NIEUWE
IVö. 1276
Woensdag 8 Augustus 1888.
13de Jaargang.
De cultuurstrijd In Daden.
ttüiTfii\LT¥üi
i.
Een offer.
Slot volgt).
ruRLEH.Min;
ABONNEMENTSPBIJB
Eer 3 maanden voor Haarlem f 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het Buitenland 1,80
Afzinderljjke Nummers0,06
Dit blad verschjjnt
elkeu DINSDAG, DONDERDAG en Z ATE R DAG
BüBEAÏÏ! St. Janstraat Haarlem.
AGITE MA HON AGITATE.
PBIJS DEB ADVERTENTIÉir
Van 16 regels .30 Cents.
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag
en Vrijdag-avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: K P P E R LAUREY.
Ofschoon de toestand op kerkelijk gebied
in Pruisen en de bondsstaten veel verbe
terd is, al werd bjj nog niet geheel en al
tot den status quo ante gebracht, ontvlamt
in Baden de haat tegen de Katholieken
met nieuwe woede eu worden zij in dat
land als 't ware gelijk Heloten behandeld.
In Baden is het aan iedereen vergund op
zjjne wijze zalig te worden, behalve aan
de Katholieken. Iedereen mag er prediken
en redevoeringen houden zoo veel bij wil,
slechts niet de katholieke Geestelijke of
Kloosterling. Het Protestantsche Missiehuis
by Basel ontwikkelt ongehinderd eene groote
werkdadigheid, maar als de Aartsbisschop
van Freiburg een katholiek opvoedingsge
sticht zou willen stichten, zou de Regee-
hem zulks ontegenzeggelijk verbieden; het
congres van vrijdenkers houdt te Mannheim
in 't openbaar godslasterlijke redevoerin
gen, maar als een katholiek Kloostergees
telijke daar eeue predikatie zou houden
gver de gehoorzaamheid jegens de overheid,
aan zou men hem in de gevangenis wer
pen; de protestantsche zendings-vereeuigiug
ontwikkelt hare werkzaamheid in alle groo-
tere steden gansch ongestoord, maar als
hier of daar een paar katholieke Zusters
van Liefde meei aanwezig zijn dan volgens
de wet geoorloofd is, of wanneer die Lief
dezusters de werken der christelijke barm
hartigheid uitoefenen, waar zij vroeger niet
gevestigd waren, dan ontstaat er ouder do
Protestanten een geschreeuw, alsof Kerk en
Staat worden bedreigd. In Badeu heerscht
vrijheid voor allen, behalve voor katholieke
Kloosterlingen en voor de Katholieken in
't algemeen, bij de openbare belydeuis van
hun godsdienst.
Wanneer een paardrijdersgezelschap in
alle straten rondrijdt en zijne voorstellingen
aankondigt, dan heeft niemand daarop iets
aan te merken; het verkeer en de openbare
veiligheid wordt door zoo'u troep niet in
gevaar gebracht; bij velocipedisten-con-
coursen vliegen de deelnemers daaraan, met
hunne machines door de stratenhet ver
keer wordt niet gestoord; bij gelegenheid
van optochten en andere feesten dwalen on
afzienbare troepen, van muziekkorpsen ver
gezeld,door de stad, zy verstoren de orde niet;
de Burgemeester, noch de politie heeft er
iets tegen. Maar als er op een feestdag eene
processie zich langzaam eu met de stipste
orde door de straten wil bewegen, dan
worden er onmiddellijk de grootste bezwaren
geopperd, want door eene processie, waarbij
de Katholiek zijn godsdienst openlijk belijdt,
wordt de confessioneels vrede gestoord!*
En daarom moeten dergelijke optochten
met brutaal geweld worden onderdrukt en
FEUILLETON.
2)
Vervolg
«Zou ik George verlateD? Tante, koe kunt
gjj zoo iets vragen? Immers neen. Eene scheiding
van hem zou ik niet lang overleven.//
«Op uwen leeftijd zou ik waarschijnlijk ook
zoo gesproken hebben, doek God behoede u, dat
gij niet behoeft te ondervinden, al wat een
menschelijk hart verdragen kan en moet.n
«Maar zeg mij dan eens, tante, kan eene
bruid, die haar verloofde, recht innig lief heeft,
hem verlaten zonder groot onrecht te plegen.//
//Waarom niet, mjjn kind? Hierover beslist
alleen de oorzaak, die ons hiertoe aanzet.
Zoudt g\j zonder dringende noodzakelijkheid zoo
handelen? Neen. Zou niet juist uwe groote liefde
u dat offer echter tot een plicht kunnen maken?//
Emma schudde het hoofd en zeide:// Tante,
dat begrijp ik niet recht.//
Er zouden bepaald nog eenige uren moeten
verloopen, eer de bruidegom van Emma kwam.
