NIEUWE
No. 1226.
Donderdag 5 April 1888,
13de Jaargang.
Eene ergerlijke bewering
gelogenstraft.
BUITENLAND.
De dochter van den Rector.
3Ju
PRIJS DER ADVERTEETIÉBT
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland ir. p. p
Voor het Buitenland
Afzonderlijke Nummers
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
AGITE MA K05 AGITATE.
Van 16 regels .30 Cents.
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag
en Vr ij dag-avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KUPPEES !t LAURET.
Vervolg en slot).
De welvaart der werklieden blijkt ook
herhaaldelijk uit de rijksverordeningen te
gen de overdreven weelde in de kleeding,
waardoor zij zich met den hoogeren bur
gerstand gelijk stelden. Op de rijksdagen
te Freiburg en Augsburg werd beu in 1498
en 1500 voorgeschreven, dat zij geen stof voor
pantalons mochten dragen waarvan de el
meer kostte dan 3/4 gulden; voor jassen
en mantels moesten zij zich tevreden stellen
met inlandsche stoffen waarvan de prijs
dien van f 0,50 niet te boven ging; zij
mochten bovendien geen goud, geen zilver,
geen fluweel en geene zijde dragen.
Daglooners en dienstmaagden waren aan
bet einde der middeleeuwen van goede con
ditie. Zij genoten, volgens authentieke be
richten, in bijna alle landen een in ver
gelijking met andere tijden, zulk eeu ver
bazend hoog dagloon, dat men met zekerheid
mag beweren, dat de talrijke klasse der
loonarbeiders op het land en in de steden,
die van hun dagelijkscheu arbeid moes
ten leven, nooit, noch vroeger noch later,
materieel zoo gunstig gesteld waren, dan
aan het einde der 14e tot in den aanvang
van de zestiende eeuw.
In Saksen was in de jaren 1455 tot 1480
de gemiddelde prjjs van een paar schoenen
12 a 18 cents, van een schaap 24 cents,
van eeu schepel rogge 38 cents. Gelijktij
dig verdiende de gewone daglooner weke-
keljjks 36 a 48 cents; bij kou dus voor zjjn
weekloon eeu schaap en een paar schoenen
koopeu; met het loon van 24 dagen kon
hij zich minstens een schepel rogge, vijf
eu twintig stokvisschen, een vadem brand
hout en tw6e a drie ellen stof voor zijne
kleeding koopeu. De kleedingstukkeu waren
kolossaal goedkoop. Voor maakloon van
een jas, pantalon, buis en hoed vau een
cantor te Leipzig werd 42 cents betaald;
de Hertog van Saksen droeg grijze hoeden
tegen den prjjs van ongeveer 20 cents. Het
was dus voor de Saksische dagwerkers eeu
werkelijk goede eu goedkoope tijd, waarin
de arbeid goed werd betaald en de levens
middelen weinig geld kostten. Meu kan zich
dus een denkbeeld vormen hoe jammerlijff
de klachten waren der arbeiders in bet be
gin der 17e eeuw over deu vervlogen goeden
en goedkoopen tijd, als men verneemt, dat
in vergelijking met de 15e eeuw bet dage-
lijksch werkloon slechts drie cents hooger
werd gesteld, maar de prijs van de rogge
daarentegen gemiddeld van 38 cents per
schepel op 1,45, die van een schaap van
24 cents tot 1,05 steeg en alles naar
verhouding duurder werd.
Nog voordeeliger waren de werklooneu
in andere streken. Aan den Nederrijn in
de omstreken van Cleve kon in de jaren
14701510 een werkman gemiddeld voor
F E IJ ILL E T O N.
6)
Vervolg
.'Ook zou ik je gaarne een warme deken mee
geven, maar die kunt ge, arme kleine, zelf niet
dragen. I)ie zal Jessie dan uit mjjn naam bij
onzen buurman, den zoon van pachter Gibson,
brengen. Dij zal zijn paard zadelen en die bij
je huis afgeven. Ik zal hem twee shillings geven
voor zijne moeite. Kijk! daar is voor je zelf nog
een dikke wollen das en een warm vest voor je
vader,// vervolgde zij, ijverig bezig roet zoeken
m provisiekamer en 'kleerkast om toch iets te
doen voor die diep ellendige lieden, iets dat
bun, te midden van hunne troostelooze ellende
en verdriet toch nog eenig genot kon verschaf
fen. //Ge ziet wel, dat mijn vader de predikant,
niet te huis is. Maar zoodra hij te huis komt
zal ik hem je boodschap overbrengen. Tracht
tot zoolang je vader flink te verwarmen en
zorgvuldig te verplegen en goeden moed in te
spreken."
