N I E I
No, 1304.
Vrijlit: 12 October
13ie Jaargang.
De strijd om Constantinopel.
BU1TENL AN g),
M o n a.
IBOOTfilCBHTSPB IJ B
Per 3 maanden voor Haarlem 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland Ir. p. p. 1,10
Voor het Buitenland 1,80
Afzmderljjke Nummers0.06
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
AGTTK MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIÊN
Van 16 regels.30 Cents.
like regel meer 5
Groote Setters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Adverteutiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag-
en Vrij dag-avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KUPPERS LAUREY.
Onder bovenvermelden titel verscheen
onlangs eene brochure geschreven door een
Pruisisch officier, Otto Wachs, waarin schier
alles wordt behandeld, wat betrekking heeft
op de militaire eu politieke beteekenis van
de hoofdstad van het Turksche Rijk. Ook
bevat het werkje eene militair-topogra-
phische beschrijving hoe de strijd om Cou-
stantinopel zal gevoerd worden, met aan
duiding welke de zwakste positiëu zijn,
waarop van den kant der verdediging moet
gelet wordeu, opdat een aanval zonder t
verlangde gevolg blijve.
Met het oog op den tegenwoordigeu po-
litieken toestand kan het zijn nut hebben
den inhoud dezer merkwaardige brochure
eenigszius nader te beschouwen.
Hetgeen Constantiuopel in vroegeren tijd,
tot het in handen der Osmanen kwam,
waardoor het veel van zijne beteekenis ver
loor, geweest is, daarbij behoeven wij niet
lang stil te staan. Dat. Rusland naar het
bezit der zeeëngten streeft eu zijn plan om
over deze te kunnen beschikken consequent
doorzet, is maar al te wel bekend. Het bazit
van Constantinopel schijnt voor de Russen,
sinds Czaar Peter den Grooteu, het laatste
doel hunner wenschen te zijD. Alexander I
o. a. zeide: »dat Constantinopel in het bezit
dér Turken is, mag onnatuurlijk worden
geheeten; 't is alsof een vreemdeling den
sleutel draagt van mijn huis.* Eu Keizer
Nicolaas liet in 1827 Nesselrode schrijven,
dat het bezit van Constantinopel eene levens
voorwaarde is voor zijn Rijk.
Zoo is het gebleven tot den huidigen dag.
De gansche Öostersche quaestie is voor
Rusland de vraag van het bezit van de
hoofdstad des Turkscheu Rijks.
Welke beteekenis nu heeft het bezit van
Constantinopel voor Ruslaud op militair en
politiek terrein. De positie aan den Bos
porus is een machtig bolwerk tegen het
westen en het zuiden. Op militair gebied
is Constantiuopel eene vesting van den
eersten rang, eene positie, welker wederga
moeilijk zal te vinden zijn. Het behoeft
zeker niet gezegd te worden, dat het bezit
van Constantinopel en der zeeëugten voor
Rusland de gansche zuidkust van de Zwarte
Zee verzekert en van daaruit zouden de
legers van Rusland verder kunnen voort
rukken. Plaatselijke moeilpkheden of hinder
nissen veroorzaakt door het klimaat, waar
voor men zou moeten terugdeinzen of die
men niet zou weten te overwinnen, bestaan
er niet.
Welke we<*en leiden naar Constantinopel?
is de eerste°vraag, die de schrijver van de
brochure opwerpt en met grondige kennis
der geographische en topographische om
standigheden van het schiereiland van den
Balkan, Klein-Azië en Armenië beant
woordt.
Mogelijk is de marsch langs de Noord-
FEUILLETON.
9)
(Vervolg.)
De vrouwen lagen neergeknield om Moïna,
met opgeheven handen en trachtten de woorden
na te stamelen, die Moïna hun voorzegde. Zelfs
Kira boog onwillekeurig het hoofd en voelde
hare woede bedaren. Hare zuster smeekte God
om redding van d.en dood, die hen van alle
kanten uit de woeste baren aangrijnsde, maar
vooral ook om redding van den eeuwigen dood
en de rampzalige eeuwigheid, die zoovelen
hunner dreigde, zoo zij zich niet bekeerden; zij
bad met eene ongekende vurigheid, om hijstand
in hunne ellende, maar vooral om vergiffenis en
zaligheid van den Allerhoogste te verwerven.
