N I E U W E
Donderdag 4 Augustus 1887.
12de Jaargang.
Twee groote woorden.
li U S T E i\' LAND.
1132.
li.
De Pastoor van St. Lyphar.
ABONNEMENTSHBIJS
Per 3 maanden voor Haarlemt 0,83
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,
Voor het Buitenland 1,50
Aisnnderlflke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BÜREAÏÏ: St. Janstraat Haarlem.
11N TIEN DRA/
AGITE MA WOB AGITATE.
PBIJS DEB ADVEBTEWTIÉN
Van 16 regels.30 Cents.
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentien worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag-
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KÜPPIK8 LAUEET
(Slot.)
Het tweede groote woord, waarop wij
de aandacht willen vestigen, omdat het
door de liberalen wordt misbruikt, is het
recht.
Men zal beseffen, dat wij, van ons stand
punt, het recht wel degelijk w&ardeeren
als den grondslag van Staat en maatschappij,
ja ook van het huisgezin. Recht behoort
aan ieder te worden gedaan, onrecht te
plegen is eene groote zonde. De vraag is
maar, wat men onder recht verstaat. De
revolutie heeft daaromtrent de meest on
gezonde deukbeeldea verkondigd.
Gelijk in bijna alle opzichten, bestaat er
bij de revolutiemannen de meest noodlot
tige verwarring van denkbeelden. Eene
nieuwe proeve wordt daarvan door een
hunner meest bekwame woordvoerders ge
leverd met betrekking tot de onderwijs-
quaestie. Dr. Schaepman wees er op in zijn
merkwaardig woordover het votum
nopens artikel 194, hetwelk hij in 't licht
zond naar aanleiding van de Gidsbeschou-
wiug van Professor Buijs«Een lichtzinnig
votum.
In dat Gidsartikel werd door den Leid-
scheu hoogleeraar de theorie verkondigd,
dat de Grondwet van 1848 het recht erkent
van het kind op eene voor hem bruikbare
school, waar het datgene kan vergaren, wat
het zal behoeven, om opgewassen te zijn
tegen den moeilijken strijd des levens en
zich te kunnen ontwikkelen tot een vrij
en zelfstandig burger van den Staat.
AIzoo bezit, volgens den hoogleeraar
Buijshet kind een recht op ouderwijs. Dr,
Schaepman teekent daarbij aan: »De uit
drukking is, men kan moeilijk een hoffelijk
en toch juist woord vinden, de uitdrukking
is zonderling. Indien het recht van het
kind in de Grondwet moet erkend worden,
dus verzekerd, gehandhaafd, gewaarborgd,
verwerkelijkt en verdedigd, dan kan ieder
zien waar men begint, maar de gemeen
zame uitdrukking dringt zich op, zelfs de
hoogleeraar Buijs kan niet zeggen, waar
men eindigt. Ik zal er niet op wijzen, hoe
spoedig men van dit geestelijke recht van
het kind tot zeer stoffelijke rechten zou
besluiten. Ik weusch niet te herhalen wat
men reeds zoo dikwijls over het Staats-
communisme vernam. Maar op een punt
moet ik toch de aandacht vestigen. De er
kenning van dit recht van het kind voert
onverbiddelijk tot de invoering van den
leerplicht, van de schoolplichtigheid. Het
was in 1863, dat de heer Farncombe San-
ders zijne nota tegen de schoolplichtigheid
indiende bij de Utrechtsche afdeeliug der
maatschappij tot nut van 't algemeen. Heeft
de leerplicht sedert dien tijd aanhangers
gevonden? In 1878 heeft de Minister Kap-
peyne geweigerd haar in de wet te schrij
ven. Nog in 1883 hebben de heeren W. H.
De Beaufort en De Pinto hunne prae-
adviezen tegen den leerplicht aan de Ne-
derlandsche Juristen-vereeuiging voorge-
FEUILLETON.
Vervolgd.)
Zoo zag de Pastoor van St. Lyphar op dit
dorp, waar hij zoo zeer bemind werd, de dagen
zijner vervolging voorbijgaan. De tijdi n waren
beter geworden? De met bloed verzadigde repu
bliek stond den Franschen weder toe, den God
hunner vaderen te aanbidden.
De bewoners van St Lyphar hadden vernomen
dal hun Pastoor door een vistcher van de Loire
was gered geworden. Zij hadden hem meermalen
in zijn schuiloord bezocht; thans trokken zij er
met groote scharen heen om hem te verzoeken, naar
zijne oude kerk terug te keeren.
