ook den staat van beleg ophef
fen, welks afkondiging indertijd aan Rus
land zooveel ergernis veroorzaakte, 't Is
echter niet te verwachten, dat deze Mo
gendheid daardoor zachter tegenover het
Regentschap zal worden gestemd. Hare
houding zal vooreerst wel zijn en blijven
die van eeu volkomen uegeeren.
Sprekende over de vergadering der Liberale
ünie, zegt De Tijd
//Natuurlijk ontbreekt ons zoowel de lust als
de plaatsruimte iu ons blad, om alle beweringen,
waarmede wij in de speeches van de heeren der
Liberale ünie liet oneens waren, te weerleggen
of ook slechts vluchtig aan te stippen. Bij wijze
van curiosa vestigen wij echter de aandacht op
de volgende staaltjes van echt en onvervalscht
liberalisme.
Volgens den heer Levy was „het bew(js gele-
te 3 of 4 duiten, wortelen 6, maar booneu
slechts 3 duiten, terwijl zij perzikeD, druiven
peren en appelen, noten en kastanjes als dessert
op tafel kregen voor 3 of 4 duiten.
De heeren offerden zoowel aan Bacchus als
aan Gambrinus en zij verleerden in die 25 dagen
6 stuivers aan bier, 3 gulden 7 stuivers en 7
duiten aan wijn; welke dranken voor des och
tends, middags en avonds bij hunne resp. maal
tijden waren bestemd.
Aan „slaephuyi" betaalden zij slechts 44 stui
vers, terwijl, waren za in eene herberg gegaan,
ze slechts 24 stuivers zouden verslapen hebben,
doch zij betaalden, omdat zij zooveel netter
woonden en er bediening bij hadden, gaarne
zooveel meer.
Zie hier zoo wat alles, wat wij in de oude
rekeningen vonden; het kenmerkt den tijd en
de zeden en ons bedunkens zal menig huisva
der, na dit gelezen te hebben, met meer recht
aanvoeren: maar vrouw! reizen kost geld eu
waren we nog in het midden der 16e eeuw, fiat!
maar numet een paar honderd gulden
komen wij niet toe en dat in een tijd van
malaise!" Treurig zingt men dan, „Maar die
tijden ze zijn vervlogen!" enz. enz.
