N I E U W E
S
No. 1131. Zondag 31 Juli 1887. 12de Jaargang.
Twee groote woorden.
BUITENLAND.
B 1 N N E N LAN D.
4.
De Pastoor van St. Lyphar.
ABOJJITEMENTSPBIJS
Per 8 maanden voor Haarlemt 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederlaud fr. p. p. 1,
Voor het Buitenland 1,50
Afx juderljjke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
.IK MAIN TIEN Dl; dl
B 0REAÏÏ: St. Janstraat
Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
PBIJS OEB ADVEBTENTIÉN
Van 16 regels.30 Cents.
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag-
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KÏÏPPEE8 LAUEE Y
Wij hebben het meermalen betoogd, doch
het kan niet geuoeg worden herhaald, dat
wij leven in een tijd, waariu de groote
woorden, mitsdien woorden, die luide klin
ken, zonder diepen zin te hebben, eene
belangrijke rol vervullen. De woorden,
welke wij bedoelen, zou men ook met het
volste recht modewoorden kuuuen noemen.
Zij ziju toch te vergelijken met de klee-
ding, die afwisselt op de bevelenuit
Parijs.
De mode wordt geïnspireerd niet door
de eischen van den goeden smaak, maar
veel prozaïscher door die vau den geldnood.
Men vindt allerlei nieuwe vormen voor de
kleeding uit, omdat men behoefte heeft aan
het voordeel, 't welk uit die innovatiën zal
voortvloeien.
Volkomen billijk noemen wij het, dat
den uitvinder ook de winsten zijner ge
dachten, al stijgt die niet hoog, worden
verzekerd. Niettemin blijft het waar, dat
het modekleed als het ware met hongerige
haudeu (men vergeve ons deze uitdrukkiug)
wordt geweven.
De weelde is de dochter van den nood.
De mode moet zoo dikwijls veranderd wor
den omdat anders de magaziju houders en
allen, die met hunne ondernemingen in
verband staan, geen middel van bestaan
meer zouden hebben.
Desgelijks gaat het met de groote woor
den, vooral ook op politiek gebied. De
liberale partij gebruikt telkens groote woor
den, om zich staande te kuuuen houden.
Ter verdediging van de tegenwoordige
schoolwetregeliug werd steeds het woord
eenheid gebezigd. De eenheid des volks
wordt in artikel 194 der Grondwet ge
waarborgd zoo luidde de uitspraak der
libertijnen. Maar als men dan den werke-
lijkeu toestand toetst aan de bedoeling,
volgens de liberalen, van het bewuste
Groudwetsvoorschrift, dan komt men tot
zonderlinge resultaten. Wel verre immers,
dat de regeling vau het lager onderwijs,
die men bestaanbaar achtte met artikel 194,
de eenheid ouder het volk bevorderde, heeft
zij verdeeldheid gewekt en gevoed.
Trouwens niets anders kon verwacht
worden. Elke eenheid, welke men in 't le
ven roept met voorbijzien van het volks
karakter, is juist het onfeilbare middel om
tot oneeuigheid te geraken. De natuur,
welke ook eene heerlijke Godsopenbaring
is, wil eenheid bij verscheidenheid;de mensch
buiten God meent wijzer dan Hij te kun
nen zijn en wil eeue eenheid zonder ver
scheidenheid.
Volgens de liberalistische wijsheid moe
ten de kinderen van ons volk op éene
school worden onderwezen. Langs dien weg
ziet men het onderscheid voorbij, dat in de
overtuiging der ouders van die kindeien
bestaat. Daardoor komt men er toe, om
het verbaud tusscheu de school en het huis
gezin te verbreken, terwijl toch het familie
leven de grondslag der samenleving uit
maakt.
FEUILLETON.
Vervolg.)
Vroomheid zoowel als dank maakten het deo
Pastoor van Lyphar tot een plicht, aan het ver
langen dezer christelijke familie, die hem zoo
liefderijk opnam te beantwoorden.
Er was geene kerk, om de H. Geheimen te
vieren; men koos eene schuur. De vrouwen vau
het dorp versierden haar in den voorafgaan den
nacht; aan de zijden werden doeken gespannen, een
landelijke tafel, die met sneeuwwit linnen bedekt
was, diende als Altaar; hulsttakjes met roode
bloemen bracht men als ruikers aan; aan elke
zijde van het ebbenhouten kruisbeeld stonden
twee kaarsen van hars in ijzeren luchters; dit
was alle pracht tijdens de vervolging. Zeker werd
zij door God, die aller harten doorgrondt, niet
versmaad, door God, die in een stal wilde ge
boren worden en die de herders nader dan de
Koningen tot zijne wieg riep.
