NIEUWE
No 1315.
Vrijdag 9 November 1888,
13de Jaargang.
Contrasten.
B UITEN L A N lË
Een strijd om levensbehoud.
ABONNEMENTSJPBIJB
Por 3 maanden voor Haarlem0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland tr. p. p. 1,10
Voorliet Buitenland >1,80
AfzJnderljjke Nummers0,03
Dit blad versehjjut
eiken DINSDAG, DONDERDAG en Z ATEKDAG.
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
IN XI END JU/
HAAIT.
PRIJS DEB ADVEBTENTlfiN
AGITE MA WON AGITATE.
Van 16 regeis.30 Cents.
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Adverteutiën worden uiterlyk Maandag-, Woensdag
en Vrijdag-avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: K UPPERS LAUREY.
De wereld heeft een6 groote verandering
ondergaan. Meren zijn droog gemaakt, en
het zand dwarrelt in den wind waar
vroeger de golveu zich verhieven. Er zijn
bergen verrezen waar men vroeger slechts
eeue vlakte kende, bosschen werdeu in
vruchtbare akkers herschapen, dorre hei
grond in bloeiende velden. Eu waar eens
de wolf den waudelaar in bet oerwoud
aangrijnsde, waar de beer zijne klauwen
toonde en de tijger zijne tanden deed zien,
daar huppelt thans de schuwe ree en het
sierlijke hert door het welverzorgde bosch.
Vooruitgang, ontwikkeling zien we overal
waarheen wjj den blik wenden. De oude
Piieuiciërs bolden b lomstammen uit, bonden
ze aau elkaar en voeren daarmede over bet
water. Dat waren de eerste scbepeu eu men
zegt, dat zij met deze primitieve vaar
tuigen zelfs tot in de Oostzee kwamen om
barnsteen te zoeken. Thans zien we schepen
vau ijzer eu staal, die zich op de zee be
wegen geen zeilen, geen wiud, maar de
geweldige stoom doet de moderne zeekas-
teelen de golven der wereldzee doorklieven.
Met aandacht en verbazing staau wij te
kjjkeu naar de zeldzame teekens op tafels
en mummiën, 't is eeu schriftsoort,
slechts door enkele geleerden van den toen-
maligeu tijd gekend. Wij zien de hiëro-
glypheu eu het keilschrift en wij weten niet,
wat het moet beteekenen. Zij werden mot
moeite op papyrusstrooken aangebracht;
groote rollen perkament bevatten dikwijls
Blechts korte herinneringen voor de na
komelingschap. Thans echter verstaat schier
ieder kind de kunst van schrijven, maar
wie die kunst verstaat, is daarom nog geen
geleerde. Welke grootsche en verheveu zaken
heeft de mensch door de schrijfkunst tot
stand gebracht! Eeuwen lang heeft hij,
stap voor stap, den weg moeten effenen
tot hij eindelijk de hoogste trap der vol
maaktheid in den typendruk bereikte. Het
geen vroeger, op oude perkameuten ge
schreven, eene kamer vulde, dat bewaren
wij thans in een enkel boek, dank zjj de
uitviudiug van Laureus Jausz. Koster.
Waar zijn de lansen en speren, de schil
den, de rammen eu de krjjgswagens der
oude Romeinen? Sinds Bert hold Schwarz
door een gelukkig toeval het kruit uitvond,
kenuen we de vreeselijke strijdwerktuigen
der ouden niet meer wij hebben vor
deringen gemaakt in de kuust van den
moord. Kruit en lood bewerken in het
dooden wonderen de krijgstechniek heeft
bovendien een verbazend succes behaald.
Bommeu en grauaten spelen met de men-
scheu, geweien eu mitrailleuses verrichten
schier ongelooflijke dingen; de krijgslieden
vallen als musscheu van de boomen. Ka-
F E IJ ILL E T O N.
3) (Vervolg.)
De wilden, die gezien hadden dat hunne prooi
weldra de schuilplaats der hut zou bereiken,
hadden ouder een ontzettend gegil hunne schre
den versneld, en juist toen de vervolgde vrouw
bijna uitgeput van vermoeinis, met haren last
beladen, op den vloer der hut nederzonk, sloeg
de woeste Indiaan zijne hand tegen de deur,
om te beletten dat zij door Willie gesloten
werd. Maar de wilde had buiten den waard
gerekend, want de knaap sloeg met zulk eene
kracht de bijl op de hand van den vijand, dat
zjj geheel van den arm gescheiden werd. Met
een akelig gehuil deinsde de Indiaan terug en
nu had Willie terstond de deur dicht gewor
pen, en zoo sterk gesloten, dat er geen ge raar
meer was dat de vijand van die zijde zou binnen
dringen.
