N I E IJ W E
No, 1299.
Zondag 30 September 1888,
13de Jaargang.
De fabrieken en hare werk
lieden in Engeland.
B UITEN L A N D.
B i N N E N L A N D.
M o n a.
HURL
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden yoor Haarlem t 0.86
Voor de overige plaatsen in Nederland tr. p. p. 1,10
Voor het Buitenland 1,80
Afzónderlijke Nummers 0,06
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en Z ATERDAG
BUBEAÏÏ: St. Janstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
PKIJS DES ADVEHTENTEÉW
Van 16 regels .30 Cents.
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie Contant
Advertentie n worden uiterlijk Maandag-, Woensdag
en Vrijdag-avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KUPPERS LAUREY.
Vervolg en slot).
Het belangrijkste gedeelte van Let verslag
vinden wij in de raededeelingen, welke Mr.
Lakeman, de Inspecteur vau het centraal-
district vau Londen, geeft over den toestand
der vrouwelijke werklieden iu zijne afdeeling.
Deze mededeelingeu zijn va.i te belaug-
rijkereu aard, vermits de meisjes eu vrouwen
een zeer groot deel der iu Londen wer
kende arbeiders uitmaken. Laketnau zegt
o. a.»Drie vierde van den arbeid, welke
in Londen wordt verricht, is het werk
van vrouwen-banden. Het is een droevig
beeld, dat die ambtenaar ons voor ogen
stelt. Maar al te vaak moet hij spieken
van onvoldoend loon bij zwaren arbeid, iu
vunzige, aan de eischeu der hygiëne weinig
beantwoorden ie werkplaatsen. Eender voor
naamste oorzaken der beklagenswaardige
toestanden, waarin een groot gedeelte der
Londeusche arbeidsters zich bevindt, wordt
aan de omstandigheid toegeschreven, dat
in die takken van industrie, waar de vrou
wen-arbeid bet meest wordt gebezigd, het
huis-werk eeue zoo groote uitbreiding heeft
ondergaan. »In plaats vau groote fabrieken
en vau werkplaatseu, die naar de eiscben
der wet zijn ingericht,* zegt Lakeman
verder, winden wij duizenden kleine, akelige,
donkere, overbevolkte werkplaatsjes in de
buizen der arbeiders zelveu.De wet op
de fabrieken kan aau den tpestaud, welke
in deze krotten heerscht, niets veranderen.
Toen de wet van 1878 werd gemaakt kou
men eeue dergelijke ontwikkeling der in
dustrie niet vooruitzien. De uitvindingen
op bet gebied der werktuigkunde zijn, vol
gens den Londeusche inspecteur, voor de
arbeiders in 't algemeen, niet voordeelig
want bet leger van halt volleerde werk
lieden wordt met den dag grooter en moet
dagelijks grooter wordenboe meer de
door machines bewerkstelligde arbeid de
overhand neemt. Een natuurljjk gevolg van
deze ontwikkeling is de overlading van
het werk iu de huizen en kleine werk
plaatsen, dat wordt uitbesteed door ageuteu
eu sub-agenten, die van den armoed der
armen leven. Iu het verslag uit Louden
wordt verdpr medegedeeld, dat vele patroons
er op uit zijn om iu die takken van nijver
heid, waarin men meestal geene volleerde
arbeiders behoeft te bezigeu, tot uiterst lage
loouen vrouwelijke leerlingen aau te nemen
en deze wederom door audere meisjes te
FEUILLETON
4)
(Vervolg.)
„Toch dezen avond niet Camarda?// vroeg
de Gravin ten hoogste verwonderd.
//Zeker nog dezen avond op het oogen-
blik."
//Maar dat is onmogelijk; er is nog niets
in gereedheid gebracht. Ik vertrek eerst binnen
veertien dagen, en gij hadt beloofd haar tot
dien tijd bij mij te zullen laten."
„Ja maar, er zyn onvoorziene omstandig
heden bjj gekomen; wij verlaten dit land en
zullen binnen de eerste jaren niet terugkomen;
daarom neem ik haar nu mede."
i/O, meter, mijn goede meter!// riep het
meisje snikkende, en wierp zich in de armen
der Gravin.
Deze bleef eenige oogenblikken in een stil
gebed verzonken, en smeekte God om genade
en sterkte voor hare onschuldige beschermelinge,
die zoo groote beproevingen te gemóet ging.
Toen sprak zij:
//Als uwe moeder dit verlangt, mijn kind,
moeten wij ons onderwerpen. Eenige dagen
meer of minder beteekent niet veel en de ge
hoorzaamheid is de eerste deugd van een goed
kind. Ga uwe kleeren pakken en voeg er de kist
bij, die op mjjiie kamer staat."
