N I B TJ W E
m. ii8i.
Zondag 18 December 1887.
I2de Jaargang.
De Landbouw.
li uTt E l\ l a n d.
1) I N N i\ L A i\ D.
i.
11)
De valsclie munters.
Wordt vervolgd.)
-\
H11R1E1ISI H[ (01 RUT.
ABONHEMEHTSPBIJS
Per 3 maanden voor Haarlem1 0,85
Voor de overige plassen in Nederland f'r. p. p. 1,10
Voor het Buitenland 1,80
AfzJnderlpke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
BUKEAU: St. Janstraat Haarlem.
ACUTE MA NOU AGITATE.
PBIJS DEB ADVEBTEBTTIÉW
Van 16 regels.30 Cents.
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag-
en Vrjjdag-avond voor 6 u,ur ingewacht.
Uitgevers: RÜPPEES LAUKEI.
Bij deze Courant behoort een Bijvoegsel.
Dat landbouw en handel kwijnen, zal
wel niet worden ontkend. Zelfs de meest
hartstochtelijke vergoder van onze eeuw,
zal dit niet kunnen loochenen. Alzoo staat
vrij wel in confessodat de kwaal aanwe
zig is. Over het geneesmiddel of de ge
neesmiddelen echter, loopeu de gevoelens
zeer uiteen.
Met betrekking tot den landbouw werd
in de zitting der Tweede Kamer van 13
December jl. eene zeer belangrijke ge-
dachtenwisseling gehouden. Zij werd ge
voerd naar aanleiding van het voorstel der
Regeering om bij de begrooting van Bin-
neulaudsche Zaken eene som van 20,000
beschikbaar te stellen voor het verleenen
vau subsidiëu en toelagen voor inrichtin
gen van landbouw-vakonderwijs.
Tegen het denkbeeld om het landbouw
onderwijs aan te moedigen bestond geen
priucipiëel bezwaar. Het bevorderen van
keunis en wetenschap ligt dan ook niet
minder op den weg der anti-liberalen dan
der liberalen. Toch verschilt het uitgangs
punt niet weinig van beide richtingen.
De liberalen bebooren tot de vergoders
van het onderwijs; zij zoeken daarin al
leen het heil des volks. Kennen (om alles
in een paar woorden uit te drukken,) is
voor de anti-liberalen middel, voor de libe
ralen doel. De libertijnen willen de ver
heffing des volks geheel zoeken buiten alle
inwerking vau boogere beginselen om. Zeer
vreemde theorieën worden daaromtrent
zelfs verkondigd. Om eene uit vele te noe
men, wijzen wij op het feit, hoe niet wei
nigen in onze dagen, terwijl zij gebroken
hebben met alle geloof, de opvoeding des
volk» willen verbeteren en verzekeren....
door het tooneel.
En nu zijn wjj volstrekt geen puritei
nen; wij zullen niet absoluut elk vermaak
afkeuren, maar om nu de uitspanning in
de plaats te doen treden van den gods
dienst, dat gaat wel wat heel ver.
Te dien opzichte, het stellen van we
tenschap en kunst boven alles, zijn de
liberalen droevig consequent. Bij de volks
opvoeding verwachten zij meer van den
Ouderwijzer dan van deu Geestelijke en
voor de bevordering der volkswelvaart
hechten zij meer aan de theorie dan aan
de practijk. Het liberalisme bewandelt dus
altijd wegen, die niet naar het goede doel
toe, maar daarvan af voeren. De orde der
dingen keeren zij steeds om. Dat ver
schijnsel vertoonde zich ook bij de be
raadslaging, van welke wij zoo even ge
waagden.
FEUILLETON.
Vervolg.)
De eerste lentezefiertjes speelden door de lucht
en de lente deed den boozen winter voor baar
plaats ruimen. Vooral bet dal, waarin Kugelback
ligt, scheen fluks uit den winterslaap te ontwaken.
Woud en bosck begonnen het lentekleed aan te
trekken en het wemelde van gevederde zangers,
wier (luizendvoudigen hymnus in de lucht
weergalmde. Weiden en velden, waarvan de reeds
krachtige zonnestralen d« sneeuw en het ijs had
den verwijderd, verheugden zieh weder in het
jeugdige groen. Het was avond geworden. Een
zoete wind zweefde boven de stad en deed
de toppen der boomen bewegen. De geheele
atmosfeer ademde lente. Dit mocht soms ook
wel het meisje ondervinden, dat op den oever
der beek staande, de beweging van het water
rad der molen volgde. Zij had eene kooge,
slanke gestalte, die met hare eenvoudige, katoenen
kleeding en de zwierig opgebonden blonde haren
een zeer goeden indruk maakte. Wie haar in de
groote, blauwe oogen staarde, moest bekennen,
dat hij nooit een meer belangwekkend gelaat
had gezien. Margarethe, of liever Grietje, zooals
Door eenige liberale leden der Tweede
Kamor werd de leer verkondigd, dat de
malaise, welke bij den laudbouw bestaat,
voor een zeer gewichtig deel zou bezwo
ren kunnen worden als de landbouwers
beter vak-onderwijs genoteu.