Hij had geene aangelegenheid, eene verre reis
te doen en tante vreesde, dat het verlangen der
jonge bruid in dien tusschentijd hoven mate op
de proef zou gesteld worden. Zij trachtte derhalve
hare gedachten op iets anders te doen vestigen.
verboden. Het is de oude strijd tegen Rome,
die in Baden weder ontbraut en die hoofd
zakelijk door den kortelings opgerichten
Evaugelischen Bond« wordt aangehouden.
En welk doel die »bond« heeft, kunnen
we lezen in het adres van hulde, dat door
hem is aangeboden aan den nieuwen Keizer,
en hetwelk o. a. de verklaring bevat: »dat
de boud waakt voor de Duitsch-protes-
tautsche belangen in Luthers geest(!) en
ten strijde trekt tegen de macht van het
Romanisme (d. w. het Katholicisme),
't welk het leven der Duitsche natie be
dreigt*.
Geheel in den geest van den Evangeli-
schen Bond voorzeker schreef onlangs Edu-
ard You Hartmann in een artikel in Die
Gegenwart geplaatst: »Het zal ieder Duit-
scher bekend zijn, dat de eigenlijke, on
verzoenlijke erfvijand van Duitschlaud is:
de Katholieke Kerk; deze moet dus fel
worden bestreden.*
't Zijn nagenoeg dezelfde helsche woor
den Ecrasez Vinfame), die de zedelooze
vader der rev dutie schreef, de atheïst
Voltaire.
De Evangelische Bond is het dus eu
ook de met hem verbonden vrijmetselarij,
die het pas in de schede gestoken oorlogs
zwaard van den cultuurstrijd weder heeft
uitgetrokken om het te zwaaien naar al
wat katholiek is. Ook aan de onverkwik
kelijke gebeurtenissen iu de Eerste Kamer
van Baden heeft de Evangelische Boud
zjju aandeel; immers iu dat staatslichaam
vindt inen slechts de vertegenwoordiger»
van den protestautschen adel en van de
protestantsche predikanten en in de Tweede
Kamer de vertegenwoordigers der bureau
cratie, die allen tot den Evangelischeu
Boud behooren en het felst tegen de be
langen der Katholieken zijn gekant. De
Protestanten en andere niet-Katholiekeu
gedragen zich iu Badeu preciee alsof de
Katholieke Kerk tot hnn domeiu behoort.
Maar, zal ieder lezer onwillekeurig vra
gen, hoe gedragen zich dan de Katho
lieken in Badeu tegenover het geweld hun
godsdienst aangedaan? Helaas! d6 beant
woording dezer vraag is beschamend voor
Badei s Katholieken. Zij zoudigdeu aan de
stembus en hun gedrag kan men niet
beter karakteriseeren dan door het ge
vleugeld woord te bezigen
>Nur die allergrössteu Kalber,
Walilen ihre Metzger selber«.
Maar het katholieke bewustzyu is we
derom ontwaakt, het point d' honneur der
Katholieken van Baden is te zeer, en op
te overmoedige wijze gekrenkt, dan dat er
geejie reactie zou ontstaan. De Katholieken
van Badea zullen zich niet langer laten
onderdrukken. Het moest zoover komen,
opdat het beter zou worden. De geest van
Zij dacht een oogenblik na en zeide toen:
//Hiernaast in de kamer rammelt Johanna onge
duldig met de kopjes, Emma. Dat teeken ken
nen wij; zij is misschien hang, dat de thee koud
zal worden. Laten we er heengaan. Na het ont
bijt zal ik u eene eenvoudige geschiedenis ver
halen, waaruit ge mijne bedoeling van zoo even,
duidelijk zult begrijpen. Daarna stond zij op en
ging met hare nicht in de andere kamer.
Terwijl de oude dame en hare nicht zich aan
de onbijttafel bevinden, zullen we trachten iets
meer van de twee dames te weten te komen.
Het huis, dat ze bewoonden, stond in eene
kleine stad, en was door een kleinen bloemen
tuin van de straat gescheiden.
In het tuintje bloeiden violen, riddersporen
meer andere bloemen, die thans als te ouder-
wetscli uit de voornamere tuinen zijn gebannen.
Het inwendige dier woning getuigde over het
algemeen van weelde, ofschoon men er weinig
aan trof wat nieuw was. Maar van de sneeuw
witte gordijnen af, tot het koperen vogelkooitje
toe, getuigde alles van eene buitengewone zinde
lijkheid. Het was omgeveer vijftig jaar geleden,
dat de Heer Eollman, die in het stadje als rijks
ontvanger was benoemd, dit huis had gekocht.