Doch de woede van den storm was door niets
meer te beteugelen; het was geen storm meer,
het was een orkaan, die de golven als hergen
op elkander stapelde en als schuim deed uiteen
spatten. Het zwakke vaartuig was niet meer
te besturen; het luisterde niet naar het roer, maar
werd als een bal heen en weer geworpen, en in
kust van Klein-Azië, als Engeland niet
met zijne vloot te hulp komt. Turkije heeft
verzuimd Trajiezunt tot eene versterkte
plaats te verheffen, ofschoon deze haven
stad wegens hare gunstige ligging eu als
een kruispunt van verschillende straten
reeds bij deRomeiueneene voorname wapen
plaats was eu later èene sterke grensves
ting van het Byzantijusche Rijk is geweest.
De schrijver betreurt om strategische redenen
dit verzuim van Turkije tan zeerste en gaat
dan voort met het geven vaii verdere noodige
inlichtingen daarbij o. a. aanwijzende hoe
iu het ergste geval de zeeëngten en Con
stantiuopel zelf te verdedigen zijn. Wij
zullen den schrijver iu zijne beschouwingen
niet op den voet volgen, het zou ons te
ver leiden op militair, op strategisch ge
bied. Slechts een paar opmerkiugenjwillan
we niet onvermeld laten.
De schrijver namelijk vestigt op twee
zwakke punten iu de onmiddellijke nabijheid
der Turksche hoofdstad de aandacht. Het
eeue punt is Domusdere, een dorp aan de
Zwarte] Zee, slechts vijf-en twintig Kilo
meter van Constantinopel verwijderd ia welks
ruime en onverdedigde haven eene laudiug
van Russische, van Odessa, Nicolajew, Se-
baslopol en audere plaatsen komende strijd
krachten plaats kan vinden. Het tweede
zwakke punt is de havenplaats Riva, de
Aziatische Achilles-hiel van Constantinopel,
slechts twee dagmarschen van Scutari ver
wijderd. Beide punten, zegt de schrijver
mooteu onverwijld versterkt wordeu, want
een ondernemend vijand zou uit deze plaatsen
een groot gevaar voor de hoofdstad van
het Turksche Rijk kunnen opleveren.
Als het den verdienstelijken Duitschen
officier gelukt is de hooge beteekenis van
Constantinopel op militair eu politiek ge
bied te betuogeu eu daardoor Europa tot
waakzaamheid aau te sporenopdat de
Moseoviet niet iu het bezit van het kleinood
gerake, dan zal hij zich zeker voor zijne
moeite ruimschoots beloond weten.
Ook bij ziet in de ongestoorde vaart van
Ruslands vloot uit den Poutus naar de
Middellaudsehe Zee een gevaar voor de
vrijheid en de beschaving van Europa.
Trouwens de schrijver staat in dit opzicht
lang niet alleen. Millioeneu hebben dezelfde
meeting, koesteren dezelfde gedachten en
reeds Thiers heeft in 1858 openlijk gezegd;
waaneer Rusland eenmaal met den èenen
voet in Kopenhagen en met den andereu
iu Constantinopel zal staan, dan kunnen
de beschaving eu de vrijheid van Europa
wel naar Amerika verhuizen.
Het blijkt thans, dat het schrijven door
de [Kölnische Zeitung geplubiceerd eu aan
Mgr. Strossmayer, Bisschop van Diakovar,
toegeschreven onecht is. Er was inderdaad
reden zich er over te verwonderen, dat zulk
razende vaart langs de kust gezweept, waar de
woeste klippen zich dreigend verhieven. Een
vreeselijke schok, een ontzettende doodskreet, en
alles was verzwolgen.
Helder schoot de zon hare stralen; geen
wolkje was a .D den azuren hemel te bespeuren;
alles ademde kalmte en rust. Alleen de zee
scheen nog niet geheel van hare ontsteltenis
bekomen; dof loeide zij in de verte, en onstui
mig beukten hare golven de kust. Een visscher,
die met zijne vrouw eene armzalige hut bewoonde,
liep langs het strand om de overblijfselen te
zoeken van het schip welks noodseinen hij ge
durende den nacht had gehoord. Daar ontdekte
zijn geoefend oog eene vrouw met een jongske,
die bewegenloos op het strand lagen uitgestrekt.