//Maar, meter
„Doe wat ik u zeg. Alles wat zich in die
kist bevindt, is voor u.//
Zoodra de deur achter Moïna gesloten was,
vervangen, zoodat de prijs vau den arbeid
laag blijft en er een overmatig aaubod van
arbeiders ontstaat. Welke ellendige loonen
er worden uitbetaald in de fabrieken van
linnen en katoenen ondergoederen, kunnen
wij zien uit het volgende bericht: Mij
werd verhaald, dat een man met zijue
vrouw en zijne drie kleine kinderen bij een
zwaren arbeid die van 's morgens vroeg
tot 's avonds laat duurt, 27 shilling (ƒ16.20)
per week verdient. Hiervan moet hij 6
ahlliug (ƒ3.60) huur betalen. Dat bij eeue
verdieuste van even 4 shillings (ƒ2.40) per
per.-oon armoede in huis moet komen, is
eeue zaak, die stellig niet nader behoeft
te worden verklaard. Ondanks de bittere
armoede, waarin dezen arbeidsters leven,
en iu wier levenslot geen verbetering zal
komen, prijst de Inspecteur hare zindelijk
heid eu haar zedelijk gedrag.
Een merkwaardig gedeelte vau het re
port* is dat, waarin de gezamenlijke In
specteurs eeue complete lijst leveren van
de gemaakte processen-verbaal en de daarop
gevolgde veroordeeliugen.
In eene bijlage worden niet alleen de
namen vermeld der Inspecteurs, die de be-
keuriugeu deden, der patroons, oudernemers
eu werkbazen, die zich aau de overtredingen
schuldig maakten, maar ook de aard der
overtredingen wordt er in vermeld, zoomede
de straffen, welke werden toegepast.
In het jaar 1887 werden er 2125 pro
cessen-verbaal opgemaakt, waarop 1687
strafvonnissen werden uitgesproken in 506
gevallen volgden slechts veroordeeliugen iu
de kosteuiu 60 gevallen werd er geene
veroordeeliug uitgesproken.
De overtredingen van de fabriekwet be
stouden hoof izakelijk in het tot den arbeid
bezigeu vau personen, die door de wet
worden beschermd en door het laten ver
richten van werk op Zondagen of op bij
de wet aangewezen feestdagen, gedurende
de voor den maaltijd voorgeschreven rust
uren enz. enz.
Het gansche verslag werpt wederom een
helder licht op eeue reeks wanverhoudingen,
waardoor de fabriekarbeiders veel te lijden
hebben eu die niet zijn verdwenen, ondanks
de toestand der nijverheid is verbeterd. Iu
ver baud met de arbeidersbewegingen, welker
schouwplaats het Yereenigde koninkrijk iu
de laatste jaren is geweest, zal dit verslag
voor de overheid en de bewindslieden in
Albion een leerzame vingerwijzing zijn.
deed de Gravin Camarda nevens haar nederzitten
en sprak haar aldus aan:
//Ik geef u Moïna terug omdat gij dit met
geweld wilt hebben, maar het is met vreezen
en beven dat ik het doe. Uwe dochter is een
engel, zorg toch haar niet te bederven.//
//Mijne dochter bederven! o mevrouw, ik,
hoor dat gij mij niet kent. Ik zou zoo veel van
haar niet houden als zij bedorven was. Het is
juist om hare deugd, om den eerbied dien zij
mij inboezemt, dat ik zoo veel van haar houd;
als ik zien zou, dat zij slecht werd, zou ik haar
niet meer zoo lief hebben, want ik ben trotsch
op haar, dat ben ik.//
ȃn gij hebt gelijk, want zjj is braaf en
deugdzaam, vol verstand en ijver. Maar gij
weet ook, dat zij zeer godsdienstig is, sta haar
dus loe hare plichten naar behooren te ver
vullen.//
„Dat beloof ik, dat zweer ik u. Ik zal
haar tegen iedereen verdedigen, en zij zal vol
komen vrijheid hebben."
//Maar als zij nu niet gelukkig bij n zou
wezen?//
«Als mijne dochter zich niet naar ons
leven kan schikken; als ik zien zou, dat zij zich
ongelukkig gevoelde, of als men haar te veel
overlast aandeed, dan zal ik haar uithuwelijken
aan iemand, die haar waardig is, of wel, ik zal
haar afstaan aan haren God, Dien gij haar ge
leerd hebt te beminnen, en Die uwe en mijne
plaats zal vervangen.//
//Belooft ge dat?
