NIEUWE
No. 1293
Zondag 16 September 1888.
13de Jaargang.
Een merkwaardig getuigenis.
B U 1T E N L A N 1).
4)
De Vergelding.
Koloniën.
HAlRLIMSdlIE COVRAIT.
ABONNEMENTSPBIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland tr. p. p.
Voor het Buitenland
Afzonderlijke Nummers
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
BCRKAÏÏ: St. Janstraat Haarlem.
t 0.8b
1,10
1,80
0,06
AGITE MA NON AGITATE.
PBIJS DEB ADVEHTENTIÉN
Van 1—6 regels.30 Cents.
Slke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag
en Vrijdag-avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KUPPERS LAUREï.
Zooals bekend is hebben de radicalen te
Parijs het vaste voornemen om de beide
laatste hospitalen, die nog door de Gees
telijke Zusters worden bediend, evenals de
andereu weldra te verwereldlijken, dat wil
zeggen: de Zusters van liefdadigheid uit
hare woning en werkkring verjagen en hare
plaatsen doen innemen door leeken, die
zich met de verzorging der zieken zullen
hebben te belasten. De Godgewijde, vrome
Zusters, die haar edelen en weldadigen ar
beid op de meest onbaatzuchtige wijze ver
richten, die op geene aardsche beloouiug
aanspraak maken, die haar moeilijke taak
slechts uit zuiver christelijke beginselen,
zonder de minste bijbedoeling en met eene
offervaardigheid, welke tot de hoogste be
wondering dringt, volbrengen, zullen ver
vangen worden door huurlingen, die den
Mammon dieuen en van wie allerminst eene
toewjjding kan verwacht worden, welke tot
dusver in de ziekenhuizen der Geestelijke
Zusters kou waargenomen worden.
De leden van den atheïstischen gemeen
teraad der Fransche hoofdstad willen het
alzoo. Alle leden? Neen. Ouder hen is er
een opgestaan, die den moed had de ramp
zalige gevolgen, die de verwereldlijking der
hospitalen na zich sleept, voor oogen te stel
len. Het zal een geloovig Katholiek geweest
zjju, die den moed bad voorzjjne overtui
ging uit te komen, Uooreu wij ons toevoe
gen. Misgeraden. Het was geen Katholiek,
geen »clericaal«. De mat), die zjjue stem
heeft verheven oin te protesteeren en te
waarschuwen tegen de verwereldlijking van
de hospitalen, is een vrjjdenker, atheïst en
republikein. Zijn getuigenis is daardoor te
merkwaardiger. Het is Dr. Despres, een
der voornaamste hospitaalgeneesheeren en
lid van deu gemeenteraad te Parijs.
Iu een brief gericht aan de Gazette des
hopitaux geeft deze geleerde, naar aanlei
ding van het bericht tot verwereldlijking
van »l'Hotel Dieu« eene schets van de
resultaten, welke de verwereldlijking in het
gasthuis »de la oharité® heeft gehad. Deze
verwereldlijking,® aldus schrijft Dr. Despres,
heeft deu 23 Jauuari jl. plaats govonden
en wij zijn in de gelegenheid geweest met
eigen oogen de treurige gevolgen, die wij
hadden voorzien, te bevestigen. Zonder stil
te staan bjj de bekende gebreken van het
nieuwe persoueel, als onnauwkeurigheid,
gemis aan orde en reiuheid, bijna voort
durende afwezigheid van de zaleu, behalve
op de ureu van bezoek, wanorde in het
linnengoed en de heelinstrumenten, zal het
mij voldoende zjjn te zeggeu, dat op de
vjjf leekeu-verpleegsters, die men mij achter
eenvolgens binnen drie maauden gegeven
heeft, men er twee heeft moeten verplaatsen
wegens gemis aan zorg, waardoor twee
FEUILLETON.
(Vervolg)
//De naam van den man, op wien het lot is
gevallen, is: Jean Distinguingjj leunt thans
heengaan.//
Er ontstond een onbeschrijflijk verward gemom
pel van afgrijzen en verlichting (want de meeste
waren voor hun eigen leven beducht geweest),
te midden waarvan men den rauwen kreet hoorde:
//Gerechte God! Op den dag van mijn huwelijk!//
Het volk bewoog zich als de golven aan een
rotsig strand. Wie zou de vreeselijke tijding aan
de bruid overbrengen?
Naast Jean hadden reeds twee soldaten post
gevat met de eeDe hand op zijn schouder en de
Bndere aan hun geweer. Zij brachten hem, in
een staat van verdooving, naar een kamertje,
dat daartoe door den Generaal vooraf was uit
gekozen en waarvan de vensters van ijzeren sta
ven waren voorzien. Voor de deur betrokken zjj
de wacht.