Nadat hij het flink in orde had laten bren
gen, betrok hij het met zijne echtgenoote. Beide
waren reeds bejaarde lieden en kwamen uit
eene geheel andere streek. Niemand in de stad
wist iets van hunne afkomst af bloedverwan-
satuenwerking der Katholieken is weder
om ontwaakt eu de Evangelische Bond,
die beter deed, zijne eigene aangelegen
heden te regelen, zooals de Katholieken
op hunne vergaderingen doen, die zich
nimmer om de zaken van audersdeukondeu
bekommeren, de Evangelische Bond zal
door zijn vernieuwden roep: »Teu strijde
tegen Rotne!* den Katholiek uit zijne
lauwheid doen outwakeu.
Hoe het met de verdraagzaamheid vau
het Protestantisme in het algemeen en
de tolerantie van den Evangelischen Bond
iu Baden geschapen stond eu staat, daar
van zullen wij nog iu ons volgend num
mer eenige bewijzen4geven.
Het officieuze regeeriugsorgaan, het Journal
de Bruxelles, noemt het verspreide gerucht
juist dat Ridder De Moreau, Minister van
landbouw, openbare werken, schooue kun
sten en letteren, iets vau zijn overvloed
zal afgeven. Da »schoone kunsten en let
teren* gaan naar het departement van
binueulaudsche zaken over, waartoe zij vóór
1884 ook steeds hebben behoord.
Het Pruisische Huis van Afgevaar
digden telt in het geheel 433 leden, zoodat
de meerderheid 217 stemmen bedraagt.
De beide conservatieve partyen tellen
te zameu 202 leden, zoodat hun 15 stem
men ontbreekt om de meerderheid uit te
maken.
De conservatieve partij en het centrum tellen
te zamen 233 ledeu eu beschikken dus over
17 stemmen meer dan de meerderheid. Bij
de schoolquaestie zullen waarschijnlijk deze
beide laatste fractiën samengaan.
Ook te Carlsbad is de verjaardag van
H. M. onze Koningin door de aldaar aan
wezige Nederlanders gevierd.
Een zestigtal Nederlanders vereenigden
zich op den geboortedag van H. M. onze
Koningin aaneen feestmaal in het stadspark,
ouder voorzitterschap van den Heer v. d.
Does de Willebois, Minister van Staat,
Oud-Miuister van Buiteul. Zaken. De Bur
gemeester van Carlsbad behoorde tot de
genoodigdeu. De badkapel voerde des mor
geus de Nederlaudsche volksliederen uit in
de Sprudel-kolounade.
Uit Sileziëen Elburg zijn weder berichten
ontvangen van zware overstroomiugen ten
gevolge van den aanhoudnndeu regen. Het
spoorwegverkeer is op verscheidene plaatsen
gestremd. Een groot gedeelte van den oogst
is vernield.
De zonderlinge circulaire, die de
Prefect van politie te Parijs aan de Com
missarissen heeft doen geworden, om hun
aan te schrijven voortaan geen proces
schap te vertellen. Zij hadden geene kinderen en
noch de man noch de vrouw spraken ooit over
hunne nabestaanden, maar dat ze rijk waren,
bleek uit hunne geheele wijze van leven. Met
de nauwkeurigste plichtsbetrachting nam de heer
Bollman zijn ambt waar. Buiten zijne ambtsbe
zigheden verzorgde hij zijn kleinen tuin; een
paar malen in de week kwam hij met eenige
bekenden bijeen om een gezellig kaartpartijtje
te houden. Zijne vrouw was eene brave en bekwame
huismoeder; dat konden zelfs hare grootste vijan
den haar niet ontzeggen. Bij het wekelijksche
theekransje won haar gebak het altijd van ieder
ander, doch zij zelve was bjj die gelegenheden
altijd stil en ingetogen.
Eenige jaren verliepen op deze wijze, toen
de Heer Bollman na een korte ongesteldheid
overleed. Ook bij de begrafenis kwamen geene
bloedverwanten opdagen. Van daar dat verschei
dene moeders met elkander wedijverden om der
weduwe kleine attentie's te bewijzen. Gaarne
zou iedere moeder hare dochter aan haar heb
ben toevertrouwd of minstens haar tot gezel
schapsjuffer hebben gegeven, doch de goede
vrouw deed alsof zij van al de toespelingen
daarop niets begreep. Om hare bezorgde vrien
dinnen gerust te stellen, gaf zy er eenige maan
den later aan toe, de gewone Woensdag-par
tijtjes weder geregeld bij te wonen.