//De Hemel zij gedankt, wij zijn gered riep
vrouw Kingsbury uit roet een blik van moeder
lijken trots op haar zoon.
//Wees daarop maar niet al te gerust, vrouw,//
reide de volksplanter, terwijl hij kermde van
pjjn. //Gjj hebt er toch een gewond en Willie
uouueu van Krupp of Armstrong verwoesten
wallen en verschansingen en men gaat
steeds voort met liet uitvinden eu maken
van nieuwe moordwerktuigen, men tracht
het probleem op te lossen eeu gansch le
gerkorps met een slag te verdelgen. Hoe
verwonderd zouden de veldbeeren der Grie-
keu eu Romeinen staan te kijken wanneer
zij eens konden zieu, hoe de wereld er
thans uitziet, hoe men oorlog voert, of hoe
alles tot de tanden gewapend is, >om deu
vrede te bewaren.Als men alle zwaarden
eu bajouetten in deu bodem stak, zou de
wereld er uit zien gelijk eeu kolossaal
stekelvarken.
Hoe bescheiden en eenvoudig hebben de
ouden geleefd, die stooin noch electriciteit
kenden. Wellicht leefden zij zonder spoor
wegen, telegrapheu eu tulephoueii, geluk
kiger eu te/redener dan wij, met al Onze
voortbrengselen eu uitvindingen vau deu
nieuwen tijd.
't. Zou intusschen verkeerd zijn, wanneer
vrij de zoogeuaamde donkere oudheid ons
voorstelden als een toestaud van wildheid
en onbeschaafdheid. Bij eeuige volken waren
kunsten en wetenschappen in hoogeu bloei.
Wat de oude Grieksche meesters met deu
beitel Lebben gemaakt, dat wordt iu onzen
tjjd nog vaak als het ideaal der schoonheid
gerekend. Staau we niet vol bewondering
bij bet aanschouwen der overblijfsels van
de waterwerken der oude Rotneiuen Staan
we niet vol verbazing voor de piramiden
in Egypte? Brengen de zangen van Ho
merus ons niet nog heden in verrukking
en worden we niet bezield door de rede
voeringen van eeu Cicero? Groot in de
kunst, machtig in reusachtige scheppingen,
bewonderenswaardig iu heldendaden en toiui
ontzettend iu misdaden eu gebreken, zoo
staau zij voor ons, de ouden, iu het onver
gankelijke boek der geschiedenis.
Maar slechts enkele geestelijk bevoor
rechte volken waren ontwikkeld; anderen
stonden lager eu hebben zich slechts traps
gewijze omhoog gewerkt, b. v. onze goede
Germaanscho voorouders. Bij hen heei^chte
eenvoud, moed trouw eu edele zin eu het
ware waarlijk voor onze hedendaagsche
wereld te weuschen, dat er een weinig van
dien eenvoud in de plaats kwam van do
alom heerscheude weelde.
In deu ouden tijd kende men nog geeue
fabrieken volgens den tegeuwoordigen stijl;
het was een gebruik, dat iedereen zoo veel
mogelijk in zijne behoefte aan voedse' en
kleeding zelf voorzag; slechts de vooruaam-
8ten hadden daarvoor hunne werklieden.
Iu onze dagen wordt alles geleverd door
»de fabriekt, niemand denkt er meer aau
zijne kleeren zelf te maken, alles wordt
»klaar« gekocht eu gmote sommen worden
verkwi-t, die men vroeger zelf verdiende.
heeft een ander buiten gevecht gesteld, en nu
zullen zij alles doen om zich te wreken. Doe
gij nu uw best om mijn been te verhinden
zoo goed gij kunt, en gij Willie geef mij mijn
geweer; ik kan het laden en ook afschieten als
ik een roodhuid onder schot kan krijgen."
Willie nam het geweer, de kruithoorn enden
kogelzak, en bracht die onder zijns vaders be
reik; toen nam hij op nieuw zijne stelling in
bij de deur met de bijl in de hand.
De kogel van den wilde had het heen van
den volksplanter erg gekneusd en hij was ver
zwakt door bloedverlies; maar zijne vrouw ver
bond zijn been zoo goed zij kon met de mid
delen, die haar ten dienste stonden, en toen
hielp zij hem te bed waar hij neer lag met zijn
geweer naast zich, terwijl hij verzekerde, dat
hij zich nu vrjj wel bevond.