//Ik zweer het u bij al wat mij heilig en
dierbaar is!"
//God, dan ben ik gerust. Zij heeft een
Het wordt ons bevestigd zegt de
National Zeitung dat Keizerin Frederik
zich zeer scherp heeft uitgelaten over de
openbaarmaking iu de Deutsche Rundschau,
die buiten haar weten heeft plaats gehad.
Geweldig opzien baart het thans ver
schenen offieiëele bericht, dat Prins Von
Bismarck op bevel des Keizers over Keizer
Fried-rich's dagboek heeft opgesteld; alsmede
het bevel aan den Minister vau Justitie
om tegeu de Deutsche Rundschau recht
streeks een drukpersgeding te openen.
Naar het heet, uitte de Keizer nog voor
zijn vertrek den wensch, het proces zooveel
mogelijk bespoedigd te zien.
De Rundschau deelt mede, dat zij geene
verdere oplagen vau haar nummer met het
dagboek vau Keizer Friedrich zal uitgeveu.
De Reichsanzeiger maakt een besluit van
den Minister van Justitie bekend, waarbij
de verkiezingen voor den eersten trap be
paald worden op 30 October, eu de ver
kiezingen voor de Kamer vau Afgevaar
digden op 6 November.
Met 1 October zal te Barliju het eerste
nummer verschijnen van een anti-socialis
tisch blad: Zeitung füt Deutsche Arbeiter*,
hetwelk ten doel heeft de schrikbarende
vorderingen van het socialisme in Duitsch-
land tegen te gaau en de arbeiders te ver
manen de Regeering te volgen, die hunne
belangen behartigt, in plaats van zich aau
volksmenners over te geven. Het blad gaat
uit vau de uationaal-liberale partij. De
Heer Benuiugseu, hoofd dier party, zal
o. m. een der voornaamste redacteurs zijn.
Het is echter zeer de vraag, of dit orgaan
het beoogde doel zal bereiken. Liberalen
zijn iu hunne bestrijding van het socialisme
gewoonljjk niet zeer gelukkig en de reden
hiervan is niet ver te zoeken.
Bjj den Berlijnschen gemeenteraad heb-
beu 47 ledeu eeu voorstel ingediend, om
lo. een bedrag van 500,000 mark beschik
baar te stellen voor eene stichting onder
den naam vau »Keizer-Frederik-stichtiug«,
dienstig ter bevordering van volkswelvaart,
zullende de nadere bestemming worden
overgelaten aau Keizeriu Frederik; 2e, eeue
inzameling van giften te openen voor een
gedeukteeken ter eeie van Keizer Frederik,
iu de hoofdstad.
De Standard verneemt uit Athene,
dat de klachten der Regeering vau Grie
kenland over het gebeurde te Calymnos de
Porte bewogen dienaangaande instructiëu
te zenden aau den Turkschen Gouverneur
levendig geloof, en zal weerstand bieden aan
alle bekoringen. Intussclien hier hebt gjj mijn
adres, voor het geval ge mij soms noodig mocht
hebben. Als zij een-en-twintig jaar oud is, zal
zij mijne verdere beschikkingen vernemen."
//tiet is goed, ik dank u.//
„Zult gij haar nu dezen nacht reeds
medenamen? Het is al zoo laat geworden, en
ik zou haar nog zoo gaarne dezen nacht iu rnjjn
huis hebben.//
//Nu, gij kunt haar dezen nacht bjj u
houden, maar morgen vroeg kom ik haar halen.//
En de heidin verwijderde zich met rasscke
schreden, wantzjj wilde niet laten zien hoe
jaloersch zjj op de Gravin was, omdat hare
dochter deze zoo zeer beminde.
Gèhéel de nacht werd wakend doorgebracht.
De Gravin gaf aan haar geliefd petekind hare
laatste onderrichtingen en eene menigte wijze
lessen voor de moeilijke gevallen, waarin zij
mocht kunnen komen, en voegde er bjj, dat zjj
steeds bjj haar, als hare tweede moeder, troost
eu toevlucht zou vinden, en toen de morgen
aanbrak, schonk zjj aan Moïna haren zegen,
omhelsde haar voor de laatste maal en verwjj-
derde zich met den ouden Jozef, terwijl zij zeide:
//En nu, kindlief, moet gjj uwe móeder
afwachten."
Deze toefde niet lang. Met het krieken van
den dag klopte zij reeds aan de deur en werd
zij door hare dochter ontvangen. Toen zij de
koffers in de gang zag staan, vroeg zjj ver
wonderd:
//Is dit alles van u, mijn kind?"