Hier moeten wij al dadelijk opmerken,
dat onze vaderen uitstekende landbouwers
warenzij hebben bij de uitoefening van
bun bedrijf de schatten gewonnen, waarop
nu nog niet weinigen teren. Als echter
bij voorbeeld onze boter in deu vreemde
niet meer zoo gewild is, dan ligt dat niet
aan de onkunde omtrent de deugdelijke
botorbereidiug, maar daarin, dat ook onze
landbouwers den vreemdeling misleiden.
De boter werd vervalscht.
Zou liet nu noodig zijn, dat de land
bouwende stand onderwijs in de boter-
bereiding ontving of zou het niet vol
doende wezen, dat bij met meer nauw
gezetheid zijne waar sameustelle
Naar bet ons voorkomt kan het ant-
woord niet anders dan toestemmend luiden.
Konden de gewetens van vele landbouwers
(er zijn een groot aantal zeer gemoedelijke
boeren) door eeu Begrootiugspost worden
verbeterd, dan zou dat meer baten, dau
dat meu iu hunne hoofden meer, omtrent
allerlei landbouwmiddelen, zal verhelderen.
De liberale geneesbeeren, die bij het
ziekbed vau den landbouw komen, ver-
koopen ontzettend veel geleerdheid, doch de
medicijnen, welke de zieke behoeft, schrij
ven zij niet voor. Van het redmiddel voor
landbouw en nijverheid willen zij niet we
ten. De Heer Van Baar heeft dat deu li-
beraleu eens ongezouten gezegd. Hij deed
dat op de hem eigene, rondborstige ma
nier.
»Het is, belaas! al te waar, c zoo sprak
bij, »datde landbouw allerwege ten zeerste
is gedrukt en io eene vrij algemeene ma
laise verkeert. Dat nu de landbouw op-
heffiug, ondersteuning verdient, zal wel niet
worden betwist, en bet is mij dau ook iu
zoo verre aangenaam, dat ook de Regee-
riug daaraan bare aandacht wijdt.
»Maar de groote vraag is: kiest zij daar
toe bet rechte middel? Ik vree3 van neeu.
Ik geloof niet, dat de gedrukte toestand iu
het miust voortspruit uit onwetendheid,
uit onbekwaamheid, om den groud de ver-
eischte producten, zoowel in qualiteit als
in quantiteit te doen voortbrengen. De
oorzaak ligt in geheel iets anders: in de
meer en meer dalende prijzen, in de on
houdbare coucurrentie en deze kwaal wordt
door geen onderwijs, boe voortreffelijk ook,
verholpen. Men kan zoo rijk zijn aan theo
rie als mogelijk is en zooveel geleerdheid
te berde breugen ais de wetenschap maar
kan opleveren, men zal daardoor in de
practijk aan deu landbouwer weinig of geeue
ze door iedereen genoemd werd, kon pas achttien
jaren tellen en was de eenige dochter van den
molenaar Holm, een welhebbend man. Menig
vrijer had reeds aan hare deur geklopt, doch
Grietje scheen nog voor dezen noch voor genen
liefde te gevoelen. Waarom, willen wij niet onder
zoeken,doch iedereen behoudens de molenaar, wist
in de stad, dat zy haar hart reeds geschonken
had aan Albsrt Ilelmholtz, onzen bekende. Met
de liefde gaat het soms wonderlijk, zy vliegt
juist naar dat punt; waar zij niet moest vliegen.
Zoowel Grietje als Albert wisten vooraf, dat er
tusschen hen beiden eene diepe klove bestond
en toch nam de liefde met den dag toe. Zij ge
leken wel twee kinderen, die met vuur spelen.
Albert had zich dikwerf voorgenomen, ze in den
diepsten schuilhoek zijns harten te verbergen,
doeh zag hij dan Grietje weer aan, dan ver
gingen zijne voornemens als sneeuw voor de
zon; hij dacht niet meer aan de toekomst, het
geluk van het oogenblik was hem genoeg.
