NIEUWE
So. 1140.
Donderdag 1 September 1887.
13de Jaargang.
Nood en plicht.
BUITENLAND.
li.
Een aardig kind.
WHE «iMAÏT.
ABONNEMENTSPBIJS
Per 3 maauden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het Buitenland
Afzonderlijke Nummers
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
t 0,8t>
1-
1,50
0,06
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIÉN
Van 16 regels.30 Cents.
Elke regel meer
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag-
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KÜPPEES 8t IiAUBEI.
De nood der tijden is groot. Als wij dat
erkennen, dan wordt de vraag gerecht
vaardigd: wat valt daar, van menscbelijk
standpunt, aan te doeu?
Als Staatsburgers hebben wij een plicht
te vervullen, die groote beteekenis heeft.
Wij bedoelen den kiezersplicht. Bij de stem
bus kunueu wij protesteeren tegen hetgeen
wij in Staatsbestuur en Staatsbeleid onbil
lijk en onrechtvaardig rekenen. Eu nu be
zitten wij, als Nederlanders, nog groote
voorrechten, daar onze wetgeving de vrij
heid van den persoon, van zijne kerkelijke
belijdenis en van zijne staatkundige over
tuiging erkent; maar toch zijn er grieven.
Onze geestverwanten hebben te klagen
over de partijdigheid van den wetgever bij
de regeling van het onderwijs, van het la
ger onderwijs in de eerste plaats. Het
Staatsmonopolie, in zake van het ouder
wijs, noemen wij, zonder aarzelen, een grie
vend onrecht. Die Staatsbemoeiing moet
alleen reeds worden afgekeurd, omdat zij
ounoodig is. Zoodra toch de Staat de op
brengst der belastingen, waartoe allen bij
dragen, niet langer meer aan zijue eigen
scholen zal besteden, maar ook de bizou-
dere of vrije scholen zal doeu deelen in de
voor het onderwijs beschikbaar gestelde
gelden, zal het bizonder onderwijs bijna ge
heel van den Staat de taak van ouder
wijzer kunnen overnemen.
Wanneer wij spreken van den Staat, dan
denkeu wij daarbij aan de Overheid, wijl
van haar in het bestaande artikel 194
sprake is. Het subsidie, op welks genot wij
voor de bizoudere scholen aaudriugen, zou
dus even goed door de Gemeenten als door
den Staat kunnen betaald worden. Thans
worden immers ook uit de Gemeentekassen
de kosten voor het lager onderwijs gekweten.
Met het oog op de wenschelijkheid, dat
het centraal gezag niet alles tot zich trekke,
waardoor de vrijheid der lagere besturen
wordt belemmerd, zouden wij aan Gemeeute-
bijdrageu voor het bizouder onderwijs de
voorkeur geven boven een Rijks-subsidie.
De hoofdzaak is evenwel, dat niet langer
een deel der natie geniete, waarop gansch
het volk aanspraak beeft.
Ook nog in vele andere opzichten zou
de wet van 1878 kunnen verbeterd wor
den. Dat alles aan te wijzen, ligt tbaus
niet op onzen weg. Wij hebben dat trou
wens bij meer dan eeue gelegenheid gedaan.
Tot bereiking van dat doel, moet er voor
worden zorg gedragen, dat in de beide
Kamers eene meerderheid gevonden worde,
welke dien weg des rechts op wil.
Eu daarvoor kunnen de kiezers waken,
wat de Eerste Kamer betreft, bij de stem
bus voor de Provinciale Staten, en wat de
Tweede Kamer aangaat, bij de stembus,
die expresselijk voor de samenstelling vau
dit Staatslichaam wordt gesteld.
Morgen zal alom in den lande bet ge
voelen der Natie over de leden der ont
bonden Kamers worden gevraagd. Door de
R. K. Centrale Kiesvereeniging Haarlem
FEUILLETON.
2)
Vervolg.)
Men verwijderde den vogel, doch pas was hij
voor miji! gezicht en gehoor verdwenen, of ik
hoorde onder mij ik zat op de sofa een
zacht steunen. "Verschrikt spring ik op, en zag,
dat een klein kind onder de sofa uitkroop.
Die kleine was Richard, de zoon des huizes.
Richard weende hitter. Hij was bang voor mij,
omdat ik kaalhoofdig was. „Die man heeft zijne
haren thuis gelaten!" liep hij aanhoudend en
hoe meer ik hem verzocht niet te schreien, wijl
ik zulks niet verdragen koD, hoe harder hij
schreeuwde. Zijne mama, die aanvankelijk er om
lachte, trachtte den kleinen knaap te stillen.