//Ja, moeder; mevrouw de Gravin heeft
mij van alles ruimsohoota voorzien."
Kemal-Bey, waarbij bevolen wordt de ge
vangen genomen Grieksclie spousvisschers
vrij te laten, zoomede hunne gecoufisceerde
ladiugen spons. De Regeoring van Grie
kenland acht evenwel eene zóo laat ko
mende satisfactie onvoldoende.
Het Jourmd de St. Petersbourg maakt
melding van het bericht in de Memorial
diplomatique, volgens hetwelk Lord Salis
bury van Prins Vou Bismack en Graaf
Kaluoby de verzekering had ontvangen,
dat zij eeue caudidatuur van den Prins
van Coburg als Vorst van Bulgarjje willen
ondersteunen, en men derhalve eene be
vredigende oplossing der Bulgaarsche quaestie
kan tegemoet zien. Het Journal geeft zijne
verbazing er over te kennen, dat een ernstig
blad zulk een bericht heeft kunnen op
nemen.
Volgens een bericht uit Rome aan
Le Matin zou de gezondheidstoestand van
Koning Humbert bedenkelijk zijn. Hjj zou
aau tering lijden en zijne dagen zouden
geteld zjjn.
De commissie voor Buitenlandsche
Zaken van den Senaat der Vereenigde Sta
ten bracht een gunstig rapport uit over
Sherman's voorstel betreffende een onder
zoek nopens de betrekkingen tusschen de
Vereenigde Staten en Canada.
De paniek voor de gele koorts vermin
dert; het verkeer per spoorweg is gedeel
telijk hersteld.
Uit Durban wordt bericht, dat En-
daboeko Diuizoeloe's gevangenschap loo
chent, waaraan ook andereu twijfelen. De
Regeering van Natal verklaart, dat Eugé-
laud Zoeloelaud voor goed heeft gean
nexeerd.
In tegenspraak op het bericht in sommige
bladen als zouden de Katholieken van Neder
land zich tot een optreden voor de onafhanke
lijkheid van den 14. Stoel aansluiten aan de
voorgenomen bjjeenkomst der Belgische Katho
lieken te Leuven, en tevens in antwoord op de
vragen, haar van verschillende zjjden gesteld,
deelt De Tijd mede, dat door bevoegde personen
in ons vaderland maatregelen worden beraamd
tot eene uitsluitend nationale beweging in boven
aangegeven zin. Binnen enkele dagen hoopt zij
in staat te zijn bepaalde aanwijzingen te laten
volgen, die er toe zullen bjjbrengen de beweging
zoo algemeen en dus ook zoo vruchtbaar moge
lijk te maken.
Onder het opschrift: Overvloed van onder
wijzers leest men in De Wekker:
„Verleden jaar schreef iemand in een onzer
//Maar zijn die koffers we^stevig?//
//Zeker, moeder; ge ziet, ze zjjn met jjzer
beslagen.//
//Bewaar dan de sleutels goed in uwen
zak, ik zal wel zorgen dat ze u niet bestelen.//
//Maar wie zou mij kunnen bestelen?//
//Wel de lieden van onzen bende; Joï, de
hoofdman zelf. Ik geloof eigenljjk, dat het beter
is, alles maar stilletjes hier te laten; want zij
zouden in staat zijn ons te vermoorden om ons
alles af te nemen.//
Moïna verbleekte.
//Zijn ze dan zóo slecht, moeder?// vroeg zjj.
//Kindlief, gij moogt mij geen oogenblik
verlaten; gij zult steeds bjj mij zijn; God weet
wat zij anders met u zullen beginnen, want zij
zullen u nog langen tijd als eene vreemde be
schouwen." 1
//Ik zal doen wat ik kan, moeder, om
mij bij hen bemind te maken.//
//Ik hoop het; maar toch zult gij in dei*
beginne veel moeite hebben. Doch maak nu ehn
pakje van het noodzakeljjkste, en laat de "rest
hier. Neem vooral geen goud of ziWer mede;
ge zoudt het nog geen twee dagen kunnen be
houden.//
Moïna volgde den raad van hare moeder; zjj
knoopte eenige noodige kleedingstukken in een
pak met haar kerkboek en eenige voorwerpen
zonder waarde, schreef een briefje om de Gravin
van het voorgevallene te verwittigen, Jegde dit
op de koffers, en sloeg toen met een bezwaard
hart met hare moeder den weg in naar het
kamp der Zigeuners. Eenige vrouwen waren reeds
opgestaan en bezig met de kinderen te helpen
of met het eten te koken. Wordt vervolgd).