Het meisje staarde nog steeds op den vloed,
doch een forsche zweepslag wekte haar nit den
droom. Eas zag zij om en ijlde daarna als eene
hinde naar den anderen kant van den tuin, waar
Albert Helmholtz met zijne geladen kar aankwam.
//Goeden avond, Albert// riep zij hem tegemoet
en reikte hem de hand over de heg.
//Is vader thuis?//
„Ja, hij is boven op de kamer, zal ik hem
roepen?//
welvaart verstrekken. Ik weet wel, het on
derwijs, speciaal ook het landbouw-onder-
wijs, is zulk een mode-artikel en eene zoo
gevierde zaak, dat er zeker moed toe be
hoort, om daarmee niet te dwepen, om
daarvoor niet te knielen. Wat mij echter
vooral tegen de borst stuit bij het toestaan
vau al die uitgaven voor dit onderwijs, dat
is, dat men meent, althans voorgeeft, dat
men daardoor voldoende zorgt voor deu
laudbouw en voorts weigert of zich ont
houdt, om andere, betere middelen aan te
wenden, middelen die vau verschillende zij
den worden aanbevolen en elders wel de
gelijk in practijk zijn gebracht; middelen
eindelijk, die de landbouwer (en bij-
zelf zal toch ziju belang wel bet best ken
nen) dringend verlangt.*
Tegen de geciteerde redeneering van den
Heer Van Baar valt, meenen wij, niets
degelijks iu te breugen. Toch lokte zij eeu
krachtig protest uit van liberale zijde. Yau
dien kaut hield men vol, dat het onder
wijs wel degelijk redding voor den landbouw
zoude breugen.
Die tegenspraak gaf den Heer Van Baar
gereede aanleiding om ziju redmiddel na
der aan te beveleu. Iu een volgend arti
kel staan wij bij dat advies van deu Heer
Van Baar, met hetwelk wij instemmen, met
onze lezers stil.
Een bulletin vau de geneesbeeren Schra-
der, Krause en Howell, gedagteekend uit
San Retno, van 15 Dec. zegt: Iu de laatstver-
loopen weken zijn de verschijnselen van ont
steking in bet strottenhoofd des Kroonprin
sen belangrijk verminderd. De zwelling
zelve toont aan de oppervlakte deels lit-
teekenen en is deels bezet met vlakke, een
weinig tot uitbreiding neigende aanwas
sen. De algemeene toestand blijft ongestoord
gunstig.
Dr. Mackenzie hoopt het nieuvre oede-
mateuze gezwel in den hals van den Kroon
prins, dat Dinsdag-avond ontdekt werd,
toen bet pas begonnen was, weder door
eene operatie van de mondholte uit, zonder
de luchtpijp te opeuen, met goeden uitslag
te bestrijden.
De vrees voor eene nieuwe miuisteriëele
crisis in Frankrijk is gewekeu door de aan
neming der credietwetten.
De zending van den Hertog van Norfolk
naar het Pauselijk Hof noemt The Standard
een stap, waartegen niets valt in te bren
gen. Integendeel, zegt bet conservatieve
blad, verstandige meuschen moeten zich
afvragen of voor Engeland bet tijdstip niet
reeds lang is aangebroken om zich uit eene
netelige positie te redden en zich van een
//Laat dat maar, ik zal zelfs naar hem toe-
Albert stond in beraad zich te verwijderen,
toen Grietje tot hem zeide:
//Gy komt aanstaanden Zondag toch ook op
het concert; vader heeft mij beloofd mij er heen
te vergezellen?
//Zeker, zeide Albert haar nog een laatsten
groet wuivende, waarna hij binnentrad.
Albert had voor den molenaar eene vracht
kolen gebracht, wijl tot het bedrijf van het meel-,
olie- en zaagmolenwerk, buiten het water, ook
nog stoomkracht noodig was. De zaak was spoe
dig afgehandeld en Albert begaf zich op weg
naar huis, nadat liy, door den molenaar tot
aan den wagen vergezeld, toch ter loops nog
een korten afscheidsgroet van Grietje mocht
ontvangen.
Den volgenden Zondag stroomden de stadsbe
woners, groot en klein, naar het hotel //Het
Schip,// waar de voortreffelijke en goed bezette
stads-kapel een concert gaf.
Ook de molenaar en zijne dochter bevonden
zich onder de aanwezigen en eenige minuten
later verscheen Albert, die hoewel niet aan tafel
met Holm plaats nemende, toch zóó ging zitten,
dat hij Grietje steeds in 't oog kon houden.