De oude Pastoor wist, dat hij eenmaal aangesteld
was als herder der parochie St. Lyphar, hij kon
het verzoek zijner kinderen niet van de hand
wijzen. De dag der terugkeerir.g werd vastgesteld.
Het was een dag van vreugde voor St. Lyphar,
legd. Wil nude hoogleeraar Buijs deleer-
plicht iu de Grondwet vestigen?
De redeneering van Dr. Schaepman is,
naar het ons voorkomt, volkomen juist.
Neemt men aan, dat het kind een recht
heeft, tegenover den Staat, op onderwijs,
dan moet ook de Staat, om dat recht te
bevredigen, de kinderen dwingen om tot
de Staatsschool in te gaan. De schoolplicht
is de natuurlijke vrucht van dat bewuste
recht.
Naar onze opvatting wordt de mensch
niet geboren met rechten; de zonde deed
den mensch, omdat hij Gods recht vertrad,
alle recht verbeuren. Eerst door het Geloof
wordt de ware, de vóorzoudelijke verhou
ding tusschen God en den mensch her
steld.
De mensch heeft van nature alleen plich
ten te vervullen. Onder die plichten be
hoort die van de ouders om hunne kinderen
op te voedenwaaronder oneindig meer dan
voeden moet verstaan worden. In die op
voeding, welke overigens in de eerste plaats
de voorbereiding voor de eeuwigheid moet
worden verstaan, is begrepen het toerusten
van het kind met de noodige kennis om
zich eene positie in de samenleving te kun
nen verzekeren.
In dien zin kunnen wij ons vereeuigen
met hetgeen Dr. Schaepman opmerkt, waar
hij schrijft: «Ik mag het evenwel niet ver
zwijgen, dat het recht van het kind op
opvoeding en onderwijs door niemand wordt
ontkend. Veeleer acht men het een zede
lijk, een aangeboren recht, geheel onaf
hankelijk van, en hoog verheven, boven
alle erkenning door den Staat. Dat recht
van het kind is een recht op de ouders,
een door God gegeven en in de consciëntie
geschreven recht.
Het wil ons toeschijnen, dat Dr. Schaep-
man hier de plicht der ouders, op welks
naleving het kind, in zedelijken zin recht
heeft, niet onderscheidt van een recht, als
waarop de hoogleeraar doelt. Tegenover
Professor Buys is het niet onbedenkelijk
het bestaan van eeu recht toe te geven,
daar hij dan zou beweren, dat de Staat,
omdat er ouders zijndie dat recht hunner
kinderen miskennen, den schoolplicht moet
invoeren, als correctief tegen het wangedrag
van die ontaarde ouders.
Waar een man als de hoogleeraar Buys
het verschil tusschen rechten en plichten
voorbijziet, daar kan het geene bevreem
ding wekken, dat onder de onkundigen
dergelijke wanbegrippen zich voortplanten.
Nu er meer wordt geknield voor den af
god der wetenschap dan voor den levenden
God, is niets natuurlijker dan dat de dwa
lingen der wijzen gretig worden aangeno-
nomeu door de minder verstandig ontwik
kelden.
Des te meer rekenen wij het een plicht
van ons recht gebruik te maken tegen de
gevaarlijke opvattingen van onzen tijd te
protesteeren.
een dag van droefheid voor den visscher en zijn
gezin.
Des morgens zag men de jongelieden in feestdos
naar het dorp stroomen. Later kwamen de ouderen
uit de parochie en brachten een gezadeld paard
mede, dat voor den lieer Pastoor was bestemd.
Alvorens de Abbé Landau het huis des vis-
schers verliet, richtte hij er een kruis op. Hij
knielde voor het kruis ut der, de menigte volgde
zijn voorbeeld en men bad voor dit eenvoudig
teeken van dankbare herinnering voor het chris
telijk gezin, dat den dienaar des Heeren gered
en zich zoo dikwerf aan het grootste gevaar
blootgesteld had, om den vervolgden hulp te
verleenen.
De stoet stelt zich in beweging. Zij allen, die
den Priester in ballingschap gekend hadden,
waren uilgmoodigd geworden, naar St. Lyphar
te komen, ten einde het feest bijtewoneu. Onder
weg spraken zij over de deugden van den Pas
toor en over de wondervolle wegen, waarvan
zich de Voorzienigheid bediend had, om hem
aan zijne kudde weder te geven.