Pastoor Delavigne had een onderhoud met de
Pruisische officieren, dat echter vruchteloos bleek
en tevergeefs poogde hij hen te overreden, liever
eene som gelds te eischen, dan iemand te dooden
mijner zieken zijn omgekomen en dat ik
mij teu slotte heb moeten behelpeu met
twee oudere verpleegsters, die nog van de
Geestelijke Zusters hare opleiding hebben
ontvangen en tenminste met een zieke weten
om te gaan.
Wat de uitgaven betreft, deze hebben
geene grenzen meer. Waar vroeger éene
Geestelijke Zuster dienst deed, heeft men
thans twee leeken-verpleegsteis geplaatst.
In eene onzer afdeelingen heeft men er
zelfs nog een derde bijgevoegd en dit is nog
niet voldoende geweest. Deze diie dames
verklaarden, dat zij te veel W6rk hadden
eu wisten van deu directeur van het gast
huis te verkregen, dat men haar eene vierde
heeft toegevoegd. Op deze wijze vervaugt
men in de »Charité« éene Geostelijke Zuster,
die veel miuder kostte, dan ieder van deze
dames afzonderlijk. Maar het ergste van
den toestand is nog, dat een aantal vrou
wen, die men ons als verpleegsters toe
zendt, beschermelingen van gemeenteraads
leden eu zelfs van Afgevaardigden zijn; zij
komen hiervoor vrij onbeschaamd uit tegeu-
over onze leerlingen en meeuen, dat haar
alles is geoorloofd. Wanneer ik goed ben
ingelicht, zijn eenige van deze vrouwen de
echtgenooten en bloedverwanten van in
vloedrijke kiezers, die natuurlijk voorstan
ders vau de verwereldlijking ziju. Deze bi-
zonderheid werpt op de zaak een nieuw
licht eu de noodzakelijkheid van deu terug
keer der Geestelijke Zusters in de gods
huizen zal zich al meer en meer doen ge
voelen.
Drie dagen na het vertrek der Geeste
lijke Zusters,® zoo schrijft Dr. Despres als
postcriptum, »werd een biljet aangeplakt
iu de gangen van het gasthuis »delacha-
rité® eu op de deuren der ziekenzalen,
waarin iu hoofdzaak het volgende werd
medegedeeld: Aan de zieken wordt kennis
gegeven, dat zij geen geld hebben te geven
aan de personen, die hen verplegen.® Het
gasthaisbestuur stelde aldus aan de onge-
lukkigen zijn nieuw personeel voor en bracht
daarbij tevens aan de Gasthuiszusters eene
ouvrijwillige hulde, grooter nog dan die,
welke wij haar hebben gebracht.®
Het bekende Parijsche dagblad »Le Fi
garo® heeft een zijner verslaggevers naar
deu Heer Despres gezonden, wieu de moe
dige geneesheer nog tal van merkwaardige
bizonderbedeu heeft medegedeeld. »Toen de
Geestelijke Zusters er nog waren,® zoo bad
Dr. Despres zich uitgelaten, bedroeg de
sterfte éeu percent, sinds de leekenverpleeg-
sters zijn gekomen, is zij geklommen tot
5 percent.
Deze cijfers geven te deuken. Commeu-
taren ziju hier overbodig. Het getuige
nis van Dr. Despres mag inderdaad de
schoonste lofrede worden geheeten voor de
verbannen Geestelijke Zusters en verplet
voor het geval, dat de moordenaar niet mocht
worden ontdekt. Hoffelijk hoorden zij hem aan,
maar blijkbaar met het vaste voornemen, zijn
verzoek niet in te willigen. Met eenige beleefde
woorden namen zij afscheid van hem. Na Jean
zelf, was misschien niemand meer ontroerd dan
de ijverige Priester, toen hij den naam van den
vijand zjjns broeders hoorde uitspreken. De
gedachte, dat Edmé's bloed om wraak schreide
ging hem als een bliksemstraal door de ziel, doch
was even spoedig daaruit verbannen, maar zijn
gevoel, was zoo hevig geschokt, dat hij genood
zaakt was zich aan een pilaar in de nabijheid
vast te houden.
Het was hem als een benauwde droom en
toen hij weder tot bezinning was gekomen, was
de menigte reeds uiteengegaan, terwijl enkele
groepjes, die hier en daar stonden te praten, door
de soldaten uiteen werden gejaagd.
