NIEUWE
n©. 1130.
Donderdag 28 Juli 1887.
12de Jaargang.
De Jezuïeten in het Oosten.
BUITENLAND.
De Pastoor van St. Lyphar.
HUMEraE comm.
ABONNEMENTSFBIJ8
Per 3 maanden voor Haarlemt 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,
Voor het Buitenland 1,50
Afzonderlijke Nummers 0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
B CT a E A ITSt. Janstraat Haarlem.
TJENÏÏK.
AGITE MA NON AGITATE.
PBIJS DEa ADVEBTENTIÉM
Van 16 regels.30 Cents.
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag-
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KUPPEES M.AUEEY
In het Wiener Vaterland lazeu we on
langs eeue beschrijving van eeue reis naar
Iudië, ingezonden door een vriend van dit
blad. In die merkwaardige schets wijdt de
auteur o. a. ook een groot gedeelte aan
den zegenrijken arbeid der Jezuïeten in
het Oosten, hoofdzakelijk te Bombay in
Engelsch Iudië. Wij achten de mededee-
liugeu van den bedoelden schrijver van
hoog belaug en zullen ze daarom, zeker
tot algemeen genoegen, aan onze lezers
mededeelen.
Men beschouwe het, aldus begint de
schrijver, als eeue uitdrukking van bewon-
deriug voor den heilvollen werkkring van
deze instelling en van dank voor de mij
in zoo hooge mate betoonde welwillend
heid, dat ik thans eenig9 oogenblikkeu
wijd aan de beschrijving van den arbeid,
welke de Sociëteit van Jezus in dienst van
God eu van de algemeene welvaart te Bom
bay ontwikkelt. Afwisselend naar tijdsom
standigheden was het succes, dat de Orde
in het verspreiden van het licht des Ge-
loofs ten deel viel, maar de achting, welke
zij voor haren offervaardigeu, onbaatzuch-
tigeu arbeid ondervond, bleef steeds dezelfde.
Zelfs zij, die de christelijke geloofswaar
heden weigerden aan te nemen, zagen met
diepen eerbied op tot de vreemde mannen,
die iu den dienst van hunne Kerk hierheen
kwamen, om door een heilig en werkzaam
leven, vol zelfopoffering, getuigenis te geven
van de reinheid, deu ernst en de trouw van
hun heilig ambt.
Zoo hebben zich dan alle rasseu, alle
godsdiensten, alle secten van Iudië gewend,
de katholieke Priesters en de geloovigen
hunner gemeenten als de ware vertegen
woordigers der christelijke Kerk te beschou
wen. Ofschoon de Anglicaansche (Engelsch-
Protestantsche) Kerk verreweg de meeste
bewoners tot hare aanhangers telt eu
dus als de eeuige vertegenwoordigster van
het Christendom in Iudië zou kunnen op
treden, is het aan het Protestantisme, met
zijne tallooze secten, die elkaar hier op de
hevigste wijzen bestrijden, nooit gelukt zulk
eene achting eu waardeering in de publieke
opinie te verkrijgen. De Regeering zelve
was genoodzaakt rekening te houden met
zulk een onloochenbareu, zegeurijkeu in
vloed. Zoo won hier de katholieke Kerk
den steun der autoriteiten, die aan de waar
heid en gerechtigheid uitdrukking geven,
als zij met woord en daad deu arbeid der
katholieke Priesters roemen en op vrijge
vige wijze den bloei van instellingen be
vorderen, welker vruchten immers ook we
der, op uitstekende wijze ten goede komen
van het laudsbestuur.
Als de Kerk een gunstigen bodem heeft
verkregen, bouwt zij daarop de tempels
van het christelijk geloof en de burchten
van christelijke beschaving. Ter eere Gods
F E 1 LLE TO A7.
3 Vervolg.)
Wij varen samen op de Loire, en zien er de
lijken der drenkelingen ons voorbijdrijven. Met
onzeu vissclierskaak trekken wij lien in de boot.
