NIEUWE No 1315. Vrijdag 9 November 1888, 13de Jaargang. Contrasten. B UITEN L A N lË Een strijd om levensbehoud. ABONNEMENTSJPBIJB Por 3 maanden voor Haarlem0,85 Voor de overige plaatsen in Nederland tr. p. p. 1,10 Voorliet Buitenland >1,80 AfzJnderljjke Nummers0,03 Dit blad versehjjut eiken DINSDAG, DONDERDAG en Z ATEKDAG. BUREAU: St. Janstraat Haarlem. IN XI END JU/ HAAIT. PRIJS DEB ADVEBTENTlfiN AGITE MA WON AGITATE. Van 16 regeis.30 Cents. Elke regel meer 5 Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant Adverteutiën worden uiterlyk Maandag-, Woensdag en Vrijdag-avond voor 6 uur ingewacht. Uitgevers: K UPPERS LAUREY. De wereld heeft een6 groote verandering ondergaan. Meren zijn droog gemaakt, en het zand dwarrelt in den wind waar vroeger de golveu zich verhieven. Er zijn bergen verrezen waar men vroeger slechts eeue vlakte kende, bosschen werdeu in vruchtbare akkers herschapen, dorre hei grond in bloeiende velden. Eu waar eens de wolf den waudelaar in bet oerwoud aangrijnsde, waar de beer zijne klauwen toonde en de tijger zijne tanden deed zien, daar huppelt thans de schuwe ree en het sierlijke hert door het welverzorgde bosch. Vooruitgang, ontwikkeling zien we overal waarheen wjj den blik wenden. De oude Piieuiciërs bolden b lomstammen uit, bonden ze aau elkaar en voeren daarmede over bet water. Dat waren de eerste scbepeu eu men zegt, dat zij met deze primitieve vaar tuigen zelfs tot in de Oostzee kwamen om barnsteen te zoeken. Thans zien we schepen vau ijzer eu staal, die zich op de zee be wegen geen zeilen, geen wiud, maar de geweldige stoom doet de moderne zeekas- teelen de golven der wereldzee doorklieven. Met aandacht en verbazing staau wij te kjjkeu naar de zeldzame teekens op tafels en mummiën, 't is eeu schriftsoort, slechts door enkele geleerden van den toen- maligeu tijd gekend. Wij zien de hiëro- glypheu eu het keilschrift en wij weten niet, wat het moet beteekenen. Zij werden mot moeite op papyrusstrooken aangebracht; groote rollen perkament bevatten dikwijls Blechts korte herinneringen voor de na komelingschap. Thans echter verstaat schier ieder kind de kunst van schrijven, maar wie die kunst verstaat, is daarom nog geen geleerde. Welke grootsche en verheveu zaken heeft de mensch door de schrijfkunst tot stand gebracht! Eeuwen lang heeft hij, stap voor stap, den weg moeten effenen tot hij eindelijk de hoogste trap der vol maaktheid in den typendruk bereikte. Het geen vroeger, op oude perkameuten ge schreven, eene kamer vulde, dat bewaren wij thans in een enkel boek, dank zjj de uitviudiug van Laureus Jausz. Koster. Waar zijn de lansen en speren, de schil den, de rammen eu de krjjgswagens der oude Romeinen? Sinds Bert hold Schwarz door een gelukkig toeval het kruit uitvond, kenuen we de vreeselijke strijdwerktuigen der ouden niet meer wij hebben vor deringen gemaakt in de kuust van den moord. Kruit en lood bewerken in het dooden wonderen de krijgstechniek heeft bovendien een verbazend succes behaald. Bommeu en grauaten spelen met de men- scheu, geweien eu mitrailleuses verrichten schier ongelooflijke dingen; de krijgslieden vallen als musscheu van de boomen. Ka- F E IJ ILL E T O N. 3) (Vervolg.) De wilden, die gezien hadden dat hunne prooi weldra de schuilplaats der hut zou bereiken, hadden ouder een ontzettend gegil hunne schre den versneld, en juist toen de vervolgde vrouw bijna uitgeput van vermoeinis, met haren last beladen, op den vloer der hut nederzonk, sloeg de woeste Indiaan zijne hand tegen de deur, om te beletten dat zij door Willie gesloten werd. Maar de wilde had buiten den waard gerekend, want de knaap sloeg met zulk eene kracht de bijl op de hand van den vijand, dat zjj geheel van den arm gescheiden werd. Met een akelig gehuil deinsde de Indiaan terug en nu had Willie terstond de deur dicht gewor pen, en zoo sterk gesloten, dat er geen ge raar meer was dat