N I E U W E
1151.
Vrijdag 7 October 1887,
12de Jaargang.
Bijgeloof.
B U 1T E N L A N 1).
't Was maar een droom.
HAARUMSME COIIRAIT.
A-BOIÏKEMEÏÏ'rSPBXO 8
Per 3 maanden voor Haarlem0.8s
Voor de overige plaatsen in Nederland tr. p. p. 1,10
Voor liet Buitenland 1,80
Afïxnderlflke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
B ÜHEAÏÏ: St. Janstraat Haarlem.
StSVSiXfiESffli ï'i
AGITE MA HON AGITATE.
PBIJS DEK ADVEETENTIÉK
Van 1 6 regels.30 Cents.
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag
en Vrijdag-avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: K UPPERS UAUREY.
Het is eene bekende waarheid, dat bet
bijgeloof de plaats inneemt van het geloof
en dat meestal de ongeloovige bet bijge-
loovigst- is. Chateaubriand zegt: »Men is
zeer geneigd alles te gelooven wanneer men
niets gelooft, men beeft waarzeggers als
men geene profeten beeft, tooverijen als
men afstand doet van godsdienstige cere
moniën; de holen der necromanten worden
geopend als men Gods tempelen sluit.»
Voorbeelden daarvan gaf ook de Franscbe
revolutie aan bet einde der vorige eeuw.
De oude godsdienst was verboden, zijne be
dienaars werden met de doodstraf bedreigd
in geval zij in Frankrijk weiden gevat; de
lijken der nieuwe nationale heiligen»
zooals Voltaire, Rousseau. Mirabeau eu con
sorten, werden in bet Pantheon plechtig
ter aarde besteld en vereerden met hunne
reliquieëu, zooals met de pruik en de snuif
doos van Rousseau, met den degen van
Mirabeau, met de baren uit dé pelsjas van
Voltaire, schandelijke afgoderij bedreven.
Wanneer de Kerk de vereereuswaardige
overblijfselen van Martelaren en Heiligen
vereert, dau wordt er moord en braud ge
schreeuwd en men beschuldigt haar van
afgoderij; maar wanneer die veieering op
bespottelijke wijze nageaapt wordt, dan
moet men dat goedkeuren. Si duo faciunt
idem, non esi idem, zeggen dan de geleerde
moderne beidenen,'t geen iu'tHollandsch zeg
gen wil: »Ja, man, dat is nu ganscb iets
anders.
Ook de revolutionnair Robespierre gaf
door zijn ongeloof, waarop h jj zeer trotscb
was, bet voorbeeld, dat de zoogenaamde
verlichting, niet met bet geloof maar op
uitstekende wijze met liet ongeloof samen
gaat. Hij hechtte aan zijne droomen bet
grootste gewicht en ging zelfs zoo ver, dat
bij ze zich door waarzegsters liet»verkla
ren.» Even als alle tirannen was bij zeer
bezorgd voor zjjue toekomst en daarom
wilde bij er een blik in slaan. Op zijn
voornaam (Maximiliaan) was hij niet wei
nig trotscb. Die naam, meende bij, zou een
voorteeken zijn van zijne toekomstige groot-
beid. Aangaande de woorden welke eene
gemagnetiseerde vrouw eenmaal tot hem bad
gesproken, verklaarde bij: »Ik hield alle
woorden, welke Susanna tot mij had ge
richt, in 't geheugen en al had ik ze trach
ten te vergeten, mijn gansche leven zou er
rujj tocb aan hebben herinnerd.» In bet
jaar 1794 ontbood hij te Parijs de beruchte
waarzegster Catharina Theot. Goddeloos,
als de revolutionnairen waren, veranderden
zjj den naam der vrouw in llieos, om haar
Moeder Gods te kunnen noemen, aangezien
zjj Robespierre den Verlosser Sauveurvan
Frankrijk heette. Een zekere Dom Gerle
verhaalde aan Robespierre hetgeen deze
Catharina profeteerde. De dictator boorde
gaarne van deze voorspellingen gewagen
omdat zij geheel en al met zijne ijdele
plannen overeenstemden. Zijn bijgeloof was
oorzaak, dat hij liet belachelijke dezer pro-
fetiëu niet begreep. Tot. dé lieden, welke
FE U ILL.E T O N.
Vervolg.)
Moeder en kind zouden van honger zijn om
gekomen, zoo Madame Blanckard en andere lief
dadige zielen de arme Anna niet hadden bijge
staan.