Uit dit alles volgt, dat eenheid een groot
woord is, in zoover als het eene gedachte
uitdrukt, niet uit de waarheid, de werke
lijkheid geboren. En al wat niet waar is,
kan geen zegeu wezen. Eeue gedwongen
eenheid is geene eenheid; zij is veeleer het
tegendeel van haar. De waarachtige een
heid wordt niet gemaakt maar geboren. Zij
ontstaat uit zich zelve.
Juist dan als de wetgever aan de ver
scheidenheid recht zal doen wedervaren,
zal de eenheid onzer natie weder eene le
vende worden. Zeer zeker moet er eenheid
onder een volk heerscheu; zij wordt ook
ouder 't onze niet gemist. Alle zonen van
hetzelfde vaderland (de groote meerderheid
althans zijn éeu in liefde voor den geboorte
grond,welken zij ongeschonden willen hand
haven; zij zijn voorts éen in liefde voor
den Godsdienst, de waarheid, de vrijheid
en het recht en in gehechtheid aan het
dierbare Koningshuis, dat ons regeert.
Die eenheid nu wordt niet geboren of
versterkt door een gedwongen samenzitten
der jeugd in éen schoollokaal. Wij gaan
verder en durven wel beweren, dat die
eenheid door zulk een sameupressen wat
niet bij elkaar behoort, omdat de behoef
ten uiteenloopeu, bedenkelijk wordt ge
schaad.
In de bizondere scholen, althans in de
katholieke inrichtingen van onderwijs, wordt
de onderlinge liefde en het besef van eene
eenheid, welke boven alle verschil vau gods
dienst en staatkunde staat, veel krachtiger
aangekweekt, dan in de Staatsschool. De
reden daarvan ligt voor de hand. De Staats
school moet doodeenvoudig van al die din
gen zwijgen. Aan de kiuderen op de bizon
dere scholen kunnen, in allen eenvoud, de
grondbeginselen van den godsdieust worden
ingescherpt en hun daar bijgebracht, hoe
het liefhebben van zijn land, het eeren van
zijn Koning, het beminnen van zijn naaste,
het opvolgen van de wetten, behoort tot
de eischen, die God den mensch ter ver
vulling oplegt, terwijl Hij iu den dag des
oordeels zal vragen: hoe wij die eischen
hebben vervuld.
Op de openbare school, waar van God
noch eeuwigheid mag gerept worden, kan
geene hoogere moraal worden verkondigd,
dan dat men niet stelen en niet liegen mag.
Zonder nu de beteekenis ook van die zeer
primitieve zedekunde te miskennen, zeggen
wij van haar: zij is niet genoeg. Eene
moraal, met welke de voorstanders eener
van allen godsdieust onafhankelijke zede
kunde genoegen kuuuen nemen, is voor
den Christen onvoldoend. Schooléenlieid
loopt dus uit op den ergerlijksten gewe
tensdwang.
Toch hebben de liberalen den mond
steeds vol van vrijheid. Overal zien wij
echter, dat zij de eenheid hooger dan de
vrijheid stellen. De heeren liberalen zouden
wel willen, dat alle meuschen hetzelfde
(liberaal) dachten, dat zij allen met dezelfde
mate van vrijheid van beweging, in zede
lijken en intellectueeleeu zingenoegen
zouden nemen, dat zij allen éene taal spra-
Het uur, dat ons keriunert aan het grootste
aller geheimen, was gekomen; elk gezin in 't
dorp had zich om den huiselijken haard ge
schaard, alwaar men oude geschiedenissen ver
telde of zachtjes een kerkliedje zong en tot
middernacht wachtte, Alleen en zonder eenig
gerucht te maken, begaven de geloovigen zich
naar de schuur, die voor het feest was toebereid.
Met welke aandacht vielen zij voor dit eenvou
dig altaar op de knieën! Het geloof der herders,
wien de Engelen zeiven de geboorte van Jezus
verkondigden, was niet levendiger, dan het geloof
dezer boerenlieden, dezer mannen van goeden
wille, die eveneens het Kind van Maria iu een
stal aanbaden.
Wilde men vergaderen, om te bidden, dan
werd zulks als eene groote misdaad aangezien,
waarop de doodstraf stond. De gedachte daar
aan, bezielde hunne vroomheid met den nieuwen
ijver der eerste Christenen, die in de katakom-
ben baden.