Eenigen schenen zich te willen verzetten, maar
het grootste gedeelte wilde dit blijkbaar niet; het
zou dan ook werkelijk dwaasheid geweest
zijn, met hun armzalige dorpswapenen, tegen
een zoo goed gedisciplineerde macht te willen
ageeren.
Met veel moeite kreeg de Pastoor verlof den
gevangene te bezoeken. Jean zat voor de kleine
tafel, met zijne handen voor zijn gelaat en hoewel
hij niet opkeek, huiverde hij toch, toen de Prie-
terend voor de bevorderaars de verwereld
lijking.
Zal de Parijsche gemeenteraad luisteren
naar de waarschuwingen van dezen zaak
kundige?
W|j betwijfelen het. De verwereldlijbings-
manie is te diep doorgedrongen in de har
ten van de leden van deu athéïstischen
Gemeenteraad der Fransche hoofdstad. Zjj
vinden in de vervolging van al wat chris
telijk heet een genot, eene voldoening van
hun satanischen haat tegen het klooster
lijk kleed. En in huune woede outzieu zij
zich niet het ljjden van zwakken en zie
ken te verzwaren en die ougelukki-
gen over te leveren aan de hebzucht van
ellendige wezens, die in de plaats gekomen
zijn van de Liefdezusters, welke door ieder
een als Engelen vau barmhartigheid wor
den geprezen.
Arme krauken! Maar voor al arm, arm
Frankrijk! Hoe treurig staat het ook binnen
uwe grenzen geschapeu met de vrijheid,
door u zoo hoog geprezen en verheven.
Tot verdere geldelijke en zedeljjke onder
steuning van de expeditie tot het ontzetten
van Einin Pasha, waartoe thans vast be
sloten is, zal er weldra door het comité
eene oproeping tot het Duitsche volk wor
den gericht. Als aanvoerders der expeditie
zijn de bekende grondlegger der Duitsche
Oost-Afrikaansche maatschappij, Carl Pe
ters, en de evenzeer bekende Afrika-reiziger
Wissmann aangewezen. Tegelijkertijd ont
bood de Rijkskanselier deu grooteu Ham
burger koopman Oswald naar Friedrichs-
ruhe, om door hem nader ingelicht te worden
omtrent de jongste gebeurtenissen en ge-
vechteu in Oost-Afrika. De Heer Oswald
bezit te Zanzibar de grootste firma. Verder
verneemt men, dat het plan betreffende
eene Duitsche gesubsidieerde stoomvaartlijn
naar Oost-Afrika weder opgevat is geworden.
Blijkens officiëele opgaven in Duitschland
zijn de aanstekelijke veeziekten sedert de
desbetreffende nieuwe wet op verblijdende
wijze afgenomen.
De schulden van Koning Lodewjjk II
van Beieren zjju nu bjjna geheel afgedaan.
Er ziju een paar landgoederen voordeelig
verkocht, en ook de toegangsgelden, betaald
voor het bezichtigen van de kouinkljjke
paleizen, hebben aaumerkelijk meegeholpen.
De openbaar gemaakte berichten over
de overstroomingen in Tyrol, luiden zeer
treurig.
De treinen van den Vorarlberg-spoor-
weg staan stil op den Brenner, tusscheu
Bozen en Roveredo. Innsbrück wordt met
overstroomiug bedreigd; Bregenz staat ouder
water, waarbij menschenleveus te betreuren
ziju; Trente is eveneens geïnundeerd, en
ster de kamer binnentrad. Hij was als een doof
stomme en antwoordde geen woord. Op eene
zachte wijze trachtte de Pastoor hem uit zijne
verdooving te wekken en hem voor zijn laatste
uur voor te bereiden. Hij zeide hem, dat de
dood eene deur was, die allen vroeg of laat
moesten doorgaan. Wat ons het meeste ter harte
moest gaan, is, dat wjj voor dien God, die ons
aan de andere zijde des grafs verbeidt, zoo rein
van hart als mogelijk mogen verschenen. Hij
sprak van de liefdevolle goedheid, de overvloe
dige genade van den Schepper, en smeekte hem
berouw te gevóelen over de zonden, die hij in
zijn leven mocht hebben begaan. Toen opeens
beurde de gevangene zijn hoofd op. //God!// riep
hjj uit, met een vreeseljjken vloek, //spreek mjj
niet van Hem. Er is geen God, en als Hjj is
dan is Hij wreed en onmeedoogend!" Toen
keerde hjj zjjn gelaat naar den muur en zei niets
meer.
Groote tranen stonden in Yvon's oogen; zjjne
stem werd zachter, liefdevoller en smeekend.
