NIEUW e
1143
Zondag 11 September 1887.
12de Jaargang.
Een gevaar en zijne afwending.
BUITENLAND.
BIN N E N L A N P.
i.
EüfiLEISfBI (illRUT.
ABONHEMEHTSPB IJ S
Per 3 maanden voor Haarlemf 0,8a
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,
Voor het Buitenland 1,50
Afz ïnderljjke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
MNÏ1XMIR
BUREAU: St. Janstraat
Haarlem.
AGITE MA HON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIÉH
Van 16 regels.30 Cents.
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag-
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KÜPPIE8 bAUKET.
Wij veroorloofden ons, toen de dag der
verkiezingeu naderde, onze Rzers te wijzen
op den nood, waarin de wereld, ook ons
vaderland in menig opzicht verkeeitenop
den plicht, die daardoor op ieder kiezer
wordt gelegd. Het was eene opwekking,
om trouw ter stembus op te gaan, welke
wij tot onze lezers richtten.
Thans zullen wij niet spreken van de
stembuskracht, die van de zijde onzer geest
verwanten, in den kring, waarin wij eenigen
invloed bezitten, werd ontwikkeld. Gelijk
wij reeds voor den strijd verkondigden,
waren do omstandigheden in ons district
en in de aan het onze grenzende distric
ten niet gunstig voor eene ontvlamming
tot stembusgeestdrift. Maar niet alleen hier,
nergens in den lande heersclite groote op
gewektheid bij de volkskeuzen.
Het ligt niet op onzen weg, om thans
in eene uitvoerige beschouwing te treden
nopens de oorzakeD, welke medewerkten
om dat gedrukte in de stembusdampkriug
te doen geboren worden. Deden wij dat
wel, dan zouden wij menig hard woord
niet kunnen terughouden aan het adres
van hen, die in vele localiteiten de samen
werking van alle anti-liberalen onmogelijk
maakten. Hun bedrijf is er o. a. oorzaak
van, dat nu in Leiden, vermoedelijk anti
liberale candidateu door den steun van li
beralen zullen gekozen worden. De auti-
revolutionnairen profiteeren voor het her
winnen van een zetel van de auti-papistische
felheid der liberalen.
Dergelijke verschijnselen zijn niet be
moedigend voor de toekomst van Nederland,
voorzooveel die afhangt van de eensgezind
heid onder hen, die in gelijke mate door
het liberalisme worden verdrukt. Opmer
kelijk is het hierbij, hoe De Standaard met
levendige instemming zich beroept op het
geen over de Leidsche verkiezing wordt
geschreven door een zeer liberaal blad: het
Vaderland.
Naar het ons voorkomt is het altijd be
denkelijk voor eene zaak als twee tegen
standers zich tijdelijk met elkander tegen
haar vereenigen. In dat geval geldt het een
verbond tegen de goede zaak, namelijk die
van het rechtdoen aan allen, dus ook aan
de Katholieken. Curieus is het om te zien,
hoe De Standaardalleen om den katho
lieken Candidaat (wij denken hierbij toch
meer in 't bizonder aan den heer Smeele,
die reeds zitting heeft voor Leiden) te we
ren, zonder protest eene uitdrukking over
neemt van liet Vaderland volgens welke
de heer Donner meermalen toonde vrij
zinnige denkbeelden te koesteren.
Gesteld dat zulks zoo ware, dan zou De
Standaardaangenomen dat de strijd van
dat orgaan werkelijk tegen de vrijzinnig
heid is gericht, den heer Donner nooit (en
mitsdien ook nu niet) hebben kunnen
steunen.
F EVIL L E TO N.
De grondslag van het fortuin.
Een aanzienlijk koopman, Sampson Wilder
genaamd, heeft onlangs zijne gedenkschriften,
waarin verscheidene aardige en leerrjke anek
doten voorkomen, uitgegeven. Hij begon zijne
loopbaan in een winkel van zijdewaren en land-
producten te Olrarlestown in Massachusets.
Zijne eerste anekdote, die wij hier laten volgen,
heeft tot opschrift: Het begin van mijn eigen
zaken.
„Ik had mijn leeftijd doorgebracht in het ge-
geachte handelshuis van Kolone Hartley te Char-
lestown, wiens weduwe een zuster was van den
prins der kooplieden, Thomas Rustel en die
eed zwager geweest was van den vermaarden
koopman John Cadmau.