Toen de Piiester aan het altaar stond, rolden
de tranen van aandoening over zijne wangen;
zij waren niet zonder zoetheid. Hij was geslagen
en vervolgd geworden om Jezus-Christus. Drie
ken, éene mode volgden, éeu godsdienst
(welke op het niet dienen van God neerkomt)
zouden belijden, in een woord, dat alle
meuschen inwendig op elkaar gelijken als
twee druppels water. Het liberalisme wil
van de meuschen maken brievenbestellers
of telegraafbeambten, die allen in éeu pak
worden gestoken.
Tegen zulk eene éenheid, met elk begrip
van vrijheid in strijd, protesteeren wij met
alle kracht. Zulk eeue éenheid is eigenlijk
uit den booze, die altijd iu den mensch de
liefde voor de leugen wil wekken.
Een volgende maal hopen wij te spreken
over een ander groot woord der liberalen:
het rechtmede in toepassing op den school
strijd.
De Pruisische Minister van Eeredieust
heelt aan de Rectoren der verschillende
Universiteiten een schrijven gericht, waariu
wordt gelast, dat aan de respectieve stu
denten-korpsen moet worden te kennen
gegeven, dat bet dagelijksch officieel »Früh-
schoppeu« verboden is.
De Parijsche correspondent van de
Köln. Zeitung meldt, dat Duitschland goede
zaken gemaakt heeft met de»Boulangerie.«
Er zijn namelijk uit Duitschland 70 duizend
portretten van den Generaal naar Parijs
gezonden, die daar voor 21/2 fr. per stuk
worden verkocht
De Fransche Regeering heeft bepaald,
dat de Duitsche Spoorweg- en Postbeamb
ten, die hun dienst in de grensplaatsen
vervullen, als zij in uniform zijn, zich on
gehinderd op Fransch grondgebied mogen
bewegen. Die circulaire is uitgelokt door
het feit, dat de commissaris van politie te
Auduu-le-Roman aan een Rijksgreusspoor-
wegambtenaar, die het teeken zijner betrek
king droeg, verbood op Fransch grondge
bied te wandelen.
De Times verneemt, dat de Porte,
naar aanleiding van gewichtige dépêches
uit Weenen omtrent den staat van zaken
iu Servië, aan de Commandanten van het
Turksche grensleger gelast heeft, zich op
alle gebeurlijkheden voorbereid te houden.
Aan de Daily News wordt uit Sofia ge
meld, dat het volk de spoedige komst van
den Prins van Coburg blijft verwachten.
De Bulgaarsche Regeering gelooft dit ins
gelijks, daar zij voor den Prins reeds de
Bulgaarsche uniform heeft besteld.
Volgens bericht uit Ooustantinopel
aan de Standard heeft de Porte te St. Pe
tereburg de vrees te kennen te gegeven,
dat zij gewapenderhand in Bulgarije zal
moeten tusscheubeide komen.
Daarentegen verklaart de Bulgaarsche
agent te Ooustantinopel dat, zoo het Tuikije
niet mocht gelukken de groote mogend
heden over te halen tot erkenning vau den
Prins van Coburg als candidaat voor deu
Bulgaarsehen troon, de groote Sobranje zal
weer bijeeukomen om Prins Alexander van
Battenberg te proclameereu als Koning van
een onafLaukelijk Bulgarije. De Grootvizier
dagen waren verloopen, sedert hij aan de beuls
knechten overgeleverd was en de dood in de
oogen gezien hnd, en thans stond hij voor 't
altaar Gods en wilde het geheimenis der vreugde
en heilige vervoering vieren.
Ach waarom moet het geluk de vroomheid
verminderen! Waar vinden wij thans die diepe
ontroering die ware aandacht, die zich toen
maals in de schuur vertoonden? Tegenwoordig is
het niet meer gevaarlijk, Jezus in de kribbe te
aanbidden en men ijlt er met minder ijver heen.
Onzo kerken ziju weder geopend en talrijke
scharen des volks overschrijden den drempel.
Ik zie altaren met bloemen bekranst: zij schit
teren van goud en fonkelen met lichten; de
godsdienst ontplooit al zijn breedeii glans
en verzamelt zijne dienaren, doch te vergeefs
zoek ik het geloof, waardoor men de fee9ton in
het geheim, in de hut des armen en de een
zaamheid des wouds met gevaar zijns levens vier
de en vvelke steeds zoo schoon en hartroerend
waren.
Volgens kerkelijk gebruik las de Pastoor van
St. Lyphar drie h. Missen. De landlieden, die
drong bij deu Agent er op aan zijne Re
geering eiken overijlden stap te ontraden.
