NIEUWE
No, 1204.
Zondag 12 Februari 1888.
13de Jaargang.
Sociale toestanden.
B U 1T E i\ L A i).
Per 3 maanden voor Haarlemt 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland tr. p. p. 1,10
Voor het Buitenland 1,80
Afzjnderljjke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
agitema won aoitate.
PRIJS DER ADVERTENTlfiBT
Van 16 regels.30 Cents.
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag
en Vrijdag-avond voor 6 uur ingewacht.
i.
Wij beleven wonderlijke tijden. Als wij
dat coustateeren zeggen wij eigenlijk niets
nieuws, leder weet toch, dat er thans vele
dingen gebeuren, van welke vroegere ge
slachten niet hebben gedroomd.
Toen de nieuwe periode in de wereld
geschiedenis begon, welke vau de groote
revolutie dagteekent, werd op sociaal ge
bied alles teu onderst boven gekeerd. Men
wilde niet verbetereu, maar afbrekeu. Al
wat bestond was niet goed, alleen omdat
het bestond.
Reeds vroeger wezen wij er op, boe b.v.
de afschaffing der gilden een zeer noodlot
tige maatregel moet heeten. Afschaffen is
zeker zeer gemakkelijk, maar de maat
schappij wordt er niet door gebaat.
In de iu8telling der gilden lag ongetwij
feld iets goeds. De onbekwameu bleven van
elk terrein geweerd. Niemaud zal ontken
nen, dat er wel eeus misbruiken zullen heb
ben plaats gehad, maar dat bewijst niet
tegen de gilden zeiven.
Het denkbeeld, dat mende onbekwaam
heid van elk gebied moet houden, is zoo
rationeel mogelijk. Door dien maatregel
wordt bet publiek belaug bepaald ge
baat.
Als men boort spreken over de Neder-
landsche werklieden dan geschiedt dit meest
in een zin, die juist niet vereerend is voor
dien stand. Maar zou dat niet voor een
groot deel hieraan liggen, dat de ambachts
man niet de uoodige voorbereiding ge
niet?
Toen de gilden nog bloeiden, moest ieder
leerling zich wel toeleggen op zijn vak,
want anders kon hij nimmer gezel, veel
minder baas worden. De werkman kwam
dus beter met kennis toegerust als werkelijk
zelfstandig handelend persoon op de werk
plaats of iu de fabriek. Thans verbeeldt
zich ieder dadelijk een volslagen knecht te
zijn. Halfwassen werklieden stellen eiscben
aisot ze reeds meer dan volleerd waren.
De sociaal-democratiein ivelker richting
alle ontevredenen een middelpunt vindenis
voor een deel eene vrucht van dien onhoud-
baren toestand.
Sedert eenige jaren begint men nu naar
allerlei hulpmiddelen uit te zien, om aan
te vullen, wat de revolutie bad weggeno
men. Een krachtig bewijs daarom is zeker
wel bet verschijnsel, dat meu hetleeiling-
wezen bij de wet wil doen regelen.
Die eiscb werd onlangs gestold, zelfs
van liberale zijde; men vindt van dien
zelfden kant de tegenwoordige verhoudingen
onhoudbaar. Dergelijke verklaringen be
vreemden ons niet, docb als wij de libe
ralen over al deze dingen hooren klagen,
dan voegen wij hun toe: wat wilt ge toch
Uwe politieke voorvaderen hebben dat alles
zoo gewild. Zij zaaiden wind, gij oogst
storm.
FE UI LIL ET O N.
De wraak van den Majoor.
Vrijheid moet niet zijn een woord, maar
een beginsel, en dan moet dat met ver
stand wordeu toegepast. Maar al te dik-
beeft de vrijheid tot losbandigheid of wel
tot jammerlijke omkeeringen gevoerd.
Als vervolg op deze beschouwing zullen
wij die uitspraak staveu met te wijzen op
de resultaten der coöperatie.
MIMISCH
ABONNEMENTSPBIJ8
Uitgevers: K U PPERS k LAUKEY.
Majoor Dietrich, Duitscker van geboorte, Ne
derlander door zijn langdurigen dienst bij bet
Nederlandscb-Indiscb leger, dat bij als soldaat
was ingetreden, om bet met den rang en bet
pensioen van Majoor te verlaten, genoot zrjne
rust in den Haag. Hij bad de residentie tot
woonplaats gekozen, omdat daar he a rij se gar
nizoen was,^ ofschoon het met zijne mi e en
beter zou strooken, wanneer hij op een dorp
was gaan wonen. Maar op een dorp zijn geene
soldaten, en als bij niet minstens een uniform
per iiag zag, zon bij wegkwijnen. Dit was zijne
eenige passie.