Het was een prachtige lentedag, de Hemel,
De Berlijnscbo Post verneemt uit War
schau, dat de Russische Regeering bevolen
heeft de bepalingen der ukase van 26 Maart
11. betreffende de verwijdering uit hunne
betrekking van die Directeuren, Administra
teuren en Gevolmachtigden bij commerciëele
en industriëele iurichtingeu en landgoederen
in Polen, welke buitenlanders zijn, binnen
tien dagen uit te voeren.
De Regeeringsgeziude Post richt, naar
aanleiding dezer aanschrijving, die zij in
verband brengt met andere maatregelen
tegen hetDuitscbe bezit in Rusland opnieuw
zeer scherpe aanvallen tegen Ruslands cre-
diet eu maant de Duitscbe kapitalisten
weer aan zich te ontdoen van Russische
waarden.
De Berl jjnselie officieuze Politische Nach-
richten trokken eergisteren-avoud evenzeer
te veld tegen de Russische finauciëu.
Volgens eeu Londenschen correspon
dent van Le Temps zou er, wat de onder
handelingen tusschen Frankrijk en Enge
land over de neutralisatie van het Suez-
kariaal betreft, slechts een punt betwist
worden: de grensregeling van de geneutra
liseerde landstreek op de oevers. Op de
Eogelsche voorstelleu heeft de Fransche
Regeeriug tegenwerpingen gemaakt, welke
thaus worden besproken.
Boulauger wil bepaald vechten met Ju
les Ferry. Door diens uitdrukking: «Gene
raal Bouiauger is de St. Arnaud van het
café-concert!acht hij de Hemel mag
weten hoe hij het uitrekent het »ge-
heele Fransche leger« beleedigd en daarom
O O
wil hij van leer trekken. Als hij een paar
kogels tusschen de ribben krijgt, beweert hij
mogelijk ook nog wel, dat met hem het
geheele Fransche leger valt.
In zake de fameuze brieven van X. X.
in La France, als welker schrijver zich de
Afgevaardigde Laur heeft genoemd, valt
nog iets op te merken. Een feit is het (eu
het postkantoor te Clermont kan het ge
tuigen), dat, eeu paar dagen vóór de open
baarmaking, een lijvig pak papieren dobr
Boulauger aan Laur is verzonden.
Overigens heeft Laur nu iu het jongste
nummer van La France verklaard, dat hij
al zijue beweringen handhaaft en dat hij
niet alle Afgevaardigden der Rechterzijde
wil noemen, die Boulanger aangezet heb
ben tot een staatsgreep, maar wel een
hunr.er, het gevolmachtigde hoofd. Dat is
heer Delafosse (Bonapartist).
Blijft af te wachten wat hierop zal ge
antwoord worden.
Minister Spuller onthulde jl. Maandag
al weer een standbeeld (te St. Quentin,
voor Henri Martin), en ofschoon hij zich
iu de bij die gelegenheid gehouden rede
voering er toe bepaalde den lof van Henri
Martin te verkondigen, vervolgde meu hem
ook daar met den dolhuis-kreet: «Leve
Boulanger!en de ouziuuige Boulauger-
liedjes.
Iu het winter-circuste Parijs had
dezer dagen eene bijeenkomst plaats, om
was helder en blauw, de hagedoorns sueeuwwit
en vol geurigen bloesemssleutelbloemen en viooltjes
omzoomden den weg; de vogels begroetten dezen
eersten sehoonen dag en het geheele landschap
scheen als het ware, tot eeu feest te zijn opge
smukt.
Des Priesters harte was met vreugde vervuld;
degenen, die hij als kinderen lief had, omringden
hem, en hun geluk verhoogde het zijne. Bij eiken
stap, dien hij deed, dacht, hij aan plaatsen, die
hij zoo zeer betreurd had; hij zou zijn eenvou
dig pastorietje wederzien, zijne oude kerk en het
oude dorp, alwaar hij den behoeftige bijgestaan
en van God gesproken had, kortom, alwaar hij
bemind werd.
De stoet bad reeds de lachende weide achter
zich, hij was nu aan de groote heide en moe
rassen gekomen, die St. Lyphar omgaven. Beeds
kou men den grooten aardwal onderscheiden,
die zich te midden der onvruchtbaarheid ver
hief en waarvan doel en ontstaan onbekend wa
ren. Dit land, hoe treurig het er ook uitzag,
bezat voor den ouden Pastoor, die na zulk eene
langdurige ballingschap terugkeerde, toch veel
verzet aan te teekenen tegen het uitstellen,
door de Kamer, van het ontwerp betref
fende een stedelijken spoorweg. Een aan
tal aanwezige «anarchisten,evenwel, aan
hunne leus vau onordelijkheid getrouw,
wisteu den geregelden gang van werkzaam
heden te verhinderen eu de bijeenkomst
in eene vechtpartij te doen ontaarden,
welke onderscheidene gekwetsten opleverde.