Iu dépêches uit Aden wordt bericht,
dat de Koning van Abyssinië de Koningin
van Engeland heeft uitgenoodigd, op den
grondslag van het traetaat van 1884, waar
bij Admiraal Hewett de ouderhandelaar was,
bij Abyssinë bemiddelend op te treden in het
geschil tusscken Abyssinië en Italië. De
Koning van Abyssinië verklaart zich bereid
om de Itatiaanscke bezetting te Massowah
en van het omliggende gebied te erkennen,
mits Italië zich verbindt om niet verder
het land binnen te rukken en Abyssinië
vrijelijk toe te laten te Massowah handel
te drijven.
De Turksche staatsinkomsten wijzen
thans reeds een tekort van twee millioen
pond aan.
Iu Kleiu-Azië teisteren droogte en hon
gersnood de bevolking. Er is een buiten
gewone Ministerraad bijeengeroepen, om
over de treurigen toestand der landbou
wende bevolking te beraadslagen.
Het comité voor de Nederlandsch-Vaticaansche
Tentoonstelling te Amsterdam heeft de volgende
circulaire verzonden:
Het comité voor de Nederlandsch-Vaticaansche
Tentoonstelling, erkentelijk voor deu krachtigen
steun, reeds bij zoovelen ondervonden, heelt de
eer mede te deelen, dat het, iu aansluiting met, de
in Juni II. verzondene circulaire, thans in staal is
u de daarbij toegezegde inlichtingen te vei strekken.
De tentoonstelling, welke hier ter stede op
26 Augustus e. k. geopend woidt, zal gehouden
worden in de ruime, uitmuntend hiertoe ge
schikte lokalen van het universiteitsgebouw, en
wel bizonderlijk in die zalen, waar eertijds het
Schilderijen-Museum Van der Hoop was ge
huisvest.
Wijl het echter, zoowel met het op plaatsing
alhier als verzending naar Rome, wenechelijk is,
dat algemeene voorschriften door de inzenders
gevolgd worden, verzoeken wij u beleefd, de
regelen iu acht te nemen.
lo. De goederen tusschen 16 en 19 Augustus
e. k. (vooral niet eerder, maar eveumin later) in
Amsterdam, franco domicile, te doen aankomen,
voorzien van het ingesloten adres; Nederlandsch-
Vaticaansche Tentoonstelling. Amsterdam (Uni
versiteitsgebouw, ingang Slijkstraat.)
2o. De voorwerpen op voldoende wijze te ver
pakken, en wel op zoodanige, dat de emballage
deugdelijk genoeg is, om de reis naar Rome te
kunnen doorstaan.
Als het meest geechikt hiertoe achten wij hou
ten kisten met openslaande deksels, welke met
schroeven gesloten kuuuen worden.
3o. Het hierbij gaande formulier in duplo in
te vullen en daarvan één exemplaar aan den 2n
ondergeteekeude (Keizersgracht 549 Amsterdam)
vóór 30 Juli a. s. per post toe te zendenen het
tweede bij uwe voorwerpen, voor de tentoonstel
ling bestemd, iu te sluiten.
Desterlangd worden door den secretaris, op
aanvrage, u kosteloos en franco nog meer van
dtza formulieren en adressen verstrekt, evenzeer
als alle iulichliugen, die verder door u verlangd
mochten worden.
Ten slotte zien wij ons verplicht, wijl wij te
lang vóór den termijn van inzending reeds van
eenige deelnemers goederen voor de tentoonstel-
haar bijwoonden, keerden voor het aanbreken
van den dag naar huis; zij meenden, dat er
niets van ontdekt was geworden. Doch hier of
daar vernam een verrader, dat er een Priester
in de gemeente was. Aanstonds zond hij bericht
aan de overheid. De strengste nasporingen wer
den in 't werk gesteld; doch de visscher en
ziju gezin wisten hun gast daaraan wel te ont
trekken. Gedurende vele dagen verschool men
hem in een bakoven. Was het nacht geworden,
dan lieten de brave menscheu hem uitkomen,
leidden hem naar hunne woning en betoonden
hem gulle gastvrijheid en om zooveel goedheid
te beloonen, kon hij niets anders doen, dan
met hen te bidden. Dan nam de huismoeder
uit eene groote eikenhouten kast met eerbied het
kruisbeeld, hetgeen zij wegens de vervolging
hadden moeten verbergen, allen knielden voor den
lijdenden Heiland en terwijl de paleizen vol
troosteloosheid waren, deed hier de christelijke
godsdienst in eene eenvoudige hut goddelijke
verwachtingen en heilige troostiugen nederdalen.
Wordt vervolgd).