Plotseling stond Jean op, liep naar de deur en
klopte. De soldaat deed voorzichtig open. //Wilt
gjj dien man wegbrengen?// zei de gevangene en
keerde naar zijn stoel terug, om weder zjjne
vorige houding aan te nemen. De bewaker gaf
den Priester een wenk; met langzamen tred
verliet deze de kamer. In de donkere gang bleef
bovendien vau verlichting verstoken, om
dat de gasfabriek is overstroomd.
Het Journal Officiel behelst een de
creet van den President, waarbjj de rechts-
bedeeling in Tonkin opnieuw wordt gere
geld. Twee rechtbanken van eersten aan
leg worden daarbij ingesteld, te Hanoï en
te Haiphong, waar de buitenlanders zich
voomameljjk ophouden, met gelijke be
voegdheid als de rechtbanken in Cochin-
China. Misdaden zullen behaudeld worden
door een Hof te Hanoï. Inboorlingen en
Aziaten zulleu alleen in bepaalde gevallen
aan deze rechtspraak 7,iju onderworpen.
Volgens de France en de Presse, die
het weten kunnen, bevindt zich Generaal
Boulanger met eene zijner dochter» te
Christiauia.
Uit Oonstantinoprel wordt gemeld,
dat door deu staf omvangrijke verdedi
gingswerken voor Tripoli worden ont
worpen.
De Transvaalsche Regeering heeft
besloten, voorloopig het verleeuen van eene
bank- eu muntconcessie uit te stellen, daar
de Commandant-Generaal thans naar Ma-
tabelelaud is vertrokken. Vóór diens terug
komst zal er geene beslissing genomen
worden, hoewel het zeer wel mogelijk is
dat de Uitv. Raad, zoodra hij weer vol
tallig is, vau de hem verleende macht zal
gebruik makeD. Een besluit om de zaak
uit te stellen tot de eerstvolgende zitting
van den Volksraad is niet genomen.
Van Tunis wordt gemeld:
Benden gewapende roovers, dissidenten
uit het Tripolitaansche gekomen om een
rooftocht te houden onder de stammen in
het zuiden van het Regentschap, hebben
een treffan gehad met de Chamanis, een
bergstam. De roovers, ten getale van 300,
werden op de vlucht gedreven eu vervolgd,
met achterlating van verscheidene dooden
en hunne kudden kameelen.
Men verneemt uit Zanzibar dat, niet
tegenstaande de orde te Pagauis hersteld,
de toestand gespannen bljjft. De handel ïs
verlamd. De Arabieren eischen herstel van
hunne grieven tegen de Duitsche ambtenaren.
De Cougo-Staat is thans voor ad
ministratieve doeleinden in 11 provinciën
verdeeld.
Men schrijft het volgende aan het
Bat. Hbl.:
»In het Bautam8che zjjn pas eenige
hadjies, die zich verzet hadden tegen ons
gezag, daarvoor als welverdiende straf dood
geschoten, of ik verneem daar juist, dat
het stoomschip Noord-Holland van de Bott.
Lloyd niet minder dan een 800-tal van die
onruststokers zal aanbrengen van Djedda
en die hier »lossen« moet. Inderdaad, ver
dient de vraag overweging, of iu die ruime
hij staan om te overwegen, wat hem verder te
doen stond. Weldra helderde zjjn gelaat op,
terwijl men hem hoorde zeggen: „Ik zal niet
langer wachten,// en mei haastigen tred verdween
hij in de richting der nederige pastorie.
Marie was wanhopig, toen zjj den Pastoor
wilde uithooren en mededeelen, wat zij dacht
en wat Jacob dacht en zei van de gewichtige ge
wichtige gebeurtenissen van den dag, maar tot
de ontdekking kwam, dat Z.Eerw. de deur van
binnen had gesloten, omdat hij, zooals hij zeide
het zeer druk had. Ongeveer een uur was hij
in zjjne kamer bezig en ging toen naar de keu
ken, om staande een glas wijn en een stukje
brood te gebruiken, waarna hjj de woning ver
liet. Met vluggen tred stak hij het veld over in
de richting van De schoone Dennenom den
ouden Pastoor van Terrier te bezoeken, die,
zooals hjj terecht vermoedde, niet naar huis
was gegaan, maar bij de ongelukkige Estelle was
gebleven. Hun onderhoud duurde niet lang. In
weerwil van den spoed, dien hjj had gemaakt,
was het bijna zeven uur. Wie zal zeggen water
tusschen hen voorviel? Het gelaat van den jon
geren Priester straalde als dat van een Engel,
toen hjj zich naar de//drie sterren" spoedde, ter-
wjjl de oudere hem aan de deur naoogde met
ontroerde blikken.
(Slot volgt.)