Met zijn vlegel onder den arm als het dorsch-
tijd was of met zijn zeis op den schouder in
den oogsttijd, trok Pitois overal heen om te
werken, en na veertien dagen of drie weken af
wezig te zijn geweest, kwam hij met een ledigen
zak weer thuis. Anna wist heel goed, waar zijn
loon was gebleven. Zij beklaagde zich bitter, ver
weet hem zijn schandelijk gedrag, en als zij
soms wat hard schreeuwde, sloeg hij haar, de
ellendeling!
Tien jaren verliepen er, tien jaren van lijden
en martelingen, toen de goede vrouw het leven
schonk aan een tweeden zoon, dien zij André
noemde. Jules, zoo heette de oudste, was het
met Robespierre de oude waarzegster Theot
bezochten, behoorde ook Mevrouw Van
St. Amaranthe. Drie zetels stonden in de
kamer waar de vergaderingen werden ge
houden, een witte, waarop de waarzegster
zat, een roode voor Robespierre en een
blauwe voor Dom Gerle. Bij zulk eene sa
menkomst ontlokte Mevrouw Van St. Ama
ranthe van den dictator de belofte, het
bloed- en schrikbewind te eindigen. Ande
ren zeggen, dat Robespierre, iu beschonken
toestand zijnde, aan Mevrouw van St. Ama
ranthe bad verraden, dat hij onderscheiden
leden van liet Convent zou laten guilloti
neeren. Nuchter geworden zijnde, had hij
berouw over hetgeen bij gezegd bad en
de getuigen wilde hij dus uit den weg rui
men, weshalve Mevrouw Van St. Amaran
the en hare familieleden iu Maart van liet
jaar 1794 als samenzweerders werden ge
arresteerd.
Het comité de surête et de salut public
hoorde van de waarzegster eu van bare
voorspellingen aangaande den Verlosser»
van Frankrijk. Het nam een spion in dienst,
die trachtte toegang te verkrijgen tot de
bijeenkomsten, ten einde alles nauwkeurig
te kunnen vernemen. Aangezien men iu
deze profetiëu een gevaar voor het vader
land zag, werd Catharina gevangen geno
men. Iu hare woning vond men een brief,
gericht, aan Robespierre dien zij met» mijn
lieve zoon» aansprak. Ook Dom Gerle
en andere aanhangers der profetes werden
gearresteerd.
Vele leden van bet Convent, die tegen
bet schrikbewind gekant waren, verblijd
den zich in den benarden toestand waarin
de dictator zich nu bevond. Er werd eeu
uitvoerig rapport omtrent deze lagere
school van bet fanatismeingediend. Ro
bespierre werd wel is waar niet met name
genoemd, maar tocb wisten allen, dat bij
door dit rapport zeer iu 't nauw zat. De
dictator zweeg. Aan zijn wil werd tot dus
ver nog steeds gehoorzaumd. Hij bad slechts
to spreken om het leveu van de familie
Vau St. Amaranthe te redden. Hij liet haar
echter te gronde gaan ofschoon zij onschul
dig was. Deze wandaad werd hem zeer kwa
lijk genomen. De familie Van St. Amarauthe
moest, ter zake van eene baar aangeleunde
samenzwering het schavot bestijgen. Tot
zulk eene beschuldiging nam men in den re
gel zijne toevlucht, als men om eeu motief
verlegen was.
Onder de 54 veroordeelden, die den 17
Juli 1794 naar bet schavot werden gebracht,
behoorden ook Mevrouw Van St. Ama
ranthe, bare negentienjarige dochter, haar
schoonzoon en baar zoon, die slechts 15
jaren telde. Toen de exrevolutiounair Fou-
quier zag boe moedig de vrouwen op de
karren stegen, riep hij: Zie eens, hoebiu-
taal zij zijn. Ik ga naar het schavot om
eens te zien, of zij zoo kalm blijven, al
zou ik er mijn diner om verzuimen.
De familie Van St. Amaranthe werd door
Robespierre geslachtofferd. De waarzegster
Theot en haar assistent Dom Gerle ïedde
bij tenminste van den dood, maar niet uit
voorbeeld van zijn vader, ruw, gulzig, lui, op
vliegend, brutaal, in een woord een slecht sujet,
van wien het ergste te vreezen was en die zijne
moeder niets dan verdriet bezorgde. Het was
niet te verwonderen, dat zij al de teedorkeid,
waarvan baar hart overvloeide, aan den jongste
schonk, dat was haar eenigen troost in hare
smarten; als zij hem aan hare borst drukte, ge
voelde zij zich minder verlaten en ongelukkig.