Meuigmaal zijn het vrouwen met kleiue kit.de-
ren, menigmaal Priesters die twee aan twee ge
bonden zijn.Te Nantes hebben wij goede bekenden,
die ons steeds daags te voren verwittigen, als
er des nachts op den stroom eene excutie plaats
zal hebben. Mijne vrouw, mijn zoon en ik roeien
dan tot op het midden van den stroom en
wachten daar. De goede God heeft ons werk
gezegend: wij hebben eeue vrouw gered. Zij was
gekleed in den stroom geworpen eu bleef door
hare kleederen geruimen tijd boven water. Toen
wij haar in 't schip trokken, ademde zij nog
en hield een ïozenkraus in de hand. Wij riepen
haar tot het leven terug. Niet zoodra sloeg zij
de oogen open, of zij vroeg naar haar kind en,
opdat zij niet opnieuw in bezwijming zou vallen,
zeide mijne vrouw haar, dat het zich in onze
woning bevond. Toen maakte de arme moeder
het teeken des kruises en bedankte ous. Ach,
en tot bevordering der wetenschap,dat is
het devies waaronder de Sociëteit van Jezus
hare krachten wijdt aan het heil der
volken van Iudië. Het veld, 't welk kier
kan bearbeid worden, is een groot, een
uitgestrekt terrein; millioeneu zijn te be-
keereu, voor het Christendom te redden;
er zijn echter slechts weinig zaaiers en dik
werf ontbreekt het hen aan de noodige
middelen. Ongelukkige gebeurtenissen in
midden-Europa outtrokken gansche Rijken
aan de werkdadigkeid der Sociëteit van
Jezus. Het bestuur der Orde was nu ver
plicht de vrij geworden krachten een ander
gebied aan te wijzen en zoo togen vele
Duitsche Ordens-Priesters, die door een
oudaukbaar vaderland werden verjaagd,
naar het verre Oosten, naar Indië. Hier
nu, ouder den herderstaf van Z. D. H den
Bisschop Dr. L. Meurin, (geboren te Keu
len en eertijds Secretaris van Kardinaal
Von Geissel z. g.) een man van zeldzame
vroomheid eu wereldberoemde geleerdheid,
ontwikkelt zich de arbeid van de Orde op
grootscke wijze.
Inrichtingen, waarop alle takken van
onderwijs worden ouderwezen, groeien eu
bloeien eu dragen de gezegendste vruchten.
Het grootste en merkwaardigste instituut
is het college vau den h. F,rauciscus Xavè-
rius. Hier ontvangen 592 leerlingen, waar
van 200 Hindoes eu Mokamedaueu zijn,
hunne opvoeding naar een Eugelseh leer
plan, dat alle studiën van het gymnasium
eu de hoogesckool omvat; de collegiëu dezer
inrichting worden beschouwd als affiliaties
van de hoogesckool te Bombay, waar hoog
leeraren van het Xaverius-gestickt als com
missarissen en examinators worden be
noemd.
Het succes van dit college is schitterend;
de jaarlijksche prijzen, welke de Regeering
uitlooft voor leerlingen van alle inrichtin
gen, worden in deu regel door studenten
van het Jezuïeten-college gewonnen; geeu
enkele school te Bombay kan op zulke uit
muntende resultaten bogen. Vermits de
Regeering subsidie verleent naar het aan
tal leerlingen, die hunne studiën hebben
volbracht en naar de mate hunner be
kwaamheid, zoo worden de resultaten van
het onderwijs ook op materiëele wijze be
loond, hetgeen voor het onderhoud eu de
ontwikkeling der inrichting van hoog be
lang mag genoemd worden. De goede naam
van het Jezuïeten-college, als de eerste in
richting van het Gouvernement, heeft ook
het verblijdend gevolg, dat hier, de beste
en aanzienlijkste familiëu vau het laud
door hunne zonen worden vertegenwoordigd.
Het grootscke gebouw, waarin de in
richting is gevestigd, werd in 1868, vol
gens de plannen van den eerwaarden Pater
Wagner S. J. begonnen en iu 1873 vol
eindigd. De middelen daarvoor werden ge
vonden door eene driemaaudelijkscke cou-
tributie, die 61,368 opbracht. Een zelfde
welk medelijden ondervonden wij daarbij niet!
Want wij bezateu haar kind bepaaid niet en kon
den het haar niet wedergeven. Een anderen keer
redde mijn zoon een grijsaard, Ik hoop, dat hem
dit geluk zal aanbrengen, omdat hij thans voor
de zaak des Konings strijdt."
„O, twijfel daaraan uiet!" riep de Pastoor van
St. Lyphar; „God zal uwe naastenliefde ver
gelden, brave man! Als mijne gebeden door hem
verhoord worden, dan zegent Hij u eu uw ge
zin. Ik zou zeer ondankbaar zijn, zoo ik ooit
konde vergeten datgene, wat gjj voor mij hebt
gedaan.//
„Jammer, dat ik niet zooveel voor u doen kan,
als ik weirsckte", antwoordde de echipper. „De
Blauwen bespieden ous zeer. Ik kan u niet naar
mijne woning brengen, daar ginder moet ik u aan
land brengen. Gij behoeft niet ver meer te gaan,
voor gij aan een klein huisje komt, er wonen goede
meneclien daar binnen. Hem, die u opendoet, reikt
gij dit stukje papier over;men weet, wat dii beduidt.