de vijand van die zijde zou binnen dringen. //De Hemel zij gedankt, wij zijn gered riep vrouw Kingsbury uit roet een blik van moeder lijken trots op haar zoon. //Wees daarop maar niet al te gerust, vrouw,// reide de volksplanter, terwijl hij kermde van pjjn. //Gjj hebt er toch een gewond en Willie uouueu van Krupp of Armstrong verwoesten wallen en verschansingen en men gaat steeds voort met liet uitvinden eu maken van nieuwe moordwerktuigen, men tracht het probleem op te lossen eeu gansch le gerkorps met een slag te verdelgen. Hoe verwonderd zouden de veldbeeren der Grie- keu eu Romeinen staan te kijken wanneer zij eens konden zieu, hoe de wereld er thans uitziet, hoe men oorlog voert, of hoe alles tot de tanden gewapend is, >om deu vrede te bewaren.Als men alle zwaarden eu bajouetten in deu bodem stak, zou de wereld er uit zien gelijk eeu kolossaal stekelvarken. Hoe bescheiden en eenvoudig hebben de ouden geleefd, die stooin noch electriciteit kenden. Wellicht leefden zij zonder spoor wegen, telegrapheu eu tulephoueii, geluk kiger eu te/redener dan wij, met al Onze voortbrengselen eu uitvindingen vau deu nieuwen tijd. 't. Zou intusschen verkeerd zijn, wanneer vrij de zoogeuaamde donkere oudheid ons voorstelden als een toestaud van wildheid en onbeschaafdheid. Bij eeuige volken waren kunsten en wetenschappen in hoogeu bloei. Wat de oude Grieksche meesters met deu beitel Lebben gemaakt, dat wordt iu onzen tjjd nog vaak als het ideaal der schoonheid gerekend. Staau we niet vol bewondering bij bet aanschouwen der overblijfsels van de waterwerken der oude Rotneiuen Staan we niet vol verbazing voor de piramiden in Egypte? Brengen de zangen van Ho merus ons niet nog heden in verrukking en worden we niet bezield door de rede voeringen van eeu Cicero? Groot in de kunst, machtig in reusachtige scheppingen, bewonderenswaardig iu heldendaden en toiui ontzettend iu misdaden eu gebreken, zoo staau zij voor ons, de ouden, iu het onver gankelijke boek der geschiedenis. Maar slechts enkele geestelijk bevoor rechte volken waren ontwikkeld; anderen stonden lager eu hebben zich slechts traps gewijze omhoog gewerkt, b. v. onze goede Germaanscho voorouders. Bij hen heei^chte eenvoud, moed trouw eu edele zin eu het ware waarlijk voor onze hedendaagsche wereld te weuschen, dat er een weinig van dien eenvoud in de plaats kwam van do alom heerscheude weelde. In deu ouden tijd kende men nog geeue fabrieken volgens den tegeuwoordigen stijl; het was een gebruik, dat iedereen zoo veel mogelijk in zijne behoefte aan voedse' en kleeding zelf voorzag; slechts de vooruaam- 8ten hadden daarvoor hunne werklieden. Iu onze dagen wordt alles geleverd door »de fabriekt, niemand denkt er meer aau zijne kleeren zelf te maken, alles wordt »klaar« gekocht eu gmote sommen worden verkwi-t, die men vroeger zelf verdiende. heeft een ander buiten gevecht gesteld, en nu zullen zij alles doen om zich te wreken. Doe gij nu uw best om mijn been te verhinden zoo goed gij kunt, en gij Willie geef mij mijn geweer; ik kan het laden en ook afschieten als ik een roodhuid onder schot kan krijgen." Willie nam het geweer, de kruithoorn enden kogelzak, en bracht die onder zijns vaders be reik; toen nam hij op nieuw zijne stelling in bij de deur met de bijl in de hand. De kogel van den wilde had het heen van den volksplanter erg gekneusd en hij was ver zwakt door bloedverlies; maar zijne vrouw ver bond zijn been zoo goed zij kon met de mid delen, die haar ten dienste stonden, en toen hielp zij hem te bed waar hij neer lag met zijn geweer naast zich, terwijl hij verzekerde, dat hij zich nu vrjj wel bevond. Intusschen sloegen de wilden met. hevige sla gen op de deur, maar deze hield stand en zij, die daar binnen waren, wisten dat de deur het wel uithouden zou, al had zij ook eene dubbel zoo groote drukking te wederstaan, als tot nog toe het geval was