N I E U W E
1137.
Zondag 21 Augustus 1887.
12de Jaargang.
De loge in Frankrijk en haar
invloed op de school.
BUITENLAND"
B l N N E N L A N SiT
4)
De Pleegzoon.
liiRLIIHCHI (OllflAlT.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem0,83
Voor de overige plaatsen in Nederland Ir. p. p. 1,
Voor het Buitenland 1,50
Afzonderlijke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
sjuENDiurr
AGITE MA NOW AGITATE.
PRIJS DER ADVEHTENTIÉN
Van 16 regels.30 Cents.
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag-
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KUPPEES 4 LAUREÏ.
In November van het jaar 1877 ver
kregen de vrijmetselaars in Frankrijk de
heerschappij in de Kamer en zij haastten
zich hunne overwinning met beslistheid en
volharding, eene betere zaak waardig, te
gebruiken, om hunne werkdadigheid uit ie
breiden op een gebied, welks verovering
bun den machtigsten invloed in het gau-
sche land verzekeren moet, namelijk op het
terrein van de school.
Wien de jeugd van een land toebehoort;
die bezit ook de toekomst van dat land;
deze oude waarheid gaf aan de hoofdman
nen der vrijmetselarij in Frankrijk aanlei
ding aan dertien loges te gelasten, midde
len en wegen op te sporen, hoe men 't best
liet beoogde doel: volkomen scheiding der
openbare volksschool van eiken geestelijken
invloed, verbanning van christelijk gods
dienst-onderwijs uit het leerplan en daar
door algeheele verweieldlijking van het on
derwijs, eindelijk onderdrukking van alle
vrije christelijke scholen, zou kunnen be
reiken.
De verhandelingen der loges, aan welker
beraadslagingen, ter voldoening aan de door
het >Groot-Oosteu gestelde taak, de be
kwaamste ledeu eu meest ervaren redenaars
van den Boud deelnamen, duurde twee
maanden. Aangezien men zich op eene
sterke oppositie van den kant der christe
lijke en geloovige ouders had voor te be
reiden, werd de strengste geheimhouding
van het gansche plan en de grootst moge
lijke voorzichtigheid bevolen. Daarom werd
dan ook bi) de discussiëo, gevoerd in de
geheime zittingen der afzonderlijke loges,
op overtuigende wijze, door een der meest
radicale vertegenwoordigers, zekere Can-
tragél, verkondigd, dat het zeer verkeerd
zou zijn op staanden voet de verwereldlij
king der scholen te eischen. Dit werk moest
met meer beleid aangevangen eu voltooid
worden. Als eerste eu voorbereidende maat
regel werd de eisch van kosteloos en ver
plicht ouderwijs aanbevolen, een schijnbaar
onschuldige eisch, waarhij men liet blijken,
dat men, werd hij toegestaan, van verdere
veranderingen in den bestaauden toestand
zoude afzien.
Zoo kwam dan ten slotte een program
ma in 't aauziju van den volgenden in
houd:
1. Invoering van kosteloos en verplicht
onderwijs en langzaam voortgaan op den
weg tot verwereldlijking der gemeente
scholen.
2. Na de verwereldlijking dezer scho
len, uitvaardiging van decreten en wetten
tot onderdrukking der vrije, christelijke
scholen.
3. Na de voltooide onderdrukking van
laatstgenoemde inrichtingen van onderwijs,
openbare invoering van het materialisme
bij bet onderricht.
Louis Blanc, wiens meening men vroeg
aangaandeu deu tijd, welke zou noodig zijn
om dit programma ten uitvoer te brengen
F E UIL LE TO N.
Vervolg.)
„Hoe is uw naam, kind, vroeg zij.
„Louis," antwoordde hij „lk ben Franschman
van geboorte, doch ik ben reeds mijn geheele
levsn in Holland."
„En hoe zijt gij hier gekomen?" vroeg de
dame haastig". „Wie zijne uwe ouders?"