zes dagen arbeid zich aanschaffeneen
vierde schepel rogge, tien pond varkeus-
vleesch of twaalf pond kalfsvleesch, zes
groote kannen melk, twee bundels hout,
en hij hield bovendien nog in vier a vijf
weken zoo veel geld over om zich eeu
werkkiel, zes el linnen eu een paar schoenen
te koopen. Iu de veertiende eeuw kou, te
Aken, eeu werkman in vijf dagen een schaap,
in acht dagen eeu varken, iu een dag bijna
twee ganzeu verdienen. Te Augsburg kon
iu de vijftiende eeuw een werkman voor
zijn dageljjksch loon een pond vleesch, zeven
eieren, vier liter erwten, een liter wijn en
het noodige brood koopen en hij hield dan
nog geld genoeg over om zich behoorlijk
te kleedeu, huishuur te betalen eu hetgeen
hij overigens nognoodig had zich te kunnen
aanschaffen. In het vorstendom Baireuth
verdiende een daglooner in het jaar 1464
achttien pfennig (ongeveer 10 cents); iu
dien tijd kon men een pond braadworst
voor éen pfennig en een pond van het
beste ruudvleescb voor twee pfennig koopen.
Beschouwen we nu ten slotte de droevige
keerzijde, den toestand der werklieden in
eeue protestautscbe wereldstad onzer dagen,
Berlijn b. v.
Te Berlijn wonen meer dau 121,000 fa
briekarbeiders. De slecht ingerichte werk
plaatsen, de ellendige woningen van deze
lieden zijn zeer beslist van hoogst nadeeligen
invloed op de gezondheid dezer heden. Het
karige loon, dat zij verdienen is niet toe
reikend om iu hun onderhoud te voorzien.
Zij worden door gebrek en ontbering mis
moedig eu trachten zich door ruw, dierlijk
genot daarvoor schadeloos te stellen. Het
bedelen op straat neemt in die wereldstad
op bedenkelijke wijze toe. In de drukste
straten wordt men door blinden eu kreupelen
lastig gevallen. In 1867 waren er te Berlijn,
volgens ofïïciëele statistieke opgaven 14292
kelderwoningen met meer dan 63000 be
woners. In 18534 woningen ontbrak de
keuken en iu 2265 woningen ontbrak de
gelegenheid tot verwarming. Overbevolkte
woningen, waaronder men zulke verblijven
heeft te verstaan waarin 6 tot 10 personen
in éeue kamer gehuisvest zijn, bereikten
het cijfer van 15,574 met 111,280 vol
wassenen eu 58,736 kindereu. Ja, men
viudt er menscken, die, bij gebrek aan eeue
woning, in holen zijn gehuisvest. Audere
familiëu kampeeren onder deu vrijen hemel.
Iu den nacht van 30 November op 1 De
cember 1871 werd er eeue drijfjacht ge
houden op menschen, die zonder woning
waren. Men vond bijua 300 van zulke
zwervelingen, waaronder 52 vau het vrouwe
lijke geslacht, terwijl boveu alle asielen voor
mauueu en vrouwen zonder woning, tot
stikkens toe waren bevolkt.
Zulk eeue ellende onder de arbeidende
klasse was in de katholieke middeleeuwen
onbekend en derhalve meenen wij met alle
recht te kunnen verkondigen, dat de uit
spraak van velen onzer tegenstanders als
Zonder zich om de in 't rond dwarrelende sneeuw
meer te bekommeren, vergezelde zij haar kleinen
beschermeling tot het hek, legde hem hare blanke
hand op liet'kroezelige hoofd, wenkte hem nog
in de verte vriendelijk vaarwel en keerde toen
terug naar huis in eene zeer treurige stemming.
Pajia komt stellig hedenavond niet meer te
huis, dacht ze, en dan morgenwie weet
of het dan niet te laat zal zijn!
Toen spoedig daarop de brievenbesteller de
keuken was binnengekomen, nam haar gedachten-
loop eene andere richting.
"Zou hij enkel brieven en couranten voor
papa brengen?" vroeg zij bij zich zelf, //of zou
hij voor mij ook iets hebben? Lady Jane zou aan
mij uit haar kasteel in de Highlands sclijjven en
Leonore Braddon, zoodra zij te Londen zou
zijn.//
Zoo sprekende stond zij op om in de keuken
den inhoud van de tasch van den postbode te
gaan onderzoeken. Maar noch had zjj de deur
van het salon niet bereikt of Jesse bracht reeds
een brief voor haar binnen. Grace nam hem
haastig aan, want hij droeg het postmerk van
Lor den.