Thans moet ik naar huis terugkeeren. Morgen
moet ik naar Basse Iudie. Als ik ook niet met
u kan gaan, behoeft gij toch geene vrees te koeste
reu, eerwaarde heer.
„Wat zou ik vreezen?" sprak de Priester. „Is
God niet met mij, die u gezonden heeft, om mij
uit het water te reddeu„?
bedrag schonk de Regeering, die bovendien
deu grond afstond tegen deu huurprijs vau
een ropij (ongeveer ƒ1,per jaar; nog
uiet lang geleden verraste de Regeering
het college door een geschenk vau een groot
stuk grond, dat aan het terrein van het
college grensde.
In deze inrichting zijn ongeveer 30 Pries
ters werkzaam, geleerde mannen, die met
ontzaglijke toewijding hunne verheven taak
vervullen.
Ter kenschetsing op welke wijze de li
beralen te Bombay het St. Xaverius-college
beoordeelen, verwijzen we naar een werk
getiteld Guide to Bombay (wegwijzer voor
Bombay) geschreven door Macleanhoofd
redacteur der Bombay Gazettehet voor
naamste dagblad van Iudië. Iu dit boek
zegt de liberale auteur van het St. Xaverias-
gesticht sprekende: »Eeu eenvoudig, maar
zeer omvangrijk gebouw, een gedeukteeken
van ontzagwekkende eu bewonderenswaar
dige liefde en werkdadigheid vau de R. K.
Geestelijkheid in het districts
Het tweede groote instituut, dat den
naam der heilige Maria draagt, is het pen
sionaat en weeshuis voor Indo-Europeesche
en Portugeesche knapen; 406 leerlingen
worden kier opgevoed en ontvangen lager-
eu gymnasiaal onderwijs. Een hoogst ze
genrijk instituut is het weeshuis van knapen
(inboorlingen) in Baudora. Meer dan 200
kinderen ontvangen hier lager ouderwijs.
De knapste leerlingen worden naar het
St. Xaverius-college gezonden of opgeleid
tot onderwijzers voor kleiue plaatsen, de
andereu worden als werklieden bij deu
spoorweg of in fabrieken geplaatst.
Voor de opvoeding vau meisjes bestaan
pensionaten ouder het bestuur van Liefde
zusters. Een dier pensionaten (voor meis
jes uit den hoogeren stand) is gevestigd te
Parel; twee andere (voor den burgerstand
en voor weeskindereu) resp. te Baudora en
Pooua. De Sociëteit van Jezus bestuurt
verder een vondelingshuis, waar verwaar
loosde kleine kinderen worden opgenomen
en opgevoed, en het huis van den H. Viu-
centius a Paulo, waarin weduwen eu oude
verlaten vrouwen eene toevlucht vinden.
Voor het onderhoud van deze beide in
richtingen eu voor de verzorgiug der armen
bestaat de St. Viuceutius-Veieenigiug, die
ook van niet-geloovigen rijke gaven ont
vangt ter vervulling van haar verheven
doel.
Voor algemeene bevordering van kennis
en christelijke beschaving bestaan te Bom
bay onderscheiden leesvereenigiugeu en
openbare bibliotheken, alsmede debating
clubs en vereenigingen ter bestrijding van
het heidendom en ter verklaring eu ver
dediging vau christelijke waarheid; voorts
bestaan er vereeuigiugeu vau christelijke
jongelingen eu mannen tot het verrichten
van goede werken en eindelijk werkt tot
verspreiding van christendom en beschaving
Toen zij aan land gestegen waren; omhelsde
de Pastoor van St. Lyphar den edelen man, die
hem aan den dood ontrukt had en, nadat deze
hem het voetpad door de weiden gewezen liad,
vroeg hij hem om zijn zogen eu keerde naar
zijn vaartuig terug.
Na een eindweegs afgelegd te hebben, kwam
de Abbé bij de aangeduide woning. Hij klopte
aan; een grijsaard opende hem. Toen deze deu
vreemdeling zag, trad hij angstig ter zijde. De
kleeding des Priesters was ook zoo opvallend,
Eeue oude wollen deken bedekte zijn lichaam;
boret en beeuen waren naakt. ffWie zijt gij?"
vroeg de boer. De Pastoor antwoordde: „Een on
gelukkige, een medelijdend man heeft mij uit
de Loire getrokken en mij gezegd, ik zou u
dit papier overhandigen."
„Wees welkom!" riep do visscker. „Gij zijt
een Priester; nu zie ik het wel. Wij ziju overeen
gekomen, een Priester, dien wij redden, een blad
uit ons gebedenboek te geven, opdat bij kan
zien, dat wij goede menschen zijn. God weet,
dat wij u uiet veel kunnen voorzetten; maar
kom binnen, wij zullen u zoo goed mogelijk
herbergen. Ik ga vuur aansteken en als gij ge
geten hebt, legt gij u te slapen; gij zult het wel
noodig hebben."