Neen, zijne eenige niet, zelfs niet zijne hoogste;
zijn eigenlijke hartstocht was de lust, om op alles
aanmerkingen te maken, en daar biertoe in eene
groote gemeente meer gelegenheid bestaat dan
in eene kleine, was ook dit eene reden voor den
Majoor, om zich bij voorkeur in den Haag te
vestigen.
Des middags van twee tot vier uren kon men
Hoogst merkwaardig is ook de vorming
van vakvereenigingen. Eerst waren bet de
werklieden, die, aanvankelijk om pret te
maken, docb later om ook over ernstige
zaken te handelen, allerlei vereeuigingen
stichtten. Later volgden de patroons. De
uitoefenaars van allerlei beroepen en be
drijven vereenigden zich om hunne geza
menlijke belangen waar te nemen.
Daarin kon niets vreemds of afkeurens
waardig worden gevonden. Opmeikelijk is
het alleen, dat, terwijl vroeger (althans iu
den regel) de gildeu niet tegen elkander
opstouden, iu deze gildeloozeo eeuw de klas
senhaat ontzettend aan wakkei t.
De bakkers stichten vereenigingeu, maar
bekommeren zich niet om de belangen van
de vleeschhouwers; de timmerlieden vragen
niet naar betgeen iu bet belaug van de
loodgieters uoodig zou wezen. Toch zou
samenwerking van allen hoogst wenscbe-
lijk moeten heeten. De samenleving bestaat
wel uit onderscheiden groepen, maar tus-
scben dat alles valt een organisch verband
waar te nemen.
Thans hebben wij dus de gilden in den
meest jammerlijken vorm. Trouwens alles
wat buiten bet historisch ontwikkelings
proces wordt gebracht, wordt niet hervormd
maar vervormd.
Veel erger nog is bet gesteld met de
werklieden, de werknemers. Zij coaliseeren
zich doorgaans met de kennelijke bedoeling
om te strijden. Hunnerzijds wordt alzoo
geheel voorbij gezien, dat alleen iu bet
vinden der harmonieën de levenskracht der
samenleving gezocht moet worden.
Dat eiscbt ook bet christelijk beginsel.
»Ben ik mijus broeders hoeder Die uit
drukking voegt niet in den mond van een
Christen. Bij het streven naar eigen geluk
mogeu wij dat van anderen niet verstoren.
De wetgever dient er dus naar to streven,
zoo zouden wij meenen, om op de eene of
andere wijze eene wettelijke organisatie te
verzekeren aan betgeen nu reeds feitelijk
bestaat. Waarom zou men niet kunnen
eiscben, dat niemand eene zaak begon,
voor bij bad doen zien, dat bij zijn vak
verstaat. Men noemt zulks iubreuk maken
op de vrijheid. Daarbij vergeet men even
wel, dat bet zelfs door de liberalen wordt
geleerd, dat de vrijheid van allen niet mo
gelijk is, zonder dat van den enkele eenigs-
zius te beprrken.
Juist dezer dagen lazen wij in Ae Land
bouw-Courant eene merkwaardige bevesti-
tiging van betgeen wij steeds hebben ge
loofd.
Door een inzender namelijk werd geklaagd
over de zeer geringe keunis, welke de
hoefsmeden bezitten iu bet beslaan der paar
den, terwijl toch voor bet paard veel af
hangt van de wijze, waarop het is beslagen.
De bewuste belangstellende oordeelt, dat
men niet moet komen tot liet Pruisische
stelsel, waar bewijzen van bekwaamheid
van den boefsmid wordeu gevorderd; wij
hem trouw in bet Haagscke Bosch vinden, waar
bij zich steeds op dezelfde bank nederzette. De
habitués kenden hem en waren even zeker hem
te ontmoeten als de Majoor zeker was van hunne
verschijning. Ook de dienstboden, die bij mooi
weer met d« kinderwagentjes bet boscb doorre
den, wisten, wie en wat de oude lieer was.
Ze wisten, dat bij geen sterveling, dus ook
geen kind, kwaad zou doen en toen op een pracli-
tigen namiddag twee van de kindermeisjes, die
bare wagentjes bestendig naast elkander hadden
voortgeduwd, bij de bank van den Majoor
stilhielden, durfden zij veilig zich even verwij
deren, overtuigd dat de oude beer een oogje
op de kinderen zou houden. Zij gaven elkander
in dien zin een wenk, in de hoop misschien,
dat bij zich daartoe verbinden zou, maar Ma
joor Dietrich gaf geen antwoord, hoewel hij zich
voornam te doen wat van hem werd verwacht.