Maar helaas! de brief was niet van de hand
zoude de protestantsche godsdienst de volken
rijk en gelukkig maken, niets anders is
dan eene holle, nietsbeduidende phrase.
Yoor de staving van ons beweren, hebben
we, naar onze meeuing, in dit artikel ge
noegzame bewijzen geleverd. Mogen zij velen
onzen tegenstanders tot betere gedachten
brengen
Er zijn thans eeuige nadere berichten
omtrent de reeds vermeldeoverstroomiugeu iu
Pruisen, waaruit ouder auderen blijkt met
welk eene kracht het water zich hier en
daar een weg heeft gebaand. Zoo wordt
bijv. uit de gemeente Halbstadt gemeld,
dat van eeue nieuwe, groote boerenhoeve
de woning, schuren en stallen, na eerst
een eind te zijn opgeschoven, ten laatste
verpletterd werden, maar slechts kort een
puinhoop vormden, daar vervolgens alles
zoodanig uit elkaar werd geslagen, dat er
niets meer van te vinden is. Eveuzoo zijn
er in dien omtrek uog twee boerenhoeven
totaal verdwenen. De bewoners hebben kun
nen vluchten, doch met achterlating van
het vee, waarvan natuurlijk niets behouden
i« gebleven.
Het buitengewoon budget voor bet De
partement van Oorlog in Duitsc'nland,
1888-89, bevat een som van 21 millioen
Mark voor uitbreiding van werken aau de
militaire of zoogenaamde strategische spoor
wegen van liet Rijk.
De Duitsche Keizer heeft bepaald, dat
het nieuwe paleis te Potsdam ter gedachte
nis aan den stichter voortaan zal heeten
FrederiksJcroon.
Voorts heeft de Keizer den Pruisischen
Minister van eeredienst last gegeven om
onmiddellijk te doen onderzoeken, boe de
tegen woord'ge Dom te Berlijn door ver
bouwing kan worden gemaakt tot een bede
buis, meer iu overeenstemming met bet
aanmerkelijk vermeerderde aantal der daar
toe bekoorende gemeenteleden, eu dat tevens
door zijue waardigheid de hoofd- en resi
dentiestad ten sieraad kan strekken.
Dezer dagen verscheen het verwachte
keizerlijk besluit, waarbij kwijtschelding
verleend wordt voor alle veroordeelingen
wegens Majesteitsbeleediging, politieke ver
grijpen en persdelicten, voor zoover die in
burgerlijke zaken zijn gepleegd. Verder
wordt kwijtschelding verleend voor alle
vergrijpen, welke eeue straf tot en met zes
weken gevangenis ten gevolge hadden.
Of ook voor militaire straffen amnestie
verleend zal worden, en in hoeverre ook
veroordeelden wegens overtreding der socia-
lLteuwet begenadigd zullen wordeu, laat
zich voor het oogeublik nog niet zeggen.
Opmerking verdient, dat de Kreuzzeituvg
nog mededeelde, dat het leidend comité der
socialisten al die socialisten zal uitstooten,
die van de te verwachten amnestie gebruik
maken.
van een barer elegante en voorname vriendin
nen. De arme Grace werd bleek en huiverde,
toen zij den inhoud las, die haar eene ramp aan
kondigde. Hare naaister berichtte haar, dat zij
door eene ernstige bezetting op de borst was
aangetast en het haar dus bepaald onmogeljjk was
zich met het allerliefste baltoilet bezig te hou
den, waaraan zij hare beste zorgen wilde besteden
en dat onder deze omstandigheden niet eerder
dan over een veertien dagen gereed kon zijn.
Zoo las Grace, en deze tijding deed haar hui
veren en gevoelende dat zij in tranen zou uitbar
sten, viel zij ontstemd op den stoel neer.
//Mijn kostuum niet bijtijds gereed, riep zij
uit, «wat zal er van mij worden! Hoe zal ik nu
op het bal verschijnen?// Eene bezetting op de borst,
ja, dat schrijft Miss Simonds inderdaad! Waarom
heeft ze niet eerst mijn baljapon afgemaakt?
Dan had ze immers weer de geheele kerstweek
gehad om uit te rusten en weer beter te wor
den. Dat gebeurt nu enkel en alleen om mij
tegen xe werken, om mij teleur te stellen, o mijn
Hemel! Zoo'n lief japonnetje, zoó'n elegant toiletje.