Intusschen sloegen de wilden met. hevige sla
gen op de deur, maar deze hield stand en zij,
die daar binnen waren, wisten dat de deur het
wel uithouden zou, al had zij ook eene dubbel
zoo groote drukking te wederstaan, als tot nog
toe het geval was geweest. Ofschoon de volks
planter steeds verklaard had dat hij (le Indi
anen niet vreesde, had hij toch zijne hut ge
bouwd met het oog op een mogelijken aanval,
en nu had men voor de eerste maal alle reden
om zich over deze voorzorg te verheugen. Nu
beproefden de wilden de beide vensters open
Onze dochters worden iu alle kuuston op
gevoed, die de ouden voor ounoodig of on
vrouwelijk hielden en die met de begrippen
eener christelijke familie, dikwijls zeer wei
nig harinoniëeren. Iu onze dagen veran
dert de tirannieke mode iu elk jaargetijde,
de oude tijd liet eeuwen over zeden eu ge
bruiken heenvlieden. De werkman van
vroeger huldigde de woorden: »Eerst de
O r>
arbeid, dan het vermaak* in onze dagen
keert men dezen zin om eu men eeft bijna
in louter genot.
De volken der oudheid verlieten ongaarne
hunne haardsteden, want het reizen was
moeilijk. Dat is beter geworden. De wereld
is nauwer verhonden, de ijzeren band der
spoorwegrails sluit de natiën aau elkander
eu het leven der volken gaat slieller, men
leeft in het korte leven langer dan vroeger,
omdat tijd en ruimte hoe langer hoe meer
verdwijnen.
Oude en nieuwe tijd, welke contrasten
biedt gij het onderzoekende oog aau Wij
zouden er nog vele kunnen noemen want
we zien licht eu schaduw, bier eu ginds.
De ouden hebben het niet beter gekend
en ook niets gemist. In de oudheid zijn
echter de menscheu ondanks hunue geringere
beschaving en ontwikkeliug, wellicht toch
tevredeuer geweest, dan onze hedendaagsche
verlichte wereld, die slechts jaagt naar
weelde, geld en vermaak.
Naar aanleiding van het verhandelde in
de groote vergadering, den 27 October te
Keulen -.e'iouden ter beraadslaging over de
bestrijding der slavernij, heeft zich aldaar
onder voorzitterschap van den Aartsbisschop
een comité van Katholieken gevormd eu is
er thans eene vereeniging geconstitueerd,
onder deu naam van Afrika-vereenigiug
van Duitsche KatholiekenHet doel is:
bevordering van onderdrukking van den
slavenhandel en de slavernij, alsook bekeering
der Degers tot het Christendom. De Ver
eeniging zal werkzaam ziju door middel
van de pers, van vergaderingen eu van
adressen voorts door inzameling van gelden
ter ondersteuning van expeditiëu, aanleg
van vaste eu veilige woonplaatsen voor de
bedreigde negers, vestiging van missiën,
oprichting van weeshuizen en scholen, eu
wat verder kau strekken tot verbetering
van den zedelijken en economischen toe
stand der uegerbevolkingen. Zij zal in de
eerste plaats hare werkzaamheden bepalen tot
de landstreken die in Afrika onder Duitsche
bescherming staau. Binnen kort zal er eene
oproeping tot deelneming worden gedaan.
Inmiddels heeft Kardinaal Lavigerie aan
de nieuwe vereeniging 50,000 frauks toe
gekend uit de som van 300,000 franks, die
te breken, maar met even weinig gevolg. Daar
op was een tijd lang alles stil en zij, die daar
binnen waren, begonnen te hopen dat de vijand,
na het vruchtelooze van der. aanval te hebben
ingezien, zijn voornemen had laten varen en
weer was vertrokken.
Doch hierin hadden zjj zich, zooals weldra
bleek, deerlijk vergist; want plotseling bestorm
den de wilden de lmt met hunne tomahawks,
welker slagen met groote snelheid op de deur
neder kwamen. Wanhopende haar open te kun-
dringen, beproefden zij nu haar tot splinters
te hakken, liet was eene eikenhouten deur ter
dikte van drie duim en het was niet gemakke
lijk liaar te vernielen; toch zou er eene opening
gemaakt kunnen worden, als zij maar lang ge
noeg volhielden, zooals ook blijkbaar in hunne
bedoeling lag.
nHet is hun ernst//, zeide de vrouw tot haar
man; en ik vrees dat wij niet in staat zullen
zijn ons te redden. Ik wou wel, dat wij nooit
hier te land waren gekomen,// zeide de beangste
vrouw op wanhopigen toon.