Hij vond het van de dienstboden wel verkeerd
om eenige oogenblikken hare wagentjes te ver
laten, doch verder dacht hij niet en bij staarde
voor zich, terwijl de twee dienstboden een pad
achter zijne bank insloegen.
Maar zij bleven zoo lang weg, dat de Majoor
genoodzaakt was eens naar de dienstboden om
te zien.
Nederlanders zijn niet gewoon met den
knoet op te staau eu hem weder des avonds
bij onze legerstede te ontmoeten.
Dat klinkt nu zeer aardig, maar het
bewijst volstrekt niets. Wij geven volkomen
toe, dat men Pruisens wetgeving hier niet
als een ideaal moet beschouwen en navol
gen. Toch kan zij veel bevatten wat na
volging verdient.
Hier berinneren wij er aan hoe de Cen
trumspartij in Duitschland in vele opzich
ten bet streven steunt der conservatieven,
waar dezen willeu terugkomen op de so
ciale verwoesting door de revolutie aan
gericht.
De vele pelgrimstochten naar Rome en de
duizenden bewijzen vau vereeriug en liefde,
die de H. Vader van alie oorden der wereld
ontvangt, ziju den liberalen eu vrijmetse
laren een doorn in bet oog. Volgens eene
dépêche van de Agence Havas, beeft de
stichter van den vrijdenkersbond in Madrid,
zekere G a b a r r o, dio voor eenigen tijd
in Rome is, den president der Italiaausche
Kamer een adres met 60.000 handteeke-
uingen ter hand gesteld als noodzakelijk
protest tegen deu pelgrimstocht van de
Spaansche Katholieken naar Rome, eu als
de uitdrukking van de innige wenschen
voor bet welzijn van Italië. Deze de
monstratie is zeker al heel belachelijk, eu
kan alleen als bewijs gelden van de machte-
looze woede, die de vrijmetselarij verteert
bij het zien der hulde, deu Paus gebracht.
Daargelaten nog of de handteekeuingen
vau bet adres echt zijn, is baar aantal zeker
wel wat al te klein, om de gevoelens te
kunnen uitdrukken van een land met acht
tien millioeu bewoners
De H. Vader heeft den Czaar bet ant
woord doen toekomen op diens telegram
van g6lukwenscking, ter gelegenheid van
bet jubileum. Daar de Paus bet telegram
vau den Czaar door bemiddeling van deu
Franschen Gezant bij het Vaticaan beeft
bekomen, is het antwoord langs deuzelfden
weg naar St. Petersburg opgezonden. Vol
gens eene dépêche aan de Monde bestaat er
alle reden om aan te nemen, dat een Ge
zant van het Russische gouvernement naar
Rome zal komen, om de onderhandelingen
met bet Vaticaan te hernieuwen.
Dokter Bramann beeft Donderdag
namiddag, in tegenwoordigheid der andere
artsen, de luchtpijpsnede met goed gevolg
op den Duitscheu Kroonprius volbracht.
De toestand van deu Kroonprins is be-
En wat zag hij? Daar stonden Sientje en
Keetje, of koe zij heeten mochten, te praten
met eenige vriendinnen.
De Majoor werd boos. 't Is schande, zeide
kij, dat die dienstmeisjes, zoo roekeloos de kin
deren, kaar toevertrouwd, onbewaakt ackterlaten
om te gaan babbelen! 't Is ongehoord, een gru
wel! Misschien kwam er bet besef bij, dat die
meiden hem tot plaatsvervanger hadden durven
aanstellen, hem Groot-Majoor met de Willemsorde
en drie herinneringsmedailles aan veldtochten
en het teeken van dertig jarigen dienst! Als zij
terugkwamen, zou hij ze eens ongemakkelijk
onder handen nemen.
Maar neen, hij deed beter met heen te gaan,
dan zouden die schepsels bij hare terugkomst..