Zij liefkoosde hem en o wonder boven alle
wonderen hij zweeg.
c. a. werd besloten, dat ditmaal geen can-
didaten zullen geproclameerd worden.
Berustende in die uitspraak, constateeren
wij, dat er in ons district door onze poli
tieke vrienden geen positief votum kan uit
gebracht worden. Eiders, in districten waar
ook ons blad vertrouwen geniet, zal dat
wèl het geval wezen. Aan hen ouder onze
lezers, die tot de stembus kunnen opgaan,
roepen wij toe: Kwijt u ernstig van uwen
plichtter handhaving van uw recht.
Op schoolgebied worden de geloovigen
benadeeld; dat kan niet geloochend wor
den, ook niet door de meest vurige aan
hangers van de liberale schoolwet-theorie.
Het verschijnsel is beleefd (wij hebben
er trouwens reeds nadruk op gelegd) dat
door liberalen werd toegegeven, dat bet
bizonder onderwijs onrecht wordt aange
daan. Hoe boog zulke verklaringen ook
mogen geschat worden, geheel voldoen kun
nen zij ons niet. Wij hechten, dit is onze
overtuiging, oneindig meer aan den steun
van onze eigen vrienden in de Kamer, dan
aan dien van de heeren liberalen. Reeds
heeft de ervaring toch geleerd, boe zelfs in
de liberale clubs werd te velde getrokken
tegen die liberalen, welkö neiging betoon
den, ons ter wille te zijn.
Daarin ligt ongetwijfeld een bedenkelijk
gevaar, hetwelk niet gering moet geschat
worden. Allen dus, die een votum tegen
het liberalisme kunnen uitbrengen, wekken
wij daartoe met den meesten ernst en na
druk op.
Van harte hopen wij, dat de samenstel
ling der nieuwe Kamers gunstig zal wezen
voor ben, die met ons gehecht zijn aan de
beginselen van orde en recht. Eendrachtige
samenwerking, met meer of min gelijkge
zinden, wordt daartoe vereischt, natuurlijk
als die mogelijk is. Alle oneerlijkheid of
dubbelzinnigheid blijve van de stembus ge
weerd. Liever geen winst dan een stembus
voordeel hetwelk ten koste van de waar
digheid onzer richting zou moeten behaald
worden.
Nergens echter, waar getuigen eeu prac-
tisch voordeel kan opleveren, blijven onze
geestverwanten kalm en onverschillig te
buis.
In sommige districten kan van éene stem
veel afbangen. Voor ieder, die niet stemt,
zou in zulk eeu geval het naberouw groot
wezen, doch het zou telaat komen.
Ieder verrichte ook op stembusgebied,
wat zijn plicht is om te doen; de zaak der
vrijheid en des rechts, welke ook die is
van Koning en Land, zal er door worden
gebaat. Niemand vervalle dus op 1 Sep
tember tot eene stembusvadzigheid, welke
inzonderheid voor den Christen-kiezer eene
schande zou moeten heeten.
In het rondschiijven, door de sociaal
democratische partij in den Rijksdag baren
partijgeuooten toegezonden, wordt mede
gedeeld, dat Bebel voor zal stellen in het
volgende jaar een internationaal arbeiders
congres bijeen te doen komen, om over een
Wat is bij gehoorzaam!'' riep zij opgetogen.
„O, Richard is een aardig kind!"
En alsof zij met dit kunststuk nog niet genoeg
bewezen had, zeide zij plechtig en ernstig, bijna
zooals miss Cora in de leeuweukooi spreekt: „En
nu, Richard, ga naar dezen heer en reik hem de
hand."
Mot groote oogen zeer angstig op mij gericht,
trad hij naar mij toe. „Laat den kleine niet bij
mij komen," meende ik te roepen; doch het
eergevoel kneep mij de keel dicht. Nu stond
hij voor mij, de kleine Richard. Zijne driestheid
wies bij elke seconde aan. Weldra zat hij op
mijne knieën, had mijn pince-nez eens betracht,
mijn kaal hoofd betast alsof er eenige haren onder
verborgen lagen, mijn nieuw wit vest ontknoopt
en eeu afdruk van zijn kleinen vinger er op
achtergelaten, mijn das losgetrokken en mij op
de voeten getrapt, waarbij ik nog dien te be-
merkeu, dat mij niets onaangenamer is, dan
wanneer mij iemand op de teenen trapt. Doch
dat was slechts het werk van eenige seconden.
gemeenschappelijk optreden der werklieden
in alle beschaafde lauden ten behoeve eener
internationale wetgeving ter bescherming
van den arbeid te beraadslagen. Voorts is
Liebknecht van plan eeue voordracht te
houden over de verhouding der sociaal
democratie tot de anarchisten.