Op eens verspreidde zich als een loopend vuur
tje het gerucht door de stad, dat er den vorigen
verbaal op te maken tegen werkstakers,
die zich eenvoudig bepalen tot het ver
nielen van gereedschappen of het omver
werpen van zaudkarren daar het par
ket van oordeel is, dat door de afschaf
fing van art. 414 van het strafwetboek,
feitelijkheden van dien aard opgehouden
hebben strafbaar te zijn, deze circulaire
is thans te niet gedaan door eeue andere,
aldus luidende:
Gelief mijne vertrouwelijke circulaire,
die u per telegraaf op 31 Juli gezonden
is (het stuk was dus vertrouwelijk*, hoe
wel de bladen het dadelyk te lezen hebben
gegeven), te beschouwen als niet geschre
ven, daar de personen, die zich schuldig
maken aan het wegnemen of het breken
van gereedschappen, of zij die ladingen in
stortkarren omverwerpen, gerechtelijk ver
volgd zullen worden.
De natuur is iu Grool-Brittanuië ge
heel in overstemmiug met de bewogen eu
abnormale atmosfeer van de politieke we
reld. De aanhoudende regen heeft iu vele
gedeelten van Engeland, vooral in Essex,
overstroomingen veroorzaakt, welke veel
schade hebben berokkend. Ook in Londen
is tengevolge van meergemelde regens iu
sommige buurten de toestand ondragelijk
geworden. De jongste Pall Mall Gazette
geeft eene illustratie van het huis, waar iu de
onderste verdieping het hemelwater eenige
voeten hoog staat; werkelijk schijnt deze
voorstelling geen charge te zijn, want reeds
heeft zich eene commissie gevormd van
weldadige lieden, welke zich voorstellen den
watersnood iu de armere stadsgedeelten zoo
veel mogelijk te lenigen en door gepaste
middelen de inwoners tegen de gevolgen
der vochtigheid te vrijwaren.
De commissie uit het Lagerhuis omtrent
het loodswezen heeft haar rapport vastge
steld. Volgens de Standard beveelt de com
missie o. a. aan, dat de bestaande voor
schriften ter zake van verplichte loodsing
onveranderd zullen blijven; dat het uitreiken
van loodsbrieven aan deskundig gebleken
gezagvoerders en schippers, zoowel inboor
lingen als vreemdelingen, blyve gehand
haafd, waartegenover zij echter zouden ge
houden zijn bij te dragen tot loodsfondsen
binnen hunne vaarwaters; eindelijk dat lood
sen behooren zitting te nemen in alle Brit-
sche loodsbesturen.
Boulanger vertrekt den 9en dezer naar
het departement Beneden Charente en van
daar naar het departement Somme, om
voor zijne candidatuur in de beide gewesten
te werken.
De Russische Regeering moet, naar uit
Tiflis gemeld wordt, besloten hebben over
te gaan tot den aanleg van een spoorweg
naar de haven van Sukom-Kale. Deze
haven ligt ten noorden van Poti. Zij is
avond eene vreemde dame bij Mevr. Bollman
was aangekomen.
//Dat is niet mogelijk,// verzekerden sommigen,
//want nog nooit heeft iemand gehoord, dat Me
vrouw Bollman familie heeft.// //Zij heeft ook nog
nimmer het tegendeel beweerd,// meenden weer
anderen, //en bij zulke stilzwijgende mensehen is
alles mogelijk//. //Nu, het zal spoedig uit
komen," voegde een derde er bij, «want mor
gen, Woensdag, is er theevisite bij Mevr. Boll
man.//
Een kwartier vroeger dan gewoonlijk kwamen
de dames, met de vrouw van den kantonrechter
aan 't hoofd, bij Mevr. Bollmann aan. D/ze, stil
en ingetogen als altijd, stelde aan hare gasten
mejuffrouw Emelia Hoilberg voor, hare nicht,
de nagelaten dochter van een onlangs overleden
broeder.
//Hadt gij dan een broeder, Mevr. Bollman?//
vroeg de echtgenoote van den kantonrechter." Dat
hoor ik nu voor het eerst.//
//Dat is wel mogelijk.// Waarom zou ik ook
van hem gesproken hebben? Niemand kent hem
immers hier? De overledene was een edel mensch
en een bekwaam arts. Hij overleed weinige dagen
na mijne echtgenoot zaliger.
Daar viel niet veel tegen te zeggen en ofschoon
Mevrouw Bollman rond voor de zaak uitkwam,
vond men toch, dat men door hare woorden niet
veel wijzer was geworden. Men moest de zaak dus
anders aanvatten. (Wordt vervolgd.)