„Die bezit ik niet" antwoordde Louis. „Ik
leef hier bij den smid, en deze is streds even
goed voor mij geweest. De smidse is mijn „thuis"
sedert dien nacht, dat zij mij met moeder hier
heen brachteH, sedert dien nacht, waarin mijne
moeder stierf, vele, vele jaren geleden! En ach! zoo
onderbrak hij zijn gesprek, toen hem plotseling
eene gedachte door het hoofd liep, „lieve dame,
kunt gij Fransch lezen?//
„Wel zeker," antwoordde de vreemdelinge,
Louis aanziende als begreep zij hem niet. De knaap
ten einde tot het zoo vurig geweuschte
doel te geraken, antwoordde, dat daarvoor
een tijdperk van dertig jaren zou vereischt
worden. »Want,« zoo sprak hij, vijftien
jaren zijn er noodig om het kosteloos, ver
plicht onderwijs in alle gemeentescholen in
te voeren en deze te verwereldlijken; voorts
worden vijftien jaren vereischt, om de vrije
christelijke scholen, de eene na de andere,
te sluiten, hetzij langs den administratie
ven weg, hetzij door wetten, welke direct
tegen de onderwijs gevende Orden moeten
gericht zijn, zonder den schijn te verraden,
dat zij de strekking hebben de christelijke
scholen te doen verdwijnen. Binnen deu tijd
van dertig jaren zal dus de vrijmetselarij
iu Frankrijk de scholen van dat land in
hare macht hebben. Ik zal dat succes niet
meer beleven.
Dat was de uitspraak van dezen beruch-
teu vrijmetselaar iu de log e Homrne libre
geheeteu.
Op een feest, dat de logebroeders den
27steu December 1877 vierden, werd het
plan vastgesteld eu in de eerste zitting van
het volgende jaar kozen de dertien loges
uit hun midden elk een afgevaardigde, die
met de ma^onnieke leden der Kamer het
eerste ontwerp eeuer hervorming van het
ouderwijs, dat als een wetsontwerp zou
ingediend worden, in gereedheid brachten.
De dertien afgevaardigden der loges waren
de br.\ Louis BlancDupstal, Germain
CasseBarodetCantagrelLeconte, Clémen-
ceau, Jules Maigne, VietteMadier Mont-
jauNadandBouchelte en lalandier. Deu
23sten Januari werd het ontwerp bij de
Kamer ingediend en aan eene commissie
van onderzoek overhandigd, welke met uit
zondering van slechts een lid, Briceuit de
logebroeders Paul BertLockroy, Blanc
AoirotLacretelle, Chalamet, Barodet, Bous-
quet, ConstansAllamand, SpulierDethon
Allegre, Passy, Cantagrel, Floquet, Drumel,
Armer, Dechanel, Douvaux en Boysset be
stond. De bevelen van het Groot Oosten*
eu van den »Grooteu Raad« werden op de
stip8te wijze uitgevoerd.
Reeds iu het jaar 1880 nam de Kamer
eene wet aan, welke het verplichte lager-
onderwijs vaststelde eu eene tweede, welke
bepaalde, dat het onderwijs kosteloos moest
verstiekt worden. Sedert zijn nog geene
zeven jaren verloopen en reeds is het tweede
gedeelte van het eerste artikel van 't
onzalig vrijmetselaarsprogramma een feit
geworden; eene in dit jaar uitgevaardigde
wet gebiedt de verwereldlijking der open
bare inrichtingen vau onderwijs. Het tweede
artikel van het programma, de onderdruk
king der vrije, christelijke scholen, is aan
de orde van den dag; reeds houdt men zich
onledig een wetsontwerp te bewerken, dat
tegen de onderwijzers dier scholen is ge
richt. Ook dit wetsontwerp zal door de
Kamer gunstig worden ontvangen en er
blijft dan nog slechts over om het ontzet
tende voorstel van Paul Bert ten uitvoer
te brengen 't welk luidt als volgt: »Aan
eene openbare school mag geen ouderwijzer
worden benoemd, die tot een christelijk ge
nootschap behoort, hetzij dit door den Staat
ijlde naar eene belendende kamer, alwaar in een
klein koffer de kleeding lag, die zijne moeder
iu dien vreeselijken nacht op het wrak had ge
dragen. Met bevende vingers nam hij het kleine
kerkboekje er uit en bracht het de dame, die
steeds nog in dezelfde houding zat en het gelaat
in beide handen verborgen hield, terwijl dui
zenden herinneringen door haar hoofd woelden.
Zij nam het boek uit de hand van den knaap, doch
toen zij de daarin geschreven letters las, week
plotseling alle kleur van haar gelaat eu nauwe-
lqks bezat ze nog de kracht om te vragen; Hoe
zijt gij aan dit boek gekomen? Wie gaf bet u?"
„Och," antwoordde Louis bevende, hij wist
zelf niet waarom, „dat boek behoorde mijne
moeder, zij droeg het in haren zak in dien nacht
toen zij en ik van het wrak Fleur de Lis wer
den gered//.