Getroffen door deze goedheid, weende de
de katholieke pers mede, door twee katho
lieke weekbladen: The Bombay catholic
examiner en India catholicaonder leiding
van den hooggeleerden Bisschop.
Ziedaar eene vluchtige schets van den
arbeid der Jezuïeten te Bombay. Om zulk
eeue taak te vervullen moet men een hei
lig geloof, eene uitgebreide wetenschap en
een goeden wil bezitten. De bloei der ge
noemde inrichtingen bewijst, dat de zooeven
genoemde premissen goede gevolgen hebben
en dat Gods zegen op deu arbeid van de
in zoo hooge mate achtbare mannen rust.
Het is eeu hoogst verheven schouwspel,
deze mannen, die iu hun vreedzamen en
heiligen arbeid gestoord en uit hun vader
land verjaagd werden hier, op vreemden
bodem, het werk te zien opvatten eu met
vermeerderden ijver voor hetzelfde doel te
zien arbeiden.
De christeljjke wereld kan ongetwijfeld
in dit schouwspel de heiligheid der katho
lieke zaak, maar ook de uitmuntende orga
nisatie van eeu genootschap bewonderen,
dat een uitverkoren werktuig der Godde
lijk Wijsheid is.
Uit Posen wordt geschreven: De staats-
pastoor llymasowisz heeft zjju ontslag ge
nomen tegen 1 Oetober a. s. Alsdan zal
er met Breuk, te Kosten, nog slechts één
oudkatholiek Pastoor in het Aartsbisdom
Posen aanwezig zijn.
Nu het zoo goed als zeker is, dat Prins
Ferdinand vau Saksen-Coburg niet alleen
niet naar Bulgarije zal gaan, maar zelfs
bezwaar maakt de hem aangeboden kroon
te aanvaarden, schijnen gewichtige gebeur
tenissen op til, te ernstiger omdat meer
en meer blijkt, dat de staatkundige par
tijen iu het Vorstendom hopeloos ver
deeld ziju.
Allereerst wil het Regentschap ontslag
nemen, evenwel niet dan na aan de So-
branja nog eeu nieuwen caudidaat te
hebben voorgesteld in den persoon van den
Hertog van Alen^on, den tweeden zoon
vau deu Hertog van Nemours en dus ook
een kleinzoon van Louis Philippe. Maar
wat zou daarmede gewonueu ziju? Rusland
erkent toch geen der keuzen van de tegen
woordige Sobranjaen daarom zou het, bij
manier van spreken, veel practischer we
zen, dat de Sobranja werd ontbonden en
het Regentschap bleef, dan dat omgekeerd
het Regentschap heengaat eu de Sobranja,
die dan waarschijnlijk nog teuggelloozcr
zal worden, blijft gehandhaafd.
Laat men de Sobranja aan haar zelve
over, dan staat men er misschien nog aan
bloot, dat de uit heethoofden bestaaude
meerderheid wier leiders zich al eens
iu dien geest hebben uitgelaten nog
eens de Republiek proclameert.
Sir H. Drummond Wolff is in Londen
teruggekeerd.
Pastoor tranen vau dank; hij dankte God, hij
dankte den visscker voor diens gastvrijheid, Hij
zou gelukkig geweest zijn, als hij niet aan het
treurige lot zijner gezellen had gedacht: want
hij alleen was gered geworden. Vooral do her
innering aan den ouden Pater, verminderde de
vreugde over zijne redding.
De vrouw van deu visschor was met hare doch
ter naar Nantes gegaan om er eene konings
gezinde correspondentie te bezorgen. Ten einde
de brieven aan de navorschiugeu der republi
keinen te verbergen, nam deze uitstekende vrouw
hare toevlucht tot list. Zij kende alle soort van
begoochelingen eu bediende zich er van met
gunstig gevolg. Toen zij teruggekeerd was ver
haalde haar mau het nachtelijke avontuur. „O,
zeide zij met volle vreugdo tot deu Priester,
„hoe gelukkig ziju wij thans! God zelf heeft u
tot ons gezonden, Eerwaarde heer: Keeds zoo
lang zagen wij geen Priesters en konden de II.
Mis niet hijwonen verschaf ons weldra dit ge-
lukl Binnen twee dagen wordt het Kerstfeest
gevierd. Gij zult ons het verzoek uiet afslaan,
alsdan te middernacht de H. Mis te lezeu.
Geen booswicht zal het vernemen eu voor de
braven zal het eeu groote troost zijn.//
Wordt vervolgd