Hij stond op. Maar die stumperds van kinderen
alleen te laten, dat kon hij toch ook niet over zijn
hart verkrijgen. Daar viel hem iets in; hjj zou eene
geduchte wraak nemen en zonder een woord te
spreken. Slechts na een vluchtigen blik door het
groen, naar de plaats, waar nog altijd de kin
dermeisjes stonden te babbelen, legde hij het
kindje uit het wagentje met de witte kap in
het wagentje met de rose kap en wachtte tot
het tweetal had //uitgepraat.» Toen hij ze
hoorde naderen, rees hjj van zjjne bank en
vredigend. Omtrent de operatie verneemt
men het volgende:
Nadat des nachts het snelle toenemen
der benauwdheid bij den Kroonprins nog
een medisch consult bad noodig gemaakt,
werdeu er terstond nog pogingen aange
wend om door uitwendige middelen ver
lichting aan te brengen; docb de zwelling
in de streek van den rechter stemband
nam zóo sterk toe, dat men beducht
werd voor een rechtstreeksch gevaar vau
verstikking. Nu werd tot eene onver
wijlde operatie besloten. De Kroonprins
en Mackenzie wenscbten daarbij geen ge
bruik te makeu van verdooveudo middelen
docb de operateur Bramann verklaarde de
aauweudiug daarvan, tot meerdere zeker
heid van zijne operatie, te verlangen. De
Kroonprins nam daarop in een leunstoel
plaats eu werdgecbloroformiseerd. Bramann
opende bet vleescb van den hals, waarbij
slechts een gering bloedverlies plaats had,
en maakte toen in de bloed-arme, kraak
beenachtige luchtpijp eene tamelijk lange
snede, terwijl bij tegelijkertijd eene zilve
ren ademhaliugsbuis inbracht. De operatie,
om half vier uur begonnen, duurde nauwe
lijks tien minuten en verliep volkomen goed.
Terstond daarna begon de patiënt weder
ruim te ademen. De artsen ziju met den
toestand voor het oogenblik tevreden.
De Rijksdag heeft bij derde lezing het
ontwerp betreffende de verlenging van het
mandaat dor afgevaardigden tot vijf jaren
aangenomen. Tegen hebben gestemd het
Centrum, de vrijzinnige partij, de Polen en
de Denen.
De Rijksdag heeft in tweede lezing,
zonder beraadslaging, het wetsontwerp be
treffende bet uitgeven der leening voor
legerdoeleinden ongewijzigd aangenomen.
Alleen drie sociaal-democraten stemden
tegen.
Het feit waarvoor de Heer Wilson
voor de correctioneele politie zal terecht
staan, is oplichterij.
Hij wordt beschuldigd de heeren Legrand
en Crespin de la Jeannière voor geld te
hebben doen decoreeren.
Het proces zal den 16n, 17n en 18n Fe
bruari wordeu behandeld.
De heer Wilson wordt vervolgd in ge
zelschap van de heeren Hébert, Ribandeau
eu Dubreuil aan den eenen en Mme Ra-
tazzi aan den anderen kant.
Volgens bericht van het Kais. Ge-
sundheitsambt te Berlijn is de cholera we
derom in Italië uitgebroken, eu wel in
Cavalvechio. een stadje vau 2144 inwoners,
in de provincie Capitanata. Ongeveer drie
maanden was de ziekte uit Italië geweken.
Volgens berichten uit Rome, is de Rus
sische Regeeriug vau voornemen aan de
groote mogendheden een rondschrijven te
zenden, in hetwelk wordt aangetooud, dat
de tegenwoordige toestand in Bulgarije in
strijd is met bet tractaat van Berlijn.
De Nowoje Wremja schrijft naar aan
wandelde kalm en langzaam been.
Gunst Sien, baas je, 't is vast al laat.
En die snoeshaan heit de kinders alleen
gelaten; zoo'n ouwe ijzervreter, hij heit toch
niks te doen. 't Is wat te zeggen. Die arme
bloeien.
Beiden grepen haar wagentje en sneller dan
de Majoor liep, reden zij het Bosch door, hem
voorbij. In het voorbijgaan kreeg hij nog een
blik van verachting en Keetje maakte de opmer
king:
Soldaten koeieneeren dat kennen ze.
Meer niks.
De Majoor Dietrich hield zich alsof hij het niet
hoorde en uit vrees, dat hjj haar verraden zou,
stapten ook zij sneller voort. Als zij den hoek
van Bleijenburg maar bereikt hadden, voor hjj
haar had ingehaald, zou hjj ze wel uit het oog
verliezen.
Pas waren zij een eind de straat in, toen de
Majoor zich vertoonde op den hoek en hij zag
boe een van de meisjes doorreed, terwijl de an
dere in een huis verdween, waarvan de deur
blijkbaar openstond.
{Slot volgt).