„Fleur-de-List" riep de dame „Lieve Hemel,
allen die aan boord waren kwamen toch om,
toen het sehip Fleur-de-Lis vóór twaalf jaren
verging.".
„Neen, dat is zoo niet; moeder en ik werden
geautoriseerd is of niet. Onderwijzers van
christelijke genootschappen mogen ook geeue
bizondere scholen openen, dan onder gausch
bizondere voorwaarden en dan slechts,
wanneer zij tot erkende corporatiën be-
hooreu.«
Frankrijk is op den weg, het programma
der loge voor de openbare scholen, met al
geheele uitsluiting der christelijke school,
ten uitvoer te brengen. In eene veel kortere
periode, dan de vrijmetselaars zeiven in
1877 hebben verwacht, binnen den tijd
van tien jaren, kunnen zij op een succes
wijzen, 't welk het uitzicht opent, dat ook
het laatste decreet kan worden uitgevaar
digd, dat de openbare invoering van het
anti-christelijk, materialistisch onderwijs in
de Staatsscholen verplichtend stelt. De ont
zettend treurige gevolgen daarvan heeft
Frankrijk zich zelveu te wijten.
Maar ook in andere landen tracht de loge
hetzelfde doel te bereiken: de afschaffing
der christelijke, der coufessioueele volks
school. Zij past de middelen toe eu slaat
den weg tot bereiking van dit doel in naar
de omstandigheden, welke zij iu die lauden
vindt eu weet die middelen overal op de juiste
wijze voor haar doel aan te wenden. In Italië
wijkt, de door de loge betreden weg van
dien, welke in Fraukrijk werd ingeslagen,
slechts in enkele bizonderhedeu af; in an
dere Staten is het programma naar om
standigheden veranderd.
Mogen de Staten, welke bun christelijk
karakter wenschen te behouden, zich bijtijds
in acht nemen en op tegenweer bedacht zijn.
De tentoonstelling in het Vaticaan, bij
gelegenheid van het jubilé van deu Paus,
zal door Z. H. den Paus in persoon worden
geopend.
Man weet nu reeds te verzekeren, dat
bij den Pruisischen Landdag in de volgende
zitting geeue nieuwe voorstellen van ker-
kelijk-politieken aard zullen ingediend
worden.
Eene nieuwe organisatie vau de katho
lieke zielverzorging bij het leger, waarvan
onlangs sprake was, schijnt voorloopig niet
tot stand te zullen komen.
Het Journal de St.-Pétersbourg heeft
zijn uitval tegen den nieuwen Yorst van
Bulgarije door een tweeden, niet minder
vinuigen doen volgen. De proclamatie van
Vorst Ferdinand, of, gelijk het blad zegt,
van Prins Ferdinand van Coburg, wordt
genoemd veene openlijke trotseeriug der
Mogendheden eu eene aansporing tot de
Bulgaren om zich van alle verplichtingen
te ontslaan.Het officieuze blad verklaart
zijne instemming met de beschouwingen
der Nordd. Allgem. Zeitung en meent, dat
de Prins steeds verder voortgaat op den
avontuurlijken weg, dien hij heeft inge
slagen.
Van eene erkenning, ook door eene der
andere Mogendheden, van deu Bulgaarschen
Vorst, kan, ouder deze omstandigheden,
vooreerst moeilijk sprake wezen. En 't moet
gezegd worden, dat, iu de door het Rus
gered, zij stierf eebter slechts weinige uren,
nadat men haar uit het water had gered.
De overigen verdronken, ik echter ontkwam, en
men noemde mjj Louis, omdat mijne moeder
dezen naam uitgesproken had, yoor zij stierf„.
Eene ditpe stilte heerschte eeuige minuten
in het verirek. Louis had zoo gaarne geweten,
wat die letters beteekenden en toch sprak hij
niet. Het begon in 'i kleine vertrek reeds
donker te worden. De knaap stond daar iu stomme
verwondering; zie, daar legde zich eene bevende
hand op zijn arm en de vreemde dame zeide:
„Louis! Louis! Gij zijt mijn kind mijn eenigste
kind!"
Geheel verslagen antwoordde de knaap. „Dat
is immers bepaald onmogelijk. Mijne moeder is
dood eu ik heb toch haar graf gezien. Och, wat
beteekent dat alles? Was zij dan niet mijne moe
der, die bij mij was, toen ik van het wrak
werd gertd?"