Ik heb nog wel die kanten tunique met het
blauw satijnen onderkleed. Maar dat heb ik op
Aston-Hall al eenmaal aan gehad; onmogelijk er
In de zitting van deu Franschen
Senaat heeft de Minister-President Tirard
verzocht, dadelijk over de staatsbegrooting
te stemmen, wegens redenen van staat
kundigen aard. De begrooting werd daarna
met 227 tegen 9 stemmen aangenomen.
Floquet beeft de opdracht om een Mi
nisterie samen te stellen, aanvaard.
Volgens La France is het de bedoeling
vau Carnot, een Ministerie te doen samen
stellen, dat tot de Kamer-ontbinding zal
overgaan.
Generaal Caffarel is in hooger beroep
gekomen van het vonnis, waarbij hij wegens
de zaak der decoraties tot 3000 frs. boete
is veroordeeld.
Te Tarbes is eeu Lebel-geweer uit het
tuighuis gestolen. Er waren vermoedens
gerezen tegen zekeren Gériu, eeu civiel
beambte, dien men heen en weer had zien
slenteren voor de afzonderlijke bewaarplaats
der geweren. Er werd eene huiszoeking bij
hem gedaan, doch men vond toen niets.
Maar bij eene tweede huiszoeking ontdekte
men op deu zolder eene deur, die gesloten
was en die, gelijk Gériu voorgaf, leidde
naar een vertrekje, dat de eigenaar in ge
bruik had. Gérin verzette zich tegen het
openen dezer deur, hetgeen voor de over
heid reden t6 meer was om in het vertrekje
hun onderzoek voort te zetten. En inder
daad, daar werd het vermiste geweer ge
vonden. Gérin bekende thans het gestolen
te hebben. Het onderzoek werd niettemin
voortgezet en nu vond men ook patronen.
Gérin gat voor geene medeplichtigen te
hebben en het geweer en de patronen alleen
te hebben gestolen voor een wetenschappe
lijk onderzoek.
In zijn huis heeft men echter eene lijvige
correspondentie met het buitenland gevon
den, inzonderheid met Duitschland.
Men meldt uit Constautinopel, dat
de Porte eene wijziging in het bestuur van
Creta iu overweging neemt, naar aanleiding
van de toenemende moeilijkheden tusschen
de Muzelmannen en de Christenen op het
eiland. De laatsten eischen eene constitutie
gelijk die voor Samos, waarna zij bereid
zouden zijn, een cijns te betalen aan de
Porte van 80,000 Turksche ponden per
jaar.
Blijkens telegrammen uit Sofia spreekt
Stambuloff de berichten tegen, dat de Bul-
gaarsche Regeering geueigd zou zijn, zich
met Rusland te verzoenen op de volgende
grondslagenhet vertrek van Prins Ferdi
nand tegen de schriftelijke belofte der Rus
sische Regeering, de onschendbaarheid van
Bulgarije te eerbiedigen, Stambuloff te hand
haven tijdeus de tusscheuregeering, en een
trooncandidaat voor te dragen, die voor de
groote mogendheden aaunemelijk is,
De wet tot aanvulling van de zegèl-
belastiug bepaalt, dat van de Russische
papieren, die aan zegel onderhevig zijn, de
belastiug wordt geheven bij hunne eerste
uitgifte, en van de buitenlandsche op het
nog eens in te verschijnen! Was het nog
ergens anders, op het graafschapsbal b. v.
Neen! onmogelijk, de Gravin zou glimlachen als
zij mjj zag; Lady Elizabeth zou aan haar klavier
vertellen, dat ik geene toiletten bezit en Lady
Louise zou mij met den vinger nawijzen; daar
ben ik zeker van. Achl wat ben ik toch diep
ongelukkig! wat een harde beproeving! Te
moeten afzien van dat bal waarnaar ik zoo reik
halsde. Alleen tehuis te moeten blijven om mij
den ganschen avond te vervelen.'t Is onuitstaan
baar.
Half wanhopend liet Miss Grace haar hoofdje
op het kussen der sofa rusten, en daar zat ze
met hare handen over den schoot gevouwen, ter
wijl dikke tranen, over hare bleeke wangen rol
den. Arme Grace! inderdaad, die zoozeer de voor
rechten en de genietingen miskent, die het lot
op uw levenspad heeft gestrooid; die u verveelt
en ongelukkig noemt in een vertrek waar alles
van gemak en van overvloed getuigt, waar ge
uwe hoeken hebt en uw werk, uwe piano en een
warmen haard; waar alles tot u spreekt van de
liefde en de voorkomende teederheid van een
goeden vader. Arme Grace inderdaadl
{Wordt vervolgd,)
4