geweest. Ofschoon de volks planter steeds verklaard had dat hij (le Indi anen niet vreesde, had hij toch zijne hut ge bouwd met het oog op een mogelijken aanval, en nu had men voor de eerste maal alle reden om zich over deze voorzorg te verheugen. Nu beproefden de wilden de beide vensters open Onze dochters worden iu alle kuuston op gevoed, die de ouden voor ounoodig of on vrouwelijk hielden en die met de begrippen eener christelijke familie, dikwijls zeer wei nig harinoniëeren. Iu onze dagen veran dert de tirannieke mode iu elk jaargetijde, de oude tijd liet eeuwen over zeden eu ge bruiken heenvlieden. De werkman van vroeger huldigde de woorden: »Eerst de O r> arbeid, dan het vermaak* in onze dagen keert men dezen zin om eu men eeft bijna in louter genot. De volken der oudheid verlieten ongaarne hunne haardsteden, want het reizen was moeilijk. Dat is beter geworden. De wereld is nauwer verhonden, de ijzeren band der spoorwegrails sluit de natiën aau elkander eu het leven der volken gaat slieller, men leeft in het korte leven langer dan vroeger, omdat tijd en ruimte hoe langer hoe meer verdwijnen. Oude en nieuwe tijd, welke contrasten biedt gij het onderzoekende oog aau Wij zouden er nog vele kunnen noemen want we zien licht eu schaduw, bier eu ginds. De ouden hebben het niet beter gekend en ook niets gemist. In de oudheid zijn echter de menscheu ondanks hunue geringere beschaving en ontwikkeliug, wellicht toch tevredeuer geweest, dan onze hedendaagsche verlichte wereld, die slechts jaagt naar weelde, geld en vermaak. Naar aanleiding van het verhandelde in de groote vergadering, den 27 October te Keulen -.e'iouden ter beraadslaging over de bestrijding der slavernij, heeft zich aldaar onder voorzitterschap van den Aartsbisschop een comité van Katholieken gevormd eu is er thans eene vereeniging geconstitueerd, onder deu naam van Afrika-vereenigiug van Duitsche KatholiekenHet doel is: bevordering van onderdrukking van den slavenhandel en de slavernij, alsook bekeering der Degers tot het Christendom. De Ver eeniging zal werkzaam ziju door middel van de pers, van vergaderingen eu van adressen voorts door inzameling van gelden ter ondersteuning van expeditiëu, aanleg van vaste eu veilige woonplaatsen voor de bedreigde negers, vestiging van missiën, oprichting van weeshuizen en scholen, eu wat verder kau strekken tot verbetering van den zedelijken en economischen toe stand der uegerbevolkingen. Zij zal in de eerste plaats hare werkzaamheden bepalen tot de landstreken die in Afrika onder Duitsche bescherming staau. Binnen kort zal er eene oproeping tot deelneming worden gedaan. Inmiddels heeft Kardinaal Lavigerie aan de nieuwe vereeniging 50,000 frauks toe gekend uit de som van 300,000 franks, die te breken, maar met even weinig gevolg. Daar op was een tijd lang alles stil en zij, die daar binnen waren, begonnen te hopen dat de vijand, na het vruchtelooze van der. aanval te hebben ingezien, zijn voornemen had laten varen en weer was vertrokken. Doch hierin hadden zjj zich, zooals weldra bleek, deerlijk vergist; want plotseling bestorm den de wilden de lmt met hunne tomahawks, welker slagen met groote snelheid op de deur neder kwamen. Wanhopende haar open te kun- dringen, beproefden zij nu haar tot splinters te hakken, liet was eene eikenhouten deur ter dikte van drie duim en het was niet gemakke lijk liaar te vernielen; toch zou er eene opening gemaakt kunnen worden, als zij maar lang ge noeg volhielden, zooals ook blijkbaar in hunne bedoeling lag. nHet is hun ernst//, zeide de vrouw tot haar man; en ik vrees dat wij niet in staat zullen zijn ons te redden. Ik wou wel, dat wij nooit hier te land waren gekomen,// zeide de beangste vrouw op wanhopigen toon. „Het is nu te laat om daaraan te denken,// hernam haar man; //maar verlies den moed niet. In elk geval kunnen wjj ons leven duur verkoopen en ik heb nog niet alle