In het eerst meende hij een paar lijken te zien,
die hij eene behoorlijke begrafenis zou geven,
maar toen hij zich over hen nederboog, ont
waarde bij, dat zij nog ademden en er nog leven
in hen was. Snel riep hij zijne echtgenoote, en
gezamenlijk gelukte het hun, de twee schip
breukelingen in hunne armoedige woning te bren
gen en hen daar op een bed neder te leggen, waar,
dank hunne zorgvuldige verpleging, de levens
geesten weder spoedig werden opgewekt. Het was
een bisschoppelijk schrijven aau een liberaal
'blad als de Kölnische werd toegezonden,
die herhaaldelijk den Prelaat in de grofste
bewoordingen had aangevallen. Toch heeft
de Bisschop zich naar aanleiding van de
berisping, hem door den Keizer toegedieud,
in een schrijven verdedigd tegen de be
schuldigingen. waarvan hij wegens zijn be
kend telegram van de Siaveuvergaderiog te
Kiew, het voorwerp is geworden. Het
schrijven is opgenomen in het katholieke
Engèlsche tijdschrift de Tablet en in keurig
Latijn gesteld.
De Prelaat zegt allereerst, dat hij zich
verplicht rekent aan de waarheid, recht
vaardigheid en de liefde te voldoen. Hij is
altijd iu alle omstandigheden zijus levens
recht voor de zaak uitgekomen. »Toen ik
derhalve aan mijne Russische broederen on
langs bij de viering van het negende eeuw
feest der invoering van het Christendom
in hun midden een groet zond, bracht ik
volgens mijne roeping de verschuldigde hulde
aan de waarheid, rechtvaardigheid en liefde,
zegt de Prelaat en toont verder aan dat
de zaak nog meer van belang is, als men
de gesehiedeui3 nagaat en erkent, dat do
scheiding tusschen de Öostersche en Wes
tersche Kerken een ramp en een kwaad is
geweest, waardoor het den Turken mogelijk
werd iu heb hart van Europa door te
dringen eu elke secte van de noodlottige
scheuring, welke gedurende drie eeuwen
onder de Westersche Christenen opkwam,
voet kreeg. De Grieken hadden als de eerste
scheurmakers eeue verzoening tusschen de
Öostersche eu Westersche Kerk tot stand
moeten brengen, maar zij ziju hunne zending
onwaardig geweest. De concilies van Lyon
en Florence hebben het bewezen.
»Maar het beginsel der eenheid, voortge
komen van het II. Hart en geheiligd door het
H. Kruisoffer, kau niet worden weggevaagd
zonder iu de harten en heugenis der rneu-
schen eeuige sporen hoe zwak zij ook
ziju achter te laten, of wat hetzelfde
is, een plicht eu goddelijke zending op te
leggen, die jaren op de gewetens der Grieken
heeft gedrukt.Nu heeft men zich af te
vragen, op welke naiie deze zending is
overgegaan. Nadat de Prelaat verzekerd
heeft, dat hij de beteekenis der Grieksche,
Armenische, Coptische, Chaldeeuwsche eu
Arabische kerkgenootschappen in het oog
houdt, zet hij uiteen, dat de groote en glo
rievol le Russische natie, eeue heilige, maag
delijke en onschuldige natie,die het gan
sche erfdeel van haar geloof heeft bewaard
met het goddelijk Sacrificie, dat in hare
liturgie wordt opgeofferd als een onderpaud
der verrijzenis, van levend licht en zalig
making en boven alles van d e liefde en
heilige eenheid, welke ieder oprecht Christen
door de genade van Christus ernstig begeert
daartoe geroepen is.
Wanneer de Russen eenmaal met de
Westersche verzoend zijn, volgen alle an-
Moïna met den kleinen Edmond. De Voorzie
nigheid, Die zij zoo vurig hadden gebeden, had
haar niet verlaten, en in plaats van tegen de
rotsen te zijn verpletterd of haar graf in de
golven te hebben gevonden, was zij door de zee
naar het straud gespoeld, waar zij bewusteloos
was blijven liggen met den kleinen blinde, dien
zij niet had losgelaten. Hare tochtgenooten
waren zoo gelukkig niet geweest; eenige matro
zen en smokkelaars hadden zich kunnen redden,
maar de bende Zigeuners was bijna geheel ver
nietigd; slechts een paar mannen waren den dood
ontkomen.
Het was een hartverscheurend schouwspel, al
die gekneusde en verminkte lijken, die de baren
achtereenvolgens op het stand wierpen, en Moïna
voelde haren moed bezwijken, terwijl zij tusschen
die rampzalige overblijfselen rondging om hare
moeder en zuster te zoeken. Eindelijk vond zij
beiden aan den oever van eene kleine kreek,
waar de golven haar hadden neergeworpen; zij
hielden elkander nog omklemd in eene laatste
omhelzing.