Onveranderd heeft Zaterdag het En-
gelsch Lagerhuis weêr een aantal artikelen
der nieuwe Iersche landwet goedgekeurd.
Meu is daarmede nu tot artikel 20 ge
vorderd.
Gladstone hield Zaterdag voor de London
Liberal and Radical Union eene redevoering
in tie Memorial Hall, waarin hij o. a. ver
klaarde dat, naar zijne meeniug, «de meer
derheid van de ware bevolking der hoofd
stad* voor zijue Iersche plannen is gewon
nen. Van zijne verdere hervormingsplannen
sprekende, noemde hij allereerst de her
nieuwing van de wijze van gemeentebe-
bestuur iu de hoofdstad noodzakelijk.
Gladstone betoogde vervolgens dat door,
overeenkomstig zijn wensch, zelfbestuur
aan Ierland te geven, geenerlei inbreuk
zou worden gemaakt op de ondeelbaarheid
des Rijks eu dat hij bereid was voor het
Protestantsche gedeelte vau Ierlaud andere
bepalingen te doen gelden dan voor het
Katholieke.
Hoezeer hij ook hoopte op eene her-
eeuiging der thaus gescheiden liberalen
dus verklaarde Gladstone ten slotte
moest men reeds nu zelfstandig en gere
geld de eenmaal aangevangen taak voort
zetten.
Nog niets nieuws van Prins Ferdinand
van Saksen-Coburg, maar iu de Bulgaarsche
hoofdstad blijft men vasten zeker op zijue
komst rekeneo. Alle toebereidselen zijn
gemaakt voor de ontvangst; de beambten
zijn iu nieuwe uniformen gestoken en de
konak paleis) te Sofia wordt nieuw ge
meubeld. Zonder eenige zekerheid zou men
zeker niet al die kosten maken.
Zonder twijfel evenwel zal de Coburger
zijne voorwaarden gesteld hebben, en aller
waarschijnlijkst is ook door hem mede-
deeling gedaan van wat hij denkt te doen
om Rusland te winnen, hetzij dan door
de ontbinding der Sobranja of op andere
wijze.
Er heerscht in Bulgarije, inzonderheid
in Oost-Rumelië, eeue groote opgewon
denheid.
De Italiaausche bladen deelen den tekst
mede van eeu schrijven van Pater Fosti,
den schrijver van eeu door den H. Stoel
gewraakte brochure over de verzoening tus
schen Z.H. den Paus eu Italië. Deeerw. heer
Fosti onderwerpt zich geheel aan de be
slissing van den H. Vader en herroept al
wat bij in strijd met de aanspraken des
Pausen heeft geschreven.
In den jongsten Italiaanschen Minister
raad, welke door Crispi werd voorgezeten,
is besloten, dat de leden van het Kabinet,
wegens het overlijden van Depretis, geza
menlijk hun ontslag zullen indienen.
aantrekkelijkheid. Hij ontwaarde den kerktoren;
bier hield hij zijn paard staande, maakte het
kruisteeken en riep uit: „O God, verwijder mij
niet meer uit dit dorp! Laat mij daar, te mid
den dezer brave meuschen, in vrede stervenl"
„Vivat!" riepen de landlieden, die ia in zijne
nabijheid waren eu het gebed hadder. gehoord.
„Dat gij nog vele jaren moogt leven heer Pas
toor, om de kinderen te leeren, die tijdens uwe
afwezigheid zijn geboren! Zie hier onze vrouwen,
die met hare kinderen tot u komen! Zegen hen,
evenals onze Heiland, die ook de kleinen tot
Zich liet komen!"
„O, mijne lieve kinderen," sprak de grijsaard
„Ik zegen u. Eiken dag mijns levens zal ik u,
zegenen
Hij wilde er nog meer bijvoegen, doch hij
kon niets dan weenen; hij kou slechts den Heer
loven, Die hem uit den afgrond des waters
gered had, ten einde hem zulk eeue onuitspre
kelijk vreugde te verschaffen.
(Slot volgtJ.