Op bet te Trier vergaderde Congres der
Duitsche Katholieken beeft Windthorst eene
rede gehouden in welke hij het herstel der
goede verstandhouding entente cordiale) tus-
scheu bet kerkelijke en bet wereldlijke ge
zag roemde als bet groote keerpunt voor
Duitscbland, en een »Hoch* uitbracht op
Z. H. den Paus en den Keizer.
Naar het heet, zijn er nieuwe onderhan
delingen ophanden over het vervoer van de
geheele EngelschDuitsche post via Vlis-
singen, wegens de aanhoudende onregelma
tigheden in de verzending naar en van
Westelijk en Zuid-Westelijk Duitschland
over Ostende.
Omtrent de Bulgaarsche aangelegen
beden wordt van Zaterdag uit Weeuen
geschreven, dat ze thans dat tijdperk van
stilte schijnen te zijn ingetreden, 't welk
aan den storm vooraf pleegt te gaan.
Eeu feit is het, dat Rusland zijn onver
schillig-afwachtende houding van vroeger
geheel beeft laten varen, en de Porte steeds
sterker aanport om te handelen, onder be
dreiging anders zelf de handen uit de mouw
te zullen steken, en eeu feit is het, dat
Rusland in deze door Duitschland krachtig
wordt gesteund. Wat Rusland thans ver
langt is de benoeming van den Russiscben
Generaal Ehreuroth (evenals Kaulbars eeu
Duitscher van afkomst) tot tijdelijk stad
houder van Bulgarije en Oost-Rumelië, met
dezelfde bevoegdhedeu als de Vorst, en met
beperking van den duur van zjjn bestuur
tot den tijd, welke noodig zal wezen om
eeu nieuw Ministerie te vormen en verkie
zingen uit te schrijven voor eene nieuwe
Sobranja.
De Porte beeft weiuig zin in deze op
lossing en nog minder in dien Russischen
Generaal, maar schijnt het voorstel toch
aan de andere Mogendheden te hebben me
degedeeld, waar bet óok al niet extra in
goede aarde viel. De Italiaansche bladen
b. v. noemen eene benoeming als die van
Ehrenroth eene onmogelijkheid, daar hij
te Sofia, als een tweede Kaulbars, slechts
plaatsvervanger van den Czaar zou wezen.
Even goed zou men dan aanstonds Bulgarije
bij Rusland kunnen doen annexeeren. Italië
trouwens is de eenige Mogendheid, die een
goed woord voor den Coburger beeft over
gehad en aan Rusland flinkweg heeft ge
antwoord, dat zijue Regeerings-aanvaardiug
mogelijk onwettig is geweest, maar zijue
verkiezing door de Bulgaren zeer zeker
wettig, en dat geen onoverkomelijke be
zwaren bestaan tegen eene mogelijke latere
erkenning van den Vorst. Voorts heeft
Italië er op gewezen, dat sleeht3 een ge
meenschappelijk besluit der Mogendheden
in deze bindende kracht kan hebben.
Op dit laatste moet ook door Oostenrijk
gewezen zijn. Maar dit zal evenmin als En
geland of Italië ooit er in bewilligen, dat
Het moest nog erger worden. Richard begon het
te vervelen op mijne voeten te staan; hij klau
terde weder op mijue knie en o, veelbeloo-
vende jongen! hij nam mijn horloge, ontdeed
het van den ketting en liet het vallen. Ilem
deerde daarbij niets, maar het horloge had een
gebroken wijzer en het glas ervan was ver
brijzeld. Terwijl ik de rest van mijn uurwerk
samenraapte, had Richard mijn zakdoek al beet
en met een bewonderenswaardig instinkt aanstonds
ontdrkt, waartoe dat „ding" dieude. Hij snoot
er dan ook zijn neus in uit en gaf hem mij
daarna terug.
„Een aardig kind", zeide de moeder, „het is
zoo zindelijk en eergierig."