André had niet de slechte inborst van zijn
broeder; van het oogenblik, dat hij kon zien,
hegrijpen en gevoelen, vereerde, aanbad hij zijne
moeder. Het was alsof hij haar vroeger lijden
wilde vergeten. Hoe jong hij ook nog was, deed
hij zoo veel hij maar kon, om haar te troosten
en duizenden kleine diensten te bewijzen
Op school werd André door zijn verstand en
studie een der beste leerlingen en was hij een der
eersten in zijne klas.
Zoo je maar wat middelen had, dan zou er
van je André wel wat te maken zijn, zeide de
onderwijzer tot Anna. Doch zij was arm en
behoeftig, en bezweek bijna onder haar zwoegen
Zoodra hij zijne eerste Heilige Communie
de gevangenis. Catharina stierf in het tucht
huis; Dom Gerle herkreeg zijne vrijheid
eerst na deu dood vau Robespierre (28
Juli 1794).
Robespierre, de verwoede dictator was
zelfs bevreesd voor diegenen, welke door
hem waren vermoord. Dikwijls verbeeldde
bij zich, dat zij in levenden lijve voor hem
stonden. In bet Convent noemde bij meer
malen de namen van leden, die op ziju
woord aan de guillotine wareu overgeleverd
en dan zag bij angstig naar de plaatsen,
welke de onthoofde leden iu bun leven
hadden ingenomen.
Robespierre was ongeloovig, doch zoo
men ziet bijgeloovig in hooge mate. Hij
staat in dit opzicht niet alleen; de geschie
denis beeft er duizenden, als bij, aan te
wijzen en bevestigt de uitspraak, welke wij
aan het begiti van ons artikel aanhieven,
namelijk, dat bet bijgeloof de plaats inneemt
van bet geloof en dat meestal de ongeloo
vige bet bijgeloovigst is.
Hoe reiner bet geloof, des te verder
staat bet bijgeloof. Daarom vinden wij bet
bijgeloof ook voornamelijk bij de heidenen.
Aan de offerauden van dieren schrijven
zij eeue kracht en macht toe, welke de
zonden vergeeft en rampen eu tegenspoed
afwendt. De vlucht der vogels en de inge
wanden der dieren moesten waarzeggen, de
samenstelling der hersens bet noodlot der
meuscheu voorspellen.
Ongetwjjfeld ook de christelijke tijd is
van bijgeloof niet vrij gebleven. Maar in
het Christendom kou bet zich slechts daar
nestelen, waar onwetendheid, zoude en dwa
ling beerscben. Daarom beeft ook de Kerk
met chiromantie eu necromantie, sterren
wichelarij, tooverij eu vrees voor spoken te
strijden. Menigeen lacht over deze zaken
en slaat er tocb geloof aan.
't Is derhalve de plicht van ieder geloo-
vigeu Christen tegen het bijgeloof met alle
kracht en macht te velde trekken en daar
waar het zicli genesteld beeft door afdoende
maatregelen zorg te dragen, dat bet ver-
dwijue en de aanhangers wederkeereu tot
het ware geloof, dat lijnrecht staat tegen
over bet bijgeloof eu dit laatste als zware
zonde en schandelijke begripsverwarring
onvoorwaardelijk brandmerkt.
Te Geut hebben eenige straatgevechten
plaats gehad tusschen socialisten en anar
chisten, naar aanleiding vau wederkeerige
beleedigingeu der verkoopers van de bladen,
der partijen: Vooruit en De opstand. Er
werden 't loopt er been, dat de partijen
zich dus onderling verdelgen! schoten
gewisseld; iu eeu koffiehuis werd de boel
stuk geslageu eu een loodgieterskneckt werd
ernstig gewond. De politie maakte eeu
eind aau de ongeregeldheden, en nam maat
regelen om vérdere rustverstoring te voor
komen.
Het blijkt dat ten aanzien der on-
zijdigverkiariug vau bet Suez-kauaal nog
geene eenstemmigheid ouder de groote mo-
gedaan bad, ging André een ambacht leeren.
Evenals zijne moeder, toog liij 's morgens vroeg
aan 't werk en bracht zonder er een centime van
te behouden, zijn loon naar buis, waar het brood
nu niet meer ontbrak, ja zelfs een betrekkelijk
welvaren bestond; want André, de veidediger
en beschermer zijner moeder geworden, duldde
niet meer, dat zijn vader noch zijn broeder de
spaarduitjes uit de laden stalen, om in de kroe
gen te verdrinken of te verspelen.
Maar nu was André twintig jaren oud ge
worden, en werd dus opgeroepen om zijn Vader
land vijf jaren te dienen.
Moeder Anna stortte een stroom van tranen.
Zij was nu zestig jaren geworden en kon niet
meer veel werken. André was baar eenige steun;
met hem ging alles been.