Terwijl ik bezig was om de zaken van mijn
overleden patroon aan kant te doen en onder-
derhaudelde over eigen zaken, kwam op zeke
ren morgen een oude klant van buiten in onzen
winkel en kocht het een en ander. Hij wenschte
echter ook een halve zak Russische tarwe te
Wanneer wij op deze bizonderheden na
druk legden, deden wij dat vooral om te
doen uitkomen, dat deze verkiezingsstrijd
niet werd gevoerd met die eendracht, van
welke alleen heil voor liet vaderlandsch
belang, dat de nederlaag der liberalen vor
derde, was tegemoet te zien.
De anti-revolutionnairen, althans voor
de meesten van hen, was het ideaal: de
aanneming der nieuwe Grondwet, met in
begrip zelfs van het Defensie-hoofdstuk.
Zouden de kiezers, die zoo grif anti-
revolutionnairen hielpen stellen, er wel eens
aan hebben gedacht, dat als de nieuwe
Grondwet in werking zal zijn gekomen,
de gewone wetgever den persoonlijken, ja,
den algemeenen dienstplicht zal kunnen
invoeren?
Er bestaat, volgens onze meening, wel
eeuige reden om in het gevoelen te dee-
len, dat Mr. Hafftnans in het Venloosch
Weekblad over de Groudwetshervormiug
ontwikkelde, al zouden wij niet zoover in
onze afkeuring willen gaan als hij.
Alle vedeneeringen en verzuchtingen kun
nen echter het feit niet ongedaan maken,
dat voor de goedkeuring in tweede lezing,
van de Groiidwetsveruieuwiug eene meer
derheid in de Tweede Kamer is verkregen.
Van de Eerste Kamer spreken wij liefst in
't geheel niet. De Provinciale Staten zullen
er wel voor zorgen, dat dezelfde leden, die
tbans zitting hebben in die Kamer, weder
worden afgevaardigd. Mitsdien zullen voor
de Grondwetsvoorstellen, zeker voor bijna
allen, de vereischte meerderheid van twee
derden der stemmen worden verkregen.
Tegenover dat stellig vooruitzicht ver
liezen alle beschouwingen over de meerdere
of mindere wenschelijkheid der aanneming
van de Grondwetsvoordraehten veel van
haar practisck gewicht. Om die reden zullen
wij er ons dan ook van onthouden onze
bedenkingen en grieven tegen de Grond
wetsherziening te ontwikkelen. Tegen over
moed en overmacht valt niet veel te doen.
Zij regeeren, helaas! de wereld, vooral nu
de bezadigden in den lande zich kenmer
ken door groote terughouding, ook bij de
stembus.
Alleen met betrekking tot het hoofdstuk
van de verdediging bezitten wij nog eeuige
hoop, dat het niet zal aangenomen wor
den. De eenheid tusscken de groote meer
derheid der anti-revolutionnairen en de
meeste liberalen zal ook daarbij weder aan
doenlijk zijn.
Als de katholieke leden eenstemmig zijn
in de afwijzing van eene Grondwetsveran
dering, op het punt der defensie, welke het
gevaar zou kunnen opleveren, dat wij op
defensie-gebied, den Duitschen toestand hier
zagen in 't leven roepen, dan is de ver
werping nog mogelijk, omdat er ook libe
ralen en anti-revolutionnairen in de Kamer
ziju, die, vast overtuigd van den weerzin
hunner kiezers, tegen de Duitsche defensie-
wetgeving, hunne stem niet aan Hoofdstuk
VIII zullen durven geven.
hebben, die wij niet hadden, maar ik beloofde
hem, dat hij tegen den door hem bepaalden tijd
hij had gezegd dat hij tegen vijl uur na
den middag weer naar buiten ging het ont
brekende arlikel zou hebben.
Ik begaf mij daarop terstond naar Boston om
daar de bewuste tarwe te koopen. Toen ik haar
gekocht had en den vrachtrijder, die gewoon
was de waren naar Cbarlestown te brengen, niet
vond, huurde ik eene handkar om den zak met
tarwe te transporteeren. Nadat ik nog eeuige
andere zaken had gedaan, keerde ik naar Cbar
lestown terug.
Toen ik aan de Backstraat kwam, die naar
do brug van Cbarlestown leidt, zag ik den jon
gen kruier doodmoe op zijne kar zitten. He
arme man zeide, dat hij onmogelijk verder kon
komen.
Daar ik de waren legen vijf uur beloofd had
en het reeds half vijf was, had ik geen tijd te
verliezen; ik ging daarom voor de handkar staan
en schoof haar, gekleed in korte, gele broek met
zijden kousen, gestreepte jas en witten hoed,
over de brug.