Den volgenden dag werden al de lijken be
graven. Moïna volgde den stoet en weende
heete tranen, want zij had hare moeder innig
lief, en zij vond zich nu geheel alleen op de
dere Öostersche volkeren als van zelf voor
altijd. Dit heeft do Bisschop zich twintig
jaar lang ten doel gesteld, al zijn krachten
daaraan besteed en dat, naar hij hoopt,
niet zonder vrucht gedaan. »Maar« lezen
wij woordelijk, »'t is niet aau ons de tijden
en jaargetijden te kennen, die de Eeuwige
Vader aan zich voorbehoudt; getrouw te
ziju aan eene roeping en met Gods Voor
zienigheid te werken, is intusschen in geen
enkel opzicht afkeuring maar veeleer lof
waardig.
»Dit nu was de beweegreden van mijn
telegram, dat zulk een storm, zulke mon
sterachtige lasteringen en beleedigingen
tegen mjj verwekte, maar een oprechte
ziel spot met de rondgaande leugeus. Hoe
sterk de wereld mij ook moge veroordeelen,
Hij zal mij niet veroordeelen, Die 't geen
roof had gerekend, het menschdom te ver
lossen, Die, zelf meusch geworden, zich heeft
laten bespotten, die 't verloren schaap is
gaan zoeken en op Zijne schouders naar
de kudde heeft teruggevoerd.*
De Bisschop volgt het werk van den Ver
losser aldus voortgaande en zegt verder dat
ook Paulus hem niet zal verooideelen, die
van zich zeiven zegt dat hij dwars gewor
den is om Christus wilde, doch de wijsheid
der wereld heeft beschaamd.
Da Prelaat verontschuldigt zich voor zijn
uitvoerig schrijven en verklaart eindelijk,
dat de zoetheid der goddelijke gave, die
wij de gemeenschap der Heiligen noemen,
hem iu deze treurige dagen heeft getroost.
Met eeue aanbeveling in 't gebed wordt de
brief geëindigd, die gedagteekend is van
den 26 September 1888.
Volgens de Politische Nachrichten zal Dr.
Geffcken naar de gevangenis te Moabit
wordeu overgebracht.
Uit de thans plaats gehad hebbende
officiëele inbeslagneming van het October-
nurnmer der Deutsche Rundschau blijkt, dat
thans het gerechtelijk voorloopig onderzoek
afgeloopen en op grond daarvan tot eene
formeele aanklacht tegen Geffcken wegens
eeue strafbare handeling besloten is. Tot
op het laatste oogeublik waren de verwach
tingen uiteenloopend, of er in het geheel
wel een proces zou begonnen worden.
Het uit vier korvetten bestaande Duitsche
oefeuings-kader in de Middellaudsehe Zee
moet bevel hebben ontvangen, om, na een
kort verblijf voor Napels ter eere van 's Kei
zers bezoek aldaar, terstond naar Oost-Afrika
te steveuen tot beteugeling vau den opstand
tegen de Duitsche nederzettingen. Voor het
oogeublik zijn al de beambten der Duitsche
Oost-Afrikaansehe Maatschappij van het
vasteland verdreven, eu zitten te Zanzibar.
Naar de National Zeitung zegt vernomen
te hebben, trachten de leiders der Belgische
sociaal-democraten eene nauwere verbiuding
tusschen hunne geestverwanten in de ver
schillende lauden tot stand te brengen. Tot
dusver echter vonden zjj slechts steun bjj
wereld; zonder bloedverwanten, zonder vrienden,
beroofd van het weinige dat zij bezat, belast
met een blind kind, en verwijderd van de eenige
persoon, die haar zou kunnen helpen. Doch de
goede vischersvrouw had medelijden met haren
toestand, en bood haar de gastvrijheid aan
tot zij eene beslissing zou genomen hebben. Moïna
bedankte haar vol vreugde, en schreef terstond
een brief naar hare meter om deze van al het
voorgevallene te onderrichten. Zij rekende bin
nen eenige dagen antwoord te krijgen, en om in
dien tjjd zoo min mogelijk tot last te wezen,
verzocht zjj de goede vrouw in het huishouden
te mogen helpen. Deze bewilligde hierin met
bljjdschap, en zoo vond Moïna in hare drukke
bezigkec.en eene afleiding voor het verdriet en
de zorgen, die haar kwelden. Ook had zjj de
handen vol met den kleinen Edmond, die geen
oogenhlik alleen kon gelaten worden, nu hjj
van zjjn trouwen geleider was beroofd. Het
arme kind was ontroostbaar over het verlies van
zijn hondje, en om hem te voldoen, ging Moïna
met hem langs het strand om te zien of zij ten
minste zijn lijkje niet zouden kunnen terugvin
den; doch alle moeite was te vergeefs.
Wordt vervolgd).