„Het is nu te laat om daaraan te denken,//
hernam haar man; //maar verlies den moed
niet. In elk geval kunnen wjj ons leven duur
verkoopen en ik heb nog niet alle hoop opge-
gevan dal wij den dood ontkomen. Maar luister!
hoort gij niet een der roodhuiden op he' dak
klimmen
Z. H. de Paus te zijuer beschikking heeft
gesteld voor bevordering der beweging tegeu
de slavernij.
Uit schijnbaar goede bron wordt ver
zekerd dat de Czaar zijn reeds geopperd
plan, het bezoek van deu Duitsclieu Keizer
met een tegenbezoek te Berlijn op liet einde
van deze maand te beantwoorden, in over
eenstemming met het Berljjnsche Hof heeft
opgegeven. Keizer Wilhelm wenschte de
buitengewoon schitterende eu hartelijke ont
vangst, welke hem te Petersburg ten deel
viel, eveuzoo te beautwoordeu, om daardoor
tevens te doen blijken hoeveel waarde hij
aan de vriendschap van den Czaar wel
hecht. Daar echter zoowel de thaus nog
heerscheude hofrouw als de tijd vau het
jaar groote feestelijkheden eu wapenschou
wingen verbiedt, zoo heeft de Czaar (uaar
het heet) zijn bezoek uitgesteld tot in het
voorjaar waarbjj dan de mogelijkheid
zou bestaan, dat hij met Keizer Franz Jo
seph en Koniug Umberto tegelijk te Berliju
zou vertoeven. Iu hoever dit bericht authen
tiek is, valt op het oogenblik niet na te
gaan; doch het schjjnt tamelijk geloof
waardig.
Op verlangen des Keizers (uaar men
zegt) worden alle naar de phautasie ont
worpen afbeeldingen vau Keizer Friedrich
op zijn sterfbed in de winkels niet langer
tentoongesteld.
De Post bevestigt, dat er bij den voor-
maligec Badenschen Minister Roggeubach
eeue huiszoeking heeft plaats gehad, waarbij
brieven iu beslag werden genomen. Kort
voor het verschijnen van het zoogeuaamde
»dagboek« moet Geffuen zich te Neuwied
bij Roggeubach hebben opgehouden.
Uit Berlijn verneemt de Standard dat het
Duitsche eskader last heeft gekregen, weder
bezit te nemen van de thaus ontruimde
punten aan de kust bij Zanzibar. Indien
dit g u'ct, zal er eene expeditie ondernomen
woruen iu liet binnenland.
Eene dépêche uit Weeneu aau het
Journal des débats meldt, dat alle Bisschop
pen der Servische Kerk hun ontslag hebben
ingezonden aau deu Metropolitaau-lfisschop
van Belgrado, wegens zijne anti-kanou-
uieke uitspraak der echtscheiding tusscheu
het koninklijk paar.
Wanneer Boulanger zich iu het. open
baar vertoont en hij daarvan vooraf aan
kondiging wordt gedaan, heeft hij, geljjk
men weet, steeds een stoet van omstanders
of volgelingen die hem toejuichen, Eeu
anarchist, Tinnevin genaamd, maakt thans
bekend, dat hij willende weten welke waarde
te hechten is aau die uitbundige manifes
tation, een zijner vrienden had uitgezonden,
ten einde zich tn laten aau wei ven om bij
gelegenheid van het huwelijk van Bou-
lauger's dochter achter het rijtuig van deu
Zjj luisterden een oogenblik en toen bevon
den zij dat dit werkelijk zoo was. Een der
wilden had reeds het dak bereikt en hij klom
voort tot den wijden schoorsteen, blijkbaar met
het oogmerk om zich langs dien weg een toe
gang in de hut te verschatten, terwijl een ander
hem volgde.
//Laat hen maar komen, wij kunnen hen
daar beter ontvangen dan overal elders,// riep
de vrouw uit, terwijl zij Willie toewenkte dat
hij met de bijl dicht bij den schoorsteenmantel
moest komen, daar er tot nog toe voor de deur
geen onmiddellijk gevaar was.
Nu had vrouw Kingsbury, alvorens zij was
uitgegaan om water te halen tot het koken
van het middagmaal, het vuur aangemaakt,
doch wijl er intusschen geen nieuwe brandstof
aan was toegevoegd, was het bijna uitgegaan,
maar toch was er nog genoeg van overgebleven
om aan het doel te beantwoorden dat zij zich
had voorgesteld. Zij hielp haar man van het
bed en liet hem zoo goed mogelijk op den vloer
rusten, toen sleepte zij het veeren bed naar
het vuur en scheurde het open, zoodat de in
houd gemakkeljjk er uit genomen kon worden,
waarop zij, met het jachtmes van haar man ge
wapend, het geschikte oogenblik afwachtte om
te handelen.
(Slot volgt.)