Terwijl ik dus mijti weg vervolgde, haalde
mij de rijke koopman van Cbarlestown, de heer
Nu de goedkeuring van al de overige
hoofdstukken bepaald zeker kan worden
geacht, is het een heilige plicht om zich
met dat denkbeeld vertrouwd te maken en
niet te dralen met het nemen van maat
regelen om de ongunstige resultaten, welke
door de werking van de nieuwe Grondwet
zouden kunnen verkregen worden, zooveel
doenlijk te voorkomen. Der Nederlandsche
Natie dreigt een groot gevaar, de vraag
moet daarom op aller hart worden gebon
den wat kan er gedaan worden om het
af te wenden. Aan de beantwoording van
die vraag wijden wij het vervolg van dit
artikel.
Er zijn weer twee Duitschers, die tot de
socialisten-partij behooren en te Parijs ge
vestigd waren, het land uitgezet. Het zijn
een schrijnwerker en een werktuigkundige.
De Pélerin van Paray-le-Mouial geeft
met de volgende korte mededeeling eene vrij
sterke verklaring van het feit der Kerkver
volging in Frankrijk:
»Iu Frankrijk zijn officieel 60,000 Joden.
Neem aan dat er werkelijk 200,000 zijn.
Wat is dat op de 37 millioeu inwoners?
Eu toch zijn van de 86 Prefecten (Gouver
neurs der provinciën) niet minder dan 42
Israëliet, op een na de helft.
Uit Sofia kwam eene besliste tegen
spraak van het gerucht als zou Vorst Fer
dinand voornemens wezen zich eerstdaags
naar zijne Hongaarsche landgoederen te
begeven, waarmede zijdelings een smadelijk
zich terugtrekken werd aangeduid. Af
wachten tot de toestanden zich wat ophel
deren» kan de Vorst inderdaad veel beter
en eigenaardiger in zijne hoofdstad en onder
zijn volk, dan in de landelijke eenzaamheid
van zijn kasteel in Hongarije.
Maar het wachten zal waarschijnlijk wel
zeer lang duren. Ter kennis van de Bul-
gaarsche Regeeriug is thaus gebracht, dat
de Porte aan haren Gezant te St. Peters-
burg per telegraaf heeft gelast om, nu het
plan der zending van Generaal Ernrot
schipbreuk heeft geleden, aan de Russische
Regeering te vragen wat thans verder hare
inzichten zijn. Tevens zond de Porte aan
de Mogendheden een nieuw rondgaand schrij
ven, welks inhoud evenwel nog niet be
kend is.
Openlijk wordt dus nu al het mislukken
van het Evnrot-plan erkend, en dit zal er
wel toe medewerken om aan Rusland, op
de vraag: »watnu?« een barsch of onver
schillig antwoord te ontlokken. Het is ook
iets hatelijks voor Rusland, en het moet
op den Czaar den indruk maken alsof de
Porte hem eeu weinig plaagt, wanneer daar
telkens gevraagd wordt: wat hij dan nu
gedaan wil hebben? en achtereenvolgens
alles mislukt, het een na het ander, van
de ongelukkige candidatuur van deu Min-
greliër af, tot nu weer de doodgeboren
zending van Ernrot.
Gadman, in. Hij zat te paard en zeide:
Wat ia dat? Is de heer Wilder nu kruier
geworden?
Wat zal ik u zeggen, mijnheer? was
mijn antwoord. Ik heb belootd, dat ik deze
tarwe te vijf uren precies aan een klant zou
afleveren eu wil woord houden, mijn kruier is
door de hitte overvallen en daarom heb ik zijne
plaats ingenomen.
Mooi, mooi! zeide de de heer Godman,
reed mij voorbij, legde even bij zijne schoonzus
ter aan en zeide daar:
Ik heb zoo even iets op de brug gezien
wat mij zeer veel pleizier heeft gedaan, want het
was niet meer of minder dan dat uw eerste
bediende een zwaar beladen kar voortsclioof,
wijl hij eeu van uwe klanten had beloofd om
tegen vijf uren iets af te leveren en het nu
reeds twintig minuten voor vijven is. Als ik het
wel heb, is liet jonge mensch van plan om eigen
zaken te beginnen. Wees zoo goed en zeg hem,
met het oog daarop, zoodra hij hier aankomt,
dat ik zulk een bewijs van stiptheid in zaken
zeer prijs en hem eeu crediet geef van dertig
duizend dollars om zijn handel te beginnen.