Bij zijn vertrek weende André als een kind,
niet omdat bij soldaat werd, maar omdat bij
zich afvroeg, wat zijne oude moeder zonder hem
ging worden.
Jacques Pitois was twee jaren vroeger als
slachtoffer zijner uitspattingen gestorven en de
weduwe kon op baar oudsffin zoon niet rekenen
gendkeden bestaat. Het denkbeeld van eene
internationale commissie vau toezicht, sa
mengesteld uit de Consuls-Genera al, wordt
verworpen door Oostenrijk eu Duitschland,
welke eeue bizondere internationale com
missie verlangen, uitsluitend voor bet toe
zicht op bet kanaal benoemd en bestendig
daarmede belast. De Turksche Porte wijst
op bare beurt elke regeling af, welke niet
te voren aan bare goedkeuring onderwor
pen wordt en hare souvereiuiteitsreebteu
verkort.
Mag men de Kölnische Zeitung gelooven,
dan zou de Duitsche Regeering aan de
weduwe Briguon 25,000 gulden schadeloos
stelling willen geven.
Het is zeker, dat de soldaat Kauffmann
voor den krijgsraad zal terecht staan.
De zaak Schnabele Jr. is nog niet geheel
van de baan. Als pand voor de boete,
waartoe bij veroordeeld is, beeft bij zijn
horloge op de griffie moeten achterlaten.
De toestand van den beer De Wangen,
die te Vexineourt gewond werd, is bevre
digend; de wonde geneest.
De beruchte gemeeuteraads-leden van
Saint Oueu rusten niet iu bet uitdeuken
van voorwendsels om den Pastoor van die
gemeente met hunne vrijdenkerij te kwellen.
Nu zij zich geen meester kunnen maken
van de Pastoorswoning waaraan zij eerst
gedacht hadden zonder eeue schadeloos
stelling voor huishuur aan deu Pastoor te
betalen en de sacristy niet kunnen bemach
tigen zonder een andere te bouwen, heb
ben zij besloten den klokketoteu der kerk
af te breken en deze door een terras te
vervangen.
Volgens den St. Petersburgscben be
richtgever vau Daily News loopen er weer
geruchten omtrent een Europeescbe Congres
ter behandeling der Bulgaarsche zaken. Door
twee groote Mogendheden zou daartoe bet
voorstel zijn gedaan.
De Russische Regeeriug zoo wordt
ook nog uit St. Petersburg gemeld houdt
zich onledig met het bij reglement regelen
van de naturalisatie. Daarbjj zal vooral ook
op de Duitsche onderdanen worden gelet.
Kinderen van vreemdelingen, die tot de
Grieksche godsdienst overgaan, zullen eo
ipso worden beschouwd als Russische onder
danen.
Uit Odessa wordt gemeld, dat het
garnizoen aldaar voor de eerste maal
sedert jaren op de normale sterkte is ge
bracht eu alle extra-troepen ziju wegge
zonden. De Russische Regeering schijnt
voorgoed te hebben afgezien van gewapende
tusscheukomst iu Bulgarije.
Ook meldt meu nit St. Petersburg dat
teu onrechte beweerd is, dat alle mogend
heden bet denkbeeld ondersteunen van
eeue internationale commissie naar Bul-
garjje te zenden. Italië althans is sterk daar
tegen.
In de Russische officiëele kringen beerscht
groote verbittering tegen Italië.
Naar men uit Madrid verneemt, beeft
de Spaauscbe Regeering zeer tegenstrijdige
berichten ontvangen omtrent den gezond-
die een lecglooper, een dronkaard, een opeter
evenals ziju vader was geworden.
De jonge soldaat schreef zijne moeder dik
werf en deze verzocht den schoolmeester, hem
voor haar te antwoorden. Na een half jaar was
André korporaal en een jaar later sergeant.
Op een goeden morgen ontving Moeder Anna
een hrief uit Toulon. De jonge onderofficier
meldde haar, dat hij op liet punt stond naar
Tongkin te vertrekken. Sedert dien dag ontving
zij geen tijding meer van haar lieveling.
In het dorp sprak men veel over de zwart
vlaggen, de Chineezen, de Tonkineezen, de Anna-
mieten en alle soorten van bandieten, roovers
en moordenaars en men overdreef nog de verschrik
kelijke slachtingen dier wilde horden. Anna leefde
in eindeloozen angst en doodelijke onrust. Zjj zag
haar zoon met honderden kameraden, met dol
ken doorstoken, verminkt op het slagveld liggen
en om hulp roepen; en zij kon hem niet bijstaan
en de oogen sluiten.
Wordt vervolgd).