Allen waren opgeruimd, waartoe de liefelijke
tonen van de sckoone muziek niet weinig bij
droegen.
Plotseling ontstond er een gefluister aan alle
ernstig verwijt te zuiveren, door bet voor
beeld te volgen van een zoo streng protes-
tantscb land als Pruisen en er naar te stre
ven om formeele en geregelde betrekkingen
met bet Vaticaau te onderhouden. Ware
de stap jaren geleden gedaan, de toestand
in Ierland zou waarschijnlijk niet zoo jam
merlijk zijn geworden.*
Naar de Times uit St. Petersburg ver
neemt, is de commissie, belast met een on
derzoek naar de valscbe diplomatieke stuk
ken, welke den Czaar op een dwaalspoor
hebben gebracht, van oordeel dat deze be
scheiden niet met politieke maar met kan-
delsoogmerken zijn opgesteld, om de onze
kere Bulgaarscbe onderhandelingen te be
vorderen.
De Daily News ontvangt bet bericht uit
Lemberg, dat de troepen uit St. Peters
burg, die deu 13eu Januari in Galicië
moesten zjjn, bevel hebben ontvangen te
St. Petersburg te blijven. Rusland beeft
opnieuw bij de Porte aangedrongen, dat
zij de verkiezing van Ferdinand onwettig
zou verklareu.
Volgens bericht aan de Standard beeft
Generaal Von Sohweiuitz, alvorens naar
St. Petersburg terug te keeren, aau Prins
Von Bismarck een bezoek gebracht.
De Russische Invalide betoogt, dat
Duit-icbland en Oostenrijk tengevolge van
de groote schaal waarop zij iu de laatste
jaren hunne legers versterkt, vestingwer
ken gemaakt en spoorwegen aangelegd
hebben, en in bet bizouder door het sterk
ontwikkelde spoorwegnet in de grenspro
vinciën thans wat de gemakkelijkheid van
bet coucentreeren van troepen betreft, verre
boven Rusland staan. Dientongevolge ziet
Rusland zich genoopt zijne troepeumacht
aan de grenzen te versterken en zijue ves
tingen beter uit te rusten. Het overbren
gen van eenige cavalerie-regimeuten naar
bet Weicbsel-gebied is derhalve, volgens
het genoemde blad, een maatregel vau zui
ver defeusieveu aard. Rusland zou anders,
om bet evenwicht te kunnen bewaren, ge
heel andere troepeumassa's naar de gren
zen moeten zendeu. De verdediging van
bet Russische grensgebied is nog niet vol
doende verzekerd. Wanneer de andere mo
gendheden zich gerechtigd achten bare ver
dedigingsmiddelen verder te ontwikkelen,
moet toch ook ongetwijfeld Rusland het
recht hebben, voor zjjue verdediging te
zorgen.
Omtrent bet aangenomen wetsontwerp tot
bekrachtiging van de met de Kruisheeren van
St. Agatha aangegane dading, zegt De Tijd o. a.
het volgende:
//Voorzeker, wy kunnen nooit vergeten hoe de
tafels. De vreemdeling, die zich reeds bijna een
jaar bij den smid Langbeen daar in 't woud
ophield en in dien t.yd de stad nauwelijks be
zocht had, kwam binnen en plaatste zich aan
de tafel waaraan Holm met zijne dochter wa
ren gezeten. Men wist niet recht, wat de vreem
deling, van wien bekend was, dat hij Karei
Koland heette, en met Langbeen aanverwant
was, in de woudsmedery eigenlyk deed; sommi
ge klanten verzekerden, dat hij zich bezig hield
met het smeden van eene hizondere soort spijkers,
als zijnde zyn eigen gepatenteerde uitvinding,
zooals hij verklaarde; en waarlijk vele kisten
werden er ook onder dien naam verzonden. Wijl
de bewoners der woudsmederij overigens met
niemand omgang hadden, bekreunden men zieh
ten slotte in de stad ook niet om hen. Des te
opvallender was, dat Eoland heden op eenmaal
zoo onverwacht verscheen, doch deze verwonde
ring zou nog grooter worden. Eoland ver
toonde zich in eene zeer nieuwerwetsclie, schoone
kleeding, waaruit zijne herculische gestalte zeer
wel uitstak en aan zijue vingers, die van geen
zwaren arbeid getuigden, schitterden vele gouden
tringen. Hij knoopte met den molenaar een le
vendig gesprek aan, waaraan ook andere gas
ten deelnamen. Hij sprak over zijne eigene
uitvinding en de stadbewoners konden maar
niet vatten, dat zoo'n klein spijkertje zooveel
studie kostte.