hoop opge- gevan dal wij den dood ontkomen. Maar luister! hoort gij niet een der roodhuiden op he' dak klimmen Z. H. de Paus te zijuer beschikking heeft gesteld voor bevordering der beweging tegeu de slavernij. Uit schijnbaar goede bron wordt ver zekerd dat de Czaar zijn reeds geopperd plan, het bezoek van deu Duitsclieu Keizer met een tegenbezoek te Berlijn op liet einde van deze maand te beantwoorden, in over eenstemming met het Berljjnsche Hof heeft opgegeven. Keizer Wilhelm wenschte de buitengewoon schitterende eu hartelijke ont vangst, welke hem te Petersburg ten deel viel, eveuzoo te beautwoordeu, om daardoor tevens te doen blijken hoeveel waarde hij aan de vriendschap van den Czaar wel hecht. Daar echter zoowel de thaus nog heerscheude hofrouw als de tijd vau het jaar groote feestelijkheden eu wapenschou wingen verbiedt, zoo heeft de Czaar (uaar het heet) zijn bezoek uitgesteld tot in het voorjaar waarbjj dan de mogelijkheid zou bestaan, dat hij met Keizer Franz Jo seph en Koniug Umberto tegelijk te Berliju zou vertoeven. Iu hoever dit bericht authen tiek is, valt op het oogenblik niet na te gaan; doch het schjjnt tamelijk geloof waardig. Op verlangen des Keizers (uaar men zegt) worden alle naar de phautasie ont worpen afbeeldingen vau Keizer Friedrich op zijn sterfbed in de winkels niet langer tentoongesteld. De Post bevestigt, dat er bij den voor- maligec Badenschen Minister Roggeubach eeue huiszoeking heeft plaats gehad, waarbij brieven iu beslag werden genomen. Kort voor het verschijnen van het zoogeuaamde »dagboek« moet Geffuen zich te Neuwied bij Roggeubach hebben opgehouden. Uit Berlijn verneemt de Standard dat het Duitsche eskader last heeft gekregen, weder bezit te nemen van de thaus ontruimde punten aan de kust bij Zanzibar. Indien dit g u'ct, zal er eene expeditie ondernomen woruen iu liet binnenland. Eene dépêche uit Weeneu aau het Journal des débats meldt, dat alle Bisschop pen der Servische Kerk hun ontslag hebben ingezonden aau deu Metropolitaau-lfisschop van Belgrado, wegens zijne anti-kanou- uieke uitspraak der echtscheiding tusscheu het koninklijk paar. Wanneer Boulanger zich iu het. open baar vertoont en hij daarvan vooraf aan kondiging wordt gedaan, heeft hij, geljjk men weet, steeds een stoet van omstanders of volgelingen die hem toejuichen, Eeu anarchist, Tinnevin genaamd, maakt thans bekend, dat hij willende weten welke waarde te hechten is aau die uitbundige manifes tation, een zijner vrienden had uitgezonden, ten einde zich tn laten aau wei ven om bij gelegenheid van het huwelijk van Bou- lauger's dochter achter het rijtuig van deu Zjj luisterden een oogenblik en toen bevon den zij dat dit werkelijk zoo was. Een der wilden had reeds het dak bereikt en hij klom voort tot den wijden schoorsteen, blijkbaar met het oogmerk om zich langs dien weg een toe gang in de hut te verschatten, terwijl een ander hem volgde. //Laat hen maar komen, wij kunnen hen daar beter ontvangen dan overal elders,// riep de vrouw uit, terwijl zij Willie toewenkte dat hij met de bijl dicht bij den schoorsteenmantel moest komen, daar er tot nog toe voor de deur geen onmiddellijk gevaar was. Nu had vrouw Kingsbury, alvorens zij was uitgegaan om water te halen tot het koken van het middagmaal, het vuur aangemaakt, doch wijl er intusschen geen nieuwe brandstof aan was toegevoegd, was het bijna uitgegaan, maar toch was er nog genoeg van overgebleven om aan het doel te beantwoorden dat zij zich had voorgesteld. Zij hielp haar man van het bed en liet hem zoo goed mogelijk op den vloer rusten, toen sleepte zij het veeren bed naar het vuur en scheurde het open, zoodat de in houd gemakkeljjk er uit genomen kon worden, waarop zij, met het jachtmes van haar man ge wapend, het geschikte oogenblik afwachtte om te handelen. (Slot volgt.)

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1888 | | pagina 1