Daarop steeg hij weêr te paard, zeide nog-
Naar verzekerd wordt, heeft het de wel
gezinde Mogendheden in Ferdinand's ge
drag vooral gehiuderd, dat hij zich ook te
Philippopel (de hoofdstad van Oost-Rume-
lië) heeft laten huldigen, daarmede voor-
bariglijk eene zaak beslissende (eenheid van
dat gewest met Bulgarije), waarover de
Mogendheden, als over zoovee! anders, nog
haar oordeel moeten zeggen. Om dezelfde
reden, weet men, worden ook tegen de wet
tigheid der Sobranja bedenkingen gemaakt,
wijl daarin ook Oost-Rumelië door een
aantal afgevaardigden is vertegenwoordigd.
In deu grond der zaak is het bezwaar der
Mogendheden juist, maar wilde men in
Bulgarije wachten tot deze Potentaten het
eens zijn, dan kreeg men zeker in der
eeuwigheid geen Vorst en geen geregeld
bestuur.
Het wordt bevestigd, dat iD het paleis
Konakte Sofia reeds toebereidselen wor
den gemaakt voor de ontvangst van Prin
ses Clementine, Vorst Ferdinand's moeder.
Dat klinkt anders dan eene vlucht naar
Hongarije!
De verkiezingen voor de Eerste Kamer der
Staten-Generaal, eergisteren gehouden, hebben in
de samenstelling van dat Staatslichaam wél veran
dering gebracht. De Staten Van Utrecht hebben
den heer Huydecoper van MaarsseveeD, wien
door de anti-revolutionnaire partij de oorlog was
verklaard, vervangen door den heer jhr. mi. L.
C. C. M. Van Nispen, die een ongeveer gelijk
aantal stemmen verkreeg als de heer Elout van
Soeterwoude.
In Gelderland is de afgetreden heer Van Pal-
landt Van Keppel vervangen door mr. W. C.
baron Van Pallaudt Van Waardenburg en Ne-
crijnen.
In Zuid-Holland werden, telkens nog al be
langrijke minderheden geplaatst tegenover het
stemraengetal dat de altredenden verkregen.
Een incident in Noord-Holland verdient de
opmerkzaamheid. De liberale meerderheid had
daar den heer Pijnappel willen uitstooten om
hem te vervangen door den heer Rutgers Van
Rozenburg. Welk leidend beginsel hier de liberale
Grondwetherzieners mag hebben bezield, is niet
recht duidelijk, zegt Het Dagblad.
De Liberale Unie heeft weder een lid
verloren, en wel de Priesche KieBvereeniging,
Eenparigheid, die te Eranekeradeel is gevestigd.
Of haar deze Unie te liberaal was?
Heden, Zaterdag, zullen de n# iwbenoemde
leden der beide Kamers deu eed in handen des
Konings, afleggen, terwijl de opening der Kamers
Maandag den 19jen op het gewone uur en met
het gewone ceremonieel zal plaats hebben.
De liberale kiesvereeniging Het Algemeen
Belang, te LeideD, en de Vereeniging tot Stern-
opwekking, aldaar, hebben Maandag-avond in
eene gecombineerde vergadering besloten bjj de
aanstaande herstemming voor leden der Tweede
Kamer de liberale kiezers uit te noodigen hunne
stem uit te brengen op de anti-revolutionnaire
candidateu, de heeren Van Wassenaar Catwijk
eu Donner.
Dit besluit der liberale kiesvereenigingen is
niet verkregen dan na heftigen tegenstaud van
een groot gedeelte der aauwezigeu die meenden,
dat de eer hunner partij gebiedend eischte, con-
maals, toen hij mij uit de verte met de hand
kar zag aankomen:
Mooi, mooi! eu reed verder.
Toen ik aan den winkel kwam, vond ik daar
deu klant reeds, want het was juist vijf uur.
Ofschoon ik door de inspanning en do groote
zomerhitte zeer vermoeid was, verkwikte mij
toch de mededeeling van het bewijs van hoog
achting, dat de heer Gadman mij wel had willen
geven, niet weinig.
Een paar maandon later begon ik te Boston
zaken voor eigen rekening en hoewel ik niet
van het verleidelijke aanbod van den heer Gad
man gebruik maakte, bestelde hij mij kort daarop
eene lading Russisch lijnzaad eu koren, waarop
ik meer dan drieduizend dollars won. Hjj was
met de uitvoering van die commissie zoo te
vreden, dat hij mij in hetzelfde jaar nog twee
dergelijke ladingen bestelde, zoodat ik in mijn
eerste jaar aan hem alleen ongeveer tien dui
zend dollars of vijf en twintig duizend gulden
verdiende.
Zoo is een half uur van kruierswerk de grond
slag geweest van rniju fortuin.