„Neen dat was uwe gouvernante, mijn kind",
antwoordde de dame; „het was de trouwe Jeanne
Vautier, aan wie ik u toevertrouwd had, toen
sische en het Duitsche blad zoozeer ge
wraakte proclamatie, inderdaad met geen
enkel woord van de Mogendheden wordt ge
waagd,doch bizonder dikwijls van vrijheid en
zelfstandigheid sprake is, eu op in het oog
loopende wijze wordt partij gekozen voor de
afgetreden Regenten en Ministers, die aan
Rusland steeds zooveel ergernis hebben ge
geven.
Het Moskousche dagblad verlangt, dat de
Regeering flinke maatregelen neemt ten
opzichte van Bulgarije. Daartoe is niet noo
dig Bulgarije te bezetten, maar voldoende
om aan de Porte, welke eene dubbelzinnige
rol speelt, te verklaren, dat zij door Rus
land voor de schennis van het Berljjusch
verdrag door den Coburger verantwoorde
lijk kan worden gemaakt, wanneer zjj de
orde in Bulgarije eu Oost-Rumelië over
eenkomstig de grondslagen in dat verdrag
nedergelegd, niet herstelt. Het Moskousch
dagblad wijst daarbij tevens op eene be
zetting van Trebisonde en Erzerum door
Rusland.
In het Lagerhuis deelde de lieer Hol
land mede, dat zoodra de wet betreffende
de wetgevende vergadering in Queensland
aangenomen ij, de Koningin de souverei-
niteit aanvaardt over het gedeelte van
Nieuw-Guinea, dat nu onder Eugelands be
scherming staat. De Koningin van Tonga-
land heeft meermalen om Engelauds be
scherming of annexatie verzocht. De Re
geering overweegt nog, welke verhouding
de verkieslijkEte is, maar heeft ondertusschen
met haar een vriendschapsverbond gesloten,
waarbij zij zich verbonden heeft om geen
verdrag met eene vreemde mogendheid te
sluiten of hieraan grondgebied af te staan,
zonder Eugelands toestemming.
Uit New-Vork wordt bericht, dat een
opstand is uitgebroken onder de Ute-In-
dianen iu Texas. Op verscheidene plaatsen
worden gevechten geleverd. Vele kolonisten
ziju gevlucht.
Omtrent de ten aanzien der Grondwetsherzie
ning tbaaa te volgen houding resumeert De
Maasbode nader zijne gedachten als volgt:
„Als het waar is, dat radicalen en liberalen
beiden, al openbaart zich dit op verschillende wijze,
onze doodvijauden zijn in zake van onderwijs
de quaestie, die bet geheele volksleven beheerscht,
wat helaas veel te weinig wordt ingezien eene
waarheid, die door niemand met gezond oordeel
betwist kan worden, dan is voor iedereu onbe
vooroordeelde noodzakelijk elk voorstel in die
quaestie, dat aangeuomeu wordt met medewer
king van liberalen of radicalen, daarom alleen
reeds verdaobt. Wij voor ons echter gaan verder
eu zeggen: dan is het daarom reeds te ver-
oordeelen.
„Dat 7 radicalen meewerkten aan de aanne
ming van het voorstel-Schaepman was in ona
oog genoeg om het te veroordeeleu.
„Wil men hierop antwoorden: zonder die me
dewerking der liberalen of radicalen was geen
wijziging van art. 194 te verkrijgen, dan du-
pliceeren wij: daarom hadt gij niet mee moeten
doen aan de Grondwetsherziening."
Het advies van Het Centrum daarentegen
komt neder op de twee volgende punten:
gij als een klein hulpeloos kind mij moest ont
nomen worden; en haar gaf ik het dierbare
kerkboek, dat in droevige tijden mijn troost ge
weest was en zij beloofde mij, dat zij u bescher
men zou tot haren dood. Zij heeft woord ge
houden, Louis. Maar zie, mijn kind hier is uw
vader."
„Uw vader!" Hoe wondervol en toch hoe zoet
klonken die woorden den armen knaap in 't
oor; en toch schrikte hij terug ,toen hij dien
groeten, deltigen heer zag staar., die naar de
afgebroken woorden zijner gemalin stond te lui
steren, Met steeds klimmende verbazing luisterde
hij toe, en ten bewijze, dat bet zijn zoon was,
dieu hij als dood betreurd had, bracht men hem
het eene na 't ander onder 't oog. Ja zijn zoon
stond voor hem.
De geschiedenis der gouvernante en het kind,
zooals zij later den ouden smid en Louis mede
gedeeld werd, en de omstandigheden, waarom
hij VBn zijne ouders moest gescheiden worden
waren deze:
(Slot volgtj.