De kleine Richard was juist bezig mijnne
zakken te plunderen en had reeds een zakmes,
een nagelvij], eene portemonnaie, een klein
schuertje, eeu spiegel en een brief voor den dag
gehaald, toon het kamermeiesje het vertrek bin
nentrad met de vriendelijke boodschap, dat de
een Russisch Generaal in Bulgarije een
nieuw Ministerie gaat benoemen en verkie
zingen uitschrijven.
Rest dus of de bestendiging van den
tegenwoordigen, onzekeren toestand, gebo
ren uit bet bestendig oneens zijn der Mo
gendheden, zoodat er niets gebeurt, öf een
coup, een daad van geweld van Rusland,
waarop volgens de jongste berichten uit
Weenen kans zou wezen, wanneer de Porte
weigeren blijft een barscher toon tegen den
Coburger aan te slaan.
De aanstaande mobilisatie van het
17e Franscbe legerkorps is (door eene in
discretie van Le Figaro) vroeger bekend
geworden dan bedoeld was. De Regeering
doet ijverig onderzoek naar den ambtenaar,
die aan het blad de inlichtingen verstrekte.
Vermoedelijk is de schuldige een onderge
schikt ambtenaar bjj bet Ministerie van
Oorlog.
Iutusschen is, door de voorbarige open
baarmaking der bizonderheden, het nut
der proefneming, dat voornamelijk op het
idee van het onverwachte gegrond is, ta
melijk problematisch geworden, wat, met
het oog op de kosten (10 millioen), wel
eenige overweging verdient. Onderscheidene
bladen dringen er dan ook op aan, dat
een ander leger-korps dan bet 17e voor de
proefneming aangewezen en het plan ge
wijzigd worde.
Door den Algemeenen Raad van het
Franscbe departement Meurtbe et Mosel
le, is besloten tot het invoeren van eene
matige belasting op vreemde werklieden.
Eenige honderden werklieden hebben den
27u Augustus op de »Grande place« te
Roubaix de roode vlag ontplooid. De Car
magnole werd gezongen en »dood aan de
patroous« en verdeeling van het kapitaal*
geroepen. Anarchistische biljetten waren
aangeplakt om de werklieden tot opstand
aan te sporen.
Met 22 tegen 14 stemmen beeft de Al-
gemeeue Raad van bet departement Pas de
Calais bet subsidie van 4000 fr., dat sedert
onheugelijke tijden aan den Bisschop van
Arras uitgekeerd werd, geschrapt. De Bis
schop besteedde dit geld aan hulpverleening
en aan aalmoezen.
Om aan te toonen, dat dit schrappen
niets vijandigs jegens den godsdienst in
zich heeft, zegt de officieuze Havas, heeft
de Algemeene Raad besloten, dat eene ge
lijke som ter beschikking van den Prefect
gesteld zou worden om bij wijze van on
dersteuning aan zieke, gebrekkige en be
hoeftige Geestelijken te worden verstrekt.
De rechterzijde van den Raad zag echter
in dit votum eeu door niets gerechtvaar
digden achterdocht jegens den Bisschop en
protesteerde.
Het Lagerhuis heeft, na een twee-
daagsch debat, Gladstone's motie tegen de
proclamatie der lerscbe Liga met 272 tegen
194 stemmen verworpen.
Sir James Fergussoa beeft medegedeeld,
dat den Britscbeu Gezant in China opge
dragen is, bij de Chineesche Regeering aan
te dringen, dat aan vreemde stoomschepen
bij de vaart op de Canton-rivier en op de
soep reeds was opgediend. Het was mij alsof er
een steen of liever de last van een kind van
mijn hart viel; ik scharrelde mijue zeven zaken
bijelkaar, stond op, en begaf mij naar het be
lendend vertrek,waar de tafel stond gedekt. Zij was
in eene nis geplaatst. Alles was keurig, zuiver en
smaakvol. Ook de tafels en kellners in 't logement
zijn rein genoeg maar wekken zij den eet
lust op? Niets van dat allesIk weet niet
waarom,doch mij kwam dit kleine tehuis zoo droef
geestig voor, dat ik geene woorden vind, het
uit te drukken. De huisvrouw lachte, de huis
heer lachte en de huisknaap brulde als een leeuw.
Richard had zich namelijk aan mijn rokslip gehan
gen en ik was bijna zoo ongelukkig geweest, hem
op de voeten te trappen. De ouders ijlden spoe
dig naar hem toe en Richard huilde, dat „die
daar" (dat was ik"! een afschuwelijk raensch was,
dat men „dien daar" (dat was ik weer) moest
wegzenden".
Wordt vtrvelgd).
I